Maatstaf. Jaargang 14

[p. 762]

tekenen van tegenspraak 3

vergelding en verder

De israelische vergeldingsaanval onlangs op het jordaanse dorp Samoe heeft weer eens de aandacht gevestigd op Israel en zijn benauwde bestaan.

Aan die vergeldingsaktie veel aandacht te besteden is overbodig. In woord en daad deed ze duits aan. Het kennelijk verwachte politieke sukses van deze aanval van troepen en tanks op brigade-sterkte, ondersteund door straalvliegtuigen, is uitgebleven.

De veiligheidsraad veroordeelde Israel, Jordanië besloot troepen uit Irak en Saudi-Arabië binnen te laten om zijn grenzen beter te kunnen verdedigen. Een oplossing van het konflikt tussen Israel en zijn arabische buurlanden is geen stap dichterbij gekomen, beleefd gezegd.

Reeds achttien jaar zijn er verlopen sinds het uitroepen van de staat Israel, en al achttien jaar ligt er een geweldige tijdbom onder dat land, die ongetwijfeld op een dag zal ontploffen.

Wat het allereksplosiefste element in die bom is, valt moeilijk te zeggen. Misschien is het de arabische bevolking van Israel. Ze omvat elf procent van de totale bevolking, maar groeit drie maal zo snel als de joodse. Ze zal deze binnen afzienbare tijd hebben overvleugeld, getalsmatig, tenzij de joodse immigratie wordt opgevoerd. De snelle vooruitgang in welvaart en opleiding die deze groep doormaakt, moet haar wel stijven in haar opvatting er niet ‘bij’ te horen. (Zie Rapid advance in Israeli Arab's living standards, door Eric Silver, in The Guardian van 30 november 1966)

Er is in de afgelopen achttien jaar geen toenadering gekomen in de opvattingen van de konfligerende partijen. Voor de arabische staten, en zeker voor de (voormalige en huidige)

[p. 763]

arabische bevolking van wat nu Israel is, is de schepping van deze staat een onrechtmatige daad. Daar valt nauwelijks over te twisten. Argumenteren dat de arabieren ten slotte ook invallers zijn geweest, zo een 1200 jaar geleden, en dat ze gedurende de laatste 4½ eeuw voortdurend onder vreemd bestuur hebben geleefd, doet weinig vertrouwenwekkend aan. Argumenteren dat er al die tijd door al joden daar gewoond hebben, is niet veel beter. Argumenteren dat de VN de deling van Palestina in 1947 aanvaard hebben, is al even weinig ter zake. (Dit verdelingsschema is trouwens door de oorlog van '48/'49 volkomen weggevaagd.)

De standpunten betreffende de arabische vluchtelingen zien er al even onverzoenbaar uit. Het arabische standpunt is, zoals bekend, dat Israel moet toestaan dat deze (oorspronkelijk 750.000) vluchtelingen terugkeren. Voor Israel is dit onaanvaardbaar. Het heeft zich heftig verzet tegen een resolutie van de algemene vergadering van de VN (11 december 1948), die o.a. zei dat ‘the refugees wishing to return to their homes and live at peace with their neighbours should be permitted to do so at the earliest possible date’. (Het is duidelijk dat dan een beroep op de al eerder genoemde VN-uitspraak over de deling niet erg duidelijk aandoet!)

Toch zal er over die vluchtelingen nog het gemakkelijkst overeenstemming te bereiken zijn, omdat immers tegenover de gevluchte arabieren ongeveer even zoveel joodse immigranten uit arabische landen staan. (In 1958 reeds 400.000) Sommigen daarvan, met name de Iraakse, konden weinig meer dan het vege lijf redden. Een interpretatie van het vraagstuk van de vluchtelingen als dat van een bevolkingsherverdeling binnen de (eks)-arabische ruimte, lijkt daarom niet ver gezocht.

Het struikelblok is en blijft de staat Israel zelf.

Israel zou echter de redelijke oplossing kunnen aanbieden, zijn eigen bestaan als staat als tijdelijk te zien, en te streven naar de status van autonoom joods gebied binnen een toekomstige federatie van demokratische landen van het nabije oosten. Het zou er niet zonder redelijkheid op kunnen wijzen dat de oprichting van de staat Israel in 1948 een noodsprong is geweest, omdat

[p. 764]

er in die tijd (de tijd van de arabische absolute heersers) echt geen mogelijkheid zou zijn geweest een autonoom joods gebied te realiseren. (Men zou er op kunnen wijzen dat zelfs onder de vooruitstrevende Kassem-en Ba'ath-regiems geen autonoom koerdisch gebied binnen Irak mogelijk is geweest.)

Op deze wijze zou er een perspektief geschapen kunnen worden, dat redelijk is. De onnatuurlijke isolatie van Israel zou kunnen worden opgeheven, de technische en ekonomische kennis van Israel zouden nuttig kunnen worden gemaakt bij de ontwikkeling van het nabije oosten. In één opzicht is er namelijk iets veranderd in de afgelopen achttien jaar: het pad der sociale vooruitgang is in het nabije oosten betreden, de letargie is afgeschud, zodat een vruchtbare samenwerking mogelijk is geworden.

heinz neudecker