Maatstaf. Jaargang 13

[p. 381]

Tekenen van tegenspraak

De Atlantische lakeien

De 38 atlanticisten die zich eind februari tot minister Luns hadden gewend en gevraagd hadden om ‘hoogste prioriteit’ voor ‘versterking van de bindingen tussen Europa en Amerika, en eensgezind optreden van de in de NAVO verenigde landen’ kunnen met tevredenheid terugzien op het door minister Luns op 18 mei in de tweede kamer geadverteerde en door diezelfde kamer onderschreven regeringsbeleid inzake Vietnam.

Wel verre van zich te laten meeslepen door de gaullistische politiek - waartegen de 38 vurig gewaarschuwd hadden - liet de regering weten een trouw opvolgster van de amerikaanse politiek te zijn.

De atlanticisten mogen blij zijn. De regering heeft heel duidelijk gemaakt dat ze stevig op atlantische grondslag staat, en zelfs niet door een kritisch geluid inzake het amerikaanse optreden in Vietnam geassocieerd wil worden met De Gaulle, die zoals bekend is ook al hevig opponeert tegen de Amerikanen in deze kwestie. Onlangs nog verklaarde hij dat de Verenigde Staten in Vietnam in ‘een vuile zaak’ waren betrokken. (The Guardian, 11 juni).

De atlantische solidariteitsaktie ten parlemente was het antwoord op een interpellatie van de psp-volksvertegenwoordiger Slotemaker de Bruine. Deze had veertien konkrete vragen gesteld, waarop minister Luns (excellent slechts in domheid en verwatenheid) reageerde - niet antwoordde - met het kritiekloos uitspreken van het grootste vertrouwen in de Verenigde Staten, die in Zuid-Vietnam bezig zouden zijn ‘stelselmatige agressie van een naburig kommunistisch land’ tegen te gaan. Slotemaker de Bruine had o.a. gevraagd: 1. Baseert de regering haar beleid t.a.v. de oorlog in Vietnam zowel op gegevens van het Nationale Bevrijdingsfront, inklusief de Vietcong, en de noordvietnamese regering als op die van de zuid-vietnamese regering en de regering van de Verenigde Staten? 2. Heeft de regering enige stappen gedaan bij de regeringen van Zuid-Vietnam en van de Verenigde Staten om te bevorderen dat de volksstemming over heel Vietnam, voorzien in de akkoorden van Genève van 1954, alsnog plaats heeft? 3. Heeft de regering enige stappen gedaan ter bevordering van een staakt-het-vuren in Zuid-Vietnam?

Van twee door Slotemaker de Bruine ingediende moties kwam er slechts één in behandeling, ze werd afgestemd. Een overweldigende meerderheid van de tweede kamer schaarde zich daarentegen achter een motie van de vijf grote

[p. 382]

frakties, op naam van Ruygers, de onontkoombaarheidsprofeet van de PvdA. Slechts psp- en cpn-frakties stemden er tegen, en redden zo het fatsoen van het nederlandse volk. Uitgangspunt en essentie van de Ruygers-motie was dat ‘de voornaamste oorzaak van de toegenomen spanningen ligt in de houding van Peking-China, en dat de Verenigde Staten in hun uiteindelijke politieke doelstelling: een dam op te werpen tegen het opdringen van kommunistisch China in Azië, recht hebben op begrip en op steun van hun bondgenoten in de NAVO’.

Het bestuur van de Partij van de Arbeid sloot zich naderhand bij de Ruygersmotie aan, nadat het ‘zich in zijn vergadering van 20 mei onder meer beraden (had) over de situatie in Zuid-Oost Azië.

Ondanks deze lakeiendaad liet het gelukkig nog blijken over enige verstand te beschikken. Het zei immers verder nog dat ‘de sociale revolutie welke zich thans in dat deel van de wereld voltrekt, op verzet stuit bij de kleine bevoorrechte groepen, die in enkele landen nog het politieke en maatschappelijke leven beheersen’. In goed vertrouwen was het vervolgens nog van mening dat ‘het westen - en met name de Verenigde Staten - meer begrip zal moeten tonen voor dat omwentelingsproces’.

Het PvdA-bestuur zag echter helaas niet in dat ‘meer begrip’ er slechts kan komen niet door lakeiachtig op te treden tegenover LBJ, maar door in scherpe protesten tegen het amerikaanse optreden in Vietnam steun te verlenen aan de intern-amerikaanse oppositie tegen dat optreden.

Oost-west

Sinds een drietal jaren is Nederland een tijdschrift oost-west rijk, dat als ondertitel draagt tijdschrift ter voorlichting over de oost-west-verhouding. Het wordt uitgegeven door een stichting die wenst de voorlichting over hetzelfde te bevorderen, ‘zulks op grondslag van de waarden van het westen, zoals deze met name tot uitdrukking gebracht zijn in de universele verklaring van de rechten van de mens van 1948’.

De doelstelling van tijdschrift en stichting is hiermee bepaald niet duidelijk gemaakt, omdat immers ‘oost-west-verhouding’ geenszins een objektief begrip is zoals bij voorbeeld het natuurschoon in de randstad Holland. Wij zouden meer gebaat zijn geweest met een definitie van ‘oost-west-verhoudingen’ dan met de verwijzing naar de U.V., die immers als werkstuk van de Verenigde Naties beslist geen westers unikum is.

Een beschouwing van de re-

[p. 383]

dakteur dr. S.W. Couwenberg over Goldwater (september 1964, blz. 198 e.v.) geeft ons een hint in de richting van de zozeer ontbrekende definitie van ‘oost-west-verhouding’. Hij maakt daar een verschil tussen ‘een negatief, konservatief, onverzoenlijk antikommunisme’ en ‘een positief, vooruitstrevend, konstruktief antikommunisme’, en verklaart zich dan solidair met dat ‘positieve, vooruitstrevende antikommunisme’. Couwenberg identificeert het eerste antikommunisme met Goldwater c.s., en het tweede met Johnson c.s.

 

 

Het valt de huidige lezer (met de echo's van de strijd tussen de Amerikanen met hun zuid-vietnamese handlangers tegen het nationale bevrijdingsfront van Zuidvietnam) wel heel moeilijk Couwenberg na te volgen als hij schrijft: ‘In werkelijkheid is de demokratische regering de eksponent en voorvechtster van een andere vorm van anti-kommunisme, die veel realistischer en intelligenter is, t.w. het positieve, vooruitstrevende anti-kommunisme’.

De werkelijkheid is dat het onderscheid tussen ‘positief’ en ‘negatief’ antikommunisme zuiver akademisch is. (Heeft een der ‘positieve’ antikommunisten reeds geprotesteerd tegen het optreden van Amerikanen in Vietnam?)

 

 

Het tijdschrift biedt overigens allerlei lezenswaardige bijdragen. Het trof mij wel dat tussen gesigneerde bijdragen allerlei ongesigneerde verschijnen (soms ook niet in de inhoudsopgave vermeld), die niet anders geklassificeerd kunnen worden dan onder het hoofd propagandageschal uit het rijk van het negatieve antikommunisme. Ik noem bijdragen als Godsdienst en kommunisme (september 1964, blz. 190) en Het oordeel der geschiedenis over het kommunisme (maart 1965, blz. 73). Meer treffend was nog de bijdrage Aanvullende informatie voor ‘oost-west’-abonne's (januari 1965, blz. 27) waarin aan abonné's allerlei boekwerkjes worden aangeboden uit duistere bron, bijvoorbeeld van het Internationaal Dokumentatie- en Informatiecentrum te den Haag, van de S.O.E.V. te den Haag, de Interdoc te Bonn.

Hier duikt een brok anonimiteit op die mij erg doet denken aan instellingen als de Stichting voor Vrede en Vrijheid en Morele Herbewapening.

Dr. Th. W. van Veen en de Oostduitse rechtspraak

Het artikel van Dr. Th. W. van Veen, hoofdredakteur van Het Vrije Volk, over de rechtspraak in de Duitse Demokratische Republiek in het p.v.d.a.-blad Opinie van 11 juni 1965 is heel duidelijk niets anders dan kritiekloos overschrijven van wat

[p. 384]

in een westduits propagandaboekje van het Bundesministerium für gesamtdeutsche Fragen neergeschreven is, en dit dan nog wetenschappelijk gedekt door de doktorstitel.

Dat het kritiekloos overschrijfwerk is, blijkt wel heel duidelijk uit een der door Van Veen aangevoerde illustraties voor de stelling dat ‘de kommunistische duitse staat een rechtstreekse voortzetting van de nazistaat (is)’, een enormiteit van de eerste orde lijkt me. Van Veen beweert namelijk dat ‘evenals in nazi-Duitsland (..) de instelling van de verdachte van het grootste belang (is). Wanneer een delinkwent blijkt een goed kommunist te zijn, dan is er geen reden voor een zware straf. Is de delinkwent een antikommunist, dan kan zijn misdrijf worden beschouwd als een teken van een vijandige gezindheid tegenover de kommunistische staat. En dan is de grootste hardheid geboden. In de strafmaat brengt dat een grote mate van willekeur’. Liet Van Veen het hierbij nu maar. Nee, hij boort zijn eigen (?) bewering vervolgens weer de grond in door te zeggen: ‘Daarvan kunnen trouwens ook kommunisten het slachtoffer worden’. ‘Een voorbeeld: een goed kommunist had een zedendelikt begaan. Omdat de dader een trouw lid van de partij was, behoefde de staat niet hard van zich af te slaan. Het vonnis was mild. Maar dat wekte veel onbehagen in de omgeving van de dader. De machthebbers vonden dat deze teoretisch gerechtvaardigde mildheid de kommunistische partij toch te veel in opspraak bracht. En dus ging volgens een enkele maanden later gedane uitspraak een kommunist voor een soortgelijk delikt vele jaren de gevangenis in’.

Hieruit blijkt naar mijn mening: 1 ‘De omgeving van de dader’, misschien wel publieke opinie te noemen, oefent pressie uit op de machthebbers, zodat er een zekere gelijkheid voor de wet ontstaat van kommunisten en niet-kommunisten; 2 De kommunistische duitse staat is wat de rechtspraak betreft kennelijk geen rechtstreekse voortzetting van de nazi-staat.

Een algemene konklusie kan zijn dat er zelfs in Oost-Duitsland een zekere effektieve kritiek op de machthebbers is; dit had naar mijn mening in een socialistisch blad als Opinie als een positief verschijnsel naar voren gehaald moeten worden.

h. neudecker