|
| |
| |
| |
J.B. Charles
Van het kleine koude front VIII
I. De dubbele moraal
De schrijver van Dezer Dagen in de nrc van 22 november 1961 trekt van leer tegen de dubbele moraal in politicis, en iemand die deze kleine koude-front-berichten volgt, zal begrijpen, dat zijn woorden ons uit het hart gegrepen zijn. ‘Aan die dubbele moraal maken velen onzer zich schuldig. Bij onderdrukking van de oosteuropese landen leggen zij zich neer, maar tegen de onderdrukking van negers in Angola, Zuid-Afrika en het zuiden van de Verenigde Staten protesteren zij’.
Hoe juist is deze kritiek! hoe juist blijft zij, wanneer wij het gebezigde voorbeeld in zijn spiegelbeeld gebruiken: ‘Bij onderdrukking van negers in Angola [etc.] leggen zij zich neer, maar tegen de onderdrukking van de oosteuropese landen protesteren zij’. Het is jammer, dat de schrijver van Dezer Dagen voor dit spiegelbeeld blijkbaar geen oog heeft gehad. Daardoor mist zijn stukje een verdieping, zonder welke het onvoltooid is.
Het artikel doet enkele herinneringen boven komen aan het moeilijke najaar van 1956. Wij lezen: ‘Vijf jaar geleden hebben we a.h.w. een kristallisatie van die dubbele moraal meegemaakt. De overweldiging van Hongarije en de aanval op Egypte vielen in één week. Zeker, de eerste wandaad wekte bij iedereen grote verontwaardiging, maar alras bleek dat er niets tegen te doen viel. Daarom werd met dubbele kracht de woede gericht op de agressoren van Egypte.
Waarom met dubbele woede, en niet met evenveel woede als tegen Rusland? Waarom dus de dubbele moraal? Omdat het ernaar uitzag, dat de woede gericht op de boosdoeners in Egypte [Engeland, Frankrijk en Israël], succes zou hebben, terwijl de woede tegen Rusland geen succes had en dus spoedig zich uitputte. En inderdaad: de boosdoeners in Egypte moesten het veld ruimen, maar de boosdoener in Hongarije zit er nog’.
| |
| |
Die ‘kristallisatie van de dubbele moraal’, welke vijf jaren geleden zou hebben plaats gevonden, herinneren wij ons enigszins anders en wellicht iets pijnlijker, ben ik bang, dan de schrijver van Dezer Dagen. Bij de overgrote meerderheid in Nederland ‘kristalliseerde’ zich een grote, een mooie en een gerechtvaardigde onlust uit [om het kalmpjes te zeggen] ten aanzien van de bedwinging van de hongaarse opstand door russische militaire kracht. Deze meerderheid toonde ingenomenheid met, althans geen verontrusting over de aanval op Egypte. Een deel, precies zo klein als het aantal kommunisten, demonstreerde daartegenover alléén maar verontwaardiging over de aanval op Egypte. Tot zover twee groepen van dubbel-moralisten.
Maar er was ook een kleine groep van lieden, die zich trachtten vrij te maken van de dubbele moraal. Zij richtten zich tot het nederlandse volk met een verklaring waarin beide aggressiviteiten gelijkelijk werden veroordeeld. Het heeft maar weinig gescheeld of fervente dubbel-moralisten, opgezweept door de dagbladen van de ex-kommunisten en de ex-fascisten, en door het veel gelezen weekblad van de kulturele middenstand, had de ruiten bij hen ingegooid.
De Nieuwe Stem van september 1956 wijst terloops op één dubbel-moraalaspekt, wanneer het blad de westerse reaktie op het besluit van de egyptische regering tot nationalisatie van de Suez-kanaalmaatschappij vergelijkt met de heel wat minder wettige manier dan die, waarop de amerikanen indertijd aan het Panama-kanaal zijn gekomen. Hierop schrijft Het Vrije Volk verbitterd, dat in De Nieuwe Stem: ‘de reaktie van Engeland en Frankrijk op Nassers naasting van het Suez-kanaal bespottelijk gemaakt wordt’. De vraag, waarmee Het Vrije Volk zijn veroordeling van De Nieuwe Stem besloot, ‘Is het tegenwoordig het ideaal van De Nieuwe Stem om zelfs Nasser te verdedigen?’, kwam neer op een insinuatie en een leugen. Er was, zoals Het Vrije Volk heel goed wist, geen ‘kanaal’ genaast, maar een kanaalmaatschappij genationaliseerd. Waren wij soms opeens tegen nationalisaties? Nee. Terwijl bijvoorbeeld de Monde en de socialistische Daily Herald de reakties van de franse, resp. engelse regeringen onredelijk en onbekookt noemden, namen
| |
| |
de politieke leiders [ook de socialistische] in Nederland prompt in, wat zij als hun plaats zagen in het zwart-wit-schema dat sedert de Vorrink-doktrine hun voorstellingswereld beheerst.
Omdat Het Vrije Volk wellicht het grootste nederlandse dagblad was, en het orgaan van de op een na grootste politieke partij in Nederland, mag ik deze merkwaardige reaktie signifikant noemen en haar aan de historische aandacht van de schrijver van Dezer Dagen aanbevelen.
| |
II. ‘Liever dood dan slaaf’
Ik vind dat niet zo'n gekke zinspreuk, al ben ik er bijna zeker van, dat ik, voor de keus gesteld, toch liever de kans neem, die er misschien nog in de slavernij zit. Dat is natuurlijk niet erg fier, maar daar staat tegenover dat ik, zolang het ver van mijn bed blijft, bereid ben: ‘liever dood dan slaaf!’ te roepen.
Ik bedoel er misschien wat anders mee, dan de ex-kommunisten en de fascisten. Ik bedoel, dat ik liever dood ben, dan vrij door Speidel en Heusinger. Als ik zo spreek, is het met hetzelfde onrealistische - men kan haast zeggen hysterische - lef als dat van de lieden die ik veracht; zie boven. Het heeft dus allemaal geen zin. Of het zou deze zin moeten zijn, dat nu de kortsluiting is aangebracht, die de zin van de zinspreuk vernietigt. ‘Liever dood dan slaaf van een kommunistisch stelsel!’ roepen De Kadt en Goedhart. Toen zij nog kommunisten waren, of nèt niet meer, zat een ter dood veroordeelde man in de gevangenis Berlin-Plötzensee. Men treft het verhaal aan bij A. Ohm, Das Todesurteil in seiner Auswirkung auf die Persönlichkeit. Hij had pertinent geweigerd een gratieverzoek in te dienen en toen zijn advokaat er dan zèlf een in wilde dienen, ver- | |
| |
bood hij dat deze pertinent. ‘Ich? Von Hitlers Gnaden leben? Kommt gar nicht im Frage, sterben will ich!’
Hij was liever dood dan slaaf onder Speidel, Heusinger, Hitler, Satan en Co. Hij was een duitser in Duitsland. Later hebben de Speidels en de Heusingers voor Hitler nog honderdduizenden vierkante mijlen vreemd land veroverd en hem zo miljoenen ‘minderwaardige mensen’ overgeleverd. Toen is het bloed pas goed gaan stromen.
Liever dood dan slaaf? Die vraag heeft geen zin meer. Ik ben blij dat ik leef. Ik zou niet meer blij zijn dat ik leef, als ik dat aan Heusinger en Speidel te danken zou hebben. De doden staan tussen hen en ons.
| |
III. Oorlogsmisdadiger, ja of nee?
| |
Heusinger
De Russen vragen uitlevering van de Westduitse generaal Adolf Heusinger, omdat zij hem betichten van oorlogsmisdaden.
Men kan zeggen - zoals al aanstonds is gezegd: Weer een propagandastuntje van Moskou.
Men kan ook zeggen - zoals meteen in Bonn is gezegd: Weer een poging van de Russen om West-Duitsland te isoleren in de Noordatlantische Verdragsorganisatie.
Daarmee is de kous niet af.
Men moet namelijk ook de moed kunnen opbrengen, on- | |
| |
omwonden te zeggen dat het Westen zelf, steeds opnieuw, met kinderlijke naïveteit afgewisseld door acute blindheid de brandstoffen aandraagt voor het Russische propagandavuur.
Wij willen nog een stap verder gaan: Ruslands vrees voor een militair sterk Duitsland is een begrijpelijke vrees, die door miljoenen Westeuropeanen wordt gedeeld. En als wij vernemen dat voormalige generaals van Hitler als ‘onmisbaar’ worden beschouwd bij de verdediging van het Westen, dan klinkt dat ons als een vloek in de oren.
Een paar jaar geleden heeft het gezamenlijke Westen al de treurige moed opgebracht, Hitlers voormalige generaal Speidel dat predikaat ‘onmisbaar’ op te stempelen.
Nu hebben we Hitlers vroegere generaal Heusinger weer zo ‘dringend nodig’ voor onze verdediging.
Of de heer Heusinger al dan niet de oorlogsmisdaden heeft begaan waarvan de Russen hem betichten vinden wij nauwelijks relevant. Hij was generaal onder Hitler. Net als Speidel.
Dat is ons voldoende.
Hij behoorde tot de grote groep hoge militairen die Hitlers opperbevel jarenlang hebben aanvaard, die zijn bevelen getrouw ten uitvoer hebben gelegd.
Dat is ons voldoende.
Hij aanvaardde in 1940 de functie van hoofd operaties van de Duitse Generale Staf.
Dat is ons voldoende.
Het interesseert ons niet dat de brave borst ervan ‘op de hoogte was’ dat er - eindelijk in 1944! - een aanslag op Hitler werd gepleegd. Die aanslag zou nooit zijn gepleegd als Hitler - dank zij o.a. de generaals Speidel en Heusinger die daar jarenlang al hun best voor deden - de oorlog gewonnen had. Die aanslag was er dan nooit gekomen, ondanks alle gruwelen waaraan de Hitlerianen zich schuldig hebben gemaakt. Mannen als Speidel en Heusinger hebben zich dan niet zelf actief aan deze gruweldaden als het vermoorden van miljoenen burgers schuldig gemaakt, zij bleven ook terwijl duizenden S.S.-ers hun medemensen zinloos afslachtten, generaal, zij bleven Hitlers dienaren, totdat de krijgskans keerde.
| |
| |
De Russen zijn bevreesd voor een militair sterk Duitsland.
De Russen achten het benoemen van Hitlers ex-generaals in de Navo een daad van waanzin. Men behoeft waarlijk geen communist te zijn om dat ook te vinden.
Het is al erg genoeg dat het Westen meent, de Westduitsers nodig te hebben voor de verdediging van het Westen. Het is al te bar dat men voormalige generaals van Hitler daarbij als onontbeerlijk beschouwt.
| |
Heusinger
Van het Russisch verzoek om uitlevering wegens oorlogsmisdaden van de Westduitse generaal Heusinger kan allereerst worden gezegd, dat het rijkelijk laat komt. Als deze man inderdaad zoveel op zijn kerfstok heeft, was het toch niet nodig geweest om met het uitleveringsverzoek te wachten tot hij goed en wel was geïnstalleerd als voorzitter van het permanente Nato-comité in Washington. Verstopt heeft hij zich nooit. De Amerikanen namen hem in 1945 gevangen (hij was toen niet meer in actieve dienst), en bij het grote Neurenberger proces trad hij op als getuige. Toendertijd en ook in de jaren daarna is er rijkelijk gelegenheid geweest om zijn misdaden tegen de mensheid te onthullen. Een onbekende grootheid was hij geenszins. Ieder wist, dat Hitler met hem overlegde op die julidag in 1944, toen vlakbij Stauffenbergs bom ontplofte. Men kon er uit afleiden, dat Heusinger van het eigenlijke complot niet wist, hetgeen misschien geen goede noot was. Maar tegen Heusinger werd niets ingebracht; toen niet.
| |
| |
Gaat men Heusingers loopbaan na, dan is dat die van de Duitse ‘Generalstäbler’. Hij is opgegroeid in de Duitse legertradities die men, hoezeer er ook aanmerking op valt te maken, toch niet mag verwarren met de gebruiken en opvattingen van het Nazi-bewind. Vast staat, dat hij in de tweede wereldoorlog geen commanderende functie heeft gehad. Op zichzelf sluit dat feit de schuld aan oorlogsmisdaden niet uit, maar het vermindert de kans daarop wel aanzienlijk. Het materiaal, waarop de late beschuldigingen tegen hem zich baseren, maakt echter een allerminst overtuigende indruk.
De klacht tegen Heusinger is niet alleen laat, ze is ook onzorgvuldig; ze is, kortom, niet overtuigend. Het doel is, in Heusinger de Nato te treffen.
Er kan natuurlijk worden aangevoerd, dat Heusinger met zijn Duitse militaire loopbaan van meer dan veertig jaar dan toch maar de vertegenwoordiger is van een agressief ‘militarisme en imperialisme’. Ja, waarom zouden de slagwoorden der propaganda niet mogen worden gebruikt, wanneer ze juist zijn? Wij willen de man niet schoonwassen. Wij willen alleen zeggen dat het ons onjuist lijkt om, wanneer men de Duitsers een zekere geschiktheid tot heroriëntering toeschrijft, daarvan min of meer principieel de vroegere generaals geheel uit te sluiten. Er is reden genoeg om aan te nemen, dat generaal Heusinger, die nooit nazi is geweest, maar wel een kundig stafofficier, reeds voor de ‘shock’ van 20 juli 1944 twijfelde. Nadien was er bij hem sprake van een mentale ongeschiktheid, die tot zijn verwijdering uit de actieve dienst leidde. Hij heeft sterk de democratisering bepleit van het nieuwe leger der Bondsrepubliek en is een overtuigd ‘Europeaan’. En zo het nog enige moeite kost om hoera voor Heusinger te roepen, dan moge dat toch geschieden voor de eerlijkheid, die past in het oordeel ook jegens hem.
* * *
| |
| |
wij voelden ons gedwongen, de koppen van beide bladen in facsimile af te drukken. De lezer immers, die alleen deze beide teksten vergelijkt, zou denken, dat de zetter zich bij het tweede stuk op kolossale wijze heeft vergaloppeerd en De Telegraaf voor Het Parool heeft aangezien. Hitlers oorlogen waren waarschijnlijk de moorddadigste veroveringsoorlogen uit de geschiedenis. De generaals, die de plannen voor deze overvallen beraamd hebben en zich voor de uitvoering daarvan hebben ingespannen, zijn oorlogsmisdadigers. ‘Elke andere notie van oorlogsmisdadigers is kinderachtig’ zei onlangs iemand in een televisieuitzending van de ncrv. Hij had gelijk. De Eichmannen hebben hun werk alleen kunnen doen, nadat de Heusingers hen daartoe in de gelegenheid hadden gesteld, en zolang de Heusingers hun de nodige bescherming gaven.
Als het blad, dat in de oorlog met Hitler, dat is met de Heusingers en de Eichmannen, meewerkte, Heusinger thans deze loyaliteitsbetuiging zou hebben gegeven. zou dat niemand verbaasd hebben. Maar, helaas!, niet de zetter heeft zich vergist; het is de lezer. Vandaar, dat de clichémaker aan dit nummer van Maatstaf mee moest werken.
* * *
‘Wij zullen aantonen’, zegt in het proces te Neurenberg kolonel Telford Taylor als openbaar aanklager namens de Verenigde Staten, ‘dat deze groep niet slechts met Hitler kollaboreerde en de essentiële nazi-doeleinden mede najoeg, maar wij zullen laten zien dat zij hem ook geleverd hebben wat essentieel en fundamenteel was voor zijn succes: hun bekwaamheid en ondervinding in de ontwikkeling en in het gebruik van wapens’. Taylor zegt: ‘De generaals wensten, evenals Hitler, Duitsland groter te maken ten koste van de buurlanden en zij waren bereid, dat doel te bereiken met geweld en met dreiging met geweld’. Hij spreekt van ‘the willingness and, indeed, the eagerness of the German professional officer corps to become partners of the Nazi's’. En: ‘de duitse militaire leiders zwoeren samen met anderen
| |
| |
om het geweten van de duitse natie te ondermijnen en te vernielen’.
In de brochure ‘Politiek en de officier in het IIIe Rijk’ beweerde de partij zelf trouwens, dat het regime gegrondvest was op twee pijlers: de partij en de Wehrmacht. ‘Beide zijn zij uitdrukkingsvormen van dezelfde levensfilosofie...’, ‘...de taken van partij en Wehrmacht staan in een organisch verband tot elkaar en zij dragen dezelfde verantwoordelijkheid. . zijn van elkanders succes en falen afhankelijk’.
Heusinger was chef van de afdeling operaties van de generale staf van het leger. Hij heeft als zodanig bijna al Hitlers aanvallen mee ontworpen. Dat staf-werk heeft nog een iets verdere strekking, dan het uitrekenen waar en hoe het buurland moeten worden overvallen. Bij de voorbereiding van de aanval op Rusland bijvoorbeeld wordt van tevoren vastgesteld dat, in afwijking van de gewoonte, de militaire gerechtshoven en de krijgsraden niet kompetent zullen zijn ten aanzien van door burgers gepleegde delikten. ‘Personen die verdacht worden van misdadige aktiviteit, zullen direct voor een officier gevoerd worden. De officier zal beslissen of zij doodgeschoten zullen worden. Het is strikt verboden, verdachten in verzekerde bewaring te houden, ten einde hen voor de rechter te geleiden’.
In de richtlijn van het okw van 16-9-1941 luidde het: ‘Dabei ist zu bedenken, dass ein Menschenleben in den betroffenen Ländern vielfach nichts gilt, und eine abschreckende Wirkung nur durch ungewöhnliche Härte erreicht werden kann’. In die van 16-12-1941: ‘...Die Truppe ist aber berechtigt und verpflichtet,... ohne Einschränkung, auch gegen Frauen und Kinder, jedes Mittel anzuwenden, wenn er nur zum Erfolg führt...’.
De veldmaarschalk Von Reichenau sprak zijn soldaten als volgt toe: ‘Der Soldat ist im Ostraum nicht nur ein Kämpfer nach den Regeln der Kriegskunst, sondern auch Träger einer unerbittlichen völkischen Idee...’ en ‘... Deshalb muss der Soldat für die Notwendigkeit der harten, aber gerechten Sühne am jüdischen Untermenschentum volles Verständnis haben...’.
Van deze misdadigers, of zij nu formeel tot een ‘groep’
| |
| |
of ‘organisatie’ (zie hierna) behoorden, was Heusinger er één. (Speidel een tweede). De ss-Brigadeführer Ernst Rode verklaart voor het Tribunaal, dat hij over de ‘anti-partisanenstrijd’ in Rusland regelmatig besprekingen had met onder anderen Heusinger!
Het Tribunaal van Neurenberg heeft de duitse generale staf en het okw op juridische gronden gespaard. Wij geloven, dat dit deel van de geallieerde werkzaamheid achteraf kan worden gezien meer als een bewuste konditie-vorming voor een derde wereldoorlog, dan als de afsluiting van de tweede, evenals de atoombom op Hiroshima, en het beruchte telegram van Churchill aan de oprukkende Montgomery (‘vernietig de duitse wapens niet, maar sla ze op; we kunnen ze gauw weer nodig hebben’). Men kan, aldus het Tribunaal, niet zeggen, dat de generale staf en het okw een ‘organisatie’ vormde of een ‘groep’ in de zin van art. 9 van het Charter; zij waren ambtenaren. En alleen als zij in de zin van dat artikel een ‘groep’ of ‘organisatie’ waren geweest, hadden zij als zodanig veroordeeld kunnen worden. Maar, zegt het Tribunaal: ‘Although they were not a group falling within the words of the Charter, they were certainly a ruthless military caste’.
In het Neurenberger vonnis wordt verder overwogen: ‘Zonder hun militaire begeleiding zouden de aggressieve ambities van Hitler en zijn nazi's akademisch en steriel geweest zijn’. En: ‘Wanneer hun dat past voor hun verdediging, zeggen zij, dat zij te gehoorzamen hadden; maar als zij gekonfronteerd worden met Hitlers beestachtige misdaden, waarvan bewezen is, dat zij ervan op de hoogte waren, zeggen ze, dat ze niet gehoorzaamd hebben. De waarheid is, dat zij òf aktief deelgenomen hebben aan al deze misdaden, òf er zich zwijgend bij hebben neergelegd, de getuigen te zijn van het plegen van misdrijven op groter schaal en op schokkender wijze gepleegd dan de wereld ooit tevoren aanschouwd had’. Het Tribunaal beveelt dan individuele berechting van de daarvoor in aanmerking komende militairen aan.
| |
| |
Is Heusinger een minder boos misdadiger dan Eichmann?
Nee.
Moet hij alsnog een zelfde berechting ondergaan en met dezelfde straf gestraft worden?
Ja.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd