Maatstaf. Jaargang 8

[p. 753]

A. Roland Holst
[Gedichten]

Koud water

Wat bleef mij als mijn adem eigen? Wat
is het met mij, dat ik mijn naam en mijn
mens-zijn onder de mensen onderschat
om in de vroegte zonder naam te zijn
en overeind?

Wat anders dan koud water

over mijn huid als het buiten dag wordt.
Wat anders dan te worden overstort
door het begin, het element, om later
tussen het vuur en de open glazen deur
een geest te zijn van vlees, een willekeur
tegen de wereld.

Noem het hoogmoed, noem

de enige roem waar ik mij op beroem
waanzin - de rest kan mij gestolen worden -
de zonden en de ziekten, het verdorde
verleden - wat gaat het mij aan, zolang
water, koud water, bij het dagaanbreken
mij met klinkklare aandrang
tot eersteling uitroept.

Geen taal of teken

des doods weerspreekt het leven in zijn kern.
Het daagt, maar in het water blinkt nog lang
de morgenster na - laatste van de sterren.

[p. 754]

Tweegesprek

I

Zij gingen een eindweegs samen,
sprekend, als in hun jeugd,
over de wereld. Namen
die men zich nauw meer heugt
noemden zij als wie vorsten
noemt. Maar de winterdag
maakte, zo kort voor zijn norse
heengaan, van niets meer gewag.
Wat viel er nog te vertolken
sinds, uit gezag bevrijd,
de horden den geest ontvolken?
Onder de koude wolken
namen zij afscheid.

[p. 755]

II

Wat is dat voor een tijd, waarvan - uit woede
dat zij de zee niet aankan - de windkracht
enkel land-in de ondiepten met haar roede
opzweept en woest maakt? Moet een hageljacht
den geest bang maken en zijn heil doen zoeken
in schuil zoeken, in zich met wat hem rest
ijlings naar de verste van zijn uithoeken
wegredden, zich wijsmakend daar zijn nest
terug te vinden? Gunnen wij barbaren,
opgezweepte barbaren, zo veel eer?

Doen wij dat? Al gaan, buitengaats, der baren
langzame deiningen nog niet te keer,
wie zegt of hier de ondiepten niet voorkonden
wat daar al lang ophanden is - een lang
op adem komen van oerlongen onder
dat ogenschijnlijk deinen, een aanvang
van wat ons einde worden kan - ophanden
ontwaken van de wereldzee in nog
maar traag zich uitrekken naar onze stranden,
tot wij, als het te laat is, haar omhoog
zich langzaam overeind zullen zien trekken
tot lange holle steilten, nog doodstil,
maar in aantocht al topzwaar om schuimbekkend
ons te bespringen.

God weet wat God wil.

Maar, wat mij ook ontga:
ook als profeten blijven mij barbaren

[p. 756]

 

barbaren, en mij gaat, zolang ik sta,

 

wat buitengaats de baren openbaren

 

of openbaren gaan, niet aan.

 

 

 

Versta

 

den tijd zoals de tijd verstaan wil worden

 

door wie gij zijt. Al ben ik anders, ons

 

voegt het, ons, naast elkander, nu te gorden

 

voor wat er komt. De rest is ondergronds.

[p. 757]

Ouderdom

Speel voor het laatst hoog spel
nu rond lijf's citadel
de voortijd beleg slaat.
Als eens bij dageraad
wordt ziel weer bloed, geest vlees -
geen vreugde kent meer vrees.
Dood's aantocht splijt wat rest

mits wat rest niet berust -

tot vuur en ijs.
Die roes maakt zich niets wijs.