Lux. Jaargang 3

[p. 194]

M.D. Latour O.P.
Het Reuzeneiland

Alonso de Ojeda mag ongetwijfeld meetellen onder de ontdekkingsreizigers van deze gewesten. Hij heeft o.a. de ontdekking van onze Benedenwindse eilanden op zijn naam staan.

De familie Ojeda of Hojeda was oorspronkelijk afkomstig van de stad Bureba, gelegen tussen de bergen van Oña. Een artikel van F. van Tilburg over dezen reiziger, verschenen in de bundel ‘Geschiedkundige Opstellen’, opgedragen aan den Heer W.M. Hoyer, 1943, doet ons enige levensbizonderheden aan de hand. De ouders van Alonso woonden te Cuenca, hoofdstad van de gelijknamige Spaanse provincie. Daar werd hij althans geboren omstreeks 1470. Hij was een groot vriend van Juan Rodriguez de Fonseca, die in de tijd, dat Ojeda's reislust ontwaakte, reeds voor hare Majesteiten de zaken van de Indiën behartigde. Hij was enigzins kort van gestalte, doch welgevormd, had mooie grote ogen en was zeer strijdlustig van aard. Zijn jeugd bracht hij door aan het hof van den Hertog van Medinaceli, den bescherheer van Cristoffel Columbus. Hij maakte dierts tweede reis naar de nieuwe wereld mee, als kapitein van een karveel, in 1493.

Men ontdekte Guadeloupe en kwam op Hispaniola (Santa Domingo). Wegens betoonde diensten schonk het Spaanse koningspaar Alonso op Hispaniola een kuststrook in de buurt van Managua. Hij verbleef daar tot 1498 of begin 1499, het jaar, dat we hem weer in Spanje treffen. In het paleis van de Fonseca zag hij parels uit West-Indië en een kaart van de golf van Paria. Zijn zucht naar reizen, rijkdom en avonturen kwam onmiddellijk boven; het viel hem gemakkelijk een brief te krijgen met het recht om nieuwe landen te ontdekken, met bepaling echter, dat hij die landen moest vermijden, die tot en met 1497 reeds door Columbus ontdekt waren. De Golf van Paria was echter een vondst van 1498!

Met vier schepen vertrok hij op 20 Mei 1499 uit Santa Maria, in gezelschap van Juan de la Cosa, die meevoer als eerste stuurman, en Amerigo Vespucci, een bekwaam kartograaf, tevens handelsman, die onsterfelijk is geworden, doordat zijn naam verbonden is gebleven aan een werelddeel, dat hij...... niet ontdekt heeft. Men deed eerst de Canarische Eilanden aan, bereikte Zuid-Amerika in de buurt van Suriname, zeilde vervolgens ongeveer 200 mijlen langs de kust tot bij Paria; ontdekte de uitmondingen van de Esequibo en de Orinoco en vond aanwijzigen, dat Columbus reeds bij Trinidad geweest was. Verder verkende men de ganse kust van Venezuela, tot kaap La Vela toe, waarbij Curaçao ontdekt werd en bij Maracaibo de grondslag gelegd werd door de naam van ‘Veneçuela’ of klein Venetië. Men vond er nl. een dorp, dat als Venetië op het water gebouwd was, met zes en twintig zeer grote huizen, klokvormig gebouwd en met valbruggen voorzien, over welke men van het ene huis naar het andere ging.

Wat de ontdekking van onze Bovenwindse Eilanden betreft, moet ik hier even opmer-

[p. 195]

ken, dat de naam van deze eilanden nergens genoemd wordt in het reisverslag, ook de naam van Curaçao niet. De plaatsaanduiding is echter van dien aard, dat men redelijkerwijze niet kan twijfelen, of het moeten onze eilanden geweest zijn. Het is dan ook vrij zeker, dat met ‘een der voornaamste’ van deze eilanden Curaçao bedoeld wordt. Curaçao zou dan het Isla de los Gigantes, het Reuzeneiland geweest zijn, waar enige Spanjaarden een zo zonderling avontuur meemaakten, dat men daaruit slechts concluderen kan, dat vertellers uit vroeger eeuwen al aardig met spek konden schieten. In verschillende boeken kan men dit avontuur gesignaleerd vinden; de beschrijving ervan lazen wij echter nergens. totdat ons een klein boekje in handen viel, getiteld: Eerste zeetogt van Alonso d'Ojeda en Amerikus Versputius, ter nader ontdekking en bemagtiging van Nieuwe Landen, gedaan na de West-Indiën in 't jaar 1499. Eertyds in 't Spaans beschreven door Antonius de Herrera, nu allereerste in 't Nederduyts vertaald en met printverbeeldingen en register voorzien. Te Leyden, By Pieter van der Aa, Boekverkoper. Zonder jaartal. Lettertype en spelling doen echter zeer sterk vermoeden, dat dit boekje dagtekent van vóór 1700.

Hier staat het avontuur van de Spanjaarden op het Reuzeneiland Curaçao met de volgende woorden verhaald:

‘Deze schepen dan van Paria vertrokkende, hielden koers naar Margarita, alwaar Ojeda zich te land begaf en tot in het landschap en aan de Golf van Coquibacoa voorttrok, dat tegenwoordig Venezuela genoemd wordt. Van daar passeerde hij tot aan de kaap Vela, alwaar hij een lange reeks van eilanden vond, die zich van het Oosten naar het Westen uitstrekken, van welke enige met de naam van Gigantes of der Reuzen genoemd worden; en overzulks gaf hij de naam Vela aan deze kaap, die ze nog heden ten dage draagt. Als men allereerst op een der voornaamste van deze eilanden kwam, ontdekte men er al aanstonds voetsporen van Reuzen en geen van gemene (gewone) mensen, waarvan ook de reisverhalen van Vesputius zeggen, dat ze die grofgebeende gasten welhaast gewaar werden. Want de Kastilianen, hier een uur ver aan land gegaan zijnde om vers water te zoeken, ontmoetten in zekere leegte enige woonhuizen, die tamelijk groot en van een hoge ingang waren, van welk zij er een naderden daar zij drie dochters en twee oude vrouwen van zo grote lijfgestalte vonden, dat zij wel twee maal de lengte van een gemeen mens konden halen en er de Kastilianen slechts gewapende jongens bij geleken. Zij voor deze reuzinnen als vervaard, toonden zich echter deze vrouwlieden zo min voor hen versaagd, dat een der wijven hen nodigde binnen hare woning te komen en wilde ze te eten voorzetten. De Kastilianen over dusdanige ontmoeting verrast, en echter in beraad of ze niet wel met hen allen een dezer jonge reuzinnen wilden aanpakken, om ze voor een wonderstuk naar Kasstilië te voeren liet zich aanstonds een troep van meer dan dertig mans volks zien, die met knodsen, boog en pijl gewapend, zich nog veel groter reuzen vertoonden dan de vrouwen, en kwamen deze Herculessen alle, zo naakt en zo woest als ze waren, op de Kastilianen af, dat ze nauwelijks wisten langs welke weg naar het strand terug te keren, om zonder in hun handen te vallen weder binnen scheepsboord te geraken. De Reuzen echter, genaderd zijnde, stonden als versuft, deze vreemde gastjes dus gekleed en gewapend te zien en waren als in beraad of ze de vlucht nemen of hen aantasten wilden. Toen de Kastilianen allengs naar het strand afzakten volgden deze grote vlegels hen na en zodra ze zich met de sloep naar boord be-

[p. 196]

gaven, togen de Reuzen te water en schoten al zwemmende met hun bogen, alsmede die aan land bleven, tot die uit het achterschip twee kanonschoten losten, die hen zo verbaasd maakten, dat ze de vlucht naar een hoogte namen. Aldus geraakte dit eiland aan de naam van Reuzeneiland en heeft die lang behouden, want al wat er aankwam, vond deze landaard kwaadaardig en wilden niemand dulden, die er wat vandaan kwam halen.’

Dit is, wat men noemt, een sterk stukje jagerslatijn. Het raakt inderdaad kant noch wal. De Indianen, die destijds Curacçao bewoonden, waren noch reusachtig van lichaamsgestalte, noch kwaadaardig van inborst. Ze behoorden tot de vreedzame stam der Caquetias, die ook de Noordkust van Venezuela bewoonden van de Staat Falcón tot Yaracuy. Juan de Ampués, factoor van Santo Domingo en Heer van Curaçao, Bonaire en Aruba, verklaarde in een brief, gericht aan Koning Karel V, dat de Indianen van Curaçao verstandiger en leerzamer waren, dan die van elders en zeer toegankelijk voor het Christendom. Het waren zeker geen Caraïben, die juist dom, wreed en volslagen ontoegankelijk voor het christelijk geloof waren.

Er is op Curaçao bijna geen spoor meer van deze Indianen overgebleven; op Aruba en Bonaire des te meer.

Er wordt in dit boekje wel eens meer gezwetst, o.a. als de Spanjaarden de leguanen beschrijven als vliegende slangen of draken, die echter door de inlanders op houten roosters gebraden werden.

Bovengenoemde verhaal schijnt echter behoorlijke verspreiding te hebben gevonden in Europa. In een zeer klein latijns geschrift, getiteld ‘Relatio vera de novis insulis’ (Getrouw verslag over de nieuwe eilanden). geschreven in 1545 te Toulouse door den Duitsen Franciskaan Nicolaus Herborn, staan de verschillende eilanden en nederzettingen der Spanjaarden in Amerika vermeld.

Hierbij worden o.a. genoemd DE ZEVEN GYGANTENEILANDEN en de schrijver van de door ons geraadpleegde studie over Pater Herborn zet er tussen haakjes achter: Curaçao e.a.

Als merkwaardigheid vermelden wij hier nog dat van de Reuzeneilanden opgegeven wordt: geheel bekeerd en zeer goed katholiek.

Wij vonden dit in: Collectanea Franciscana Neerlandica (Deel II) 's Hertogenbosch. Teulings' Uitgeversmaatschappij 1931, blz. 409.