Lux. Jaargang 2

[p. 187]

Groei van de Caraîbische Industrie
door Pr. W. de Barbanson O.P.

Enige jaren geleden werden ineens, met meer haast dan in jaren was vertoond, landbouw, visscherij en nijverheid van het Caraïbisch gebied bevorderd, althans door belofte en op papier. Moge die drang naar de Caraïbische landen nu niet alleen ontstaan zijn uit pure liefde voor deze eilandenreeks, moge oorlogsnood ook zijn woord er in gesproken hebben, toch zal meer vriendschap en betere verstandhouding groeien naar gelang er meer en inniger handelsrelaties ontstaan zijn.

Van de vele dingen, die tijdens de oorlog tot ontwikkeling gekomen zijn, mogen we hier in hoofdzaak de industrieën beschouwen aan de hand van een rapport, dat de Amerikaansche afdeling van de Engelsch-Amerikaansche Caraïbische Commissie heeft gepubliceerd.

Dat de olie-industrie op Curaçao en Aruba, alsmede die van Trinidad, hun plaats gevonden hebben in de oorlogsvoering en dien ten gevolge er niet op achteruit zijn gegaan, weten we hier allemaal.

De bedrijvigheid van de raffinaderijen van Curaçao en Aruba, die 80% van den in- en uitvoerhandel van Nederlandsch West-Indie voor hun rekening nemen, werd gedurende het jaar 1943 op peil gehouden en aan het einde van het jaar werden nieuwe constructies tot uitbreiding der fabriek voltooid. De werkzaamheden in de kleinste der drie raffinaderijen werden echter, in het begin van het jaar, stopgezet voor den duur van den oorlog, wegens de moeilijkheden om het benoodigde materiaal te krijgen.

Een groot dok werd in het begin van 1943 voltooid, in staat om schepen van 200 meter lengte te bevatten en dit wordt als een belangrijke stap in de richting van het in voordurenden dienst houden der schepen beschouwd.’

Dit is een citaat uit Economische Berichten (Mei-Juni 1944), dat we mogen aanvullen met enkele gegevens uit het verslag 1943 van de Curaçaosche Bank.

Behalve de olie-industrie gingen de andere industrieën: fosfaat, de stroohoeden en het bouwbedrijf er niet bepaald op vooruit. Integendeel. Het povere cijfer van 3785 ton fosforzure kalk staat tegen de 21 duizend ton van 't jaar daarvoor. Ook de zout export was minder hoewel die mindere hoeveelheid toch meer geld opbracht. De scheepvaart werd beter, hoewel op Curaçao niet de hoogte van 1941 bereikt werd. Curaço kreeg 3863 en Aruba 4302 stoomschepen binnen te loodsen. Op beide eilanden nam de schoenervaart in belangrijke mate toe en zorgde voor een groot gedeelte in de voorziening van versche levensmiddelen.

Van Suriname en zijn Fransche buur Guyana is ons bekend dat zij de enige buitenlandsche mijnen voor bauxiet zijn, zowel voor Amerika als Canada en hun productie werd opgevoerd. Onlangs werd ook op Jamaica bauxiet ontdekt.

De productie van vuurvast chroom in Cuba, de enige bron nu bereikbaar voor

[p. 188]

Amerika, is vijfmaal groter geworden sinds het uitbreken van de oorlog. De maangaan-voortbrengst aldaar is ook verdubbeld. Tevens hebben ze een grote nikkelfabriek voltooid, een bedrijf van 30 miljoen dollar, gefinancieerd door de Raad van Oorlogsindustrie en de Metaalraad; deze fabriek gebruikt een nieuwe werkwijze, waarbij ertsen kunnen gebruikt worden, die vroeger als waardeloos werden beschouwd.

De Metaalraad gaf ook financiële hulp voor plannen van tungsten-mijnen op Pinos eiland (vlak onder Cuba).

Op grote schaal is de SHADA (Societé Haitiano- Américaine de Développement Agricole) op Haiti begonnen met planten van cryptostegia, waarvan ze een soort natuurlijke rubber winnen. De Amerikaansche Rubberraad staat natuurlijk achter dit plan, dat de beplanting omvat van meer dan 40 duizend hectaren, een werkverschaffing aan 100.000 man. Het Amerikaansche gouvernement financieert deze zaak.

De oorlog sneed ons van 's werelds beste touwmateriaal af, namelijk de manilla hennep en bedreigde ook de aanvoer van jute uit Britsch Indië, dat niet alleen voor materiaal voor zakken wordt gebruikt, maar ook als isolatiestof bij electriciteit. Jute wordt in de oorlog voor meerdere dingen gebruikt. Voor deze beide stoffen wordt in de Caraïben een oplossing gezocht door opvoering van de vezelproductie. De Haitiaansche sisalindustrie groeit met de dag. Op verschillende plaatsen in deze streken experimenteert men met het planten van andere vezelsoorten zoals roselle, ramehgras en malva.

Vroeger was het Oosten de enige bron van loefah-sponzen, noodzakelijk materiaal als filter in machines van de marine. Grote hoeveelheden komen nu van Cuba en Santo Domingo. Een maatschappij op Cuba dehydreert beetwortels en pataten voor leger en bevolking van de Verenigde Volkeren. Dit is de eerste grote onderneming op dergelijk gebied in de Caraïbische streken.

De oorlog heeft menig artikel, dat vroeger voor de burgerbevolking werd ingevoerd, opgeslorpt of althans de import ervan verminderd. Vroeger stroomde de invoer van ijzerwaren, machines, auto-onderdelen, bouwmaterialen, meel, eetbare olieën en zeep binnen. In vele gevallen is die stroom een dun straaltje geworden, maar de verschillende besturen van de Caraïbische landen en de plaatselijke handel hebben de handen ineen geslagen en op heel wat gebied hebben ze 't klaar gespeeld om met plaatselijke bronnen in eigen behoefte te voorzien.

Het grootste gedeelte van de ontsproten industrieën zijn in partikuliere handen. Hier en daar bezit of financieert het plaatselijk bestuur een industrie. Sommige ondernemingen zijn aan geld geholpen door de Amerikaansche regering. Maar bijna overal had het gouvernement een groot deel in de opzet van de plannen en de mogelijkheid om die te verwezenlijken.

President Trujillo van Santo Domingo had allang een plan om een modern abbattoir op te richten, om op zo'n manier ook de veeteelt en veehandel te bevorderen. Toen de oorlog vleesleveranties op verschillende plaatsen van het Caraïbisch gebied bijna onmogelijk maakte, kon zijn plan met vrucht uitgevoerd worden. In Maart 1943 werd het abattoir geopend, waar 188 man een bestaan vinden. De capaciteit is berekend op 150 koeien en 450 varkens per dag. Op verzoek van het Dominikaansch gouvenement heeft een Amerikaansche Export-Import Bank zijn geld erin gestoken en het Amerikaansch Departement van Landbouw heeft voor technisch personeel gezorgd.

Santo Domingo had een normale import van ongeveer 5 miljoen jutezakken en een

[p. 189]

half miljoen katoenen zakken voor zijn uitvoer van suiker, cacao en koffie. Toen de verscheping van jute uit Britsch Indië door de loop van de oorlog begon te slinken, hebben ze de machines van een zakkenfabriek in El Salvador opgekocht en verscheept naar Ciudad Trujillo. Deze fabriek kan een half miljoen zakken van sisalvezel maken, maar gebrek aan ruw materiaal belet nog voorlopig om er uit te halen wat er uit te halen is.

Op Cuba is een autobandenfabriek, opgericht door een Amerikaansche rubberfabrikant. Deze fabriek levert practisch alle banden voor vrachtauto's en bussen, maar tot nu toe zijn nog geen banden voor personenauto's gemaakt. Datzelfde eiland produceert ook een aanzienlijke hoeveelheid moterolie, gemaakt uit suikerrietmolasse.

Haiti, onder leiding van President Lescot, heeft zijn SHADA, een organisatie die begonnen is met goederen te produceren voor de burgerij. Grote hoeveelheden hout worden verwerkt en huisindustrie wordt bevorderd zoals weven, maar ook manden- en hoedenvlechterij. De Export - Import Bank uit Washington heeft ook parfum-fabricatie opgezet, waarbij men gebruikt maakt van lemoengras, jasmijn, mimosa en ylang- ylang bloem. Kinine wordt ook niet vergeten en zo wordt de kinaboom weer geplant in zijn oorspronkelijk gebied.

Haiti blijft actief ook op ander gebied.

De ‘Atlantic Refining Company Atreco’ zoekt en boort olie in Haitiaansche bodem. Ook moge de pas opgerichte scheepvaartmaatschappij nu niet direkt oceaanstomers in de vaart hebben, ze verkrijgen toch een regelmatige dienst met de omliggende landen. Er is een regelmatige afvaart naar Venezuela, waarvan ze asfalt en petroleum krijgen, terwijl Haiti hout stuurt. Op hoe hoge prijs Venezuela deze Haitiaansche activiteit stelt, blijkt uit de geste van President Medina van Venezuela, die een standbeeld van Simon Bolivar aan de bevolking van Haiti aanbood.

Haiti denkt verder en zijn ministerie van Buitenlandsche Zaken is nu uitgebreid met een afdeling, om de goede betrekking onder deze oorlog ontstaan, ook daarna te behouden en verder te ontwikkelen.

De groot cultuur van sisal en cryptostegia heeft de klein-landbouw in verdrukking gebracht en onteigening van gronden heeft de kleine boer tot armoede gebracht, maar President Lescot zal het grondbezit van de kleine boer door scherpe wetten beschermen en om aan een dreigende ondervoeding van de minder welvarende bevolking te gemoet te komen zal het planten van sojabonen bevorderd worden.

Voor Venezuela hebben we allen gehoord van de plannen van Henry J. Kaizer, die zoowel wegenbouw als waterleiding langs kust en naar binnenland omvat, alsmede de hydro-electrische krachten uit watervallen los te werken niet alleen om de landbouw van stroom te voorzien, maar ook om grote industrieën mogelijk te maken.

Het eerste punt van het program zal zijn een grote cementfabriek nabij Caracas. Daartoe is opgericht de Raymond Concrete Pile Company met een kapitalisering van meer dan een miljoen bolivar. Noord-Amerikaansche visinmaakfabrieken zijn van plan twee of drie dergelijke fabrieken te bouwen te Cumaná en Carúpano. De Bethlehem Steel Company zal zijn werkzaamheden in zijn concessie van de Imataco-bergen opvoeren en zijn installaties te Palua bij San Felix verbeteren.

Er is ook sprake van de oprichting van een aantal olieraffinaderijen nabij de oostkust en het zal als werkelijk teken van goede nabuurschap worden aangezien zo de constructies van deze fabrieken nog tijdens de oorlog kunnen beginnen.

De spoorweg Maracaibo- La Guayra is

[p. 190]

in studie en als laatste nieuws komt nog binnen dat Venezuela misschien een papierindustrie kan opzetten uit inlandsch bamboe.

Toen beperkte scheepsruimte oorzaak werd, dat Porto Rico geen flessen meer kon invoeren, had niet enkel de melkcentrale daar last van, maar het te kort aan flessen voor rum belemmerde een der grote industrieën, waardoor ook geen accijnzen, een der hoofdbronnen van gouvernements-inkomsten, meer binnen kwam. Een grote flessenfabriek, een waarde van 2 miljoen dollar, werd gebouwd en is sinds eind van vorig jaar in volle gang. Het ministerie van Binnenlandsche Zaken ging in de Vereenigde Staten op zoek en vond voldoende machines voor fabrikatie van glas en flessen buiten werking, om het plan ten uitvoer te krijgen. In Porto Rico zijn de voornaamste grondstoffen voor glasfabrikatie voorhanden, behalve soda-as. Kapitaal werd gevonden bij partikulieren op Porto Rico en bij de Puerto Rico Development Company, in handen van het plaatselijk bestuur.

Deze Development Company is in Mei 1942 door het eiland-gouvernement opgericht, om de economische bronnen van Porto Rico tot ontwikkeling te brengen. Deze commissie heeft vele bevoegdheden tot onderzoek en experiment almede de macht om plaatselijk bronnen open te leggen, ondernemingen te stichten en in werking te zetten voor de productie en de distributie van artikelen, die Portorikijnse grondstoffen gebruiken. De wetgevende macht van Porto Rico gaf een half miljoen dollar om deze onderneming te financieren, en sinds dien wordt elk jaar opnieuw een half miljoen daarvoor gevoteerd.

Deze compagnie moge tot voorbeeld strekken voor vele andere organisaties, die ten doel hebben industriele bronnen in het Caraïbisch gebied tot ontwikkeling te brengen.

De Portorikijnsche Cement Corporation werd vlak voor de oorlog opgericht door de Porto Rico Reconstruction Administration (een stichting van het Amerikaansche gouvernement) maar is nu overgegaan in handen van de Puerto Rico Development Company.

In de tweede helft van 1942 werd nog een andere cementfabriek opgericht door partikulieren. Een degelijke ontwikkeling van deze industrie zal het mogelijk maken, dat Porto Rico voor een goed deel zal kunnen voorzien in de cement behoefte van nade-oorlog in zijn gehele omgeving.

Barbados heeft, onder gouvernementstoezicht, een fabriek gekregen van cassavemeel. Het plaatselijk bestuur daar heeft ook geld toegestaan voor een proeffabriek om te proberen houtskool te maken van uitgeperst suikerriet. Een ander veld waarop Barbados ook werkzaam is, is dat van zeep en plantaardige olie.

Jamaica heeft stapels cocosnoten en sinds de oorlog heeft men er ook de copraproductie ernstig ter hand genomen, zodat zij nu genoeg zeep, bakolie en margarine produceren, niet alleen voor de binnenlandsche markt, maar ook nog voor de uitvoer naar de omliggende landen. Een maismeelmolen en een groentendrogerij zijn al menig jaar in werking. Vóór de oorlog al maakten ze cassavemeel, maar die productie is gestaag gegroeid gedurende de oorlog. Ook heeft zich in de laatste tijd de productie van bananenmeel ontwikkeld.

De productie van botersubstituten in Jamaica groeide van 103.700 pond in 1940 tot over de drie miljoen pond in 1942, waarvan 850.000 pond werd uitgevoerd. In dezelfde tijd groeide de fabrikatie van waszeep van 5½ miljoen tot 8½ miljoen pond en gecondenseerde melk van 103.000 pond tot 3.250.000 pond.

[p. 191]

De koloniale ontwikkelingsraad stond 25 duizend pond sterling toe voor een productiecijfer van 2000 ton per jaar.

Meelmolens werden opgezet in Trinidad, de bewerking van cocosolieproducten werd ter hand genomen, evenals limonades en brouwerijproducten en op die manier werden duizenden tonnen scheepsruimte uitgespaard. Tevens heeft de oorlog de herleving mogelijk gemaakt van een papierpulp fabriek en een luciferfabriek kan in de plaatselijke behoefte voorzien.

Twee fabriekjes voor waszeep, gemaakt uit cocosolie werden op het eiland Dominica opgericht. Antigua heeft een limonadefabriek gesticht om aan de aanvraag van het personeel van de marinebasis te voldoen.

In Brits Guyana is de lucifersindustrie zover gekomen, dat export nu mogelijk is naar andere gebieden en de fabricatie van zeep, margarine en jam heeft eveneens door de oorlog een stoot in de goede richting gekregen.

Dit is nog maar een eenzijdige belichting; er is ook op gebied van landbouw en visserij heel wat gedaan en de luchtvaart is hier onmisbaar ingeburgerd.

Vijf jaren geleden dachten we er niet aan, dat Noord Amerika zou moeten spreken van het onmisbare Zuid Amerika. Wij zijn nu zover gekomen, dat Nelson Rockefeller, de coördinator van inter - Amerikaansche zaken, in September kon verklaren: ‘Onze goede naburen zonden ons 63 vitale materialen, zonder welke onze oorlogsproductie nooit het peil zou bereikt hebben, voor de overwinning vereist.’

Een groot aantal van die 63 producten zal wel buiten Curaçaosch bereik liggen. Veel stuit er bij ons af op watergebrek, maar nu onze kooplieden zich verenigd hebben, mogen we wel verwachten, dat zij hun aandacht zullen wijden aan een meerzijdige productie.

Van gouvernementswege zit men niet stil, getuige de Statenvergadering van 16 Maart, waar de Gouverneur kon berichten, dat hij kontakt had met Dr. L.H.H. Peters, die aanwezig zou zijn op de Caraïbische Conferentie van 21-31 Maart te Bridgetown op Barbados. Tevens heeft de Gouverneur aan de hoofden van diensten het rapport, waarvan we hier een stuk behandeld hebben, ter advies gegeven. We moeten verder komen dan alleen maar weerberichten uit te sturen naar San Juan.

De eenzijdigheid van ons industrieleven is schrikbarend, temeer daar we de grondstof van ons groot bedrijf van de eerste tot de laatste druppel moeten invoeren. Sinds April klinkt ons de boodschap van President Medina van Venuzuela in de oren, dat zijn regeering vast besloten is raffinaderijen te verkrijgen.

De conferentie van Barbados streefde er ditmaal vooral naar, dat wat voedsel betreft, het Caraïbisch gebied zich kan bedruipen zodat de groot-landbouw elders voedsel kan vasthouden voor bevrijde landen in Europa. Er werd bijzonder aandacht gegeven aan Brits Guyana en aan Honduras om de mogelijkheden van die landen verder te onderzoeken.

Terzelfder tijd hebben we in New York (9-18 Mei) bij elkaar gehad de Commissie van Inter - Amerikaansche Ontwikkeling, waarbij 21 Amerikaansche Republieken vertegenwoordigd waren. Er is zeker inter-Amerika heel wat te doen. Honderden jonge mannen van Zuid- en Midden-Amerika zijn naar Noord Amerika getrokken en leren er werken in fabrieken en landbouw.

Mexico heeft zijn citrus industrie aanmerkelijk verbeterd en uitgebreid.

Dat Curaçao ook in de belangstelling staat van andere groepen blijkt uit het bezoek van den adviseur Paul Blanchard, die zich hier in April op de hoogte kwam stellen en zijn aandacht wijdde aan huizen-

[p. 192]

bouw, gezondheidstoestand, onderwijs en industrie.

Het voornaamste van de West Indische Conferenties is dan ook wel, dat de vertegenwoordigers van deze gebieden elkaar ontmoeten om gezamelijk vraagstukken te bespreken. Dit kontakt doet de samenhorigheid meer en meer groeien.