Lutherse Bijbel (1648)

Het xxxvij. Capittel.

Begrijpt vier stucken, dewelcke de moeyelijckheyt des menschelijcken levens eenigsins versachten konnen: I. De ervarentheyt der huys-vaders. II. Eene deugdsame vrouwe, dewelcke haer tegen den man ende de kinderen recht weet te dragen. III. Getrouwe ende volstandige vrienden. IV. Voorsichtigheyt in raetslagen.

I.20

DE buyck neemt allerley spijse tot hem: doch is d’eene spijse beter, dan de andere.

21

Gelijck de tonge het wilt-braet smaeckt: alsoo merckt een verstandigh herte de valsche woorden.

22

Een bedriegelijck Mensch kan eenen in een ongeluck brengen; maer een die ervaren is, weet hem daer voor te wachten.

II.23

DE moeders hebben alle sonen lief; ende geraedt nochtans somtijts eene dochter beter, dan de soon.

24

Eene schoone vrouwe verheugt haren man, ende een man en heeft niet lievers.

25

Indien sy daer toe vriendelijck ende vroom is; so en vindt men dies mans gelijcken niet.

26

Wie eene huys-vrouwe heeft, die brengt sijn goet in rade, ende heeft eene getrouwe hulpe, ende eenen pijlaer, wiens hy hem troosten kan.

27

Waer geene heyninge en is, daer wort het goet verwoest: ende waer geene huys-vrouwe en is, daer gaet het den huys-weert, als ging hy bijster.

28

Gelijck men niet en vertrouwt eenen straet-roover, die van d’eene stadt in d’andere sluypt: alsoo en betrouwt men oock niet eenen man, die geen nest en heeft, ende in-keeren moet, waer hy te laet komt.

III.1

EEn yegelijck vrient seyt wel: ⁺ Ick ben oock vrient; maer sommige zijn alleen met den name vrienden.

+ Cap. XXXVII. Gr.

2

Als vrienden malkanderen vyant worden; so blijft de gramschap tot in den doot.

3

☜Och waer komt doch dat quade dinck van daen, dat al de Werelt soo vol valscheyt is☞!

4

Als ’t den vriende wel gaet, so verheugen sy sich met hem; maer als ’t hem qualijck gaet, so worden sy sijne vyanden.

5

Sy treuren met hem om des buycx wille; maer als de noot aen-gaet, so houden sy hen tot eenen ^a schilt.

a Schilt) Waer sy beschuttinge ende gonste weten, ’t zy met Godt ofte niet.

6

En vergeet uwen vrient niet, als ghy vrolijck zijt:

7

Ende gedenckt aen hem, als ghy rijck wort.

IV.8

EEn yegelijck raet-gever wil raden; maer sommige raden tot haer eygen nut:

9

Daerom wacht voor de raet-gevers; bedenckt te vooren, of het goet zy: want hy gedenckt misschien hem selven te raden, ende wil ’t u wagen laten,

10

Ende spreeckt: Ghy zijt op de rechte bane; ende hy staet evenwel tegen u, ende let, hoe ’t gelucken wil.

11

En houdt geenen raet met dien, die een quaet vermoeden op u heeft; ende en neemt niet te rade, die u benijden:

12

Gelijck als wanneer ghy een wijf om raet vraegde, hoe men harer vyandinne vriendelijck zijn sal? oft eenen vertsaegden, hoe men oorlogen sal? oft eenen koopman, hoe hoogh hy uwe waren tegen de sijne achten wil? oft eenen kooper, hoe dier ghyse geven sult?

13

Oft eenen nijdigen, hoe men wel doen; oft eenen onbarmhertigen, hoe men genade bewijsen sal? oft eenen luyen, van grooten arbeyt.

14

Oft eenen dagh-loonder, die nergens woonachtigh is; hoe men uyt den arbeyt niet gaen en sal? oft eenen tragen huys-knecht, van veel wercx?

15

Sulcke lieden en neemt niet te rade; maer houdt u steets tot Godt-vreesende lieden, daer ghy weet, dat sy Godts geboden houden:

16

Die gesint zijn, gelijck ghy zijt; die mede-lijden met u hebben, als ghy struyckelt:

17

Ende blijft by der selver raet: want ghy en sult geen getrouweren raet vinden.

18

Ende sulck een kan dickwils wat beter af-sien, dan seven wachters, die boven op den wacht-toren sitten.

19

^b Doch in desen allen roept oock den Aller-hooghsten aen, dat Hy uw’ doen gelucken ende niet feylen en late.

b Doch) ’t En is niet genoegh goeden raet hebben, Godt moet oock geluck daer-toe geven, anders en gaet het doch niet voort: want hy wilder oock by zijn, ende aengeroepen worden: dat is, sonder gebedt is goeden raet eygen raet: dat heeten eygene aen-slagen, die den kreeft-ganck gaen: dat zijn de gene, die veel raden, ende en hebben doch de genade niet daer-toe.

20

Eer ghy wat begint, so vraegt te vooren; ende eer ghy wat doet, so neemt raet daer toe.

21

Want als men wat nieuws voor-heeft, daer moet een van dese vier komen: dat het goet ofte quaet worde; dat het leven ofte de doot daer uyt volge: ende dit alles regeert altijt de tonge.

22

Menigh is wel bequaem om anderen te raden, ende en is hem selven niet nut.

23

Menigh wil kloeckelijck raden, ende men en hoort hem doch niet geerne; ende hy blijft een bedelaer;

24

Want hy en heeft niet van den Heere de genade daer toe, ende daer en is geene wijsheyt in hem.

25

Menigh is wijs door eygene ervarentheyt, die doet met sijnen raet voordeel, ende treft het.

26

Een wijs man kan sijn volck lee-

[fol. 33r]

ren, ende doet met sijnen raet voor-deel, ende treft het.

27

Een wijs man wort hoogh gelooft: ende alle die hem sien, prijsen hem.

28

Een yegelijck heeft eenen bestemde tijt te leven; ⁺ maer Israëls tijt en heeft geen getal.

+ Job 14,15.

29

Een Wijse heeft by sijne lieden een groot aensien, ende sijn naem blijft eeuwighlijck.