Leven van Lutgart
(1899)–anoniem Lutgart, Leven vanXVII. Van din dat si bleef sic liggende ende dat se dabt van Haffelghem quam visiteren.Dat Got Lutgarden makde blide
3255
Daerboven in sijn paradijs
Daer si nu dat gebloijde rijs
Gegaedt met sente Agneesen dreget.
Nu es u die proces geseget
Van harre viten toten inde;
3260
Hoe si met vriër herte minde
Din hogsten coninc van din trone
Ende oc wat sijs ontfine te lone
In haren live, hebdi gehoert.
Nu salie u vertrekken voert,
3265
En laettijs u verwassen nit,
Hoe si van derre werelt schit.
Mar ic, kaitijf, hoe salie dorren
Met dichtene uppen2 ende porren
Dat henen varen van der maget?
3270
Ellendech man! wats mi bedaget,
| |
[p. 179] | |
Dat ic Lutgarden moet geleiden
Ter doet wert ende mi gereiden
Te seggene hoe mi orfenijn
Ter werelt lit die moeder mijn,
3275
Die ic met ogen noit en sach!
Haddic gebeden doch den dach
Dat ic Lutgarden hadde moegen
Met ogen sien, temeer in hoegen
+Waric met rechte bleven das!
3280
Mar neenic nit! want mi ne was
Die onst van Gode nit gegeven!
Dos henic, arm man, weese bleven.
Mar sidi dat gi wilen wart,
Gods utverkorne magt Lutgart,
3285
Dats armer menschen advocate
Die boven redene ende mate
Van swaren sonden sijn besmett,
Al benic, moeder mijn, onssett
Van uwer iegenwerdechheiden,
3290
Dire ic in goeden hope ontbeiden
Moet even lunc dat ic hir blive
Noch staende in desen broschen live,
Nochtan so hopic, maget vri,
Dat gi selt laten wesen mi
3295
Met andren weesen int getal
Der welker cure u Got beval
Ende advocate u wilde wesen!
Want ic ben een van allen desen
Die uwer helpen meest behoeve;
3300
Want die mi dikke maken droeve,
Dat sijn die sonden die mi deren:
Si setten mi mettin sonderen,
Dire advocate u Got geboet
Te wesene. Aldos hebbic groet
3305
Din hope dat gi mi selt laten
Genieten oc der selver baten
Dire alle die genieten noch.
Mettesen salie wesen doch
+In dat getal, doedi mi recht,
3310
Want ic u dinst1 ben ende u knecht,
Ende emmermeer lude ende stille
Sal bliven des met goeden wille
Tu selven wert, wildijs mi onnen;
Want ic beghie mi so verwonnen
3315
Van uwenthalven, vrië maget,
Dat u gerechte minne draget
Die herte mijn met goeder trowen.
Nu biddic, alse mire vrowen,
U, magt vriëdel ende goet,
3320
Dat gi mi gracie ende spoet
Verleent te telne, of ghijt gebidt,
Hoe gi van derre werelt schidt,
Want die materie comen es
So verre, dat ic langer des
3325
Mijns danks geswigen nit ne can.
Nu hoert ende u laett seggen dan
Hoe Got sine utverkorne maget
Tire hoger feesten heft gedaget
Daer si met allen santen nu
3330
Regneert; darna so sulic u
Des dichtens saen en inde maken.
Nu laett u dan met corter spraken
Volseggen hoe Lutgart, die vrowe,
Ontkommert wart van allen rowe
3335
Ende hoe si overmids die doet
Wart absolvert van alre noet.
Het was in enen somer clare
Int alre schoenste van den ijare
+Onlange na den chinxen dach
3340
Dat Got, die alle dine vermach
In hemele ende in erterike,
Lutgarden wilde vrowdelike
In sinen paradijse ontfaen.
Nu hoert hoe hi dat heft gedaen:
3345
Doe si in VII dagen ghinde
Genaket was hars lives inde,
Dat was ens saterdags die legt
In dire octaven die men plegt
Te virne van der Triniteit
3350
(Dats van der Gods drievoldechheit),
So wart bestaen Lutgart, die fine,
Van enen tregen redekine
Dat nit te licht, noch nit te swar
En was, mar rechte middelbaer,
3355
Ende so getempert int gevoech,
Dat het die maget wel gedroech.
Iedoch en was het nit so clene,
Hen ginc der vrowen so te beene,
Dat si dis dags al beddevast1
3360
Bleef liggende, ende oc an den tast
Van haren pulse het haerde wel
Hem selven, want hi wart so snel,
Dat hi met quader hastechheiden
Gaf teeken van onttempertheiden.
3365
Dos bleef die Gods gebenedijde
Te bedde liggende an din tide,
Want het die Godes wille was.
Mar hoe die magt vriëdel das
+Hem heft gedankt met corter spraken
3370
En soudic u nit cont gemaken;
Want si wel wiste al oppenbare
Dat Got die sikheit wrachte in hare
Ende ordineerde selve also
Die dinc; dis was har herte vro
3375
Meer dan ic u geseggen mach.
Dos bleef tote op din donresdach
Die maget liggende al verswart,
Mar emmer was dat Godes wart
In haren mont gestadelike.
| |
[p. 180] | |
3380
Den coninc van din hemelrike
Heft si gedankt met bliden moede
Van sinen menechfonden goede,
Dis si in haren dagen gnoech
Vereregen hadde ende int gevoech
3385
Oc voert gedeelt al sonder sparen
Dengenen dis behoevech waren.
Oc hevet hem gedankt die vrowe
Dat si van commere ende rowe
Voert an ontkommert soude wesen.
3390
Dos lach si al in een mettesen
Onledech sider toten dage
Din ic u noemde, ende alle slage
Wart so verswart dat ongemac,
Dat het der vrowen ave brac
3395
Van allen din den appetijt
Daer menschen liden met den tijt,
Dat was van spisen alretiren.
Mar doe begonste aldos failliren
+Lutgart, die vrowe, ende oppenbare
3400
Die nonnen worden dis geware
Dat si tis lives inde wert
Was verdech, alle so ververt
Si worden, beide ijonge ende oude,
Dat ic vergronden nit ne soude
3405
Al haddic in mire helpen das
Platone, hoe groet daer binnen was
Die ongedont van haren rowe,
Die sagen dat Lutgart, die vrowe,
Der doet was nakende ende saen
3410
Des lives en inde sonde ontfaen:
Si scrowen ende weenden alle;
Van ijammerliken ongevalle
Beklagden hen grote ende clene.
Mar Godes brut, Lutgart, allene
3415
En heft des rowen nit gesmakt.
Dat quam bidis si was genakt
Din dage daer si lange na
Geroepen hadde. Mar ic ga
Teverre voert! Kaitivech man,
3420
Wat magic don? want ine can
Geswigen noch geseggen voert:
Swigic, so blijft al ongehoert
Ende onvolcomen mijn gedichte;
Ende seggic voert, so magic lichte
3425
Mijn seer verniwen dat ic drage
Van harre doet, dat ic beclage
Ende emmermeer beclagen sal,
Want si mi brengt en ongeval
+Te handen, dis mi nemmermeer
3430
En mach gedinken sonder seer.
Daeromme salic soeken doch
En lettel versten ende noch
En ander dinc tevoren tellen,
Eer ic mi selven ga verquellen
3435
Met seggene hoe si henen schit,
En laettijs u verwassen nit.
Dis manedages vor den tijt
Dat Gods vrindinne wart gevrijt
Van allen werelliken sere,
3440
So quam van Haffelghem en here,
En broeder, daer die vrowe lach.
Wildi sijns namen een gewach?
Die vite ons seget dat Willem
Sijn name was; van Haffelghem
3445
Was hi conveers. Die goede man
Hi sprac aldos der vrowen an,
Want dat si moste in corten stonden
Van desen live sin ontbonden
Heft hem gedochtt al oppenbare:
3450
‘Vergave Got dat hir nu ware,’
Sprac hi, ‘mijn gheestelike vader
Van Haffelghem, die so algader
Heft sinen sin an u geleget
Dat hi ons sermoneren pleget
3455
Van uwen dogdeliken seden!
Ware imen dan enwech gereden
Die hem van uwenthalven nu
Vertrokken hadde hoet es met u
+Ende uwen staet dade hem verstaen,
3460
Mi dunke, het ware wel gedaen!
Want dat hi gerne soude comen
Daer ghine ontboedt, hadde hi vernomen
Hoet staet met u, dat weetic wale.’
Antwerde gaf op dese tale
3465
Die maget weder ende ontbant
Din selven broeder altehant
Dis hi noch doe ne wiste nit,
Want Got der vrowen weten lit
Ter selver wilen daer si af
3470
Din bruder dese antwerde gaf:
‘Her Willem,’ sprac si, ‘sute vrint,
En danken hebdi wel verdint
Dat ghi mi hebt gewagen des.
Mar van den here ic ben gewes
3475
Dis comste ic emmertoe begere,
Dat hi sal margen comen haere
Ende orlof nemen ane mi
Ende ic an hem, ende alse wi
Dan scheeden, nemmermeer masschin
3480
En selen mi sine ogen sien,
Want ic hem saen ontfaren sal.’
Dos sprac Lutgart; mar boven al
Din bruder wonderde hoe van desen
Die magt dos seker mochte wesen,
3485
Want hi der comsten van din here
Tin tide aldaer no min no meere
En moedde; want in corten dagen
So was die abt, dis wi gewagen,
+Gekirt te lande wert van denen.
3490
Dat heft en lettel don meswenen
Van derre dinc din goeden man;
Doch swech hi ende hem hilt daer an
Dat hem die maget heft ontdekt,
| |
[p. 181] | |
Want hi dos peinsde: si vertrekt
3495
Van Godes halven dese wart,
Bidis met beden dese vart
Heft si verworven sekerlike,
Want si din here op erterike
Begert te sprekene eer dit leven
3500
Werdt met verscheedene hare ontgeven.
Aldos gedroech dis heren waen
Ende sijn gepens; mar die verstaen
Der vrowen wart te rechte woude,
Ic wane, hijs hem wel vugen soude.
3505
Mar van din bruder willic nu
Dit laten ende onthinden u
Van derre comsten din proces,
Daer dos geprofeteert af es
Met waren warden van der maget.
3510
Doe derre werelt was bedaget
Die dijnssendach ende overleden
Die manendach, so quam gereden
T Aiwires boven an dat velt
Van Wavre wert al sinen telt
3515
Die abt ende al sijn ingesinde.
Mar dis hi so van herten minde
Die maget, dat hi gerne quam
Daer hi so vant, din wech hi nam
+Ende es tin clostre wert gevaren.
3520
Daer hevet enen moederbaren
Ontmoett die abt van Haffelghem,
Die utin clostre iegen hem
Gestreken quam die hem sal don,
Eer hi sal liden, selc sermon
3525
Dat hem sal swar te hoerne wesen.
Idoch hi aneverdde desen
Ende seide: ‘Vrint, en lettel stuet
Ende segt mi eer gi voerder gaet,
Wat doet van Saintteron mijn vrowe?
3530
Es si gesont?’ - ‘Van groten rowe
Magic u tellen, sute vader,’
Die ander sprac, ‘daer nu algader
Die closter met verladen es.
Wildi berechtt dan wesen des,
3535
So hoert, ic seggu ijammer groet:
Die vrowe leget over doet
Ende es van qualen so bestaen,
Dat sijs nit lichte en mach ontgaen;
Des loept dar binnen die nimerde.
3540
Nu haestt u, gi ende u geverde,
Wildise spreken, radic u;
Want men dar seget dat si nu
Es so vercrankt, dat si den dach
Trammeer cume overleven mach.’
3545
Doe dese wart ten oren quamen
Din goeden man, sloch hi tesamen
Sine hande ende seide: ‘Acharme, owi,
Wel sute vrowe, en seldi mi
+Ontfaren dan dos hastelike?
3550
Got, die regneert in hemelrike,
Motu gesparen, vrowe goet,
Ende so vertrosten minen moet,
Dat ic van u terasten blive!
Want blevic achter u te live,
3555
So wee mi dat ic wart geboren!’
Mettesen sloch hi voert met sporen
Ende es gereden sonder beide
Tin clostre wert, want hastechheide
Gaf hem die vaer van derre dinc.
3560
Dos voor hi henen sonder crinc.
Ende es t Aiwires in gecregen.
Daer quamen hem die vrowen iegen
Met drin, met viren, die hen alle
Van ijammerliken ongevalle
3565
Beclagden; want dat si Lutgarden
Verlisen mosten, nit ne sparden
Die nonnen daer te clagene hem.
Dos wart die abt van Haffelghem
Geleidt ter vrowen daer si lach.
3570
Sybilie, dine comen sach
Van verren, want si bi der maget
Doe sat, si seide al ongevraget:
‘Hir comt van Afflighem mijn here
Die abt, her Yan, dar u so sere
3575
Heft na gelanget, vrowe goet.’
Do wart Lutgarden so die moet
Van groter vrowden al verclaert,
Dat si sat op ende dese wart
+Gesproken heft: ‘Des mote wesen
3580
Gedankt die goede Got!’ Mettesen
Es so genakt die goede man,
Dat hem began te sprekene an
Die vrowe ende seide: ‘Kare mijn,
Hir motti willecome sijn!
3585
Van uwer comsten benie blide,
Want het genaket es den tide
Dat ons hir scheeden sal die doet.
Want die van niwte mi geboet
Ende dede leven ende waken1.
3590
Hi sal mi weder schire ontmaken.
Dis dankic hem met groten love,
Want hi tin eeweliken hove
Mi heft genoedt, daer ic sal saen
In die possessie sijn gedaen
3595
Alsic van desen live scheede.
Darwert te vaerne ic mi gereede,
Mijn sute vrint, dat si u cont;
Want nu genaket es die stont
Dat mi van commere ende seere
3600
Sal absolveren Got, die Here.
Mar dis die sede also gedreget
Dat ele bekarmen gerne pleget
Van sinen vrint die henenvart,
Al moet van rowe sijn geswart
3605
U herte, vrint verkoren mijn,
| |
[p. 182] | |
Van din gescheede en stukkelkijn
Dat tuschen mi ende u sal schire
Gevallen, want ic henen kire,
+Nochtan so biddic ende mane
3610
U bi der trowen die ic wane
Dat tuschen mi ende u noch levet,
Dat gi dis drovens snen begevet
Endo u getroestt laett sijn van din
Dat gi mi, armer weesen, sien
3615
En selt nemmeer in desen live;
Want sidermeer dat ic u blive
Altoes getrowe, al varic nu
Daer Got gebidt, so mogdi u
Getroestt wel laten sijn van desen.
3620
Oc willic u dis seker wesen,
Mijn werde vrint, mijn sute vader,
Alsi dat wi nu bedegader
Hir scheeden bi den Gods gehinge,
Dat ic sal weder cortelinge,
3625
Op dat gi mi wilt consenteren
In din, u comen visiteren
Ende u vertoegen wat mi sal
Got, die met volre maten al
Vergeldt daerboven sinen vrinden
3630
Dis si met trowen hir verdinden,
Daer geven teeweliken lone,
Daer mi gelovet es die crone
Te spanne mettin magedinen
Agneesen ende Katelinen,
3635
Die ic van herten sonderlinge
Geminnet hebbe. Ere ander dinge
Willic u maken oc gewes,
Dat mensche in erterike en es,
+No man, no wijf, die kovle dreget,
3640
Daer mi dat scheeden af verweget
Gelijc van u; want sekerlike
Verstaet dat ic in erterike
En late liever creature
Dan u; want sent dat gi die cure
3645
Gedregen hebt van minen live,
So es wel recht dat ic u blive
Te vrinder das. Noch willic u
Cont maken eer wi scheeden nu,
Mijn werde vrint, dat mi wel sere
3650
Van u vertroestt heft Got, die Here,
Daer u al goet sal ave comen;
Want over waer hebbic vernomen
Dat gi behoert den sinen toe.’
Antwerde gaf der vrowen doe
3655
Die abt met wel gestaden sinne
Ende seide: ‘Vrowe, dese minne
Es mi ter herten so bequame,
Dat ikker al dat goet en name
Van derre werelt over nit!
3660
Want dat gi selve dis begheit
Dat ic van uwen vrinden ben
Der liefster een, ende ic met hen
In uwen brieve sta bescreven,
Dat sal mi groten hope geven
3665
Van salechheiden; want dat ghi
Altoes sel bidden over mi,
Dis benic hopende ende blide.
Mar dat ic rowech banderside
+Ende onverduldech wesen moet
3670
Alse ons die doet hir scheeden doet,
Dis es te wonderne al te maten;
Want alsic moet dat liefste laten
Dat ic ter werelt ie gewan,
Wat wondere es al droevic dan?
3675
Al weetic, vrowe goedertiren,
Dat nutte u es dat henenkiren
Ter feesten wert van hemelrike,
Daer Got, die Heere, u vrowdelike
Festeeren ende grueten sal,
3680
Nochtan magic mijn ongeval
Met allen rechte wel beclagen
Dat mi, kaitiven, sal bedagen
Alsic die iegenwerdechheide
Van u verliese, op dat die beide
3685
It lange durt, die mi van u
Ende u van mi sal scheeden nu.
Want mochtic bi den Gods gehinge
U volgen doch it cortelinge,
So waric een wel salech man!
3690
Wouddi dat visiteren dan
It saen geleesten dat gi mi
Ontheeten hebt, want alse wi
Van een gescheeden selen wesen,
So hebdi mi also gelesen
3695
Met suten warden een geles
Dat mi van u ontheeten es
Dat gi saen weder visiteren
Mi comen selt ende instrueren
+Van uwen state, ochtic u dis
3700
Gehinge. Mar wildi din kis
Van desen visiteerne laten
Te mi wert (want ic utermaten
Ben ongedegen ende onwert
Al selker eeren, want mi dert
3705
Die wederstoet van minen sonden),
So biddic dat te desen stonden
Dit visiteren si geleget
In versten, mar nit al onsseget.
Want alse Got gebieden sal
3710
Dat ic dit leven late, ende al
Dat ic ter werelt ic gedede
In warden ende in werken mede
Din hogsten iuge moet vertrekken
Ende sonder helen moet ontdekken
3715
Met groten sorgen ende in vare
Al daer die consciëntie hare
Af schuldech weet, dan sal mi comen
| |
[p. 183] | |
Dat visiteeren meer te vromen
Dant soude in desen tide nu.
3720
Bi derre saken biddie u
Dat het so lange si verdaget.’ -
‘Dat si, dit lovic’, sprac die maget;
‘Alse u dit leven sal ontgaen,
So salie comen ende ontfaen
3725
Din gheest van u in mijn geleide
Ende u sal vuren daer wi beide
In groter vrowden, kare mijn,
Ende onverscheeden selen sijn
+Voert ane meer in allen tide.
3730
Nu weist in hoegen ende blide
Want dit failliren nit ne mach’1.
Aldos so saten al den dach
Die twee gelieve ende ander saken
Hanteerden ende hen onderspraken
3735
Met groeten niede in beiden siden;
Want dat si nemmermeer gebiden
En souden voert in haren live,
Dis waren si tevollen rive,
Dat was der spraken die si daer
3740
Hanteerden met geninde. Maer
Al datter voert gesproken was,
Dat bleef verholen, want hem das
En lit verbidden noit sint
Die goede man, dat hijs en twint
3745
Vertrokken hadde ochte oppenbart.
Mar dat hem heimelike wart
Van saken, die verholen waren,
Die vrowe ontbant, die oppenbaren
Hi met orlove en mochte nit,
3750
Dis heft hi sider ons beghit.
Mar doe die tijt van din gescheede
Genaket was, met groten leede
Es opgestaen die goede man,
Ende also schire alse hi began
3755
Orlof te nemene an die vrowe,
Wart so bestaen van groten rowe
Sijn herte binnen, dat hire af
Gewarech gnoch litteeken gaf;
+Want so te suchtene hi begonste
3760
Dat hi volbrengen nit ne conste
Met staden noch geseggen al
Die wart, daer hise met beval
Te Gode. Aldos met halven warden
Heft hi din orlof an Lutgarden
3765
Genomen ende es wech gegaen.
Oc wart van hem daer menech traen
Gelaten eer hi denen schit.
Wat wondre das? Want hi daer lit
Die Gods vrindinne in selker wise,
3770
Dat hi wel seker was dat hise
En soude nemmermeer beschowen.
Dos es gescheeden van der vrowen
Verswart van commerliken sere
Dis dags van Haffelghem die here.
|
|