Leven van Lutgart
(1899)–anoniem Lutgart, Leven vanX. Van din dat hare anderwerf van Godes halven bevolen was te vastene VII ijar.Doe die vasten van VII ijaren
Al toten inde comen waren,
Die Godes utvercorne brut,
Lutgart, gevastet hadde al ut
2535
Al sonder wanc, getrowelike,
Dor Gode van den hemelrike
Om welkes wille si ontfinc
Dat vasten, doe sijt aneginc,
Als ic hirvoren u vertrac
2540
Doe ic van desen vasten sprac,
Got, die der maget was so vrint,
(Dis si wel groetlic heft verdint
Met harre vaster karitaten)
Dat hi se koes teere advocaten
| |
[p. 29] | |
2545
Te biddene over die sonderen,
Die hen ne conden nit verweren
Iegen die cracht van din viande,
Die bindet so met sinen bande
+Degene die hi houdt gevaen
2550
Dat si ne conen nit ontgaen,
Hen si dat bi der Gods geneden
(Die die viande meest onttreden
Ter menschen loessenessen wert)
Si werden mogen dan verwert;
2555
Hi heft der maget goedertiren
Geleert al noch in wat maniren
Si dis ambachtes sonde plegen
Dat si die VII ijar gedregen
Hadde al ineen ende emmertoe.
2560
Nu hort, ic sal u seggen hoe:
Aldaer die vrowe op enen dach
Geknilt in harre beden lach
Die hare wel te handen ginc,
Wel grote ioye si ontfinc
2565
Ilanc so meer int herte binnen,
Die hare van der Godes minnen
So rive quam daer in gevloten
Dat hare algader wart onsloten
Die Gods verholne eenechheide,
2570
So dat faillirde al sonder beide
Van buten harre sinne cracht,
Die nit ne conden hare macht
Behouden noch vergronden nit
Wat hare aldoe bekinnen lit
2575
Van binnen Got van paradise;
Want daer si lach in derre wise
Wart si harselven al ontgeven;
Oc wart tin stonden opgeheven
+Daerboven wert die gheest van hare
2580
In ere stat, die was so clare
Ende oc so utermaten schone,
Dat si daerboven in den trone,
Daer Got den sinen feeste makt
Altoes, wel waende sijn gerakt.
2585
So was si oc; dat wanic wel;
Want si ne sach daer niwent el
Dan grote cirheit daer die stede
Algader was vervroijet mede.
Aldar Lutgart, die maget goet,
2590
Al doscerwijs verheven stoet
Daer si die ioye migel vant,
Began si schowen altehant
En vision dat ic u al,
Opdat ic can, vertrekken sal:
2595
Si sach, aldaer si was gestaen
Met groten wonder al bevaen,
Gode, onsen eeweliken Vader,
Din hogsten coninc, die algader
Berekket dese werelt wijt;
2600
Din sach die magt gebenedijt
Op enen troen schone ende clar
Wel mechtechlike sitten daer,
Verheven schone alse hem betam.
Dat wonderlike wel bequam
2605
Lutgarden, die te haren vromen
Daer was tire hoger steden comen.
Oc sach si daer met groten scharen
Die ingle comen ende varen
+Die alle songen enen sane
2610
Daer si met eerden sonder wanc
Ende oc feesteerden blidelike
Den coninc van den hemelrike.
Oc sach si daer in enen chore
Die XXIIII seniore,
2615
Die alle teenen ringe saten
Cirlic gecronet utermaten
Ende alle songen: ‘Sabaot,
Almechtech Vader, sute Got,
Gebenedijt so motti wesen!’
2620
Oc sach si sitten daer mettesen
Die IIII Gods evangeliste,
Die daer oc nemmer en gechisten
Van lovene allewege sere
Den hogsten coninc, onsen Here.
2625
Daer sach si oc die patriaken,
Din ouden Noë metter arken
Ende alle dandre, die geseten
Oc waren daer mettin propheten,
Die alle loveden wel schone
2630
Den coninc, die sat in den trone.
Oc sach aldaer die maget reene
Die Gods apostlen algemeene,
Die saten alle teenen ringe
Ende alle songen sonderlinge
2635
Met clarre stemmen oppenbare
Dat Got, die coninc, werdech ware
Die in den trone sat daerboven,
Dat menne moste gerne loven.
+Oc sach aldaer die maget goet
2640
War sente Yan Baptiste stoet,
Die Gode doepde in die Jordane
Daer ons alnoch geleget ane,
Die van Adame comen sijn,
So vele, also het wel es in schijn
2645
Dat wijs en mogen nit ontberen.
Daer sach si oc die marteleren
Met roeden stolen wel gecleedt,
Die sente Steven heft geleedt
Vor Gode; ende alle songen dus:
2650
‘Sit benedictus Dominus.’
Oc sach si comen altesamen,
Die songen lude aldaer si quamen,
Die Godes confessore mar;
Ende alse quamen die bat naer
2655
Din hogen coninc, die daer sat,
So seide si: ‘fiat, fiat!
Gelovet motti sijn, Got Here,
Nu ende altoes ende emmermere.’
| |
[p. 30] | |
Oc quamen daer die magedine
2660
Cecilie ende Katerine,
Die brachten leidende een conroit
Van mageden schone ende groet
Meer dan ic u geseggen can.
Din sach die maget hebben an
2665
Van witten stolen din abijt
Tematen lanc, tematen wijt,
Die ben wel stonden int gevoech;
Ende elke en rijs gebloiet droech
+In hare hant; ende alle also
2670
Blide ende in hogen ende vro
So quamen si met schoenre scharen
Daer si wel willecomen waren;
Want si daer songen enen leec1
Van minnen, die wel Gode leec,
2675
Die in din trone sat verheven.
Oc sach die maget daer beneven
Op enen troen van hogen prise
Die moeder Gods van paradise,
Die vrië Maget, onser Vrowen.
2680
Darna began die maget schowen
Dat alle, die daer waren doe,
Ende oc die daer noch quamen toe,
Feesteerden met gestaden sinne
Die alre hogste coninginne.
2685
Doe dit algader was gedaen,
So sach die fine magt opstaen
Din sone Gods, Kerste, onsen troest,
Daerbi wi alle sijn verloest,
Die wilen waren hirtevoren
2690
Onthopet lange ende al verloren.
Doe sos die Godes sone vri
Was opgestaen, so ginc hi bi
Den vader staen aldaer hi sat,
Ende alle sine wonden nat
2695
Van bloede hi heft getoget hem
Ende seide: ‘Vader, siet, ic hem
U sone, Kerst van Nazareene;
Ic ben degene, die alleene
+Die werelt al mettesen wonden
2700
Verloessede eer van haren sonden;
Ic ben die goede middelere,
Die tuschen u ende din sondere
Din alre irsten vrede nam
Die sider wel te staden quam;
2705
Want voren din dat ic din vrede
Din armen menschen hebben dede,
Noit ander dis en hadde macht,
Want allen menschen dat ontfacht.
Dis biddic u, wel sute vader,
2710
Die vordeit uwen wille algader,
Dat u ontfarme der sonderen
So dat si mogen hen verweren
Iegen din viant, die gereet
Hen es te doene arch ende leet.
2715
Oc offere ic mi over hen
U, vader, Here; want ic ben
Har middelere, har advocaet,
Har troest ende al har toeverlaet.
Daeromme comic selve nu
2720
Alse advocaet te biddene u
Dat u ontfarme, vader mijn,
Der menschen, die in sonden sijn.’
Doe dese bede har inde nam,
Gegaen met hastechbeiden quam
2725
Aldaer Lutgart, die maget, stoet,
Ihesus, die Godes sone goet.
Aldar so sprac hi dese wart
Ende seide: ‘Kare mijn, Lutgart,
+Hebdi gesin hoe ic algader
2730
Mi hebbe goffert minen vader
Vor alle menschen, die met sonden
In erterike sijn gebonden?
Hebdi vernomen hoe ic dede
Vor die sonderen mine bede
2735
Aldaer ic vor den Vader stont?
So willic u dan wesen cont1,
Lutgart, dat ic van u begere
Dat gi oc weset middellere
Tuschen die menschen ende mi.
2740
Dartoe so willic oc dat gi,
So welken tijt dat gi bestaet
Te biddene over die mesdaet
Van din sonderen, altemale
U offert mi, so dat gi wale
2745
Betoget dat gi hebt verstaen
Dat ic hir bebbe nu gedaen,
Daer mi toe dwanc die karitate;
Want dit exempel ic u late
Van minenthalven, schone brut,
2750
Te houdene uwen tijt al ut.
Nu houdet dan getrowelike
Also, Lutgart, dat het mi like,
Voertane meer in uwen dagen;
So seldi van der groeter plagen,
2755
Die al die werelt sal dorloepen,
Wel saen die pine al avecoepen.
Mar hoe gi selet dit begaden
So dat het moge staen in staden
+Der werelt al, salic u wisen:
2760
Gelikerwijs dat gi van spisen
Nu hebt u seven ijaer onthouden,
Die gi mi hebbet wel vergouden
So dat ics mi belove sere,
(Want gi dat dadet dor min eere
2765
Ende op den troest van mire minnen),
| |
[p. 31] | |
So seldi moten noch beginnen
Te vastene andre VII ijaer.
Mar dis u soude sijn te swar
Te darvene alles dis men ett,
2770
Gelijc dat gi dis nit nontbett
Die VII ijar die leden sijn,
So willic dat gi, kare mijn,
Nutt een pulment met uwen broede
Voertane meer, dat gi nit noede
2775
En motet doen; want ic u dis
Geve orlof ende toe den kis
Van welken dis gi wilt ontbiten.
Nu vart u dan enwege quiten
Van desen stukken, werde maget;
2780
Want mi u vasten so behaget,
Dis sijt gewes, dat ic u al
Dat hondertfont vergelden sal
Hirboven in den hogen trone;
Want ic u sal doen spannen crone
2785
Met allen desen magedinen
Alsic u sal van alre pinen
Te ijonest verlaten ende geven
Hirboven deewelike leven.’ -
+Antwerde gaf op dese wart
2790
Die wel gerakde magt Lutgart
Ende seide: ‘Kerst, almechtech Got,
U bispel schone ende u gebot
Hebbic onthouden harde wale;
Hoe gi uselven altemale
2795
Nu hebbet goffert uwen vader,
Dat hebbic wel gesin algader;
Dis benic wel terechte vro.
Mar wildi dan dat ic also
Miselven, Got, wel sute Here,
2800
So welken tijt voertane mere
Dat ic u selven bidden sal
Vor elken mensche, u offere al,
So biddic u omodelike,
Genadech Got van hemelrike,
2805
Dat gi also ontfanget mi
Vor die sonderen, alse gi
Van uwen Vader waert ontfaen,
So dat in staden moge staen
Din armen menschen dat ic ben
2810
Gereet te biddene over hen.
Oc biddic u noch, Here goet,
Dat gi verleenet mi den spoet
Also te vastene elken dach
Van VII ijaren, alse het mach
2815
Allen sonderen best te vromen
Ende oc te vordernessen comen.’ -
Do sprac dos weder toter vrowen
Die Godes sone: ‘In goeden trowen
+Willic u des gehingen gerne;
2820
Gi biddet dis ic nit ne werne,
Want ic u alles goedes an.
Lutgart, nu vart enwege dan
Ende alles, dat u es geseget
Hirboven, ginder tale pleget
2825
Gestadelic al sonder wanc;
Dis seldi harde groten danc
Van mi beijagen ende loen.’
Do was gesproken dit sermoen,
So quam die gheest her weder lise
2830
Van boven utin paradise
In dat porprijs van din lichame.
Doe vant die magt van groten name
Harselven noch in kniegebede
Daer liggende op die selve stede
2835
Aldaer si op den selven dach
Tevoren harre beden plach.
Doe stont si op al sonder beide
Blide ende in hogen, ende seide:
‘Gedanket motti sijn van din,
2840
Genadech Got, dat ic gesin
U hebbe aldaer ic was gevurt;
Al heft onlangen tijt gedurt
Mijn spaciëren ginder boven,
Nochtan so magics mi beloven
2845
Met rechte wel; so do ic oec;
Want dat ic uwes it gebroec1
Darboven daer ic was gerakt,
Dat heft mijn herte vro gemakt;
+Oc hebbic wale onthouden al
2850
Ende emmermeer onthouden sal
Dat gi mi wiset ende leeret
Doe gi te miwert u bekeeret
Ende oc bevaelt met uwen monde
Dat ic dat vasten onderstonde
2855
Noch anderwerf van VII ijaren;
Dit salic, Here, al sonder sparen
Met blider herten onderstaen.’
Dos es Lutgart enwech gegaen
Dor deere van der Godes minnen
2860
Dat vasten anderwerf beginnen.
Dat hilt si so getrowelike
Dat Gode van den hemelrike
Dat greiede utermaten wel.
Oc seggic u dat si nit el
2865
Dan bir en nuttede ende broet;
Ende, omdat hare Got geboet
Dat si oc nuttede een pulment,
So hevet si ontbeten sent
Van enen moese al sonder meer.
2870
Aldos so vaste sonder seer
Die lange VII ijar al ut
Lutgart, die fine Godes brut.
Oc darric mi dis wel vermeten
Dat elken mensche, die beseten
2875
Met sonden was, in staden stoet
Dat vasten van der maget goet.
Dis hevet sent en heilech wijf
Verliët, die en salech lijf
| |
[p. 32] | |
+Oc leidde stille ende oppenbare,
2880
Alse ons de vite segt van hare;
Dat was Marië van Oignijs1
Die harde vroet was ende wijs
Ende oc in dogden wel gedegen.
Tin tiden dat si was gelegen
2885
Ende in die vrië Gods gewoude
Van derre werelt scheeden soude,
Soe nam si in har hande lise
En dir prosent van groten prise,
Dat was en wijl, din hare op trowe
2890
Lutgart, die wel gerakde vrowe,
Gegeven hadde op enen dach;
Oc hevet sine aldaer si lach
Gesettet op har hovet saen;
Dat hevet si op dat gedaen
2895
Dat si in karitaten minde
Die magt ende over eene kinde
Der bester daer si iegen ie
Gesproken hadde; oc seide sie
Aldar si lach: ‘Owi, Lutgart,
2900
Vergeve Got dat gi hir wart
Nu terre stont, eer ic verschiede!
Want ic met harde groten niede
Begere u spreken, vrowe, nu
Ende orlof nemen oc an u;
2905
Want ic u saen ontfaren sal.
Got selve, die die werelt al
Berekket, hi motu gesterken
Voertan in dogdeliken werken
+Gelijc dan hi begonnen hevet;
2910
Want mi es cont dat nu ne levet
In dese werelt mensche engeen,
Noch man, noch wijf een over een,
Die so volmakt es alse gi
In allen sinnen, maget vri.’
2915
Daerna so sprac die vrowe voert
Ende seide: ‘Ic wille dat gi hoert
Wat ic u sal met waren warden
Alnoch orconden van Lutgarden,
Gi allegader, die hir sijt;
2920
Ic segge dat op desen tijt
Negeen so heilech mensche en levet,
Die so volmakde gracie hevet
Te biddene over die sonderen,
Noch die so machtechlike weren
2925
Van hen die Gods abolge mach,
Als eene, dire ic doe gewach,
Dat es Lutgart, die maget rene;
Si es degene, die allene
Die meeste gracie hevet vonden
2930
Te loessene elken, die met sonden
Verladen es, die imen nu
Beijaget heft, dat seggic u.
Oc mach si staen in staden wel
Den sielen bat dat imen el
2935
Die in dat purgatorie sijn;
Dat es Lutgart, die maget fijn,
Die es genamet van Sentruden,
De beste vau den Godes bruden
+Die nu abijt t Aiwires dragen.
2940
Oc can die maget wel verijag(h)en
Met haren beden altehant
Din fellen drake, din viant,
So dat hi nit ne can gedoren
Met sire ghilen din sonderen
2945
Die si ontfaet in har gedinge.
Die gracie hevet sonderlinge
Lutgart, die wel gerakde maget,
Vor alle menschen oc beijaget;
Het sijn miraklen dat si doet,
2950
Dar si den dommen maket vroet
Ende din sondere maket reene,
Mar dats van binnen noch allene;
Dit sijn noch gheestelike ghichten
Daer si nu pleget met verlichten
2955
Die arme sielen ende ontladen
Van sonden ende van mesdaden;
Mar tirst dat dese maget wert
Sal hebben al dat si begert,
Dat es din loen van hemelrike,
2960
Daer si sal comen hastelike
Na din dat si sal henen scheeden,
So sal si hare ghichten breeden
Noch voerder dan si pleget nu;
Want over waer so seggic u
2965
Dat igewelc, die sal met trowen
Dat graf versuken van der vrowen
Ende hare clagen sine noet
Die hem verwegt, of elene, of groet,
+Ochte in die sile, ochte in den live,
2970
Die maget vinden sal so rive
In corten stonden, dat si al
Dat hi daer sukt hem geven sal.’
Dos sprac die vrowe wel gedegen,
Marië, aldaer si was gelegen
2975
In qualebedde, al oppenbare.
Oc mogens wel geloeven hare
Die dit nu horen, want si seide
Hiraf algader die warheide.
|
|