Leven van Lutgart

(1899)–Anoniem Lutgart, Leven van– rechtenstatus


IX. Van mester Yanne die te hare quam tire wilen dat hi verscheeden was. Hebdi vernomen, gi prelate, Die u verheffet boven mate, Dit bispel, dat ic u vertrac 2130[regelnummer] Nu terre wilen, doe ic sprac Van enen paus, die te sere Hem plach verheffen wilen ere, Daer ic dat bispel ave las Dat ijammerlic te horne was? 2135[regelnummer] Hebdi vernomen ende wale Ga naar margenoot+Daeraf onthouden mine tale? So radic u dat gi begevet Der sonden, daer gi over snevet So menechwerf in uwen dagen, 2140[regelnummer] Opdat gi wilt der wreeder plagen Onstaen, die sonder al gemes Dengenen toe te comene es, Die hen der sonden nit ne miden, Mar al te rockelose liden 2145[regelnummer] Al haren tijt, ende achter laten Dat goet van gheesteliker baten, Ende oc din fellen losengir, Din viant quaet, din bosen ghir, Al willens laten hen verdoren. 2150[regelnummer] Mar selke sijn die noede horen Dat imen seget hen dor goet; Want so dengenen es har moet Verheven, dat si over quaet Al houden anders mannes raet, 2155[regelnummer] Al es hi beter dan de hare. Hirbi so comet dat si sware Te ijoncsten vallen enen val So groet, dat si verboren al Der Godes hulden; want si laten 2160[regelnummer] Den rechten wech van karitaten Ende ommegaen met haren crigen. Mar beter es dat ic des swige Dan ic te na din heren sprake, Die willen leven met gemake. 2165[regelnummer] Nu late wi dit bliven dan Ga naar margenoot+Ende een exempel, daer ons an Geleget meer van onser vromen, Ende oc dat u sal bat becomen Dan dat ic u hirvoren seide, 2170[regelnummer] Verstaet, ende andre besechheide Al ave legget ende hoert Dat ic u sal vertrekken voert: En heilech - man tin tiden was Dar ic hir vore u ave las 2175[regelnummer] Die meester Yan oc was genametGa naar voetnoot1. Din goeden man wel heft betamet Van sinen name dat bedit; Want hi din viant nit ne lit Met sire lust hem ondergaen, 2180[regelnummer] Die gracie, die hi hadde ontfaen Beide in den name ende in maniren, Dar selken andren plegt failliren Die nit ne volgen din bediede Van haren name, alse oc geschide 2185[regelnummer] Din paus, dis sent hadde toren. Mar alsie seide u hirtevoren, Om dis hi was Lutgarden cont, So hadde si ter selver stont Har herte fijn an hem geleget, 2190[regelnummer] Alse deen vrint an den andren pleget, Die hen met trowen onderminnen. Oc hevet si hem doen bekinnen Van haren moede al die gedachte, Die si hem al tevoren brachte 2195[regelnummer] In bichten; want hi was so vroet Ga naar margenoot+Dat hi wel hare in staden stoet Met sinen rade in allen stonden. Oc hevet si wel ondervonden Dat hi van graciliken lichte 2200[regelnummer] Hadde eene sonderlinge ghichte Die hem verclarde sinen sin So datter Got oc restede in; Dat wel betogden sine wart. Dis was te vrinder hem Lutgart, 2205[regelnummer] Die magt, die alle dogde minde Daer sire an imene it bekinde. Oc was hi dis te vrinder hare Dat hi wel wiste al oppenbare Dat si ter eweliker brut 2210[regelnummer] Van Gode was vercoren ut Ende oc har leven altemale Bequam den riken Gode wale. Dos waren dese twee gesellet In karitaten, die bevellet 2215[regelnummer] Beide alle nose ende allen strijt. Oc hadden si op enen tijt Also gedregen overeen
[pagina 26]
Dat deen den andren van hen tween, Die tirst dat leven laten soude, 2220[regelnummer] Opdat dis Got gehingen woude, Vertogen soude ende doen verstaen Wat iugemente hi hadde ontfaen Daer igewelken na sijn leven Gerecht vonnesse werdt gegeven. 2225[regelnummer] Dit hadden dese twee gelieven Ga naar margenoot+Gescreven in der herten brieve So vaste ende oc geconfirmeert Dat Got, die alle dinc iugeert, Dat hilt gestade ende over goet; 2230[regelnummer] Want hi sach harre beider moet Gevestet so in karitaten, Dat hi geschin dat wilde laten. Mar wildi dat ic u bediede Noch voert hoe sider dat geschide, 2235[regelnummer] Ic saelt u seggen of oc can. Die heilege here, mester Yan, Ens tides wart also beraden Dat hi dor Gode wilde ontladen Die arme kerken van din lande 2240[regelnummer] Van enen commerliken bande, Daer si so waren met gebonden Dat si henselven nit ne conden Van commere ende van mesquamen, Daer si bi dikke schade namen, 2245[regelnummer] Berichten wel tin selven tiden; Want nit ne plagen hen vermiden Die ommesaten, die gehure Van moijenessen, die te sure Din armen kerken dikke wart; 2250[regelnummer] Want al te fel ende al te hart So waren si din Godes husen. Dis mosten clostere ende clusen Verdragen dikke pine swar. Daeromme wart die here mar 2255[regelnummer] Also beraden dat hi woude Ga naar margenoot+Te Rome varen, daer hi soude Din armen clostren van omtrent Verwerven enech muniment, Warbi si mochten wedernieden 2260[regelnummer] Die boesheit van den dommen lieden Die hen wel dikke daden toren; Want hen van selken wart ontsworen Har recht, van selken af tebroken Al met gewonde ende ongewroken. 2265[regelnummer] Dos mosten die gedshuse aldaer Wel dikke doegen pine swar. Mar doe geporret was die here Te plegene in die Godes eere Der besechheiden, dire ic u 2270[regelnummer] En deel gewagen hebbe nu, Eer hi volbrachte sine vart Te halven, wart hi so verswart Van qualen migel ende groet, Dat hi gesmaket heft der doet, 2275[regelnummer] Alst igewelken van ons allen Te sinen pointe moet gevallen; Mar dat ne darf hi clagen nit, Die goede man, want hi verschit In goeden pointe, alsi dat sako 2280[regelnummer] Dat het te groten ongemake Dengenen quam ende oc te schaden, Die hem die vart beginnen daden. Mar doe die here in derre wise Verscheeden was, tijn paradise 2285[regelnummer] So wart gevaret altehant Ga naar margenoot+Die si(c)le, ende in dat vremde lant So wart begraven die lichame, Die langen tijt al sonder blame Hadde in de werelt hir gestaen 2290[regelnummer] Ende oc wel menege eere ontfaen. Nu salic u vertrekken voert Dat u sal dunken ongehoert; Nochtan salic u seggen waer: Tin tiden dat die here mar 2295[regelnummer] Verscheeden was in vremden lande, So stont t Aiwires in den pande Lutgart, die maget goedertiren, Die nit ne wiste in wat maniren Noch hoe die saken waren comen; 2300[regelnummer] Want sijs en hadde nit vernomen Noch met gescrefte, noch met talen, Noch nit gehoert van sire qualen. Aldaer Lutgart, die vrowe goet, T Aiwires in den closter stoet, 2305[regelnummer] So sach si comen werdelike Din here gaende also gelike Als och hi noch te live ware; Oc was hi wel, dat dochte hare, Gesont, in hogen ende vro; 2310[regelnummer] Aldaer hi gaende quam also, Boet hi der vrowen goeden dach. Lutgart, doe sine comen sach, Gaf si hem teeken dat hi ginge Besiden uten closterringe, 2315[regelnummer] Want daer so wilde sine spreken. Ga naar margenoot+Aldos enwege dat si streken Daer udewert al moetgemeene, Daer sine spreken wilde allene; Ende alse daer besiden quamen 2320[regelnummer] Die twee gelieve aldos tesamen, So hit Lutgart, die maget fijn, Din heere willecome sijn. ‘Got lonu, vrowe,’ sprac die heere; ‘Die selve Got, die emmermeere 2325[regelnummer] Ende ewelic regneren sal, Hi motu meeren u geval Ende u geluc in allen stonden, Ende u van lachtere ende sonden Altoes behuden, ende geven 2330[regelnummer] Met hem dat eewelike leven.’ Darna so sprac die heere voert:
[pagina 27]
‘Dis gi en hebt noch nit gehoert, Salie u seggen, werde vrowe; Mar dis en hebt engeenen rowe, 2335[regelnummer] Noch seer int herte binnen; want Die merket ende wel bekant Dat sinen vriut geluc geschit, Hine motes hem bedroeven nit. Nu hoert dun na mine wart, 2340[regelnummer] Wel sute vrowe mijn, Lutgart: Ic ben al nu te derre wilen Verscheeden over hondert milen In vremden lande, aldaer ic quam Gevaren, daer mi dleven nam 2345[regelnummer] Van groter sikheit ene quale. Ga naar margenoot+Mar Goddanc, dats mi comen wale, Want mi gewiset es te lone Te spanne deewelike crone, Dire ic verdinde in minen tide; 2350[regelnummer] Dis benic wel terechte blide. Mar dis men al geleisten moet Van rechtes halven, maget goet, Dat men geloft met vriën wille Ochte oppenbarlic, ochte stille, 2355[regelnummer] Daromme benic comen nu Mi quiten, vrowe, iegen u Van din gelove daer ic af Te borge u mine trowe gaf, Dat ic dat soude wel volbrengen 2360[regelnummer] Opdat dis wilde Got gehingen; Dat was dat ic u, maget vri, Opdat ic storve eer dane ghi, Sonde over endeGa naar voetnoot1 doen verstaen Wat ingemente ic hadde ontfaen. 2365[regelnummer] Dit salic doen, vrowe, wel gerne: Die viant pijnde mi te derne Doe ic verscit met sinen treken, Want hi mi wilde al ave breken Met sinen logenliken clagen 2370[regelnummer] Dis ic verdinde in minen dagen. Mar Got hi motes hebben danc, Sijn orconde was daer te cranc. Dis wardic hem tin selven stonden Met Gods vonnesse aldaer ontfonden. 2375[regelnummer] Dos benic comen, maget schone, Ga naar margenoot+Daerboven toten hogen trone Daer ic sal resten ewelike Met Gode van den hemelrike.’ Doe was gesproken dese tale, 2380[regelnummer] So wart ontgeven altemale Lutgarden harre sinne cracht, Sodat si neder in ommacht Gesonken es aldaer si stoet; Want so verwandelt haren moet 2385[regelnummer] Es worden van der spraken sijn, Dat nit ne conde har herte fijn Gedragen dat si daer vernam. Mar alse weder doe bequam Van din ommachte, al sonder beide 2390[regelnummer] So sprac die maget ende seide: ‘Acharme, sute mester Yan, En sidi nu verscheeden dan? En salic u dan, sute here, In dese werelt nemmermere 2395[regelnummer] Na dese wile mogen schowen? Dat es mi swar, in rechten trowen. Oc saelt mi dikke wesen quaet; Dis eest mi leet, haddikkes raet. Idoch so dankic des algader 2400[regelnummer] Gode, onsen eeweliken vader, Want ic verneme an din abijt, Daer gi nu met geeleedet sijt, Dat gi ter feesten sijt gerakt Die alle dingle blide makt. 2405[regelnummer] Dis biddic u dat gi mi nit Ga naar margenoot+En helet langer dat bedit Van desen cledren, die gi draget.’ Doe sprac hi weder: ‘Schone maget, Dit salic u wel gerne seggen, 2410[regelnummer] Wildire u merxel ane leggen: Dat irste, wit ende onbesmett, Dat wilic, vrowe, dat gi wett, Bedidt dat suvre leven mijn, Die reinechheit cusch ende fijn 2415[regelnummer] Die ic behilt met sorgen groet Tote op den tijt van mire doet; Dat ander, roet als eer scharlaken, Beteekent dat ic vele saken Der Godes willen ondernam, 2420[regelnummer] Daer mi groet doegen ave quam; Dat derde, dat u dunket blau Gelijc den halse van den pau, Beteekent, vrowe, al sonder waen, Dat alle wege was ontdaen 2425[regelnummer] Dat herte mijn ter Godes minnen: Die ufendie altoes daer binnen Getrowelic in minen tide; Daertoe was si ontploken wide Altoes te hemelrike wert. 2430[regelnummer] Omdat ic hebbe dat begert Gestadelic in minen dagen, So salic eewelike dragen Daerboven in den hogen trone De dire cleeder ende schone 2435[regelnummer] Die gi mi an nu hebben sit. Ga naar margenoot+Nu wetti, vrowe, dat bedit Van minen cleedren altemale; Nu korte wi dan dese tale, Want ic moet henen varen nu; 2440[regelnummer] Den suten Got bevelic u.’
[pagina 28]
Doe dese wart gesproken waren, So es die sile enwech gevaren Wel lise, ende oc die maget reene Es bleven staende daer alleene, 2445[regelnummer] Die noch verssaget was van din Dat si daer hadde also gesin Die sile comen; mar idoch, Al was si dis bedroevet noch Dat si hadde eenen vrint verloren, 2450[regelnummer] Lief ende wert ende utvercoren, Nochtan so hevet si wel sere Van din gedanket onsen Here Dat hi din viant was onstaen Ende in possessie oc gedaen 2455[regelnummer] In hemelrike ginder boven, Daer alle dingle Gode loven. Mar doe die magt van hogen prise Vernomen hadde in derre wise Van mester Yanne die niemare, 2460[regelnummer] Die nimen el behalven hare Noch doe en hadde aldaer vernomen, (Want si ne conde nit gecomen So saen van also verren lande) So kirde weder dor die pande 2465[regelnummer] Daer binnen wert die maget fijn. Ga naar margenoot+Dar ginc si eere suster sijn, Die oc begeven was aldaer T Aiwires, maken oppenbar Hars bruder, meester Yannes, doet. 2470[regelnummer] Dis hadde serechheide groet Die vrowe, doe si dat vernam. Aldos t Aiwires binnen quam Van meester Yanne die niemerde, Die imen lettel goet begerde 2475[regelnummer] Te horne daer, al mostet wesen. Doe ginge die ijonfrowen lesen Deene enen soutre, dandre twee, De derde min, de virde mee, Nadat hen Got int herte gaf. 2480[regelnummer] Dat daden si om comen af Die pine van dit vegevire Der silen, so dat si it schire Daer ave werden mochte ontladen, Waert dat si ware van mesdaden 2485[regelnummer] Te ijonest besmettet bleven it, Eer si van derre werelt schit, Die si ontgelden moste aldaer. Dis nit ne wisten over waer Die andre vrowen int gemeene, 2490[regelnummer] Al wiste dat Lutgart allene; Nochtan, al was si seker dis, Hars selves schade ende hars verlis, Dat si verdroch van sire doet, Si heft gewerdert also groet, 2495[regelnummer] Dat sijs al tongemake bleef Ga naar margenoot+Ende oc wel groten rowe dreef Daerave sent wel lange stonde, Want sijs vergeten nit ne conde; Mar Ihesus Cristus, Got die goede, 2500[regelnummer] Die wale wiste hoe was te moede Lutgarden, sire vriër magt, Die haren vrint dos heftt geclagt, Omdat hi weder van din rowe Verloessen wilde die ijonfrowe, 2505[regelnummer] So hevet hi op enen dach, Daer si geknikt in beden lach, Gesendet ene stemme lise Die sprac te hare in derre wise: ‘Lutgart, mine utvercorne goet, 2510[regelnummer] Warumme droevet dos u moet? Warumme weenedi dos sere Ende u verswart ilanc so mere Met groten rowe om enen man? En benic u nit beter dan 2515[regelnummer] Dan u X andre souden sijn?’ Dit was gesproken in latijn; Daromme en heft sijs nit verstaen. Dis dedsi hare ontbinden saen Die selve wart ere andre vrowen, 2520[regelnummer] Diet hare ontbant te goeder trowen, Want si gelettert was so wale Dat si verstont al selke tale Bat dan Lutgart, die dat bedit Van din latine en conde nit 2525[regelnummer] Verstaen, al conde si dat lesen. Ga naar margenoot+Idoch so wart si so van desen Getrostet dat die stemme seide, Dat si tehant al sonder beide Van haren ijammere al genas, 2530[regelnummer] Want het die Godes wille was.	[tekstkritische noot]2180 Glosse: Johannes gratia Dei interpretatur. 2182 l. Dat. - 2190 l. Als (?). margenoot+ f.42v^o. margenoot+ f.43r^o. voetnoot1 Volgens cene nota der Bollandisten is deze Jan van Lier en wordt hij vermeld door Jacob van Vitry in zijne Historia Occidentalis, cap. IX. Cantimpré zegt van hem in de Vita Lutgardis (I, 22): ‘Erat illo in tempore Magister Joannes de Liro, diocesis Leodiensis, vir utique in omni sanctitate praecipuus.’ Op zijn raad was het dat Sinte Lutgart het klooster der H. Katharina, te Sint-Truiden, voor dat van Awirs verliet. Hij komt als getuige voor in een akte van 1202, waarbij de St. Stevenskerk, te Awirs, aan de Benedictijnernonnen, aldaar gevestigd, geschonken wordt. margenoot+ f.43v^o. [tekstkritische noot]2235 l. of ic. - 2265 l. godshuse. margenoot+ f.44r^o. margenoot+ f.44v^o. margenoot+ f.45r^o. margenoot+ f.45v^o. [tekstkritische noot]2338 l. Hin (?). - 2339 l. horet. - 2362 l. danne. - 2365 l. vrowe, doen. [tekstkritische noot]2417 l. een. - 2419 l. Dor. margenoot+ f.46r^o. voetnoot1 Over ende d. i. ter zijde, à part, in het geheim. Zie Lübben, Mnd. Wtb. op ende. margenoot+ f.46v^o. margenoot+ f.47r^o. margenoot+ f.47v^o. [tekstkritische noot]2481 l. van din. [tekstkritische noot]2514 Glosse: Cur fles Lutgardis? Quam obren (sic) affligitur cor tuum? Nonquid non melior tibi sum quam decem filii. - Het zijn Cantimpratensis' woorden. margenoot+ f.48r^o. margenoot+ f.48v^o. margenoot+ f.49r^o.

Vorige Volgende

IX. Van mester Yanne die te hare quam tire wilen dat hi verscheeden was.