Lust en Gratie. Jaargang 14

[p. 76]

Isabel

[p. 77]

Renate Stoute
Eigenaardige vertellingen

De vrouw met een verleden ruimt haar zolder op. Achter een oude en loodzware schrijfmachine ligt een dikke dossiermap. De vrouw neemt de map mee naar de keuken. Ze bekijkt foto's, ze bladert door fragmenten van haar verleden. De vrouw drinkt koffie. Tussen twee slokken door zegt ze hardop: dit is waar ik vandaan kom.

In de straten van mijn leven maak ik mij onzichtbaar achter lantarenpalen. Schuilend in portieken wacht ik op wonderen die zich nooit aan mij voltrekken. Met vreemde, niet in mijn gezicht passende ogen scharrel ik tussen de restjes van weggegooide dagen. Wat ik zoek laat zich niet vinden in de zomen van mijn dunne winterjas, die ik als een blinde aftast en beklop. Dan loop ik weer verder, naar de volgende hoek van een straat waar ik dikwijls sta te rillen. De nachten duren eindeloos, maar steevast schiet de tijd te kort. Kreunend sleep ik mij de trappen op van huizen zonder ramen. Toegedekt door oude kranten verdwijn ik in de kieren van mijn krappe universum.

Soms ook treed ik in het volle daglicht, een brutale grijns tooit dan mijn smoel. Voorbijgangers taxerend voer ik de geijkte kunstjes op. Ik doe beloftes die ik zelden nakom, ik praat de bankbiljetten uit hun zak, en als het me te lang duurt heb ik altijd nog mijn mes. Een enkele keer kom ik bekenden van vroeger tegen. Hoe zij mij herkennen snap ik niet, zelf moet ik bij die ontmoetingen langdurig het gangenstelsel van mijn geheugen uitkammen. Zij herinneren zich mijn naam, zij weten nog van toen en toen in die dancing met dat ene blonde meisje, en hoe wij op een mooie zomerdag met een zelfgebouwd vlot door de slootjes voeren - ‘Weet jij dat dan niet meer?!’

‘Ik heb honger,’ zeg ik, ‘leen me wat geld, je krijgt het eerlijk waar zo gauw mogelijk van me terug.’

In hun haast om weg te komen strooien zij met smoesjes.

In de straten van mijn leven regent het, of er ligt grauwe sneeuw van gisteren op het wegdek. Ik ben vergroeid met de kou in mij. De zeldzame keren

[p. 78]

dat de naald een ader weet te raken, vriest mijn bloed onmiddellijk op in grillige stalactieten. Ik geloof niet dat het ooit nog goed zal komen tussen mij en de wereld waarin ik me schoksgewijs beweeg. De boze kleuter die ik lang geleden was, is nu overdekt met zweren en roofjes; hij peutert ze met vieze nagels open. Dat is wat ik tegenwoordig doe. Naar de sporen die ik achterlaat kijk ik maar liever niet om. Toch blijven bepaalde herinneringen mij achtervolgen; met hoeveel venijnige inzet ik mij ook verdoof, het lukt nooit om alles te vergeten... Zo doemt opeens een naargeestig beeld van mijn vader voor mij op... Hij ligt midden op de dag in bed, ik ben naar boven geroepen opdat ik er getuige van zal zijn en het goed in mijn oren knoop: uit verdriet en machteloosheid om mijn junkiegedrag heeft hij zich met zijn bromfiets voor een rijdende auto geworpen!

Ongemerkt ben ik in een doodlopende steeg beland. Ik wil al op mijn schreden terugkeren, als ik enkele meters van mij vandaan, gehurkt en heel stilletjes een pop in haar armpjes wiegend, een meisje ontwaar. Ik kom een paar stappen dichter bij. Ik ken haar niet, hoe zou ik ook, maar desondanks doet zij mij vaag aan iemand denken. Ook als ik pal voor haar sta blijft zij rustig op haar hurken zitten, de lappenpop nu beschermend tegen haar borst gedrukt. Ik staar naar het meisje. Ze zal zeven of acht jaar zijn, en ik probeer te bedenken wat voor reden zij kan hebben om in haar eentje in zo'n gore steeg rond te hangen. De punten van haar lange blonde krullen vallen tot op de grond. Waar komt dit meisje, zo mooi als een prinsesje met moddervegen op haar wangen, vandaan? En waarom blijf ik hier staan, deplorabel als ik ben, dit kind ongetwijfeld schrik aanjagend door alleen al naar haar te kijken? Maar haar blauwe ogen volgen nu zonder een zweem van angst de lijnen in mijn gezicht, waarin ze de scheur zou kunnen herkennen die mijn ziel in tweeën splijt.

Plotseling veert ze overeind, stopt de pop tussen haar kleren, en steekt haar beide handen uit. Als ze ziet dat ik aarzel, mij schamend voor mijn groezelige vingers, bijt zij heel even op haar onderlip. Dan glimlacht ze toegeeflijk, haar ogen lijken te zeggen ‘het maakt mij niet uit dat je stinkt en dat er beestjes wonen tussen de haren op je hoofd - geef mij je handen’.

Ik wil het liefst letterlijk door de grond zakken, met een zucht van deze beslijkte aardbodem verdwijnen. Mij onderdompelen in een wereld waar geen

[p. 79]

Anton

[p. 80]

pijn heerst, geen lijden bestaat, waar de verloedering niet rondwaart en waar het slechtste in mij niet onophoudelijk de dienst uitmaakt. Wèg zou ik willen, weggevoerd uit het walgelijke riool van mijn bestaan... Er valt een traan op mijn hand die ik aarzelend in de hare leg, en nog een paar tranen die ik wegveeg alvorens ook mijn andere hand te geven. Ik weet niet hoe lang wij op deze wijze tegenover elkaar in die steeg blijven staan. Het zou al avond moeten zijn, maar om ons heen is het helder, alsof er van alle kanten bundels licht op ons schijnen. Ik kan haar gelaatstrekken nu heel goed onderscheiden, en weer treft mij de gelijkenis met iemand die ik ‘ergens van’ zou moeten kennen. Haar bruine veterlaarsjes doen ouderwets aan, net als het grijze katoenen jurkje, opgesierd met geborduurde heideroosjes, en het Tiroler vestje dat ze er overheen draagt. Ze zou zo uit de jaren vijftig naar het nu getransporteerd kunnen zijn.

Opeens meen ik te weten op wie het meisje lijkt: op mijn zes jaar oudere zus, ik heb haar al een eeuwigheid niet meer gesproken. Ik herinner mij een foto van haar, genomen toen ze ongeveer net zo oud was als het meisje nu is... Het meisje schudt ontkennend haar hoofd, haar krullen, en ik hoor haar stem in mij rondgaan; mijn hele lichaam neemt haar woorden op, ze klinken in mijn hart en raken aan mijn ziel en ik luister, schuddend op mijn zieke benen. Ik luister en voel ieder woord van elke zin in mijn buik trillen, ik laaf mij klappertandend aan de troost die zij mij schenkt in haar vertellingen...

‘Nee,’ zegt zij, ‘je zoekt het nog steeds te ver weg. Het is niet je zusje aan wie ik jou doe denken, de waarheid ligt veel dichter bij.’

Ik moet nauwkeuriger kijken in de spiegel die het meisje mij voorhoudt, en dit dan zonder mijzelf onmiddellijk door jachtige ademstoten te willen uitwissen.

‘Je bent het zelf,’ zegt ze zacht. ‘Ik ben jou, het meisje dat jij nooit hebt mogen worden.’

De hoge muur aan het eind van de steeg wijkt als door een wonder uiteen. Hand in hand wandelen wij gewoon almaar rechtdoor, langs huizen waar de lampen nog aan zijn of juist worden uitgedaan. Wij zijn de enigen buiten, we komen zelfs geen mensen tegen die hun hond uitlaten. Waar we heen gaan, vraag ik, op een vrolijke en zorgeloze toon die ik niet van mezelf ken...

[p. 81]

Johan

[p. 82]

‘Wij gaan de toekomst herschrijven ener voor zorgen dat jij je morgen niet bij je overleden vrienden en vriendinnen hoeft te voegen. We zullen nieuwe bochten aanbrengen op het door jou al op veel te jonge leeftijd uitgestippelde traject. Natuurlijk ontkom je er niet aan tol te betalen voor alle veranderingen die je noodzakelijkerwijs moet ondergaan, maar uiteindelijk keert alles zich ten goede en zo kun jij worden wie je in wezen bent. Daarmee is mijn werk gedaan, en dan zal ook ik mijn weg kunnen vervolgen. Eindelijk gerustgesteld, wetend dat ik thuis mag komen, zonder angst voor straf. Ik zal jou zijn, en jij mij. Wij zullen mogen bestaan, van onszelf en van de wereld. En als langzaam rijpende, ouder wordende vrouw zul jij in jezelf voor altijd een glimp van mij zien. Het meisje dat jij vroeger nooit hebt kunnen zijn.’

Het blijken haar laatste woorden. Het meisje met de lange blonde krullen kust mij op beide wangen. Ze neemt haar lappenpop weer in haar armen. De hemel trekt dicht, de bundels licht doven een voor een uit en ik zie het silhouet van het meisje tussen de huizen vervagen en tenslotte geheel uit mijn zicht verdwijnen. Ik wil haar wel achterna snellen, er is nog zoveel dat ik haar zou willen vragen, maar mijn benen doen niet mee.

Als ik na verloop van tijd weer in beweging kom, met andere ogen om me heen kijkend, blijk ik mij in een buurt te bevinden waar ik nooit eerder was. Lopend door ongekende, nieuwe straten voel ik mij gewogen door de dood en zwaar genoeg bevonden voor het leven.

De vrouw stopt de foto 's en de teksten weer terug in de map. Ze staat op en het is alsof er weer wat minder verleden aan haar kleeft. De vrouw schenkt zich nog een kop koffie in en denkt: ja, zo zal het verder verlopen.

Ik verbeeld mijzelf in de allernieuwste straten van mijn leven.

Buiten schijnt de zon, binnen danst hij op meubels en kietelt de muren. Als ik mij een moment uit het raam buig, zie ik vrolijke mensen op de stoep voor ons huis. De voordeur en de gevel zijn versierd met kleurige ballonnen en guirlandes.

Het kan nu elk moment zover zijn. De kapster legt nog een laatste weerbarstige lok in model en dan loop ik naar de spiegel om mijn bruidstoilet te in-

[p. 83]

Geert

[p. 84]

specteren. Op deze uitzonderlijke dag wil ik mooier zijn dan duizend rozen, schoner ook dan zoete dromen, mysterieuzer dan een oosterse prinses en nog prachtiger dan het kostbaarste juweel.

Ik zal de bruid van mijn bruid zijn, haar onbeperkte feestgerecht, de honing op haar tong, het kriebelen van geile hese woordjes in haar oor - ik wil haar eeuwige geliefde zijn!

Voor de spiegel stift ik mijn lippen in Venetiaans rood, de tint die mijn lief mij graag ziet dragen. Ik poeder mijn neus en wangen nog een keer. Met mijn hoofd schuin om het resultaat beter te kunnen zien vang ik in de schittering van mijn gespiegelde ogen een glimp op van het meisje met de krullen. Helemaal onverwacht komt het niet, ik heb haar beeltenis vaker gezien in de afgelopen maanden. Maar telkens als zij verschijnt word ik bevestigd in mijn huidige bestaan en in de juistheid van de keuzes die ik ooit heb moeten maken.

Mijn bruidsjurk ruist en zwiert mee met elke beweging. De kapster is bijna net zo zenuwachtig als ik zelf ben en verzucht om de paar minuten dat zij niet vaak zó'n beeldschoon bruidje heeft mogen kappen. Ik weet best dat zij overdrijft, toch hoor ik het haar graag zeggen, al sta ik te popelen om het te vernemen uit de mond van mijn liefdesvrouw.

Op straat gaat een gejuich op. Vier keer klinkt het schorre geluid van een toeter. De kapster snelt naar het raam, en roept ‘daar is ze, daar is ze!’

Waardig schrijd ik naar de trap, maar als ik mijn verloofde beneden mij in de gang zie staan, sierlijk als een hinde in haar prinsenpakje - een zwart fluwelen broek, witte blouse met wijde mouwen en roesjes, met daar overheen een driekwart lange jas - graai ik mijn rokken bij elkaar en suis langs de leuning naar beneden, recht in haar armen landend. Zij overlaadt mij met kussen, fluistert ‘o, neukdiertje van me, je maakt me zo gelukkig’, en laat mij de geur opsnuiven van het grote boeket roze rozen dat zij voor mij mee heeft gebracht.

Tussen de mensen door die in hun handen klappen en gelukwensen roepen draagt zij mij naar de scooter die nonchalant midden op de rijbaan geparkeerd staat.

‘Aan helmen doen we niet vandaag,’ zegt zij stoer. Ze steekt de sleutel in het contact en verrast me door niet meteen te starten, maar eerst een couplet van de k.d.lang song Save Me voor mij te zingen:

[p. 85]

Emma

[p. 86]

Spoil me / Spoil me with you / And soil me with the world of you / Watch over me with a mother's eyes / Judging my worth only to glorify / Watch over me.

Ik beloof het haar door heftig te knikken, onderwijl mijn opwellende gelukstranen wegknipperend. Mijn jongensmeisje draait de sleutel om, de scooter slaat meteen aan en met mijn rokken opgeschort klim ik met enige moeite achterop. Boven onze hoofden en overal om ons heen fladderen witte vlinders.

Een laatste stoot op de toeter bij wijze van groet aan al onze vrienden en familieleden die wij later op het stadhuis zullen treffen, en dan scheuren wij de straat uit.

De vrouw gaat terug naar de zolder en legt de dossiermap van haar verleden op de plek waar ze 'm vond. Neuriënd opent zij het raam van de dakkapel en kijkt of zij in de verte haar vriendin al ziet komen.

[p. 87]

Gerda