Lust en Gratie. Jaargang 9

[p. 53]

De Zorgeloze Zomerjapon
Karin van Elderen
Of: lekker bladeren in de ‘Wehkampcatalogus’

Het moet begonnen zijn met de foto die ik een paar maanden geleden van mijn nichtje kreeg. Een kiekje van onze grootmoeder met drie van haar zusters, op een tuinbank, voor een van hun huizen. De dames zitten netjes op een rijtje. Vier grijze krullekoppen, gekleed in gebloemde jurken. De knieën een beetje uit elkaar, de handen gevouwen in hun schoot en een vestje om de schouders geslagen. De geur van boldoot slaat eraf. Je hoort het pruttelen van sudderlapjes in een pan in de keuken en je ruikt de vette jus.

De permanentjes zijn bijna niet van elkaar te onderscheiden, de japonnen verschillen van elkaar (ja, o jee!), maar horen tot dezelfde soort. Twee hebben een reverskraagje, lange mouwen en knoopjes aan de voorkant. Een andere is voorzien van een sjaalkraagje, gecombineerd met aangezette mouwtjes. Tante Lies ten slotte is erg modern met een los om de hals vallend colletje. Naar alle waarschijnlijkheid had haar jurk aan de rugzijde zo'n rits van hals tot bips, die bij voorkeur wou opensplijten als er visite was, of in de kerk!

Vier verschillende jurken, maar met een en dezelfde zevenenveertigelf-uitstraling. Mijn grootmoeder en haar zusters, ook de zes of zeven die ten tijde van het nemen van de foto al waren overleden, droegen hun leven lang zo'n gebloemde jurk. In de zomer dan, maar vroeger was het naar mijn idee altijd zomer.

Je ziet ze nog steeds, die bloemetjesjaponnen. Soms komen er wel een stuk of veertig achter elkaar uit een bus, bij het Rijksmuseum of bij de steiger van een rondvaartboot.

Wat maakt een japon nu tot een bloemetjesjapon? Tot het uniform der sudderlapjesgeneratie, geliefd en gedragen van Waal tot Wolga? In ieder geval is de beroemde japon een soort van gebloemd. Een soort van, want in een gemiddelde bus uit de provincie zijn alle stijlen van de moderne kunst vertegen-

[p. 54]

woordigd, waardoor het bloemetje soms nauwelijks nog als zodanig te herkennen is. De japon is gesneden van dunne, soepele stof. Hij mag niet te strak zitten en de veelal geplisseerde rok valt natuurlijk tot over de knie. Onmisbaar is de ceintuur in dezelfde stof, die de plek moet aangeven waar zich ooit de taille bevond.

Maar nu ons eigenlijke onderwerp: de Wehkampcatalogus. Waarschijnlijk door de bewuste foto kreeg ik een tijdje geleden ineens zo'n zin in de Wehkampcatalogus. Een dik boekwerk vol met bloemetjesjaponnen, zo dacht ik. Daarmee zou ik het fenomeen in zijn actuele vorm grondig kunnen bestuderen. Dom, dom, dom! Ik had zelf kunnen bedenken dat Wehkamp tegenwoordig niet alleen dameskleding verkoopt, maar gewoon alles. Video's, kleurenteevee's, mountainbikes, magnetronovens, leesbrillen, kunstpenissen en nog veel meer. Te veel om op te noemen.

Toen ik eindelijk via via een exemplaar had weten te bemachtigen (de zomercatalogus was in maart al op), had ik een compleet warenhuis onder handbereik. Winkelen op de sofa bleek een heerlijk tijdverdrijf. Kijken, kijken, niks kopen! Om de hoek is namelijk alles goedkoper. Toch kan ik de Wehkampcatalogus iedereen van harte aanbevelen. Gewoon om lekker in te bladeren en te lezen dus. Hij is overzichtelijk ingedeeld en rijk geïllustreerd. Je kunt naar hartelust snuffelen in de elektro-shop, de interieur-shop, de vrijetijds-shop en tal van andere boetieks, zonder dat je er de deur voor uithoeft (‘Waarom moeilijk doen als het Wehkamp kan!’). En hij is gratis.

Ik kan hier helaas niet het hele assortiment bespreken. Ik zal me daarom beperken tot enkele hoogtepunten. En het hoogtepunt der hoogtepunten, de Machu Picchu van de Wehkamp-Andes, is gelukkig nog steeds: de bloemetjesjapon!

Maar voordat we stilstaan bij de damesmode, eerst even een kijkje in de doe het zelf-shop (pag. 630 e.v.). Een belangrijk onderdeel daarvan wordt gevormd door de tuinvijverpagina's, die wat mij betreft behoorlijk hoog scoren. Wat er al niet komt kijken bij zo'n plasje water in de tuin. Alleen de tuinvijver zelf al! Je hebt ze in vier maten (prijzen van f 79,95 tot f 449, -). Hoe zo'n blote vijver eruitziet! Een reusachtig driedimensionaal plastic ding als ie op het gazon staat, terwijl vader zwetend en kreunend een gat graaft (foto pag. 630). Zit ie eenmaal waterpas in de grond, dan valt het lelijk tegen. Je hoort moeder protesteren: ‘Die van de buren is veel groter!’

[p. 55]

Tekeningen: Karin van Elderen.

[p. 56]

Sla vooral de, qua aanprijzingsproza haast onovertroffen, rubriek ‘De finishing touch voor uw vijver’ niet over. ‘Met spuitfiguren geeft u uw vijver die aangeklede blik! Vervaardigd van hoogwaardig kunststof, onbreekbaar en vorst- en uv-bestendig.’ Je hebt de keuze tussen: een drijvende kikker op lelieblad (f 99, -), manneke pis (66 cm, f 129, -), een blauwe reiger (f 49,95) en een set wilde eenden (f 29,95). Als ik het goed begrijp zijn deze spuitfiguren bedoeld om echte kikkers (eng), reigers (eten je goudvissen op), plassende mannen (stinken) van je vijver weg te houden.

Mijn absoluut favoriete tuinvijvervoorwerp echter is de honderd procent plestikken waterval (f 54,95). ‘Maak uw vijver af met een waterval. Zacht stromend water, een natuurlijk gezicht!’ Het water wordt er niet bijgeleverd, dat hoor je er zelf doorheen te laten klotsen. En je kunt je waterval bekleden met stenen en waterplanten. ‘Laat het meigroen met het beekkristal samenruisen, bij den waterval’ (niet van Wehkamp, maar van Staring). Maar het hoeft natuurlijk niet. Ik dacht hem gewoon droog op het dressoir te zetten.

De Wehkamp thuisjuwelier staat voor 16 bladzijden flonkerend lees- en kijkgenot (pag. 372 e.v.). Ik doe maar een greep: ‘De nieuwste modetrend: horloges als broche. Het nieuwe top-accessoire in de Italiaanse mode '92! De naam van deze trend? brotch: broche en watch ineen. Schitterend extravagant.’ Het mooiste vind ik persoonlijk de Brotch 1: ‘Bij-de-hand’ (f 99, -). Niet om te hebben hoor, want hoe moet je erop kijken? Nee, gewoon om naar te kijken. In de Wehkampcatalogus.

Gaan we naar de afdeling antisnurk (pag. 708 e.v.). Gezellig, instructief en bemoedigend. Op deze pagina's worden van die kleine, veelal op batterijen werkende, comfortverhogende artikelen aangeboden. Simpele oplossingen voor kleine ongemakken, zoals het snurken. 't Soort van pagina dat mij iedere maand ook gretig naar de anwb-kampioen doet grijpen.

Op het eerste gezicht lijkt het aangebodene en dus de hele rubriek, volstrekt overbodig. Zonde van het papier! Bij nader inzien echter leren we met wat voor ongemakken onze medemens worstelt. Of waaraan hij allemaal zo zwaar tilt dat er wat op gevonden moest worden. Het bemoedigende zit hem in de gedachte dat wijzelf met een en ander niet te kampen hebben of dat het ons niks kan schelen dat we snurken en dergelijke. Kromme tenen, die met behulp van een aangespbaar spalkje 's nachts rechtgebogen moeten worden. Mensen die een wigvormige autostoelverhoger (f 29,95) willen omdat ze,

[p. 57]

klein van stuk, zo nodig over hun stuur heen willen kijken. Of die zulke kleine kasten hebben dat ze aan een knaapje twintig pantalons willen hangen.

Soms blijft het, ook na lang nadenken, een raadsel wat voor nut een bepaald attribuut zou kunnen hebben. Wat moet een oudje met een inklapbare wandelstok? (foto pag. 708) En wie zou er gediend zijn met de set van drie paar kleefbeha's? Een damesvarken? Toch slaat soms de twijfel toe. Zes zakjes cederhoutsnippers (f 34,75, exclusief verzendkosten) voor in de klerenkast. ‘Gooi die stinkende mottenballen maar weg!’ Ja graag! Of een elektrisch vest, het overdagzusje van de elektrische deken. Lekker warm, lijkt me.

Tot slot een tip voor mensen die graag een kale neus hebben van binnen. In de anwb-kampioen wordt de neushaartondeuse aangeboden voor f 29,95, terwijl die bij Wehkamp maar f 19,75 kost.

Gauw naar de dameskleding. We slaan de jogging- en spijkermode over, evenals de lekker nonchalante tricot-katoenen jurkjes en de luchtige, semi-transparante niemendalletjes met regenwoud-prints. We bladeren meteen door naar bloemrijk en expressief (pag. 134 e.v.). Twintig pagina's degelijke gebloemde japonnen, aangeboden in de maten 38 tot en met maat 56, bij sommige modellen oplopend tot maat 60.

In wezen is er niets veranderd sinds de tijden van mijn grootmoeder. Maar de bloemetjesjapon is natuurlijk wel gemoderniseerd. De rits van hals tot bips tref je niet meer aan. Het is doorknoop of hoogstens semi-doorknoop en de knoopjes zitten aan de voorkant. De japonnen zijn tegenwoordig gemaakt van (romantisch gebloemd) polyester, vermengd met viscose als er sprake is van de zogenaamde linnenlook. Er zijn nog steeds, voor extra netjes, afknoopbare witte kraagjes en dito mouwbeleg. Nieuw is ook de low-risk-rok, met een elastische of half-elastische taille. Bij de meer jeugdige modellen wordt volstaan met elastische inzetjes van opzij. De essentie blijft dat je er met je japon netjes uitziet en dat je hem altijd aan kunt. De Koningin kan bij wijze van spreken aanbellen als je aan het stofzuigen bent, het mag geen ramp zijn.

Voor de ware bloemetjesjurk-draagster is ieder ander kledingstuk taboe. Mijn grootmoeder stapte met nylons, pumps, bloemetjesjapon en daaroverheen een oranje zwemvest in mijn zeilbootje. Zij zat, samen met haar zuster die in Den Haag woonde en bij wie wij in de zomer altijd gingen logeren, gebloemjurkt bij 40 graden celsius op het strand. Hun achterste stevig in het zand gedrukt, de benen gestrekt naar voren.

[p. 58]

Terwijl wij, mijn nichtje en ik, niet uit het water waren te slaan van de hitte, deden zij als enige concessie aan het weer hun schoenen en nylons uit. Wat we niet geprobeerd hebben om oma zo'n keurige terlenka damespantalon aan te smeren, of een badpak! Het was en bleef een halstarrig nee.

Terug naar Wehkamp. In de bloemrijk en expressief-shop wordt klassiek geposeerd. Geen sprongetje in de lucht, waarmee legging en spijkerbroek worden aangeprezen. Geen gezellig gehang aan een medemodel. Het fotomodel in gebloemd polyester staat geheel zelfstandig op haar linkerbeen. De rechterknie is tegen de linker aangevleid, terwijl het rechteronderbeen iets naar buiten buigt. Dit been komt zodoende lengte tekort, waardoor slechts de neus van de rechterpump met de grote-teenzijde op de grond rust. Daarbij valt de rechterarm gestrekt langs het lichaam. In de hand een zonnebril, een enveloppe-tasje, een cadeautje of een dubbelgevouwen tijdschrift. De linkerarm knakt bij de elleboog omhoog, de linker hand zweeft ter hoogte van het oor en schikt zogenaamd een lok van het halflange of opgestoken haar dat stijf staat van de lak.

De bloemenprints zijn tamelijk fel van kleur dit jaar, vandaar de term expressief. Ze doen qua stijl nog het meeste denken aan het Impressionisme. Vrolijke vlekken, die toch duidelijk een indruk van bloemen geven. ‘Elegante japon met bloemen in de expressieve kleuren rood, paars en groen op 100% polyester. De geraffineerde vierkante halslijn loopt uit in een knoopsluiting tot aan de taille. Het rechte model heeft schoudervullingen. Inclusief pochet en rode stofceintuur.’ Deze robe is schriftelijk, telefonisch of per computer (de Wehkamp-bestelcomputer luistert naar de naam Jimmy) te bestellen en kost f 199,95.

Wie dragen er vandaag de dag nog een bloemetjesjapon? Dames van het platteland, denk ik. In de stad zie je ze tenminste alleen met busladingen rondlopen, stijf gearmd en een heel trottoir in beslag nemend. En ze zijn van een zekere leeftijd. Hebben we hier te maken met een uitstervende soort? Of gaan plattelandsvrouwen op gebloemde japonnen over als ze wat ouder worden, zodat er toch steeds nieuwe aanwas is?

Mijn grootmoeder, die nu 95 jaar is en al haar zusters heeft overleefd, draagt ze nog. Mijn moeder is haar niet gevolgd. Zij is vijfenzeventig en haar garderobe wordt gedomineerd door kledingstukken als: de aangepaste spijkerbroek (designerjeans), de angoratrui met panter-applicatie en het pailletten t-shirt. Zij is zelfs in bezit van een joggingpak. Niet om te joggen hoor! Nee, zij gaat

[p. 59]

ermee naar pottenbakles, of de hei op met veldezel, doek en olieverf. Zij woont op het platteland, maar is toch een stadse del.

Omaatje is kleiner en kleiner en steeds dunner geworden. Ze heeft nu dan eindelijk het eens zo felbegeerde maatje 38. Misschien dat ik haar de Wehkampcatalogus eens moet laten zien, in ieder geval de pagina's met de bloemrijke, expressieve jurken. Misschien dat ze dat wel leuk vindt. Met de bus naar c&a (de hofleverancier, zoals ze vroeger met een olijke knipoog zei) om een japonnetje te scoren, lukt niet meer. Bij de dingen die ze nog kan doen heeft ze iets van ‘Waarom zou ik?’ Er is bijna niets dat haar nog kan opvrolijken. De gedachte aan het hiernamaals nog het allerminst, sinds haar zuster Tonia in een droom aan haar verscheen en zei: ‘Blie moar doar To, hierboven is 't ook niks.’