Lust en Gratie. Jaargang 7

[p. 6]

[Nummer 27]

Redactioneel

Een maand of drie geleden ging de Prix Goncourt 1990 naar Hélène de Monferrand voor haar roman Les amies d'Héloïse, een roman waarin de liefde tussen vrouwen op een niet geïdealiseerde manier centraal staat.

De gebroeders De Goncourt waaraan de Prix zijn ‘prestigieuze’ naam dankt (denkt u ook weer aan Van Kooten en De Bie, een ander beroemd paar, bij het woord ‘prestigieus’?), waren het venijnigste schrijverspaar van de negentiende eeuw. Zij probeerden onder anderen Madame de Staël en George Sand met giftige dolkstoten te vellen: ‘Ik geloof dat er geen deugdzame vrouw te vinden is die meer dan twee sous waard is qua intelligentie.’ Lees het essay van Dorelies Kraakman in dit nummer dat de broeders De Goncourt de mond snoert en dat vooral draait rondom de seksuele ambivalenties in de negentiende eeuw en de rol die de schrijfster George Sand speelde bij het tot stand komen van de vele mythen rondom haar persoon.

Twee beroemde schrijfsters brachten in mei een bezoek aan ons land, Maryse Condé en Alice Walker. Astrid Roemer schreef voor Lust & Gratie een poëtische impressie van het ronde-tafelgesprek dat een aantal genodigden met Alice Walker voerde in Amsterdam.

Hoe staat het met de combinatie vrouwen en postmodern schrijven? Is dat een geslaagde combinatie? Een maand geleden organiseerde Stichting Perdu een literaire avond met als titel: She etcetera. Een aantal auteurs was gevraagd een open essay te schrijven dat als titel Het Vergrijp meekreeg. Het essay lijkt de meest postmoderne schrijfvorm: een odyssee, een reis zonder einde. Wij nodigden drie auteurs uit om hun essay in Lust & Gratie te presenteren. Twee auteurs konden hieraan gehoor geven: Marnel Breure en Denise de Costa. De

[p. 7]

derde auteur, M. Februari, had elders verplichtingen; haar essay zal in het literaire tijdschrift Optima verschijnen.

In Die Zeit van juni 1990 en daarna in de boekenbijlage van Vrij Nederland (30 juni 1990) werd breed uitgemeten onder welk spervuur de Oostduitse schrijfster Christa Wolf op dit moment in haar carrière staat. Door de publikatie van haar verhaal Was bleibt, dat gaat over intimidatie door de Stasi, is in Duitsland een controverse rondom haar persoon en werk ontstaan, omdat zij dit bewerkte verhaal pas na de opening van de Berlijnse Muur publiceerde. Ineens staat Wolfs gehele oeuvre ter discussie en spreekt Ulrich Greiner in Die Zeit zelfs badinerend over een ‘Christa Wolf-sound’. Hij bagatelliseert de angst en de innerlijke zoektocht van de ik-persoon in het verhaal. Alles wat Wolf in het verhaal schrijft wordt gekoppeld aan de politieke realiteit van de DDR. Literatuur en engagement, het laatste woord is er zeker nog niet over gesproken en Gerda Meijerink hoopt in Vrij Nederland dat Wolf zelf wat meer duidelijkheid gaat verschaffen. De innerlijke, omcirkelende bewegingen die Christa Wolf in haar proza oproept zijn echter nog steeds verontrustend, bemoedigend en esthetisch genoeg om er in deze Lust & Gratie aandacht aan te besteden. Jann Ruyters concentreert zich in een essay over Kassandra (1983) vooral op de manier waarop Christa Wolf de mythe haar lichamelijke realiteit heeft teruggegeven. Wat Wolf in Kassandra problematiseert is onder andere het denken in tegenstellingen. Dit denken blijft ons inderdaad beheersen: Minoïsch-Grieks, Oost-West, man-vrouw, pro-contra Christa Wolf.

Als het over ondermijning van het denken in tegenstellingen gaat, kunnen we te rade gaan bij de filosofe Luce Irigaray van en over wie onlangs teksten zijn verschenen bij uitgeverij Perdu. In de prachtig uitgegeven bundel Renaissance staan vertalingen van drie teksten van Irigaray, die vervolgens becommentarieerd worden door Camille Mortagne (inleiding), Agnes Vincenot, Marion de Zanger, Heide Hinterthür en Anne-Claire Mulder. Aan de orde komen onder andere interpretaties van het werk van Unica Zürn en Cindy Sherman aan de hand van de denkbeelden van Irigaray, het ‘worden’ van vrouwen en in hoeverre dit afwijkt van de christelijke traditie, en de culturele inkapseling van vrouwen in de figuren van de moeder, dochter en minnares.

In de ‘kunstbijlage’ van Lust & Gratie deze keer een fotograaf, Suzanne Peet. Gerda van der Krans interviewde haar voor de serie Tijdgenoten. Suzanne Peet toont u haar zelfportretten.

[p. 8]

Daumier
Ah vous trouvez que mon dermer roman n'est pas tout-à-fait à la hauteur de ceux de Georges Sand.. ‘Adélaïde, je ne vous reverrai de la vie’

[p. 9]

Tot slot nog een verhaal van Sjuul Deckwitz met veel drankzucht, zoals de titel al zal doen vermoeden. En gedichten van de Belgische Lieve Desmet.

Lust & Gratie is en blijft onafhankelijk en wordt uitgegeven door de eigen stichting. Dit betekent dat wij u, evenals vorige jaren, willen verzoeken nu reeds uw abonnementsgeld via bijgevoegde acceptgirokaart over te maken in verband met later te ontvangen subsidies. Bij voorbaat dank.

De redactie

[p. 10]

George Sand ca 1864. Foto: Felix Nadar