Liter. Jaargang 16

[p. 56]

Marlies Verwoerd
Muskus en ganzen

Ik heb iemand doodgereden. Niet bijna dood, of een beetje dood, er was geen twijfel over dat hij echt heel erg dood was. Dat wist ik al toen ik op mijn hurken achter de vangrail zat koud te worden, met mijn rug naar de ambulancebroeders, die ik vandaar trouwens toch niet kon zien, omdat ze een scherm hadden geplaatst. Ik weet nog dat ik niet kon stoppen met praten tegen de koeien aan de andere kant van de sloot, die naar de rand van het weiland waren gekomen alsof er iets heel amusants te zien was. Ik vind ze leuk, koeien.

Het zat zo: ik was op weg naar huis vanaf een verjaardag waar ik eigenlijk helemaal geen zin in had gehad. Ik houd niet van verjaardagen, want meestal beland ik naast iemand met wie ik niets te praten heb en als ik dan na toiletbezoek een andere plek zoek, gebeurt me hetzelfde. Dat doe ik dus nooit meer, ergens toch naartoe gaan als ik helemaal het huis niet uit wil. Het was nog niet donker, het was geen slecht weer. Ik was niet eens aan het roken, wat ik toch behoorlijk veel doe in de auto - en erbuiten ook. Ik was niet aan het sms'en, las mijn e-mail niet, was niet overdreven moe, reed niet te hard, reed ook niet te dicht achter een ander voertuig. En toch was hij er opeens, die vliegende man, die ik helemaal niet aan had zien komen. Ik weet niet waar hij vandaan kwam. Soms wil ik dat ineens per se weten, dan denk ik mezelf hoofdpijn om me iets te herinneren.

Ik vertelde dat over die koeien, over dat praten. Dat is iets wat ik sowieso veel heb gedaan, sinds ik die man heb doodgereden. Van de avond zelf herinner ik me vrij weinig. Hoe ik van die vangrail afgekomen ben? Ik weet nog dat ik muskus heb geroken. En ik heb ganzen gezien. Volgens mijn man ben ik thuisgebracht. Dat weet ik trouwens ook nog, dat ik in mijn luie stoel zat en dat mijn man steeds tegen me zei: ‘Houd eens op.’ Ik geloof zelfs dat hij het geschreeuwd heeft. Ik weet nog dat ik zoveel van hem wilde weten: of hij een prettige dag had gehad, of hij nog bekenden had gezien, of hij de boodschappen wel had gedaan, of hij de jarige nog had gebeld, of de vuilcontainer aan de weg stond (de groene). Hij wilde dat ik op bed ging liggen, dat ik oxazepam zou nemen, die zijn moeder bij de nacht-apotheek had gehaald, maar ik zat in mijn stoel te praten en dat deed ik weken later nog steeds. Niet in die stoel, natuurlijk, tenminste, niet onafgebroken.

De mensen om me heen praatten ook teveel, trouwens. En ze stelden vooral teveel vragen: of ik het allemaal wel redde, of ik nog wel durfde te rijden, of ik niet

[p. 57]

eens met een psycholoog moest gaan praten. Ik ben er goed in om antwoorden te vermijden, denk ik, maar terwijl ik bleef praten over alles waarover te praten valt, formuleerde ik de antwoorden in mijn hoofd, waar niemand ze hoort. Natuurlijk durf ik nog te rijden, ik heb alleen mijn Amerikaan niet meer, want die was total loss. En ik heb herrie nodig. Woorden kunnen beelden verdringen, heb ik ontdekt. Praten in je eentje is onzinnig, dus in de auto zing ik. Ik hoop echt dat er een dag komt dat ik daar goed in word, want meestal is het geen gehoor. Dan duurt het niet lang voor ik er zelf om moet lachen.

Ik ben niet naar zijn begrafenis geweest, of zo. Ik heb ook de rouwadvertenties niet gezien. Mijn man wel, hij heeft de krant verstopt voor ik thuiskwam. Later heb ik me suf gezocht naar die krant, zelfs bij mijn schoonmoeder in de schuur. Ik heb hem niet gevonden.

Mijn man bedacht een ritueel voor mij, om ‘het te verwerken en er afscheid van te nemen’, zoals hij zei. Zo heet het bij ons, zie je, nu doe ik het ook, ‘het’ en ‘er’. Ik moest nadenken over toepasselijke muziek en daarbij in mijn eentje een brief schrijven aan de dode man. Ik heb het ook gedaan. Ik kon natuurlijk helemaal geen toepasselijke muziek vinden en al helemaal geen woorden, maar het was wel lief en ik wilde hem niet teleurstellen. ‘Hoi dode man,’ schreef ik, ‘misschien wilde je dood, misschien ook helemaal niet. Ik weet niet wat je wilde. Ik heb op internet het krantenbericht nog gevonden, daar stond dat de “toedracht onbekend” was. In elk geval: het spijt me, denk ik, dat ik je dood gereden heb.’ Ik schreef dat omdat ik dacht dat mijn man zou vragen of hij de brief mocht lezen, en dat deed hij inderdaad. Die hele brief sloeg nergens op, maar dat geeft niet. Ik moest tenslotte ook verder. Mijn man en ik hebben die brief tijdens een zaterdagmiddagwandeling in het park verbrand. (Hij heeft zich een breuk gesjouwd aan onze vuurkorf en ik aan de houtblokken.) Dat had hij in zo'n stom tv-programma gezien, dat van dat verbranden. Ik moest er heel bewust naar kijken, en dat heb ik gedaan. Ik heb er zelfs wat tranen bij gelaten. Daarna heb ik de hele avond tegen mijn man aan gelegen, terwijl hij mij bijna dwangmatig over mijn rug streelde.

Ik vond dat ik die dode man een beetje had tekortgedaan met het afscheidsritueel. Wekenlang heb ik erover nagedacht, terwijl ik tegen iedereen en alles over niets bleef praten, hoe ik het beter zou kunnen doen. Het was mijn eigen geest die me het antwoord daarop aan de hand deed, denk ik. Ik stond met mijn ochtendkoffie te kijken naar de vogels. Ik had een paar dagen eerder ontdekt dat er koolmezen in onze nestkast jongen hadden gekregen. Het was geinig: pa en ma vlogen af en aan en de kleintjes schreeuwden zich schor.

Ik was wakker geworden met het gevoel dat ik die nacht iets bijzonders had meegemaakt, ik voelde me opgewonden en geliefd, maar ik kon me niet herinne-

[p. 58]

ren wat dat precies was. Terwijl ik me realiseerde dat ik voor het eerst sinds weken stil was, daar tegenover die nestkast, was het er opeens weer. Die nacht had ik in de armen van een man gestaan, het was nacht, en ik voelde vuisten die onaangenaam in mijn rug drukten. Hij zei iets wat op een vloek leek, maar dat weet ik niet zeker want ook in mijn dromen mag ik niet vloeken, en: ‘Stomme trut, ik hou van je.’ Ik was veiliger dan ik ooit eerder was geweest, terwijl ik toch mag zeggen dat ik veel mensen om me heen heb die van me houden, en ik wilde zo pijnlijk graag zijn gezicht zien. Dat nam ik tussen mijn handen, maar ik zag niets, en voor ik als een blinde zijn gelaatstrekken kon bevoelen was het moment voorbij.

Die warmte ging met me mee de dag in. Ik voelde dat ik straalde, ik zag het in de blikken van mijn dierbaren. En opeens wist ik hoe simpel het was. Ik moest gewoon van hem houden, veel meer dan anderen ooit van hem hadden kunnen houden, veel meer dan hij bij leven ooit geliefd was geweest; dat was mijn bestemming, dat was de reden dat juist ik hem doodgereden had. Ik dacht niet dat hij me erop had uitgekozen, hoor. Ik ben niet gek. Ik houd gewoon van hem, sindsdien, en hij hoort bij mij, hij heeft bezit van me genomen, met toewijding als voor een minnaar voel ik me verbonden met hem, hij is 's nachts (en overdag als het zo uitkomt) tussen ons in komen liggen, hij woont in ons huis, zit bij ons aan tafel en drinkt van onze wijn.

Het rare is alleen dat hij nog steeds geen gezicht heeft. Soms maakt me dat niet uit en soms word ik er onrustig van. Ik heb trouwens ook uit mezelf een brief aan hem geschreven. Geen afscheidsbrief, natuurlijk niet, want dan is hij zinloos gestorven en dat kan ik hem niet aandoen. Die brief houd ik voor mezelf. Ik heb hem ook een naam gegeven, de dode man; die staat bovenaan de brief. Mijn brief aan hem draag ik bij me, in het mapje van mijn autopapieren, weggestopt achter het tweede deel van mijn kentekenbewijs. Met dat ik woorden heb gekregen, ben ik iets minder gaan praten. Het was natuurlijk raar, dat praten, want ik ben helemaal geen prater.

Vanochtend hebben we samen gekeken naar de kleine koolmezen die uitvlogen. We hadden geluk, want met werkweken als de mijne is de kans klein dat je zo'n moment meemaakt. Moeder koolmees kon haar jongen niet vinden. Het duurde maar heel even voor ze ze ontdekte, piepend op het gazon, maar toch blijft dat me bij: dat ze haar jongen niet kon vinden terwijl ze zo dichtbij waren.