Liter. Jaargang 12

[p. 2]

Yonne van der Meer
Dodenmars

Het was een zachte voorjaarsavond. Windjack en trui bleven uit, om de middel geknoopt. We zongen die avond, net als alle andere avonden. Niets wees erop dat het geen gewone wandeling worden zou. ‘We gaan nog niet naar huis, nog lang niet, nog lang niet...’ ‘Ik heb een potje met vet, al op de tafel gezet...’ ‘Hup de jongens zijn niks, hup de jongens zijn niks. Ze weten niet eens wat voetballen is...’ En dwars erdoorheen zongen de jongens, niet alleen die uit onze klas maar alle jongens van alle scholen uit Laren, Blaricum en Huizen, dat de meisjes niks waren. En niks van voetballen wisten. We brulden die vreemde teksten alsof we op oorlogspad waren. Op de laatste avond, als de vierdaagse-medaille opgespeld werd, hoorde je geen stem meer te hebben. Meer nog dan die medaille, was geen stem het bewijs dat je erbij geweest was.

We zongen om de moed erin te houden. ‘We zijn er bijna, we zijn er bijna, maar nog niet helemaal...’ We zongen om in een gestaag marsritme te kunnen doorlopen. Niemand was gewend zoveel kilometer achter elkaar te wandelen, zonder pauze, zonder picknick, zonder moeder om tegen te klagen dat het zo ver was. Af en toe haalde iemand een streek uit. Een jongen rukte een overhangende tak paarse seringen uit een tuin langs de route, en werd streng toegesproken door het schoolhoofd. Een ander griste het vest van de schouders van het meisje voor hem, en gooide het naar een klasgenoot en die slingerde het omhoog, een boom in. Meisje huilen, jongen moest de rest van de tocht achteraan lopen, naast een vreemde vader of moeder. Voor straf. Dat was leuk, dat was afleiding tenzij jij die jongen was, of het vestje in de boom het jouwe.

Soms ging de tocht bij toeval door een straat waar een klasgenoot woonde, wiens ouders naar buiten kwamen en bemoedigend hun duim opstaken. Dan zwol mijn borst van trots en ging ik vanzelf rechterop lopen. Doorkruisten we een nieuwbouwbuurt met rijtjeshuizen en nette tuintjes, dan leek de wandeling ineens ondraaglijk lang en was het alsof mijn voeten aan het asfalt plakten. Maar we trokken ook langs akkertjes en bosranden die ik niet kende, of alleen vanuit de auto. Lopend in de lage avondzon zag alles er heel anders uit, limonadelicht, en ik verbaasde me erover dat er zo vlak bij huis een wereld lag waar ik geen weet van had.

[p. 3]

De route voerde die avond door de smalle straatjes van de dorpskern van Huizen, door een mij onbekende buurt. De straat waarin het huis stond, zou ik nu, zoveel jaar later, niet meer kunnen terugvinden. We waren juist weer aan nieuw lied begonnen, toen de meester ons tot stilte maande. Zijn gezicht stond ernstig. Aanstonds, zei hij, terwijl hij achterwaarts met ons meeliep, over een minuut of wat, vanaf huis nummer elf, was het verboden te zingen. En ook maar beter niet praten. Alleen fluisteren was toegestaan. Verderop in de straat, op nummer negenentwintig, lag een zwaar zieke man op sterven.

Hij hoefde het geen tweede keer te zeggen, niet te dreigen met straffen. Hoewel het zangverbod nog niet was ingegaan, dacht niemand meer aan zingen. De aangekondigde dood van de man op nummer negenentwintig ging van mond tot mond. Een stervende... kon geen geluid meer verdragen. Wat voor ziekte had hij? Of was hij alleen maar heel heel oud? Had hij pijn? Erge pijn? Zouden we hem dadelijk als we muisstil zijn huis passeerden, horen kermen? Angstvallig keek ik opzij en telde de huisnummers af, vijftien, zeventien, negentien...

Aan het sterfhuis was niets te zien: een bakstenen huis met een puntdak, groene luiken, en ramen met witte vitrages. Ik keek, en keek, maar zag niemand. Ik hoorde geen gekerm, geen gekreun, geen jammerklacht. In de voortuin geen familielid dat met bedroefd gezicht over het hek leunde, ik hoefde het hoofd niet af te wenden. Op de eerste verdieping waren de gordijnen gesloten en de ramen, ondanks het zachte weer, dicht. Was dat om ons? Was zelfs het geluid van onze voetstappen de zieke te veel? Terwijl we toch zo ons best deden zachtjes te lopen. O, konden wij onze benen maar intrekken en geruisloos dit huis voorbij vliegen, vlug, vlug...

Heeft hij ons gehoord, vraag ik me af, die man wiens laatste uur geslagen had? Het zingen in de verte dat abrupt ophield, het geklos van honderden paren bindervoeten onder zijn raam? Heeft hij gevoeld dat we onze adem inhielden? Iets van onze huiver, en de opluchting daarna, toen het voorbij was, we het huis achter ons lieten, verder en verder? En heeft hij misschien toch gehoord dat we, eenmaal aan de andere kant van het kruispunt toen het weer mocht, een nieuw lied aanhieven? Eerst nog voorzichtig, beschroomd, maar gaandeweg luider, krachtiger, levenslustiger. ‘We gaan nog niet haar huis, nog lang niet...’