Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 27

[p. 51]

Koningin van de Griekse klassieken
Lieke van Duin

Imme Dros is voor mij de koningin van de Griekse klassieke letteren. Vooral in de Odyssee is ze thuis als geen ander, waardoor ze die met kennelijk speels gemak op verschillende manieren kon herscheppen. Het begon in 1988 met De reizen van de slimme man, over een jongen die voor de tweede keer in 2-gymnasium zit en Odysseus' bloed als het ware door zijn eigen aderen voelt stromen. In 1991 volgde Homeros'



Odysseia, een vertaling in hexameters voor volwassenen, waarvan een integrale luisterversie werd ingesproken door Ton Lutz (1919-2009). En in 1994 verscheen Odysseus, een man van verhalen, één van haar allerbeste boeken. Toen ik het bij verschijnen las, was dat puur genieten. Nu, na bijna twintig jaar, is het dat opnieuw.

Over Odysseus' avonturen wordt - op de liederen van zanger Femios na - verteld in de ikvorm vanuit personages als Mentor, Penelopeia, Telemachos, Athene, Hermes, Poseidon en Zeus. Odysseus zelf komt nergens direct aan het woord. Waar hij in het origineel van boek 9 tot en met 12 aan koning Alkinoös van het eiland Scheria in de ik- en wij-vorm over zijn avonturen vertelt, doet hij dat bij Imme Dros pas aan het eind, als hij de vrijers gedood heeft en bij Penelopeia terug is: kort maar krachtig in zeventien pagina's. En dan nóg niet rechtstreeks, maar binnen een relaas van Athene aan Zeus.

De vertellers beginnen in de tegenwoordige tijd. Pas als ze over vroeger vertellen, spreken ze noodgedwongen in de verleden tijd. Steeds doen ze dat uiterst levendig, met dialogen en liedjes in eigentijdse taal, zoals de ruzie tussen Zeus en Hera: ‘Jij geeft Athene altijd haar zin, schat. - Helemaal niet, schat.’ En zie uitdrukkingen als ‘Geef me de vijf’ en ‘Meeste stemmen gel-

[p. 52]

den’. Imme Dros hanteert de diverse stijlen, familiair en literair, en tekstsoorten, zoals liederen van Femios, kinderliedjes, zakelijke ‘notulen’ en vertelteksten, al naar gelang het taalgebruik van de verschillende vertellers. Met zichtbaar genoegen knipoogt ze naar moderne communicatiemedia (‘Zeus, Athene hier. Ik sta aan het strand van Ithaka...’) en vergadergebruiken (‘Notulen van de Godenvergadering ten paleize van Zeus Kronoszoon, opgetekend door Hermes Zeuszoon. De agenda luidt als volgt: (...)’). Ze verwijst naar kinderliteratuur (Eurykleia tegen Telemachos: ‘Je vader was een bijzonder kind en dat was hij’), naar kinderliedjes (een aftelversje over Helena) en smartlappen (de vrijers lallen: ‘Toen wij van Ithaka vertrokken, vertrokken wij van Ithaka’).

Odysseus, een man van verhalen geeft een vermakelijk kijkje in een godenwereld waaraan niets menselijks vreemd is: spits en ad rem, maar ook sluw, baldadig, volks, op het triviale af. En dat in sprankelende zinnen vol vaart, zonder het keurslijf van de oorspronkelijke hexameters, maar fonkelend van poëzie, klank en ritme.

Binnen de Nederlandse bewerkingen van de Odyssee voor jongeren is het de absolute topper. Hervertellingen als van Evert Hartman (De vloek van Polyfemos, 1994) en Simone Kramer (Odysseus, 2006) mogen eenvoudiger zijn en daarmee voor een jonger publiek toegankelijker - wat ook z'n waarde heeft - qua originele invalshoek, geestigheid, lef, spitsheid en muzikaliteit wint de versie van Imme Dros het glansrijk. Haar Odysseus is geen hervertelling, maar een nieuwe creatie. Alleen Dissus van Simon van der Geest (2010), gesitueerd op het Nederlandse platteland van nu, komt literair in de buurt.

Hoewel digitale tekenprogramma's in twintig jaar tijd enorm zijn verfijnd, zijn de in meerdere opzichten ‘antieke’ computerprenten van Harrie Geelen ook nu nog van intrigerende schoonheid. Geelen maakte geraffineerd gebruik van de toenmalige tekenprogramma's voor herhaling, omkering en vergroting/verkleining van motieven en stippelpatronen. Zo kwam hij tot muzikale prenten in een voor de jeugdliteratuur nog altijd grensverleggende vormentaal die de tekst goed partij geeft.

Imme Dros en Harrie Geelen zijn in Odysseus, een man van verhalen allebei compromisloos zichzelf, en juist dat maakt deze herschepping zo overtuigend.