Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 17

[p. 6]

[Nummer 60]

De zestigste Literatuur zonder leeftijd
Redactionele inleiding

De redactie had voor het nummer dat u voor u hebt een plan, zoals ze altijd - vanzelfsprekend - plannen heeft. Er moest iets bijzonders gebeuren met het zestigste nummer van Literatuur zonder leeftijd. We konden er natuurlijk een normale aflevering van maken, dat wil zeggen van het bekende hoge niveau, gewijd aan een interessant thema, maar eigenlijk vonden we dat té gewoon, nummer zestig moest een speciaal tintje hebben. De huidige redactie leek het een leuk idee, wanneer redacteuren én ex-redacteuren voor deze bijzondere gelegenheid een bijdrage zouden leveren, waarbij ze de vrijheid zouden krijgen om volstrekt hun eigen voorkeur te volgen. Beperkingen in onderwerpskeuze zouden hun niet worden opgelegd. Een redacteurennummer dus, van Documentatieblad kinder- en jeugdliteratuur tot Literatuur zonder leeftijd.

Maar ja, plannen zijn gemakkelijker gesmeed dan uitgevoerd, er staan ‘wetten in de weg en praktische bezwaren’, om Elsschot maar weer eens te citeren. Een redacteurennummer is het wel geworden, maar van de ex-redacteuren konden om zeer diverse, uiteenlopende redenen (zeer legitieme overigens) maar een beperkt aantal aan het verzoek van de huidige redactie voldoen.

Hugo Verdaasdonk, redacteur van het eerste uur, maakte van deze speciale gelegenheid gebruik om vanuit wetenschapstheoretisch perspectief zijn licht te laten schijnen over de literaire emancipatie van de jeugdliteratuur: Is de positie van de jeugdliteratuur c.q. het jeugdliteraire onderzoek daar daadwerkelijk bij gebaat?

Anne de Vries, ook reeds figurerend in de redactie van het eerste nummer, laat zich - opnieuw (of is het nog steeds?) - kennen als een expert op het terrein van bijna vergeten kinderliedjes. Zijn tocht door oude archieven en antiquariaten levert een fraaie aanvulling op zijn recent verschenen bloemlezing op (Van Alphen tot Zonderland, Querido, 2000).

Lieke van Duin, redacteur uit een iets latere periode, neemt op weloverwogen literaire wijze stelling in de recent ontstane discussie rondom Floortje Zwigtmans ‘gewelddadige’ roman Wolfsroedel.

Joke Linders, gedurende een lange periode hoofdredacteur en drijvende kracht achter menig nummer van Literatuur zonder leeftijd, kon helaas zélf geen bijdrage leveren, maar haar goede contacten met Aidan Chambers hebben er wel toe geleid dat het dankwoord van deze auteur bij de uitreiking van de H.C. Andersenprijs in de kolommen van dit jubileumnummer kon verschijnen.

[p. 7]

De huidige redacteuren laten op twee uitzonderingen na - ook redacteuren van nu kunnen zo hun legitieme redenen hebben - uitgebreid van zich horen. Zo neemt Joukje Akveld vanuit een om zo te zeggen typisch Literatuur zonder leeftijd-perspectief De stem van Tamar van David Grossman onder de loep: Is op basis van het boek zélf te verklaren dat deze roman (en ook zijn eerdere werk, Het zigzagkind) in het ene land als jeugdboek verschijnt en in andere landen niet?

En ook Helma van Lierop lijkt vanuit eenzelfde soort gedachtengang te redeneren in haar beschouwing over Joke van Leeuwens laatste roman (voor volwassenen) Vrije vormen. Hoe zinvol is bij bepaalde ‘dubbelauteurs’ het onderscheid nog in literatuur voor de jeugd en literatuur voor volwassenen? Sommige critici blijken de scheiding in elk geval - door een te geringe kennis van zaken veelal - al te gemakkelijk te hanteren.

Bea Ros, in feite het meest literairhistorisch angehauchte redactielid, diepte uit haar eigen archief een bekroond jeugdboek op, het meisjesboek Wij, met ons vijven, in Rome van Tine Cool, verschenen aan het eind van de jaren twintig van de vorige eeuw. Een ten onrechte uit het zicht verdwenen auteur? In elk geval blijkt niet elke bekroning een garantie voor literaire of literairhistorische roem.

Ondergetekende ging eveneens terug in de tijd - zoiets past immers ook fraai in een soort herdenkingsnummer - en haalt herinneringen op aan zijn eerste lectuur van Swifts Gullivers reizen. Maar vervolgens plaatst hij die eerste lezing in een wat breder perspectief door jeugdliteraire bewerkingen van dit klassieke werk, uit verschillende perioden, met elkaar te vergelijken.

Gerard de Vriend, het wetenschappelijke geweten binnen de huidige redactie, tracht in zijn bijdrage de actualiteitswaarde te bepalen van het nog steeds in het academisch onderwijs veel gebruikte handboek van Rita Ghesquiere, Het verschijnsel jeugdliteratuur, en komt tot verrassende en in een bepaald opzicht toch ook teleurstellende conclusies.

Redacteur en eindredacteur Wilma van der Pennen komt u tegen, als altijd, in de rubriek ‘Vakliteratuur’.

Een gevarieerd nummer kortom, waarin nu eens niet één thema of één bepaald onderwerp centraal staat, maar de veelzijdigheid van redacteuren en ex-redacteuren. Of is het de veelzijdigheid van de jeugdliteratuur zelf?

Harry Bekkering