Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 14

[p. 168]

[Nummer 52]

I had a dream
Redactioneel

Een oud pand met hoge, gebogen winkelruiten waar veel licht door valt, binnen overal boeken, oude en nieuwe, in hoeken, verhogingen, trapnissen, houten kasten met verrijdbare ladders, op tafels en stapels. Ordelijk en rommelig tegelijk. Licht uit koperen lampen met groen of wit glas, leestafels met kranten, tijdschriften, wijn en water, en daaromheen bezige mensen die alle boekenvragen kunnen beantwoorden. In die ruimte breng ik mijn dagen door, zonder e-mail, post of telefoon. Lezend, schrijvend, bladerend, lerend en genietend. Soms mag ik helpen een boek te verkopen aan mensen die niet zonder kunnen. Een enkele keer ontdek ik meesterwerken die door bevlogen vormgevers tot wonderschone boeken worden gemaakt. Het is er een komen en gaan en ontmoeten van schrijvers, lezers, vormgevers, illustratoren.

Maar dromen zijn bedrog. Figuren als John Newbery (1713-1769) ‘London bookseller, adknowledged to be the first British publisher of children's books to make a permanent and profitable market fbr them, to make a class of books to be taken seriously’ behoren voorgoed tot het verleden. Een boekhandelaar die anno 2000 wil overleven, zo leert de vakopleiding van de boekenbranche, dient in zijn winkel vooral ruimte te maken voor kantoorartikelen, tijdschriften, speelgoed en cd-roms. Die leveren nog enige winst op. Aan boeken valt niets te verdienen, ook niet door uitgevers die bestsellerauteurs lanceren. En daarmee is het woord aan de zeven verdiepingen tellende megabookstores waar de goedogende dames aan de kassa geen idee hebben van het culturele en geestelijke erfgoed dat elders in het pand te vinden is. Anno 2000 zijn uitgevers druk met beleidsplannen, fusies, traffic managers, marketing en calculaties. En dat is maar goed ook, misschien, want anders zouden er helemaal geen boeken meer verkocht kunnen worden.

Wat bezielt een uitgever in een tijd die wordt gedomineerd door internet? Voor wie of wat maken ze hun (kinder)boeken als toch geen mens meer leest! Want dat is wat onderzoek na onderzoek ons in blijft peperen. Zelf lees ik meer dan ooit, maar dat komt omdat ik van het vrouwelijke geslacht ben en boven de vijftig en dan is het minder relevant, stellen de onderzoekers. Dat deel van de bevolking leest nu eenmaal veel. De CPNB heeft haar eigen antwoord gevonden op het doemdenken van de onderzoekers. Jaar na jaar na jaar lukt het hun dankzij een slimme keuze van het vergelijkingsmateriaal opgewekte cijfers te presenteren. De ene keer kijken ze naar de omzetcijfers, de andere keer naar het aantal verkochte boeken en de derde keer zetten ze de uitleencijfers af

[p. 169]

tegen een segment van de doelgroep dat veel groter of kleiner is sinds 1956, 1974 of 1988. Hogere rekenkunde die bewondering afdwingt.

In dit nummer spreken vijf verschillende uitgevers over de haken en ogen van hun vak. Hebben ze een culturele, een commerciële, een pedagogische of vooral een literaire taak? Maken ze de boeken die ze zelf graag lezen of die goed verkopen? Wat zijn de belangrijkste kenmerken van hun fonds en zijn daar in de loop der jaren veranderingen in opgetreden? Hoe verhoudt omzet zich tot kwaliteit? Wat doen ze aan werving en selectie? Aan promotie en verkoop? Hoe binden ze hun auteurs of is dat niet nodig? En last but not least, hebben kinderboeken een andere plaats in het grote boekengeheel dan boeken voor volwassenen als ze die al maken? Daarnaast verdedigt Bea Ros in dit nummer Harry Potter, licht Mariëlle Polman Anton van Duinkerken door als jeugdboekencriticus, eert Bregje Boonstra Paul Biegel en kijkt Herman Verschuren met kritische ogen naar Doe nooit wat je moeder zegt.

Omdat dat alles ook in de inhoudsopgave te lezen valt, kan ik veilig terugkeren naar mijn droom. Na een dag of wat krijg ik de opdracht een aantal mij dierbare klassiekers opnieuw in de markt te zetten. Mogelijkheden genoeg: Paulus en het paarse krijtje van Crocket Johnson natuurlijk en Meneer Bruis bouwt zijn huis van Stefan Themerson, maar ook Wat staat er op Rosie's deur? van Maurice Sendak en Rosie's walk van Pat Hutchins, De Pozzebokken van Bouke Jagt & Peter Vos en een stel van die ononvertroffen Gouden Boekjes. Maar dromen zijn bedrog, alhoewel? Duikt in de catalogus van Lemniscaat toch ineens Paulus’ paarse krijtje op! En in Middelburg, zo lees ik, is een boekhandel annex drukkerij waar je onder het genot van een glaasje kunt gaan zitten lezen! Reden om een uitstapje te plannen, lijkt mij.

Joke Linders