Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 5

[p. 38]

Friese Kinder- en Jeugdliteratuur
Jant van der Weg-Laverman

Onheilsverhalen kunnen als een prikkel werken en mensen tot nieuwe creativiteit inspireren. Dat geldt tenminste voor de Friese kinder- en jeugdliteratuur. Nieuwe uitgaven laten zien dat er met beperkte middelen toch heel wel kwaliteit kan worden geleverd. Bovendien lijken de resultaten van de traditionele ‘sutelaksje’ (de zo langzamerhand vermaarde huis-aan-huis actie waarbij Friese boeken te koop worden aangeboden) alle sombere verhalen die van verschillende kanten werden geuit, te logenstraffen. Het succes van die actie heeft aan de verkoop van kinderboeken een belangrijk aandeel geleverd. Het ‘aksjeboek’ It hûs fol ferhalen (Het huis vol verhalen), uitgekomen ter gelegenheid van de Kinderboekenweek en eveneens geschreven op het thema ‘Huizen in boeken’, is zeer geslaagd te noemen en was binnen enkele weken aan zijn tweede druk toe. Dit betekent dat er op dit moment 4500 exemplaren bij de uitgever de deur uit zijn. Dit betekent eveneens, dat ook andere kinderboeken volop zijn verkocht, omdat men It hûs fol ferhalen als geschenk kreeg bij aankoop van een kinder- of jeugdboek. Het ziet er zeer appetijtelijk uit, heeft geen rel veroorzaakt, en de auteur ervan, Mindert Wijnstra, heeft zich beter aan het thema gehouden dan zijn Hollandse collega Thea Beckman. In het verhaal gaat een echte lezer, samen met een ander kind, op zoek naar (het huis van) zijn geliefde auteur, waarbij taal en (Friese) literatuur op een speelse manier aan de orde komen.

PEB-boek

Ruim voor de Kinderboekenweek, in mei, kwam ter gelegenheid van het jubileum van het Provinciale Electriciteitsbedrijf in Friesland een mooi uitgevoerd boek uit. Het curieuze van dit jubileumboek is, dat het eigenlijk uit twee boeken bestaat die in één band zijn ondergebracht. Met dat tweedelige karakter wordt de tweetaligheid in deze provincie geïllustreerd. Het ene

[p. 39]

verhaal, het Hollandstalige, is op verzoek van het jubilerende bedrijf geschreven door Jan Terlouw en heeft als titel meegekregen Hoogspanning. De Friestalige helft is van de bekende Friese auteur Akky van der Veer; de titel hiervan luidt, al even toepasselijk Koartsluting (Kortsluiting). Ashley Terlouw heeft met haar omslag illustratie die beide verhalen wat het uiterlijk betreft, tot één geheel gemaakt.

Karel Eykman

De vertaling van Karel Eykmans boek Hoor eens even is het resultaat van een andere samenwerking tussen het Friese en het Hollandse taalgebied. Het boek werd vertaald door ondergetekende en verscheen bij de AFUK onder de titel No moatst ris hearre. Het bevat een aantal gelijkenissen uit de bijbel die in een hedendaagse setting zijn naverteld.

Bartele Bûse

Maar ook andersom wordt er vertaald. De auteur Berber van der Geest heeft haar boek Bartele Bûse zelf, onder de titel Bartele Broekzak, vertaald. Zij is tweetalig opgegroeid en is daardoor in beide talen even goed thuis. Binnenkort zal ook de lezer buiten Nederland kennis kunnen maken met dit werk, nu het door de Nederlandse sectie van IBBY op de Honourlist van de H.C. Andersenprijs is geplaatst.

Werkgroep

Sinds in 1989 activiteiten rond Nynke fan Hichtum werden georganiseerd, is de werkgroep van het Platform die zich daarmee bezighield getransformeerd tot de werkgroep Friese Kinder- en Jeugdliteratuur. De groep houdt zich bezig met het samenstellen van een bundel historische Friese kinderpoëzie. Gedichten, daterend vanaf 1800 het jaartal dat als beginpunt van de Nieuwfriese literatuur geldt tot vandaag de dag die ook kinderen uit het eind van de 20e eeuw aan kunnen spreken worden uitgezocht. Er wordt naar gestreefd deze bundel uit te geven bij het jubileum van ‘Ferstival’, een organisatie die zich vijftig jaar lang bezig heeft gehouden met het organiseren van voordrachtswedstrijden en dat nu nog doet. Kinderen uit de hoogste

[p. 40]

groepen van het basisonderwijs en jonge mensen uit het voortgezet onderwijs komen zo in aanraking met poëzie. Daarnaast stimuleert de organiserende commissie ook het schrijven van nieuw werk door auteurs uit te nodigen speciaal voor deze wedstrijden gedichten in te sturen. Deze gedichten worden sinds 1967 in eenvoudige bundeltjes uitgegeven en het is de bedoeling dat er ter gelegenheid van het jubileum een selectie uit deze bundeltjes zal verschijnen. De commissie werkt sinds een aantal jaren onder de paraplu van het Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaesjesintrum in Leeuwarden. (tel. [phone]). Het jubileum van de ‘Ferstival’ leek ook de Platformwerkgroep Friese Kinder- en Jeugdliteratuur een goede gelegenheid de bundel historische kinderpoëzie te laten verschijnen. Als alles gaat zoals de plannen zijn, zullen er in het najaar van 1992 dus twee bundels poëzie verschijnen: één voor de jeugd boven de tien jaar met moderne gedichten en één met een historisch karakter bedoeld voor kinderen tussen 8 en 12 jaar.

De Friese kinder- en jeugdliteratuur lijkt zo langzamerhand het dieptepunt gehad te hebben en voorzichtig weer uit het dal omhoog te kruipen. De resultaten wijzen in de goede richting, terwijl er elan genoeg is voor het ontwikkelen van nieuw initiatieven.