Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 4

[p. 40]

Jenny Smelik / IBBY prijs voor Klaus Kordon

De Jenny Smelik/IBBY prijs (voorheen de Jenny Smelik-Kiggen prijs) is genoemd naar de in 1980 overleden kinderboekenschrijfster. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een auteur en/of illustrator en/of initiator van jeugdliterair werk, dat een bijdrage levert aan de totstandkoming van een beter begrip voor mensen uit ‘minderheidsgroepen’. De prijs bedraagt drieduizend gulden.

De jury bestond dit jaar uit Selma Niewold (recensente voor de Volkskrant, free-lance publiciste), Truusje Vrooland-Löb (recensente voor Leesgoed, freelance publiciste) en Toin Duijx (recensent voor Hervormd Nederland en universitair medewerker aan de universiteiten van Leiden en Tilburg).

De jury heeft zo'n dertig inzendingen gelezen en bekeken. Het viel de jury op dat in verhouding tot eerdere jaren meer boeken tot de laatste ronde doordrongen. Evenals vorige jaren wil de jury dan ook enkele boeken noemen die tot het eind een belangrijke rol hebben gespeeld bij het bespreken van alle boeken.

Met je rug tegen de muur, van Bernard Ashley, uitgeverij Sjaloom;

De man van de andere kant, van Uri Orlev, uitgeverij Fontein.

De jury is unaniem van mening dat de Jenny Smelik/IBBY prijs 1990 toegekend moet worden aan Klaus Kordon voor zijn boek Moenli en de moeder van de wolven, uitgegeven bij Van Holkema & Warendorf, in een uitstekende vertaling van Els van Delden.

Het boek speelt zich af in het India van nu. Moenli schrijft haar levensverhaal op voor de vriendinnen die zij aan het eind van haar avonturen heeft gevonden. Voordat zij aan een terugblik begint, vertelt zij kort iets over de gebeurtenissen die zich in het heden afspelen. Op een gegeven moment komen de twee verhaallijnen samen. Moenli, die in een dorp woont, dreigt op haar dertiende jaar door haar vader te worden uitgehuwelijkt aan de wreedste

[p. 41]

man uit de omgeving. Haar veel avontuurlijker ingestelde vriendin Lata haalt haar over om te vluchten, al betekent dat een volledige breuk met de familie. De meisjes sluiten zich aan bij een groep rebellen in de bergen.

Op een dag wordt de bende opgerold. Moenli weet te ontsnappen en beproeft haar geluk in de grote stad Allahabad. Totaal aan lager wal geraakt en zonder de energie om verder te leven komt zij onverwacht bij een groep vrouwen terecht die deel uitmaken van de Federatie van Vrouwen. Bij hen leert Moenli lezen en schrijven en ontdekt ze welke wegen zij in haar leven nog kan inslaan.

Je kunt Moenli en de moeder van de wolven niet bestempelen als een ‘vrouwenboek’. Het is een avonturenroman waarin sterke vrouwen die zich verdrukt weten door de beklemmende regels van hun land, elk een eigen weg vinden om te overleven. Nergens doet de beschrijving van haar personage een mannenhand vermoeden. Het verhaal gaat niet alleen over een personage en haar leven, maar het geeft mogelijkheden voor anderen in verschillende, maar vergelijkbare situaties om te ontsnappen aan een uitzichtloos bestaan. Voor Moenli blijkt die uiteindelijk te liggen in het vergaren van kennis. Kies je eigen weg, je eigen leven, verantwoordelijkheid voor anderen. Het opheffen van analfabetisme; een actueler thema was dit jaar niet denkbaar.

Deze waarden als uitgangspunt leveren meestal gekunsteld geschreven lectuur op, waarbij de boodschap domineert. Klaus Kordon daarentegen betoont zich in het bekroonde boek een bewogen auteur die vóór alles een goed boek wil schrijven. Alle thema's zijn psychologisch knap en overtuigend gestalte gegeven in de personages, de hoofdfiguur in het bijzonder.

In beeldende taal schildert de auteur het leven en het landschap van India. Het ingewikkelde systeem van de kasten en de invloed van het hindoeïsme op de Indiase samenleving worden door personen in het verhaal glashelder naar voren gebracht op momenten dat die uitleg ook werkelijk van belang is. Klaus Kordon schreef een boek waarin je veel over een andere samenleving te weten komt zonder dat je het gevoel krijgt dat de auteur belerend bezig is.

De intiem realistische omslag-illustratie roept een bepaald beeld op dat volkomen wordt beantwoord door de inhoud van het boek. De vormgever van de Nederlandse uitgave, Klaus Baumgärtner, heeft de oorspronkelijk wat statische omslagtekening in een meer speelse, eigentijdse vormgeving gezet.

De jury is unaniem van mening dat Klaus Kordon met zijn boek Moenli en de moeder van de wolven een bijdrage levert aan de doelstelling van de Jenny

[p. 42]

Smelik/IBBY prijs. De jury feliciteert Klaus Kordon met deze bekroning en hoopt dat het boek bij veel lezers hetzelfde gevoel zal oproepen als het geval was bij de juryleden.

Toin Duijx, voorzitter