Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 3

[p. 44]

Friese Kinder- en Jeugdliteratuur
Jant van der Weg-Laverman

Kinderboekenweek

Ter gelegenheid van de kinderboekenweek kwam er afgelopen najaar opnieuw een Kinderboekenkrant uit, deze keer onder de titel ‘Kinderenboeken - musea’. De lay-out werd verzorgd door Geart Gratema, terwijl hij ook een stripverhaal voor de bovenbouw maakte. Eppie Dam schreef een verhaal voor de onderbouw. Naast spelletjes, raadsels en allerlei andere aktiviteiten maakte Baukje Wytsma een gedicht dat door Meindert Bosklopper op muziek werd gezet. Uiteraard kwamen ook boeken aan de orde; direkt over musea zijn er niet zo veel verhalen; vandaar dat dit onderdeel werd uitgebreid met historische verhalen, waarbij een bundel voor kinderen navertelde volksverhalen van de bekende Ype Poortinga, het in een museum spelende ‘It spoekje’ van Ottfried Preussler en het nederlandstalige, in Friesland spelende ‘Rinske en de stoomtram’ van Diet Huber werden opgenomen.

Ook dit jaar komt er weer een dergelijke kinderboekenkrant uit. De voorbereidingen daarvoor zijn in volle gang.

De beide schrijfsters Akky van der Veen en Baukje Wytsma maakten een vervolg op hun succesvolle produktie van vorig jaar: naast het Friestalige Kinderboekenweekgeschenk, ‘Frou Hilarides en it museum foar moderne keunst’, dat zij schreven, traden ze in verschillende scholen op met hun op dit verhaal gebaseerde theaterstuk.

Dit project krijgt in 1989 eveneens een vervolg; dit zal voorlopig het laatste ‘Frou Hilarides’-projekt worden. Dezelfde auteurs zijn reeds druk bezig met het boek en het daaraan verbonden spel.

Voor onderwijzenden, ouders en andere opvoeders en voor iedereen die belangstelling heeft voor kinder- en jeugdliteratuur, verscheen er afgelopen september een dubbeldik themanummer van het onderwijsblad ‘De Pompeblêden’ over de stand van zaken van de Friese kinder- en jeugdliteratuur.

[p. 45]

Auteurs, illustratoren en anderen die zich met het kinderboek bezighouden, komen aan het woord; er zijn o.a. artikels opgenomen over kinderpoëzie, trivialiteit en jeugdliteratuur, de invloed van t.v. en de situatie van het Friese kinder- en jeugdboek op dit moment. Het uiterlijk van dit nummer is verzorgd door één van de geinterviewde illustratoren, Petra de Jong, terwijl tussen de tekst verspreid illustraties uit oude(re) Friese kinderboeken zijn opgenomen.

Jammer genoeg moet dit onderwijsblad, waarin regelmatig ook een rubriek over Friese kinder- en jeugdboeken was opgenomen, met ingang van het nieuwe jaar (1989) ophouden met verschijnen in verband met het intrekken van het provinciale subsidie. Daarvoor in de plaats komt ondermeer een veel eenvoudiger uitgevoerd mededelingenblad van het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderwijsbegeleiding waarin gelukkig ook ruimte wordt gereserveerd voor de Friese boeken. De voorlichting daarover gaat dus gewoon door. Op de Nienke van Hichtum-studiedag (15 april) werd de nieuwe Friese vertaling van haar wereldberoemde boek ‘Afke's tiental’ en de met foto's en fragmenten uit haar werk aangeklede bibliografie, ‘Hûndert jier Nynke fan Hichtum, monumenten in kinderliteratuur’ aangeboden.

De Centrale Bibliotheekdienst van Friesland heeft een reizende tentoonstelling gemaakt voor de Friese bibliotheken. Ook de Leeuwarder jeugdbibliotheek en de Stichting ‘It Fryske Boek’ besteden aandacht aan persoon en werk van Nienke van Hichtum. De aprilnummers van de literaire tijdschriften ‘Bzzlletin’ en het Friese ‘Trotwaer’ kwamen met een Nynke van Hichtumspecial, terwijl het Friese tijdschrift ‘De Strikel’ ook aandacht aan haar werk heeft besteed. Het Frysk Letterkundich Museum heeft een poster over haar en haar werk uitgegeven in de serie ‘Papierene utstalling’ (Papieren tentoonstelling) terwijl de tentoonstelling in het museum zelf te zien was tot en met 28 april. Daarna was de tentoonstelling veertien dagen (vanaf 3 mei) in het geboortehuis van Nynke van Hichtum in Nes te zien, terwijl deze daarna in het NLMD in Den Haag ‘staat’. De Stichting Kunstzinnige Vorming Friesland zorgde voor een lesbrief, bestemd voor het basisonderwijs, waarbij de tentoonstelling uitgangspunt èn doel is. Daarnaast verzorgt de LBC landelijk een reizende tentoonstelling over het werk van de schrijfster.

Studiedag basisonderwijs

Op 19 april werd er in Leeuwarden een studiedag over (Friese) kinderliteratuur gehouden voor leerkrachten van het basisonderwijs. Na een algemene inleiding van ondergetekende over die literatuur werden er verschillende werkwinkels gehouden over o.a. taaldrukken, muziek en drama. Als dit initiatief aanslaat, zullen er in de toekomst meerdere volgen.

[p. 46]

Prijzen

Simke Kloostermanpriis

Begin juni werd voor de derde maal de driejaarlijkse Simke Kloostermanpriis voor Friese kinder- en jeugdliteratuur uitgereikt. Ging het de beide vorige keren om jeugdboeken die in de prijzen vielen, dit maal is dat een boek voor jongere lezers. Voor het eerst dit jaar werden vijf kanshebbende titels bekend gemaakt, en wel:

Eppie Dam, Spinaazje mei spikers

N. Dijkema-van Calsbeek, It ûnsichtbere folk

Ype Poortinga, De skat ûnder de parrebeam

Mindert Wijnstra, Tante Ka en oare ferhalen

Berber van der Geest, Bartele bûse.

Het laatste boek, Bartele bûse, verhaalt over een jongetje met allerlei schatten in zijn zak, waarbij zijn vriend de kunstschilder verhalen vertelt en schilderijen maakt, heeft de Simke Kloostermanpriis 1989 gewonnen. Bij de prijsuitreiking voor dit (voor)leesboek speelde uiteraard het lezerspubliek, de kinderen dus, een grote rol. De boeken van Berber van der Geest ontstaan vaak in samenspel met de kinderen van de school waar zij lesgeeft.

De prijsvraag van de jarige AFUK heeft twee winnende boeken opgeleverd: ‘Tolve huzen op it dak’ (Twaalf huizen op het dak) van Margriet Poortstra in de categorie tot en met 8 jaar en van Jelle Bangma in de categorie 8 tot en met 12 jaar: ‘Kamera klear... aksje!’ (Camera klaar... actie!).

De laatstgenoemde schrijver won eveneens de prijsvraag die de Kristlik Fryske bolksbibliotheek (KFFB) elk jaar uitschrijft voor o.a. kinder- en jeugdboeken, met zijn verhaal ‘Snoes de poes’.

Film en radio

Er bestaan plannen voor het maken van een Friese kinder-t.v.-film voor de bovenbouw van de basisschool. Het educatieve project zal naast een lessenserie over het maken van film bestaan uit een bijna complete film. Het is de bedoeling dat de kinderen die met elkaar afmaken, waarna de aldus voltooide film nogeens opnieuw wordt uitgezonden. Een synopsis is reeds geschreven; als de financiële kant van de zaak rond is, kan gestart worden met dit nieuwe initiatief.

Het komende winterseizoen zal de Friese schoolradio weer aandacht besteden aan een vijftal kinderboeken voor de middenbouw.