Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 1-2

[p. 9]

International board on books for young people

Wat is de IBBY?

De IBBY kwam in 1953 op initiatief van Jella Lepman tot stand met het doel de internationale verstandhouding door middel van het kinder- en jeugdboek te bevorderen. Meer dan dertig jaar later blijkt IBBY niet alleen maar een mooie droom gebleven te zijn: in meer dan veertig landen zijn nationale secties opgericht. Ook in Nederland is een sectie van de IBBY.

Op initiatief van IBBY is de Hans Christian Andersenprijs ingesteld, een prijs die iedere twee jaar door een internationale jury wordt toegekend aan een auteur of illustrator wiens oeuvre een belangrijke bijdrage is aan de internationale kinderen jeugdliteratuur. De nationale secties kunnen werk uit hun land kandidaat stellen voor deze prijs. De uitreiking gaat altijd gepaard met een internationaal congres, waarvan de inleidingen, referaten en discussies in verschillende, meertalige brochures verspreid worden.

Ook de inzendingen voor de tweejaarlijkse BIB (Biennale of Illustrators Bratislava), die door IBBY en Unesco georganiseerd wordt, kunnen door de nationale IBBY-secties verzorgd worden.

Activiteiten, ontwikkelingen, publicaties, prijzen e.d. die uitgaan van IBBY worden gepubliceerd in Bookbird. Dit tijdschrift verschijnt vier maal per jaar. De bijdragen van de nederlandse sectie worden verzorgd door Joke Thiel-Schoonebeek.

De Nederlandse sectie van IBBY

In oktober 1979 werd door de CPBN (Commissie voor de Collectieve Propaganda van het nederlandse Boek) en het NBLC (Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum) het initiatief genomen om de sluimerende Nederlandse sectie nieuw leven in te blazen. Verschillende instellingen werden uitgenodigd om plaats te nemen in de sectie. Sinds 1979 zijn onder meer vertegenwoordigd de werkgroep Kinderboek van de CPBN, de groepering illustratoren, de werkgroep Jeugdboeken-schrijvers van de VVL, de sectie Jeugdbibliotheekwerk van het NBLC, de dienst Boek en Jeugd van het NBLC, de stichting Leerplanontwikkeling (sectie moedertaalonderwijs), de Universiteit van Leiden (sectie Kind en Media) en de Universiteit van Amsterdam (Baschwitzinstituut).

Het NBLC stelde vergaderruimte, faciliteiten en secretariaatsondersteuning ter beschikking. Met veel enthousiasme ging een kleine groep aan het werk.

[p. 10]

Activiteiten van de Nederlandse sectie van IBBY

Elke nationale sectie heeft een aantal vaste taken, te weten:

-	het samenstellen van een voordracht van Nederlandse kandidaten voor de internationale jury van de Hans Christian Andersenprijs;
-	het coordineren van de Nederlandse inzendingen voor de Biennale of Illustrators Bratislava;
-	het samenstellen van een voordracht van een Nederlands kinder- of jeugdboek of van een werk over jeugdliteratuur voor de Janusz Korczakprijs, die is ingesteld en wordt uitgereikt door de Poolse IBBY-sectie;
-	het onderhouden van internationale contacten door het leveren van bijdragen aan het internationaal IBBY-orgaan Boekbird.

De Jenny Smelik-Kiggenprijs

De Nederlandse IBBY-sectie wil echter ook nationaal een bijdrage leveren aan de kinder- en jeugdliteratuur. Een voorbeeld hiervan is de Jenny Smelik-Kiggenprijs. Met de instelling van deze prijs is het mogelijk geworden voor de Nederlandse sectie om een bijdrage te leveren aan de internationale IBBY-doelstelling: ‘het bevorderen van wederzijds begrip door middel van jeugdliteratuur’. De Klasina Smelik Stichting beheert een legaat uit de erfenis van Jenny Smelik-Kiggen, auteur van jeugdboeken, en heeft het aan de Nederlandse sectie overgelaten een bestemming te vinden voor de jaarlijks uit te reiken Jenny Smelik-Kiggenprijs. Deze prijs, groot drieduizend gulden, moet gezien worden als een aanmoediging van auteurs en illustratoren, die zich speciaal richten op of een beeld geven van kinderen van etnische groeperingen in Nederland en hun land van herkomst. De eerste uitreiking had in april 1983 plaats. Geertje Gort mocht de prijs in ontvangst nemen voor haar boek Filiz.

1985: een veelzegend jaar

1985 mag een triest jaar genoemd worden, maar ook een jaar met een verheugend einde. De schuld bij de IBBY was zo hoog opgelopen, dat de Nederlandse sectie tijdens de ledenvergadering van 1984 op Cyprus uit de internationale organisatie werd gestoten. Men gaf echter te verstaan dat men hoopte dat Nederland weer spoedig lid zou worden. De Nederlandse sectie zag echter geen kans om aan haar financiële verplichtingen te voldoen. De bijdragen van de ‘vrienden van IBBY’ waren bij lange na niet toereikend om de contributie te voldoen. Ook toen de Samenwerkende Kinderboeken Uitgevers zich als organisatie aanmeldden, was dit nog steeds niet mogelijk.

[p. 11]

Omdat de Nederlandse sectie in 1985 geen lid van de internationale organisatie was, konden geen voordrachten voor internationale prijzen worden ingediend. Geen Nederlands auteur of illustrator kwam voor op de International Honour List van de H.C. Andersenprijs. Een triest jaar.

Dankzij de Klasina Smelik Stichting was de sectie gelukkig in staat om de Jenny Smelik-Kiggenprijs uit te reiken. In 1985 ging die naar de Turkse auteur Saban Günes voor het manuscript van zijn jeugdboek De Koffer. De Nederlandse sectie probeert op het ogenblik te bemiddelen om dit manuscript bij een uitgever onder te brengen. Eveneens wordt het idee om het boek te laten illustreren (als werkopdracht) bekeken.

In een van de laatste weken van 1985 kwam het verheugende bericht dat de directie Internationale Betrekkingen van het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur de Nederlandse sectie van IBBY een eenmalige garantiesubsidie zou verstrekken. Hierdoor zou het mogelijk worden om het IBBY-werk weer in volle omvang voort te zetten. De internationale contributie is betaald, Nederland is met open armen weer binnengehaald. De internationale activiteiten kunnen weer op gang gebracht worden. Een triest jaar, met een verheugend einde en een hoopvolle start voor de toekomst.

De toekomst

Op het internationale congres van IBBY in Tokio (augustus 1986) zal de Nederlandse sectie met twee mensen vertegenwoordigd zijn. Ter gelegenheid van dit congres is in samenwerking met de sectie Kind en Media van de Rijksuniversiteit Leiden een brochure samengesteld van kinder- en jeugdboeken die een beeld geven van de Nederlandse samenleving. Deze brochure zal in veelvoud in Tokio onder de aandacht van de deelnemers gebracht worden. Eveneens zullen de boeken die in de brochure worden genoemd in de vorm van een kleine tentoonstelling naar Tokio gaan. Na terugkomst uit Tokio zal de brochure bijgesteld worden en in een andere vorm gedrukt worden. Dit geldt ook voor de tentoonstelling. Deze zal als reizende tentoonstelling langs verschillende ambassades in West-Europa reizen. Bekeken wordt welke activiteiten hieraan verbonden kunnen worden.

Meer activiteiten worden op het ogenblik voorbereid. Hiervan zal in het documentatieblad steeds verslag gedaan worden. De Nederlandse sectie van IBBY ziet de toekomst weer met optimisme tegemoet.

Voor meer informatie kan men zich wenden tot: Joke Thiel-Schoonebeek, NBLC - dienst Boek en Jeugd, Postbus 93054, 2509 AB 's-Gravenhage (070-264351).