Literatuur. Jaargang 20

[p. 4]

[Nieuws]

Leesclub voor late luisteraars

De leesclub is in. Een boek is een leuk ding om het over te hebben, dus zoeken lezers elkaar op. Niet alleen lijfelijk: ook op internet zijn diverse leesgroepen actief. En vanaf zondag 6 juli start kro's Leesclub op radio 1. kro's Leesclub is volgens de makers een programma dat ‘écht voor lezers is.’ De titels die in de negen uitzendingen worden besproken, zijn dan ook gekozen uit een lijst met bestverkochte titels. Zo staat naast Sleuteloog van Hella Haasse ook Baantjer op het programma.

Lezers die zelf willen meepraten over de boeken, moeten op internet zijn: www.deleesclub.kro.nl. Luisteren is voor avondmensen, want het programma begint pas om middernacht. Zó populair is lezen toch ook weer niet. [sk]

Overzichtstentoonstelling Theun de Vries in Letterkundig Museum

Met zijn zesennegentig jaar klimt hij nog steeds met enige regelmaat in de pen om iets te melden op het vlak van letteren of maatschappij. Theun de Vries geldt niet voor niets als één van Nederlands meest productieve en veelzijdige auteurs. Daarom wijdt het Letterkundig Museum deze zomer van 28 juni tot en met 7 september een overzichtstentoonstelling aan zijn leven en werk, onder de titel Vervolg je weg en laat de lui maar dazen!

Aan de hand van brieven, manuscripten, foto's en andere documenten van of over De Vries wil het museum een beeld geven van deze schrijver, die bijna de hele twintigste eeuw bewust en betrokken heeft beleefd. Daarbij komen ook zijn contacten met tijdgenoten als Vestdijk, Marsman, Nijhoff en Bloem aan bod.

Theun de Vries. Collectie Letterkundig Museum

Vanaf 1925 publiceerde De Vries meer dan 150 romans, verhalen, poëziebundels, essays, studies, reisreportages, biografieën, toneelstukken en hoorspelen. Voor zijn letterkundige oeuvre werd hij in 1962 bekroond met de P.C. Hooftprijs. [sk]

Kleine uitgever in de slag met Bibliotheekdienst

Verboden toegang voor onbevoegden heet de nieuwe dichtbundel van Wijnand Steemers. Een veelzeggende titel, die een onbedoelde bijbetekenis kreeg toen de bundel onlangs werd uitgesloten van verwerking door de Nederlandse Bibliotheek Dienst (nbd). Steemers heeft de publicatie zelf verzorgd; hij is behalve dichter namelijk ook zelfstandig uitgever. En in die hoedanigheid voelt hij zich door de nbd tekortgedaan.

De nbd houdt bibliotheken op de hoogte van het actuele aanbod van uitgevers. Dat doet zij door de boeken te voorzien van een zeer beknopte bespreking, gemaakt door een groot aantal anonieme en onafhankelijke recensenten, waarvan Wijnand Steemers er zelf één was. Naar aanleiding van de correspondentie over zijn bundel zegde hij in april zijn medewerking op.

De nbd selecteert uit een aanbod van zo'n dertigduizend titels jaarlijks vijftienduizend titels voor bespreking. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het aankoopgedrag van de bibliotheken. Maar volgens Wijnand Steemers geeft de nbd in haar selectie bovendien de voorkeur aan gevestigde uitgevers. ‘Dan geldt dus het recht van de sterkste.’

Alfred Scheepers, secretaris van de Vereniging van Zelfstandige Uitgevers, kent het verschijnsel uit eigen ervaring. ‘Ik stuur ook af en toe iets op wat niet in de aanschaf-informatie wordt verwerkt. Ik geloof ook wel



dat dat kleine uitgevers vaker overkomt. Maar ik denk dan: volgende keer opnieuw proberen.’

Bij de uitgeverijen Querido en Bert Bakker kan men zich inderdaad niet heugen dat dichtbundels geweigerd werden, ook niet van minder bekende dichters. En uitgever Joost Nijsen bracht kort geleden in zijn column op de site van Podium nog hulde aan de nbd. Hij is werd dan ook nimmer teleurgesteld in de behandeling: ‘Wij sturen álles naar nbd. Er is nog nooit een boek niet besproken.’ Nijsen constateert wel dat titels in genres als poëzie en Neerlandistiek soms extreem laag ingekocht worden. ‘Dat is spijtig,’ vindt hij, ‘want er wonen verspreid over ons land toch nog wel honderd intellectuelen?’

Volgens José van Bethlehem van de nbd heeft de grootte van de uitgever er niets mee te maken. ‘Wij verwerken ook uitgaven in eigen beheer’, zegt ze. ‘Maar het moet wel geschikt zijn voor een gemiddelde openbare bibliotheek.’

Inmiddels heeft Wijnand Steemers zich weer aangemeld als recensent. ‘Ik heb het er met collega-uitgevers over gehad,’ verklaart hij. ‘Er werd gezegd: zo verdwijnen alle goede recensenten. Dat moet natuurlijk niet gebeuren.’ [sk]

[p. 5]

Nieuwe media leiden naar oude druk

‘In De werken van Gerbrand Adriaensz. Bredero uit 1981 wordt hij genoemd: een druk uit 1612 van het vierde, vijfde, zesde en zevende deel van de Tragische Historiën, met gedichten van Bredero. Die kennen we uit een druk van meer dan dertig jaar later. Maar dat er van de eerste druk nog iets over was, was nog niet bekend.’

Piet Verkruijsse, docent Historische Letterkunde en Boekwetenschap aan de

Titelpagina van de De Tragische of claechlijcke Historien

Universiteit van Amsterdam, ontdekte via de World Cat van het Online Computer Library Center dat in een bibliotheek in het Zweedse Linköping zich een exemplaar van het vierde deel uit 1612 bevindt. Hij deed die ontdekking tijdens een module Hulpwetenschappen voor studenten Nederlandse letterkunde en Boekwetenschap, gewijd aan de relatief onbekende Amsterdamse drukker Comelis Fransz.

Het gaat om een vertaling via het Frans van de Italiaanse Novelle van Matteo Bandello. De eerste drie delen waren rond 1600 al in Nederlandse vertaling verschenen. Reinier Telle, vertaler van deel vier tot en met zeven, vroeg zijn vriend Bredero de oorspronkelijke poëtische intermezzi opnieuw te berijmen.

Nadat uit de internationale catalogus was gebleken dat men in Zweden over een exemplaar van dit boekje beschikte, wachtte Verkruijsse nog wel een onaangename verrassing bij het raadplegen van de site van de openbare bibliotheek in Linköping. ‘Ongeveer het eerste wat je op je scherm krijgt, is het verhaal over de brand in 1996, waarbij de bibliotheek afbrandde en de halve collectie werd verwoest.’ Bij navraag bleek dit boek gelukkig gespaard.

Het boek wordt momenteel in Zweden met budget van het Instituut voor Cultuur en Geschiedenis gedigitaliseerd, zodat het beschikbaar is voor onderzoek. ‘Ik mocht

Een pagina uit De Tragische of claechlijcke Historien

kiezen,’ zegt Verkruijsse: ‘zelf gaan kijken, of het geld gebruiken voor digitalisering. Een boek vasthouden is natuurlijk het leukste, maar een digitaal bestand kun je nog eens naslaan.’ Verzenden was er niet bij, ook al leek dat aanvankelijk geen probleem te zijn. ‘Maar toen ze daar ook doorkregen dat het een unicum was, werd men ineens een stuk voorzichtiger.’

Op basis van een aantal scans die hem zijn gestuurd, vermoedt Piet Verkruijsse al dat het boek niet compleet is. Naar verwachting kan hij deze zomer het complete digitale bestand aan een nader onderzoek onderwerpen. [sk]

Vlaanderen Feest! met poëzie

Op 11 juli is de Guldensporenslag 701 jaar oud en viert Vlaanderen feest. Dit jaar hebben de festiviteiten voor het eerst een thema meegekregen: poëzie. Wat vele Vlaamse gemeenten inspireert tot het organiseren van allerlei dichterlijke activiteiten in de feestweek van 4 tot 11 juli.

De avond van 10 juli is tot Poëzienacht uitgeroepen door de Vlaamse Museumvereniging. Die greep vorig jaar al de gelegenheid aan om een Nacht van de Musea te organiseren aan de vooravond van de nationale feestdag. Opnieuw zijn zo'n vijftien musea in elf Vlaamse steden tot middernacht geopend voor publiek. Dichters zullen er de poëzie van de tentoongestelde objecten benadrukken door spontaan ingezette voordrachten. Vlaamse en Nederlandse stadsdichters maken een ronde langs drie Gentse musea; in het Stedelijk Museum van Aalst bereidt men een ‘totaalspektakel’ rond Louis Paul Boon voor; en in het archeologisch museum Ename in Oudenaarde worden de gedichten van Hadewijch nieuw leven ingeblazen. Op de Grote Markt in Brussel is de volgende dag een groot feest met poëzie en muziek.

Tijdens de zomermaanden zijn er in België en Nederland diverse festivals waarin literatuur een centrale plaats heeft. Op de volgende pagina's een overzicht. [sk]