Literatuur. Jaargang 18

[p. 398]

literatuur-ingekomen uitgaven

·Diederic van Assenede, Floris en Blancefloer. Vertaling en toelichting Ingrid Biesheuvel. Amsterdam, 2001. 103 blz.; isbn 90 2140 595 4; Pieter Langendijk, Het wederzijds huwelijksbedrog. Toelichting Anna S. de Haas. Amsterdam, 2001. 168 blz.; isbn 90 2140 597 0; De gedichten van De Schoolmeester. Toelichting Marita Mathijsen. Amsterdam, 2001. 246 blz.; isbn 90 2140 596 2; ƒ 15,- per stuk.

De drie nieuwe deeltjes van de Griffioen-reeks van uitgeverij Querido zijn weer stuk voor stuk aanwinsten. Voor alle drie geldt dat het meer dan twintig jaar geleden is dat de laatste uitgaven van deze teksten zijn verschenen en inmiddels niet meer te koop zijn. Voor het eerst is de Floris en Blancefloer bovendien in vertaling beschikbaar en daardoor wordt de tekst echt voor een nieuw lezerspubliek toegankelijk. Voor de andere twee teksten is conform de uitgangspunten van de Griffioenreeks niet gekozen voor een vertaling, maar voor een modernisering van de spelling en interpunctie in combinatie met aantekeningen achterin. Gezien het feit dat zowel Het wederzijds huwelijksbedrog als De gedichten van De Schoolmeester redelijk toegankelijke teksten zijn, pakt dit goed uit, al blijf ik het systeem waarbij de aantekeningen onder aan de pagina staan als lezer handiger vinden. De teksten worden alledrie vergezeld van een uitleiding waarin in kort bestek een overzicht wordt gegeven van de actuele stand van zaken rond het wetenschappelijk onderzoek naar de drie teksten en hun schrijvers.

pi

·Claude-Henri Rocquet, Ruusbroec. Een inleiding tot zijn persoon en tijd. Vertaling Ton van der Stap. Zoetermeer: Meinema, 2000. 112 blz..; isbn 90 2113 807 7.

·Paul Verdeyen, Willem van Saint-Thierry en de liefde. Eerste mysticus van de Lage Landen. Leuven: Davidsfonds, 2001. 135 blz.; BEF 795; isbn 90 6826 104 2.

Het komt niet vaak voor dat een biografie over een ‘Nederlandse‘ schrijver in het Frans wordt geschreven die vervolgens in het Nederlands wordt vertaald. Ruusbroec komt die eer toe. Rocquet die eerder over Bruegel en Jeroen Bosch heeft geschreven - volgens de omslagtekst ‘geestverwanten van Ruusbroec’!! - geeft in een poëtische stijl een beknopt overzicht van het werk en de mystieke leer van Ruusbroec.

Meer diepgang heeft het werk van Paul Verdeyen. Het vertelt het verhaal van Willem van Saint-Thierry die in Noord-Frankrijk als abt leefde en werkte en in verbinding stond met Bernardus van Clairvaux, maar rond 1075 in de omgeving van Luik geboren is. Verdeyen richt zich in zijn boek met name op de denk- en leefwereld van Willem zoals die naar voren komt in zijn mystieke geschriften. Aan de hand van diens uitleg van het Hooglied probeert Verdeyen een link te leggen met de mystiek van Ruusbroec en Hadewych. Het laatste hoofdstuk bevat de Latijnse tekst én een Nederlandse vertaling van een korte levensbeschrijving van Willem uit circa 1180.

pf

·Madelon Székely-Lulofs, Doekoen. Bezorgd en ingeleid door Olf Praamstra en Gerard Termorshuizen. KITLV. Leiden: Uitgeverij, 2001. 255 blz.; ills.; 29,50; isbn 90 6718 1 7 1 4.

Tussen 20 september 1952 en 11 april 1953 verscheen onder de titel Storm in haar hart van de hand van Madelon Székely-Lulofs een feuilleton in Margriet. De schrijfster die in het begin van de dertiger jaren grote successen vierde met boeken als Rubber en Koelie was mede door toedoen van Ter Braak en Du Perron gemarginaliseerd tot schrijfster van damesroman en werd na 1945 nauwelijks meer

Madelon Székely-Lulofs. 1958

gelezen. Het feuilleton verscheen om die reden nooit in boekvorm. Ten onrechte. Ook Doekoen is door de niet-clichématige kijk van Székely-Lulofs op de verschillen tussen de Oosterse en de Westerse mens, weer lezenswaardig.

pf

[p. 399]

·Stefan Brijs, Villa Keetje Tippel, Amsterdam/Antwerpen: Atlas, 2001. 149 blz.; ƒ34,90 / BEF 700; isbn 90 4500 505 0.

In 1998 verraste de jonge Vlaamse schrijver Stefan Brijs menig lezer met zijn boekje Portretten. Daarin wist hij op liefdevolle en persoonlijke wijze enkele verwaarloosde schrijvers voor althans een moment aan de vergetelheid te onttrekken. Nu heeft deze auteur een boek gemaakt over de schrijfster Neel Doff, in Nederland en Vlaanderen dankzij Paul Verhoeven beter bekend als Keetje Tippel. Dit pauperskind dat opgroeide tot een rijke dame bracht van 1908 tot en met 1939 haar zomers door in een prachtige villa in het Kempense boerendorp Genk (Belgisch-Limburg). Brijs schrijft een aardig portret van Doff, maar op zich voegt hij niet bijzonder veel toe aan de bestaande boeken over deze nog altijd tot de verbeelding sprekende mysterieuze dame. Wel is interessant dat hij deze levensbeschrijving aangrijpt om tegelijkertijd de geschiedenis van het plaatsje Genk te ontvouwen, zijn eigen geboorte- en woonplaats. Hoewel de opzet van het boek naar mijn smaak heel aardig bedacht is, werkt Brijs zijn idee uiteindelijk toch te gemakzuchtig uit. Noch als korte biografie, noch als beschrijving van de ‘Werdegang’ van een vriendelijk plattelandsdorpje tot een betonnen provinciestad kan dit boek mij daarom helemaal overtuigen. Het haalt in elk geval nergens het niveau van Portretten. Toch verdient de auteur alle sympathie voor zijn streven om thans nagenoeg vergeten auteurs nog eens voor het voetlicht te halen en ik hoop nog vele portretten van hem te kunnen lezen. Website: www.boekenwereld.com

eb

·Hier scheen 't geluk bereikbaar. Schrijvers over Bergen. Van Gorter tot Van Dis. Schoort: Uitgeverij Conserve, 2001. 216 p.; isbn 90 5429 144 3.

‘Er is in het Noord-Hollandse Bergen geen stoeptegel waarop niet de voet van een dichter heeft gestaan en op iedere caféstoel heeft wel een prozaïst gezeten. Overal zijn nog tastbare herinneringen aan de dode schrijvers (beelden van Gorter en Roland Holst, gedenktekens op de begraafplaats, portretten en curiosa in de musea 't Sterkenhuis, werk in de boekhandel) en de levenden fietsen daaglijks dot het dorp.’ Zo opent de inleiding op dit lieflijke boekje over de helden van Bergen. Het is een aanvulling op Er moeten nogal wat halve-garen wonen van Willem van Toorn (Querido, 1988) en bevat teksten over onder meer Herman Gorter, A. Roland Holst, Maurits Mok, Chris van Geel, Gerrit Kouwenaar, Lucebert en Adriaan van Dis. Voorts zijn er enkele literaire routes opgenomen die u wandelend of per fiets kunt afleggen en tekende Sjoerd Kuyper een heerlijk verhaal op over De Eerste Bergensche Boekhandel. In een gedicht dat door Lucebert geschreven werd na de dood van Jany Roland Holst staan de volgende regels:‘...een bezield dorp/Dat thans bezeten zijn ziel verkwanselt in duitendieverij’. Wie wel eens door Bergen heeft gewandeld kan die woorden alleen maar beamen. Maar er gaat toch nog altijd een zekere aantrekkingskracht van het dorp uit. Adriaan van Dis, die in zijn jeugd bijna tien jaar in het dorp woonde, formuleert dat als volgt: ‘Het is een magneet waar ik niet van loskom. Hoe pijnlijk de herinneringen ook zijn, ik vind er een troost. Ik ken geen mooier uitzicht dan het duinlandschap achter ons oude huis. Daar is alles nog heel, daar is nooit iets gebeurd.’ Website: www.conserve.nl

eb