Literatuur. Jaargang 18

[p. 195]

literatuur-ingekomen uitgaven

·Bijbel. Werk in uitvoering 2. Deeluitgaven (Nieuwe bijbelvertaling): Genesis; 31 Psalmen; Zacharia; Tobit; Marcus; 1 Korintiërs; Openbaring. Met verantwoording en toelichting. Haarlem enz.: Nederlands Bijbelgenootschap, Katholieke Bijbelstichting, 2000. 400 blz.; isbn 90-61268-57-5.

Het in 1993 begonnen werk aan de nieuwe bijbelvertaling vordert gestaag. In 2004 moet de hele klus geklaard zijn. Het interessante van deze werk-in-uitvoering-uitgave is dat steeds verantwoording wordt afgelegd van de worsteling die de vertalers hebben met brontekstgetrouw en doeltaalgericht werken. Wie opgevoed is met de Statenvertaling zal herhaaldelijk voor verrassingen komen te staan. Zo begint de nieuwe Genesis als volgt: ‘In het begin schiep God de hemel en de aarde. De aarde was nog woest en doods, en duisternis lag over de oervloed, maar Gods geest zweefde over het water’ (met als voetnoot: “Ook mogelijk is de vertaling: ‘een hevige wind joeg het water op’”). Intrigerend is ook bijvoorbeeld de passage in Psalm 29: ‘De stem van de Heer doet de hinden kalven en de geiten hun jongen werpen’ (voetnoot: “Ook mogelijk is de vertaling: ‘en ontbladert de bossen’”). Wie werkelijk wil begrijpen wat in de nieuwe vertaling zal komen te staan, moet de werk-in-uitvoering-delen goed bewaren!

pjv

·Fik & snik. Over Charlotte Mutsaers, schilderes en schrijfster. Samenstelling Tilly Hermans en Mabel Hoogendonk. Amsterdam: Meulenhoff, 2000. 128 blz.; ills.; isbn 90-29067-52-7.

Deze fraaie uitgave verscheen ter gelegenheid van de toekenning van de Jacobus van Looyprijs 2000 aan Charlotte Mutsaers in september 2000. In het boek zijn behalve een katern met schitterende reproducties van enkele gouaches, schilderijen en omslagontwerpen van Mutsaers ook gedichten opgenomen van Stefan Hertmans, J. Bernlef, Tom van Deel, Rutger Kopland, Anton Korteweg en Jan Kuijper. Daarnaast leverden Hugo Brandt Corstius, Hella Haasse, Gerrit Krol, Marc Reugebrink, Jaap van Heerden en Paul Hefting een bijdrage aan deze feestelijke uitgave die met recht gezien mag worden als een waardevol

Charlotte Mutsaers. Foto: Madeleine Vos.

eresaluut aan een belangrijke auteur. De bundel besluit met het juryrapport door Nelleke Noordervliet en Marianne Vermeijden, een gesprek met de laureaat door Rudy Vandendaele en een beknopte primaire en secundaire bibliografie.

eb

·Gezelliana. Kroniek van de Gezellestudie, nr. 1998/1999. Antwerpen: UFSIA, 2000. 214 blz.; BEF 400, excl. portokosten; issn 0776 4111.

Hoe paradoxaal het ook klinkt, de Gezelleherdenking van 1999 heeft de reguliere productie van de Gezelliana enigszins verstoord. Vandaar dit dubbelnummer met een terugblik op dat Gezellejaar door Erik Spinoy. Verder bijdragen over de nawerking van Gezelle, met analyses van gedichten, met aanwinsten van het Gezellearchief en met de Gezellebibliografie over de jaren 1997-1999. De aflevering besluit met een inhoudsopgave van de jaargangen 1-11 over de jaren 1989-1999.

pjv

·Hella S. Haasse, Lezen achter de letters. Amsterdam: Querido, 2000. 298 blz.; isbn 90-21464-88-8.

In deze bundel zijn de belangrijkste beschouwingen opgenomen die Hella Haasse over de Nederlandse literatuur van na 1945 heeft geschreven en waarvan een aantal niet eerder in boekvorm is verschenen. De oudste bijdrage dateert van 1966 en gaat over Anna Blaman, de meest recente essays stammen uit 1995 en 1996 en gaan over respectievelijk Louis Paul Boon en

[p. 196]

Hella Haasse. Foto: Bert Nienhuis.

Renate Dorrestein. Andere auteurs die besproken worden zijn Simon Vestdijk, Willem Frederik Hermans, Jan Wolkers, Anton Koolhaas, Jacques Hamelink, Hugo Raes, A. Alberts, Dick Hilenius, Jos Ruting en Maarten 't Hart.

eb

·Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap XVI. Gent: Cyriel Buysse Genootschap, 2000. 269 blz.; ills.; issn 0772 1455; BEF 450 excl. portokosten.

De studie van leven en werk van Cyriel Buysse blijft bloeien en boeien. Het zestiende jaarboek bevat een bijdrage van Guido van Heulendonk die herinneringen ophaalt aan zijn Gentse studietijd en zijn kennismaking toen met het werk van Buysse. In 2003 moet de Buysse-biografie van Joris van Parys verschijnen; nu de voorpublicatie van wat daarin het laatste hoofdstuk zal worden. Over de receptie van Buysse in Duitsland gaan de artikelen van Jaap Grave en Luc van Doorslaer. Romain John van de Maele zoekt sporen in Buysses plattelandswerelden, waartoe ook de Kontenhoek en Deurle behoren waarover respectievelijk Arnold Strobbe en Eddy Vaernewijck een bijdrage leveren. Anne Marie Musschoot verzorgt als gewoonlijk de Kroniek van de Buyssestudie, ditmaal over de periode oktober 1999-september 2000.

pjv

·Leo Vissers. Kijk maar: er staat wat er staat. De Tienduizend Dingen van Maria Dermoût. Een kritisch leesverslag. Roosendaal: De Goudvis, 2000. 66 blz.; ƒ 15,00.

Neerlandicus Leo Vissers houdt zich al jaren bezig met het werk van Maria Dermoût, speciaal haar roman of verhalencyclus (volgens Vissers is het het laatste) De tienduizend dingen uit 1955. Eerder schreef hij De harpe Amoret, maar in dit kritische leesverslag waagt hij een poging tot totale analyse. Dat is inclusief een verklaring van het motto vanuit de taoïstische natuurfilosofie. Vissers polemiseert hartgrondig met andere Dermoûtinterpretatoren als E.M. Beekman, Rob Nieuwenhuys en Kester Freriks, die volgens hem van het boek geen snars hebben begrepen. Wie zich in de discussie wil mengen, kan het boek bestellen door ƒ15,00 over te maken op giro 1125361 t.n.v. L.H.M. Vissers to Roosendaal.

pjv

·Ernst Bruinsma & Jan Stuyck. Literaire kwaliteit was de enige norm. Fondslijst Uitgeverij A. Manteau, Les Èditions Lumière 1938-1955. Antwerpen: L.P. Boon-documentatiecentrum, Universiteit Antwerpen, 2000. 102 blz.

In een aantrekkelijke vorm en een beperkte oplage verscheen de met zorg samengestelde fondslijst van de bijzondere uitgeverij van Angèle Manteau die er prat op ging altijd literaire kwaliteit op de markt te brengen. In zijn inleiding neemt Ernst Bruinsma een aantal aspecten van het leven en het uitgeverswerk onder de loep van de van oorsprong Waalse vrouw, die als studente in aanraking kwam met Greshoff en via hem met de Nederlandse literatuur en literatoren van die dagen. Met de (bibliofiele) uitgeverij werd ze vertrouwd als secreraresse van A.A.M. Stols die vlakbij Greshoff in Brussel woonde. In 1932 nam ze de handel van Stols over die weer naar Maastricht vertrok, en vanaf 1935 begint ze zelf uit te geven. Maar pas vanaf 1938 wordt ze door uitgever Leopold in staat gesteld een echt uitgeversbedrijf te beginnen.

Waar dat toe geleid heeft, laat de fondslijst overduidelijk zien. Die vermeldt 324 nummers, waaronder een flink aantal boeken (o.a. van Herwig Hensen, Boon, Minne, Daisne, Claus) dat met een literaire prijs is bekroond. De Franstalige serie Les Èditions Lumière telt daarnaast nog 96 uitgaven. Bij iedere titel vermelden de bibliografen uiteraard de volledige titelbeschrijving, maar ook aanvullende informatie over contractdatum, oplage, prijs, papier, vertaler, illustrator,

[p. 197]

De Judaskus, ca.1305, een fresco van Giotto.

typograaf, drukker en (vermoedelijke) datum van verschijnen. Registers op namen, reeksen en tijdschriften, drukkers en uitgeverijen completeren deze publicatie waarvan de bibliografische kwaliteit tot norm verheven kan worden.

pjv

ƒC.J. den Heyer en P. Schelling. Symbolen in de bijbel. Woorden en hun betekenis. Zoetermeer: Uitgeverij Meinema, 2000. 586 blz.; ƒ99,-; isbn 90-21 136-91-0.

Uitvoerig en degelijk naslagwerk waarin van concrete woorden uit de bijbel de beeldspraak en symboliek worden geduid. Ieder lemma heeft een vaste opbouw: introductie met koppeling van onze tijd met die van de bijbel; de betekenis van het woord in de grondtekst; de letterlijke en concrete functie van het woord; beeldspraak en symboliek; koppeling naar de praxis via liederen uit de liedbundels die op p. 579 beschreven worden en via tal van verwijzingen naar Nederlandstalige poëzie (de dichters zijn helaas niet via een register terug te vinden); tenslotte volgen verwijzingen naar samenhangende woorden. Het geheel wordt ontsloten door een trefwoordenregister (pp. 580-586). Van ‘aardbeving’ tot en met ‘zweet’ kan men boeiende uiteenzettingen lezen en tevens ideeën opdoen voor thematisch onderzoek. Zo kan men voor aardbevingen terecht in de poëzie van Muus Jacobse, Ankie Peypers en Slauerhoff, en voor zweet bij Ida Gerhardt, Guillaume van der Graft, Martinus Nijhoff en A. Roland Holst.

pjv