Literatuur. Jaargang 4

Signalement

Nijmeegse incunabelen

Hoewel alle incunabelen van de Univerrsiteitsbibliotheek Nijmegen keurig opgenomen zijn in de idl (Incunabula in Dutch libraries uit 1983), is het toch handig, aldus A.H. Laeven, om de Incunabelen in de Universiteitsbibliotheek Nijmegen 1923-1984 in een apart boekje uit de serie ‘Nijmeegse codicologische cahiers’ (nr. 7) ter beschikking te hebben (Nijmegen enz., Uitg. Alfa, 1986; 47 blz.; isbn 90-7040-727-2). Ze staan er alle 108 in, niet voorzien van een uitgebreide beschrijving zoals Van Bemmel gedaan heeft met de incunabelen van de Bibliotheek Arnhem (zie Literatuur 3 [1986], p. 124-125), maar wel met een aantal illustraties en voorzien van een register op drukkers / uitgevers en een algemeen register. Toch zou de gebruiker meer geholpen zijn met wat uitgebreider informatie à la de Arnhemse catalogus, want een louter verdubbeling van reeds gepubliceerde gegevens lijkt toch minder zinvol.

PJV

De notaris bij de hand

Welke neerlandicus die op zijn zoekweg in het notarieel archief terechtkwam, heeft in den beginne niet met de handen in het haar gezeten? Het oud notarieel archief is ook voor de literair-historicus een Fundgrube - maar welk een verwarringscheppende vaak! - voor bio- en bibliografische gegevens met betrekking tot letterkundigen uit het verleden. Her en der kon men wel enkele tips aantreffen over wat er zoal te vinden is in notariële akten en over hoe dergelijke akten gestructureerd zijn. Met name het boekje van Th.J. Spoelstra, Een Hollands stadsarchief, uit 1969 was in dit opzicht illustratief.

Nu is er echter een handleiding voor gebruikers van speciaal de notariële archieven uit de zeventiende en achttiende eeuw samengesteld: A.Fl. Gehlen, Notariële akten uit de 17e en 18e eeuw, als deel 12 in de serie ‘Werken der stichting tot uitgaaf der bronnen van het oud-vaderlandse recht’ (Zutphen, De Walburg Pers, 1986. 191 p., f 39,50). Niet minder dan 26 verschillende soorten akten worden in facsimile weergegeven, getranscribeerd, uitvoerig toegelicht en van secundaire literatuur voorzien. Het geheel wordt vooraf gegaan door een schets van het notariaat uit de zeventiende en achttiende eeuw en gevolgd door overzichten van inventarissen, notarisboeken en een trefwoordenregister. Hoewel er weer de nodige inconsequenties zitten in de transcripties (vooral in de wijze waarop abbreviaturen worden opgelost en hoofdletters worden gebruikt) is deze handleiding van Gehlen voor de beginnende archiefgebruiker zeer aan te bevelen. Het is te hopen dat ook voor andere archiefsoorten (rechterlijk archief, doop-, trouw- en begraaf-administratie, stadsrekeningen) een dergelijke handleiding tot stand komt.

PJV

Van de Woestijne als journalist

Onder redactie van Ada Deprez verschijnt een serie ‘Brieven, teksten en documenten’ van Karel van de Woestijne. In Literatuur 3 (1986), nr. 6, p. 389-390 werd het eerste deel van Van de Woestijnes Verzameld journalistiek werk aangekondigd met diens bijdragen aan de Nieuwe Rotterdamsche Courant uit de periode juli 1906 - juni 1907. Onlangs verscheen een eveneens kloek tweede deel met de krantestukken uit de nrc van juli 1907 tot en met januari 1909 (714 p., BFr 1000 of f 52, -). Veel aandacht besteedde Van de Woestijne in deze jaren aan de kwestie van het kroondomein van Leopold ii, Kongo-Vrijstaat, dat op sluwe wijze omgezet werd in een vennootschap; verder aan het Geschied- en Oudheidkundig Congres te Gent en aan tal van andere literaire, culturele en politieke zaken.

Dit fraaie van een personen- en zakenregister voorziene tijdsbeeld in de barokke taal van Van de Woestijne kan men bestellen bij het Cultureel Documentatiecentrum van de Rijksuniversiteit Gent op het nieuwe adres: Rozier 44, 9000 Gent, tel. [phone], toestel 4226.

PJV

Nog meer geesten

Karel Reijnders heeft het boekenweekgeschenk uit 1974 met ‘occulte knipsels uit Couperus’ uitgebreid tot een lijvige pocket met ‘occulte teksten van Louis Couperus’ onder dezelfde titel van toen: Als ik, bij voorbeeld, de geest van mijn moeder op den rand van mijn bed zag zitten (Utrecht enz., Veen, 1986; 232 p., isbn 90-204-2281-2). Reijnders heeft zoveel mogelijk motieven uit zoveel mogelijk teksten van Couperus, ‘feitelijke’ en fictionele, tot een viertal hoofdstukken gegroepeerd en voorzien van verbindend commentaar. Alles pas-

[p. 179]

seert de revue: geesten, zielen, dromen, tovenaars, feeën, gnomen, heksen, schimmen, spoken en duivels. Het is wel wat erg veel, zo alles bij elkaar in plaats van verspreid door het gehele oeuvre, maar als thematische bloemlezing voor de echte liefhebber niettemin geslaagd.

PJV

Hij was een zwarte

Als nummer vier verscheen onlangs in de Fragmenten-reeks een verzameling korte stukken van Louis Paul Boon onder de titel Hij was een zwarte en andere reportages. In feite gaat het hier om een viertal samenhangende reeksen reportages van Boon uit zijn meest produktieve periode: ‘Holland door de vóór-ruit van de autobus heen’, ‘Brussel een oerwoud’, ‘Aan de kust zonder naar de zee te kijken’ en ‘Hij was een zwarte’. Deze reportages verschenen oorspronkelijk tussen november 1945 en juli 1946 in De Roode Vaan, vaak met illustraties van Maurice Roggeman, Boons schilder-vriend. Boon schreef op dat moment aan De Kapellekensbaan, en delen ervan kwamen dan ook in deze roman terecht. Soms ook zijn er verwijzingen in te vinden naar deze reportages die dan natuurlijk aan Johan Janssens worden toegeschreven.

Het is van de bezorger van deze reportages, Jos Muyres, een uitstekend idee geweest om ze in één uitgave bijeen te brengen, vooral omdat het merendeel van de teksten alleen in de vorm van kranteknipsels beschikbaar is. Muyres zorgde ook voor een nawoord, tekstverklaringen en een verantwoording van de tekst. In het kader van zijn onderzoek naar

Louis Paul Boon

de vroege publikaties van Boon in kranten en tijdschriften en naar de relatie van dit vroege journalistieke werk met Boons romans, is Muyres de aangewezen tekstverzorger voor deze bundeling. Het is dan ook een alleraardigste uitgave geworden van reportages die nog verrassend fris aandoen en de moeite waard gebleven zijn om gelezen te worden. De reeks ‘Holland door de vóór-ruit van de autobus heen’ bijvoorbeeld, geeft een heel eigen, typisch Booniaanse kijk op het naoorlogse, pas bevrijde Nederland. Ook in dit type werk blijkt Boon een groot auteur met een uitstekend oog voor details die aan anderen zouden zijn ontsnapt.

De uitgave, die er verzorgd uitziet, verscheen bij Gerards & Schreurs en kost f 27,50.

GvB