Literatuur. Jaargang 3

Signalement

Bibliografie Vlaamse Tijdschriften

Mario Baeck en Boudewijn de Leeuw hebben voor de serie Bibliografie van de Vlaamse Tijdschriften in de Negentiende Eeuw in deel 10 de geschiedenis en inhoud beschreven en geïndiceerd van Het Belfort. Tijdschrift toegewijd aan Letteren, Wetenschappen en Kunst, welk tijdschrift na fusie met Dietsche Warande in 1900 tot op de dag van vandaag nog

[p. 193]

voortleeft als Dietsche Warande en Belfort.

Onder de namen van de tientallen medewerkers aan de veertien jaargangen (1886-1899) zijn die van Guido Gezelle, J. van Mierlo, K.L. Ledeganck, Paul Alberdingk Thijm en Willem de Vreese de meest bekende. Paul Alberdingk Thijm was de broer van J.A. Alberdingk Thijm die in 1855 in Amsterdam de Dietsche Warande had opgericht. J.A. hevelde in 1886 zijn tijdschrift over naar zijn broer die hoogleraar was in Leuven. De gelijkgezinde periodieken fuseerden vervolgens - zoals gezegd - in 1900.

Deze lijvige bibliografie van 308 pagina's kan voor de prijs van Bfr. 780 of ƒ 43, - besteld worden bij het Cultureel Documentatiecentrum van de Rijksuniversiteit Gent, 't Pand, Onderbergen 1, B-9000 Gent, tel.: [phone].

PJV

BulkBoeken herdrukt

De in Literatuur 1 (1984), p. 361-362, en 2 (1985), p. 368, aangekondigde BulkBoeken Vensters naar vroeger van een groep Utrechtse neerlandici en Des mensen op- en nedergang van de Amsterdamse neerlandica Marijke Spies over resp. middeleeuwen en renaissance zijn zo'n overweldigend succes gebleken, dat Knippenberg's Uitgeverij de eigen formule geweld heeft aangedaan door beide geniete krantenpapieren uitgaven in de tweede druk tot een echt gebonden boek te maken. Deze verduurzaming komt uiteraard tot uiting in de prijs: de 1e druk als BulkBoek kostte ƒ 5, -; de 2e druk als ‘EchtBoek’ kost nu ƒ 29,50. Het fraaiere papier en de daardoor beter ogende talrijke illustraties kunnen de krante-indruk (drie kolommen tekst per pagina) echter niet verdoezelen.

In de persberichten die het verschijnen van de tweede druk hebben begeleid, is nergens duidelijk tot uitdrukking gebracht dat deze tweede druk een op sommige punten herziene druk is. En dan heb ik het niet alleen over het feit dat door het toevoegen van voorwerk de paginering in beide boeken vier pagina's is opgeschoven, waarmee bij verwijzingen goed rekening gehouden zal moeten worden. Vooral in het deel over de middeleeuwen is op veel plaatsen met stukjes tekst geschoven om een betere lay-out te krijgen. Hoe grondig dit deel herzien is, blijkt uit de correctie op p. 20 (in de eerste dr. p. 16), waar het laatste woord van die bladzijde de bedoelde grap nu recht doet: Lömpia in plaats van Lompia in de eerste druk!

In het renaissance-deel is gerommeld in de illustraties op p. 12-13 (eerste dr. p. 8-9) en is flink geschoven met tekst en plaatjes op p. 21-22 (resp. 17-18). Misschien verdient het aanbeveling om het volgende deel over de periode van de Verlichting meteen in twee uitgaven op de markt te brengen in gelijke lay-out en met identieke paginering.

PJV

Een ‘literaire’ spraakkunst

Een aankondiging van een taalkundig werk in Literatuur ligt niet in de lijn der verwachting. Toch kan zonder bezwaar een uitzondering gemaakt worden voor Jacob van Lenneps De vermakelijke spraakkunst, voor het eerst gepubliceerd in 1865, daarna tot 1890 driemaal herdrukt en nu (1985) gereprint met een nawoord door J. Noordegraaf (Nijgh & Van Ditmar, 's-Gravenhage; prijs ƒ 29,50). Voor de in Van Lennep literair geïnteresseerde is ook deze spraakkunst interessant vanwege de weinig conventionele vorm ervan en als een van de bewijzen voor het feit dat Van Lennep zijn ideeën vaak uit Engeland haalde. Noordegraaf geeft een goed overzicht van de plagiaat-discussie die rond Van Lenneps spraakkunst gevoerd is in De Nederlandsche Spectator. Tevens toont de editeur aan dat deze spraakkunst niet alleen maar vermakelijk is, maar ook duidelijk partij kiest in de spreektaal-schrijftaal-discussie tussen Taco Roorda, Matthias de Vries en W.G. Brill in de jaren vijftig en zestig van de negentiende eeuw.

Het enige probleem dat ik met deze reprint heb, is dat Noordegraaf in paragraaf 4 van zijn uitleiding zegt dat gebruik gemaakt is van een exemplaar van de eerste druk terwijl voorin een titelpagina is opgenomen waarop staat ‘derde druk’.

PJV

Een nutteloos lexicon

In het Lexicon Nederlandstalige auteurs dat al weer enige tijd geleden bij Het Spectrum verscheen worden zo'n 1400 auteurs beschreven ‘uit heden en verleden’. In het voorwoord heet het dat ‘in kort bestek een overzicht van het leven en de belangrijkste werken’ gegeven zal worden en ook het woord ‘achtergrondinformatie’ valt er. Dat bestek is dan wel erg kort, zo kort dat meer dan eens volstaan wordt met algemeenheden die geen enkel licht werpen op de behandelde auteurs. Van achtergrondinformatie is dan ook vrijwel geen sprake en enig begrip voor het werk van de besproken auteurs wordt er niet door gewekt. Binnen de omvang van een Prisma pocket 1400 auteurs behandelen is in feite onbegonnen werk en wanneer de samenstelster, Josien Moerman, iets te verwijten valt, dan is het dat ze binnen het gestelde bestek heeft willen werken. Daarbij heeft ze het zichzelf alleen nog maar moeilijker gemaakt door ook nog allerlei randfiguren van de literatuur op te willen nemen.

Haar uitgangspunt om alleen auteurs op te nemen waarvan het werk nog in bibliotheken voor handen is, is op z'n zachtst gezegd merkwaardig te noemen. Welke bibliotheken zijn daarvoor het criterium? De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag of de Openbare Leeszaal in Bussum?

GvB