|
| |
| |
| |
Nieuws
BulkBoek Renaissance
Het was een uitstekend idee van uitgeverij Knippenberg om naast de BulkBoeken met primaire literatuur in 1984 te starten met themanummers. Tot jaargang 13 behoorde als BulkBoek nr. 143 Vensters naar vroeger, een themanummer over de middeleeuwen, samengesteld door een aantal medewerkers van de Utrechtse universiteit.
Jaargang 14 (1985-1986) is nu geopend met een themanumner over de renaissance, samengesteld door Marijke Spies, medewerker aan het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam. De opzet van Des mensen open nedergang; literatuur en leven in de Noordelijke Nederlanden in de zeventiende eeuw is anders dan die van het middeleeuwennummer. Werden de middeleeuwen behandeld aan de hand van 21 schoolvakken, mevrouw Spies heeft voor de renaissance gekozen voor een inleiding naar levensfasen en wel de indeling in zevenen, die gekoppeld was aan de planeten.
Het BulkBoek bevat dan ook zeven hoofdstukken waarin telkens een activiteit centraal staat die kenmerkend is voor de desbetreffende leeftijdsgroep. Op deze wijze komen zoveel mogelijk terreinen van het bestaan aan de orde zoals kindertijd en opvoeding, liefde en huwelijk, handel en bedrijf, oorlog en staatsbestuur en religie en dood, alle geïllustreerd met zeventiende-eeuwse teksten.
De teksten zijn herspeld en waar nodig van toelichting of vertaling voorzien. Tal van goed gekozen illustraties lichten de behandelde onderwerpen visueel toe. Hoewel ook dit BulkBoek vooral bedoeld is voor middelbare scholieren is achterin voor diegenen die wat meer over deze stof willen weten een uitgebreid overzicht opgenomen van gebruikte bronnen en afbeeldingen, literatuur over de behandelde onderwerpen en een alfabetische lijst met biografische gegevens van auteurs die ter sprake gekomen zijn.
Des mensen op- en nedergang telt 69 pagina's en kost slechts ƒ 5, -. Voor zo'n enorm lage prijs moet de oplage van 60.000(!) exemplaren zeker verkocht worden; die van 70.000 exemplaren van het themanummer over de middeleeuwen is ook vrijwel op! Het ligt in de bedoeling van de uitgever om volgend jaar de serie voort te zetten met een themanummer over de volgende literaire periode, de verlichting.
De jaargang 1985-1986 van BulkBoek brengt verder Frederik van Eedens Van de koele meren des doods, Jeroen Brouwers Joris Ockeloen en het wachten, Marga Minco's Je mag van geluk spreken, Hubert Lampo's De komst van Joachim Stiller, David Kokers Dagboek geschreven in Vught, Johnny van Doorns Smaak van vrijheid en Hans Vervoorts Met stijgende verbazing. Een abonnement op BulkBoek kost ƒ 37, - (CJP en 65+: ƒ 33, -) of BFr. 680, te bestellen via Postbus 67, 3770 AB Barneveld.
PJV
| |
Literatuur en film
Twee politieromans van Jan Willem van de Wetering, Buitelkruid en De ratelrat, worden verfilmd door Wim Verstappen en Frans Rasker. Ze zullen in februari 1986 hun première beleven. Rijk de Goyer en Peter Jan Rens zullen erin optreden als het onderzoeksteam Grijpstra en De Gier. Verstappen en Rasker willen elk jaar een Grijpstra en De Gier-film maken met De Goyer en Rens als vaste hoofdrolspelers. De avro-televisie zal deze films na verloop van tijd op het scherm gaan brengen.
Omstreeks Kerstmis 1985 zal de verfilming van De aanslag van Harry Mulisch in roulatie komen. Hoofdrolspelers zijn Derek de Lint en Monique van der Ven en de regie is van Fons Rademakers.
In het najaar van 1986 mag de verfilming van Wolkers' roman Terug naar Oegstgeest verwacht worden. Van Marja Brouwers zal Havinck verfilmd worden. Minder vast omlijnde plannen bestaan rond Rituelen van Cees Nooteboom, De provincie van Jan Brokken en De dag dat de mayonaise mislukte en De feminist van Marjan Berk. Er wordt overwogen om van drie boeken van Marijke Höweler, Van geluk gesproken, Bij ons schijnt de zon en Ernesto, één scenario te maken voor verfilming.
Zeker is dat er weer werk van Maarten 't Hart verfilmd wordt. Op de nominatie staan zijn romans De droomkonin- | |
| |
gin, De kroongetuige en De aansprekers, maar welke het precies zal worden is nog niet bekend. De verfilming van Het zondagsbed van Theun de Vries zal rond maart 1986 voltooid zijn.
GvB
| |
Literatuur op radio en televisie
Radio: Op de radio zijn de gebruikelijke literaire programma's ook voor dit seizoen gecontinueerd. Alleen de uitzendtijden zijn niet steeds dezelfde gebleven.
De vpro zendt op Hilversum i wekelijks het programma Boeken uit, met medewerking van Paul Aalbers en Boudewijn Büch (dinsdag, 18.00-20.00 u.).
Voor de nos verzorgt Bert van der Zouw op Hilversum ii wekelijks het programma nos-cultuur, met veel aandacht voor het boek. Tijd: zondag 13.10-14.30 u.
Bij de kro zijn de Spektakel-programma's van Louis Houët en Theo Stokkink gebleven. Ook de splitsing van de programma's in Spektakel-poëzie en Spektakel-proza in 10 minutenuitzendingen en een uitgebreider Spektakel-programma bleef. De zender is steeds Hilversum iv en de uitzendtijden zijn resp. maandag, 11.50-12.00 u.; maandag, 13.50-14.00 u.; zaterdag, 23.00-24.00 u.
De ncrv blijft in de lucht met de wekelijkse programma's Literama en Het kunstbedrijf, beide op Hilversum iv en onder redactie van Myrle Tjoeng. Uitzendtijden: beide programma's op dinsdag, resp. om 21.30-22.30 u. en 16.00-17.00 u. Voor de kwis Vondel had een kousenwinkel die de Literamaredactie vijf maal per seizoen uitzendt, zullen groepen middelbare scholieren en hun leraren met elkaar in het krijt treden.
De vara produceert het programma Het zout in de pap, dat onder redactie staat van Ries Moonen. Het is wekelijks te beluisteren op maandagavond, 23.00-24.00 u., Hilversum iv en in een kortere uitzending op woensdagmiddag, 15.33-16.00 u., Hilversum ii.
De tros zet het programma Om het boek van Joop de Vries voort, dat evenals Finale wekelijks wordt uitgezonden. Om het boek wordt uitgezonden op Hilversum ii, op dinsdag, 22.00-22.30 u., en Finale op Hilversum iv, zondag, 22.00-22.30 u.
De eo tenslotte is op Hilversum iv te ontvangen met het programma Zeggen en schrijven van Bert Koning. Uitzendtijd: vrijdag, 15.00-15.30 u.
Het wordt uit dit overzicht wel duidelijk dat er grote verschillen bestaan bij deze omroepen over wat onder zenderkleuring dient te worden verstaan. Bovendien zijn er grote verschillen in de tijd die ze aan een verschijnsel als literatuur wensen te besteden: van twee uur bij de vpro tot een half uur bij de eo.
De Vlaamse brt zendt een tweetal programma's over literatuur op de radio uit. Op brt i wordt wekelijks in het programma brt-'savonds van Roland van Opbroucke aandacht aan het boek besteed. Uitzendtijd: donderdag, 22.00-23.30 u. Op brt ii passeert de Tijdschriftenrevue van Lowie Weynants wekelijks de ether, op zaterdag van 16.45 tot 17.00 u.
Televisie: In het komend seizoen zullen op televisie een aantal vaste programma's over boeken te zien zijn.
De vara blijft met Boudewijn Büch als presentator in zee gaan voor het programma Boudewijn Büch en de kunst, een vierwekelijks programma op woensdag, Nederland i van ± 40 tot 60 minuten.
Teleac gaat vanaf 17 december de Nederlandse literatuur na 1830 in wekelijkse programma's behandelen. Uitzendtijd: dinsdag, 18.25-18.55 u., Nederland
De Nederlandse onderwijs televisie (not) brengt behalve programma's voor kinderen als Boeken die boeien en Wiele, wiele stap, een programma onder de titel Boek in beeld, op woensdag 13, 20 en 27 november, 10.30 u., Nederland i.
De brt zend ook dit seizoen het programma Wie schrijft die blijft uit, eenmaal per vier weken te zien op woensdag, 21.30-22.20 u., brt i. Programmamaker is Dirk Christiaens.
Behalve deze min of meer vaste programma's zijn er documentaires, televisiebewerkingen, interviews met literatoren en wat dies meer zij op tv te verwachten.
In het najaar gaat de ncrv-televisie Peter van Gestels dramatisering van Herman de Mans roman Het wassende water uitzenden. Op 8 november zendt de avro de boekenshow ‘Open Boek '85’ uit. In het voorjaar van 1986 komt de verfilming van Marga Minco's De val op het tv-scherm bij de tros.
GvB
| |
Tijdschriften
Op redactietafels dwarrelen soms de meest onverwachte dingen neer. Laatst was daarbij Moviola, een in een schitterend zwart-glimmend omslag gestoken ‘tijdschrift tot Rust en Vreugd in film en cultuur’. Op de binnenzijde van het omslag wordt het program weergegeven: ‘Moviola plaatst alles wat van gene zijde, gedragen door de wind, over de zwarte Poel des Levens tot ons komt. Moviola handelt over het leven zoals het leven werkelijk is.’ Wie dat dan plaatst, mag God weten, want ‘Moviola is het enige tijdschrift ter wereld zonder redactie’; en wie al het geplaatste ook nog leest, mag Joost weten, want ‘een abonnement op Moviola is onmogelijk’. Het is eveneens nauwelijks mogelijk naar het tijdschrift te verwijzen, omdat er geen jaargang- of nummer-aanduiding in voorkomt (het door mij geziene nummer heeft ergens als datum 20 september 1984). Achterop het omslag staat warempel de uitgever: Van Wulften BV - Ger van Wulften - Erik Mooiman - Jos Peters.
Het goed verzorgde, fraai geïllustreerde tijdschrift bevat bijdragen van en over o.a. Heere Heeresma, Leon de Winter en Wim T. Schippers, nogal wat poëzie en allerlei grappen en grollen, zoals: ‘Waar vind je nog Gerda Komrij, Je- | |
| |
roen “Bolus” Brouwers en verder al die anderen die elders worden afgewezen? In het graf van De Arbeiderspers, de uitgever die zoveel doden door zijn fonds doet.’ Zeer de moeite waard dus, dit tijdschrift waarvan ik niet weet hoe duur het is. Als afzender stond op de envelop: Rust en Vreugd, Prinsengracht 675, 1017 JT Amsterdam.
Een tweede tijdschrift munt ook al niet uit door duidelijkheid. Het heet Janboel, is ‘ruim twee gulden per exemplaar waard, en is niet op zaken gericht’. Dit door J. Vissers uitgegeven nummer 1 (januari 1985) van zijn blaadje bevat teksten van Van Oudshoorn, Frits Hopman, Mary Dorna en van Jan Vissers zelf, die zich boos gemaakt heeft op de Marten Toonder-Stichting wegens de wijziging in de opzet van de Eenhoornprijs, waarvoor ook Vissers in aanmerking had willen komen. Het redactie-adres is: Linnaeusparkweg 42, 1098 EC Amsterdam.
Het driemaandelijks literair tijdschrift Appel voldoet aan alle eisen die men aan tijdschriften kan stellen: het bestaat al tien jaar (1985), heeft een uitgebreide redactie, een abonnementsprijs van BFr 400 of ƒ 25, - en organiseert ieder jaar de poëzieprijs van Sint-Truiden. Het blad bevat dan ook veel poëzie, wat minder proza en drie rubrieken met besprekingen van resp. proza, poëzie en tijdschriften. De redactieadressen zijn: Houtstraat 37, 3800 Sint-Truiden en Termileslaan 124, 6229 VW Maastricht.
In een oplage van 150 exemplaren verschijnt Zwart Wit, een tweemaandelijks tijdschrift voor literatuur onder redactie van Cees Blij, Paul Dijstelberge en Jeroen Kluiver. Het blad is in zijn vierde jaargang (1985), publiceert scheppend werk van debutanten (poëzie en proza) en neemt regelmatig artikelen op over enigszins vergeten literatoren uit het nabije en wat verdere verleden. De jaargang 1985 opende met een speciaal Boon-nummer; in nummer 2 was er veel aandacht voor Lode Zielens. Zwart Wit doet voor de prijs van ƒ 12,50 (abonnementen binnen Amsterdam) of ƒ 17,50 (buiten Amsterdam) erg aardige dingen. Het redactie-adres is Egelantiersstraat 222B, 1015 PT Amsterdam (020-279315; postgiro 4547114 t.n.v. C.P. Blij, Amsterdam).
PJV
| |
Najaarsprogramma Volksuniversiteit Amsterdam
Voor lezers van Literatuur uit Amsterdam of omgeving zijn misschien de volgende programma-onderdelen van de Volksuniversiteit Amsterdam interessant.
Vanaf 19 september 1985 gaat een serie van 8 lessen van start over het onderwerp: Dubbelgangers in de Nederlandse letterkunde. Docente is Mieke Tillema. Behandeld zullen worden verhalen van Ed Hoornik, F. Bordewijk en Belcampo. Later in de cursus zullen de romans La place de la Bastille van Léon de Winter, De donkere kamer van Damocles van W.F. Hermans en Willem Mertens' levensspiegel van J. van Oudshoorn worden besproken. De lessen vinden plaats op donderdagavonden, aanvang 20.000 u., plaats: Prinsengracht 277 B, Amsterdam. Prijs voor de volledige cursus: Leden ƒ 100, -; niet-leden ƒ 110, -; bejaardenpaspoorthouders ƒ 85, -.
Onder de titel Immigrantenliteratuur gaat vanaf 18 november 1985 een cursus lopen die verzorgd wordt door een vijftal docenten. De serie lezingen is bedoeld als kennismaking met een aantal immigranten-auteurs die vanuit hun eigen culturele achtergrond verslag zullen doen van hun ervaringen. De lezingen vinden plaats in het Oudemanhuispoortcomplex van de Universiteit van Amsterdam, op maandagavonden, 20.00 u. De volledige serie van 5 lezingen kost ƒ 45, - voor leden; ƒ 50, - voor niet-leden; ƒ 40, - voor houders van een bejaardenpas.
Mevrouw L.C. Roosenschoon zal een serie van 8 lessen verzorgen over de ‘thematiek van natuur en grote stad in de Nederlandse dichtkunst tussen Tachtig en Vijftig’. De reekst begint op 22 oktober 1985 in het West-Indisch Huis, Herenmarkt 93, Amsterdam-C. Aanvang telkens 20.00 u. Prijs van de reeks: voor leden ƒ 100, -; voor niet-leden ƒ 110, -; voor houders van een bejaardenpaspoort ƒ 85, -. Sonnettendicher Jan Kal zet op woensdag 11 december 1985 luister bij aan de zeventigste verjaardag van Frank Sinatra. In Mijn manier heeft Jan Kal sonnetten gemaakt van door Sinatra beroemd gemaakte songs. Hij zal op deze december-avond enkele van deze sonnetten ‘op zijn manier’ voordragen. De lezing wordt gehouden in het Oudemanhuispoortcomplex van de Universiteit van Amsterdam en begint om 20.00 u. Toegangsprijs: ƒ 7, -.
Inschrijving voor lezingen en cursussen kan plaatsvinden bij de Volksuniversiteit Amsterdam, West-Indisch Huis, Herenmarkt 93, 1013 EC Amsterdam (tel. 020-261626).
GvB
| |
| |
| |
Klassieke aanbieding
Hermeneus, het Tijdschrift voor antieke cultuur/Orgaan van het Nederlands Klassiek Verbond, bevat soms ook voor de neerlandistiek interessante bijdragen. In 1978 verscheen een speciaal nummer (jrg. 50, nr. 3) dat geheel gewijd was aan ‘Klassieke motieven in de moderne Nederlandse letterkunde’ (194 p.).
R.Th. van der Paardt geeft daarin een algemeen overzicht van modern-Nederlandse auteurs in wier werk klassieke motieven waar te nemen zijn. Verder zijn er bijdragen over o.a. Dèr Mouw, Couperus, Van de Woestijne, Vestdijk, Leopold, Gijsen, Achterberg, Haasse, Speliers, Hermans, D'haen, Warren, Claus, Joyce & Co. en over het Orpheus-thema.
Dit nummer dat na zeven jaar nog niets van zijn actualiteit verloren heeft, wordt nu tegen een sterk gereduceerde prijs aangeboden. Destijds was de prijs ƒ 20, -; nu kan men het bestellen voor ƒ 7,50 + ƒ 4,25 portokosten bij Drukkerij Ter Burg b.v., Postbus 272, 1800 AG Alkmaar.
PJV
| |
Centrale catalogus dagbladen
Kortgeleden verscheen de eerste - voorlopige - uitgave van de ccd, de Centrale catalogus van dag-, nieuws- en weekbladen van algemene inhoud in Nederland verschenen zoals de volledige titel luidt. Aan zo'n overzicht was in kringen van archivarissen en (literair-)historici al lang behoefte. Een aanzet was al gegeven in de ccp, de Centrale catalogus van periodieken, die in gedrukte vorm reeds aan zijn derde uitgave toe is (14 delen, 's-Gravenhage 1983). Deze ccp inventariseert ongeveer 200.000 tijdschriften in 223 bibliotheken. Archieven, musea en dergelijke instellingen zijn daar niet bij.
Voor de nu verschenen ccd zijn juist ook de openbare bibliotheken, archieven, musea, oudheidkamers, krantearchieven en uitgeverijen benaderd. In deze voorlopige uitgave ontbreken nog de collecties van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, het Persmuseum, het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie en het Katholiek Documentatiecentrum. De nadruk ligt voorlopig op de periode 1813-1940; later zal meer aandacht gegeven worden aan de 17e en 18e eeuw.
Het onderzoek heeft tot op heden ongeveer 3000 titels uit 203 collecties opgeleverd. Daaronder zijn gelukkig toch al wat 17e- en 18e-eeuwse bladen, inclusief vele spectatoriale geschriften. Van ieder blad worden de titel en eventuele titelwijzigingen opgenomen, de bewaarplaats met opgave van aanwezige nummers of jaargangen en een aanduiding of er fotocopieën vervaardigd worden.
De catalogus is alfabetisch op titel; er is een register op plaats van uitgave. Tegen betaling kan de Stichting Bibliographia Neerlandica ook deellijsten leveren, hetzij regionaal (per provincie; Amsterdam), hetzij per periode. Informatie over dergelijke deellijsten en exemplaren van de ccd kan men verkrijgen bij genoemde stichting, Postbus 90407, 2509 LK 's-Gravenhage. De ccd telt 228 pagina's en kost ƒ 45, - excl. verzendkosten.
PJV
| |
Bilderdijk-Museum in drievoud
De poly-interpretabiliteit van de term ‘Bilderdijk-museum’ is onlangs vergroot. Het Bilderdijk-museum als instelling is gevestigd in de Vrije Universiteit (openingstijden na afspraak, toegang gratis, aldus het Groot museumboek); het Bilderdijkmuseum als vereniging is bereikbaar op het adres Fokkerlaan 36, 1185 JC Amstelveen; sinds 1984 bestaat nu ook Het Bilderdijk-Museum als tijdschrift, als ‘Mededelingenblad van de Vereniging “Het Bilderdijk-Museum”’. Hoewel aangekondigd als een eenmaal per jaar verschijnend periodiek, worden zowel jaargang als aflevering genummerd: jrg. 1 (1984), nr. 1.
Dit tijdschrift over de laatste Nederlandse homo universalis omvat 16 pagina's, maar bedoelt niettemin een verzamelplaats te zijn ‘waarin de onderzoeker van Bilderdijks woorden en daden, iedere geïnteresseerde in die intrigerende ondoorgrondelijke figuur op de grens van de achttiende en de negentiende eeuw, zijn gading vinden kan’, aldus verenigingsvoorzitter L. Strengholt. Naast de teksten van twee lezingen, gehouden op de jaarvergadering van 1983, handelende over de relaties van Bilderdijk met diens hoogleraar Van der
| |
| |
Keessel en met zijn leerling Groen van Prinsterer, staan er in nr. 1 nog bijdragen over een vignet op een aantal Bilderdijk-brieven en over de geschriften van Beets betreffende Bilderdijk. Tenslotte bevat het blad enig verenigingsnieuws, zoals mededelingen over recente Bilderdijk-literatuur en aanwinsten voor het museum. De redactie berust bij M. van Hattum (secretaris). P.L. Schram en Peter van Zonneveld.
Wanneer men lid wordt van de vereniging (ƒ 15, - per jaar op bankrekening 47.29.85.809 van de Amro-bank - postgiro van de bank 3054 - aan de Korte Vijverberg 4 te 's-Gravenhage) krijgt men het tijdschrift gratis; losse nummers kosten ƒ 7,50 excl. porto. Aanmeldingen als lid en bestellingen van het tijdschrift kunnen via de secretaris: Fokkerlaan 36, 1185 JC Amstelveen.
PJV
| |
Oprichter ‘Museum en Archief van het Vlaams Cultuurleven’ Ger Schmook overleden
In het Middelheimziekenhuis te Antwerpen overleed op 5 juli jl. de literaire historicus, essayist en bibliotheekdeskundige Ger Schmook. Hij was 87 jaar.
Ger Schmook heeft een zeer belangrijke rol gespeeld in de uitbouw van het bibliotheekwezen in België. Hij kan beschouwd worden als de grote promotor van de moderne bibliotheek-economie in dit land. Om deze verdiensten en wegens zijn belangrijke literair- en cultuurhistorische publikaties werd hij in 1968 benoemd tot doctor honoris causa van de Universiteit van Amsterdam, die hiermee tevens zijn verdiensten als cultureel promotor en ijveraar voor de Nederlandse integratie erkende.
Schmook werd op 17 juli 1898 te Antwerpen geboren en volgde een opleiding tot onderwijzer. Tijdens de Eerste Wereldoorlog ondertekende hij een petitie voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Dit had tot gevolg dat hij in 1918 geen betrekking als onderwijzer kon krijgen. Maar zijn echte roeping vond hij toch als bibliothecaris. Hier lag een terrein voor hem open, met veel tekorten, waarin hij zich met al zijn felheid heeft vastgebeten.
Van 1919 tot 1937 was Schmook bibliothecaris van de Algemene Diamantwerkersbond van België.
De leemten in de wet Destrée op het openbare bibliotheekwezen heeft hij een halve eeuw lang aangeklaagd. Van 1927 tot 1977 heeft hij verbeteringen voorgesteld, een nieuw decreet voorbereid en begeleid. Tot in zijn laatste jaren bleef hij ijveren voor verdere verbetering van het bibliotheekdecreet van 1977.
In Antwerpen bouwde hij een stevig complex van openbare bibliotheken op. Maar het in 1937 door hem opgerichte Archief en Museum voor het Vlaams Cultuurleven (amvc) was zijn oogappel. Van 1937 tot 1945 was hij conservator van deze instelling. Van 1945 tot 1963 was hij directeur van de Stedelijke Bibliotheken in Antwerpen, die onder zijn leiding op een hoog internationaal erkend niveau kwamen te staan.
Ger Schmook was een kenner van de 19de-eeuwse Nederlandse letterkunde. Zijn uitgebreid werk verscheen slechts ten dele in boekvorm. Tot zijn belangrijkste publikaties behoren Wordingsgeschiedenis van het boek (1931), Het oude en het nieuwe kinderboek (1934), Boek en biblioteek (1937-1952), Het Museum van de Vlaamsche Letterkunde (1940), Multatuli in de Vlaamse Gewesten (1949), De driehoeksverhouding Pol de Mont - August Gittée - Alfons de Cock (1950), De genesis van Conscience's ‘Leeuw van Vlaanderen’ (1953), Ecce Homo Peter Benoit (1960), De grote nood van de openbare biblioteken in België (1969), en Prosper van Langendonck (1969).
Onder de titel Stap voor stap langs kronkelwegen verschenen in 1976 bij de Nederlandse Boekhandel te Antwerpen zijn memoires, waaruit pas ten volle zijn grote eruditie blijkt. Dit omvangrijke boek bevat een bijna encyclopedische portrettengalerij van honderden merkwaardige mensen, aan wie Ger Schmook met mildheid en humor terugdacht. Deze memoires van 700 pagina's kleine druk vormen een van de belangrijkste cultuurhistorische studies, die Ger Schmook ons naliet.
Willem M. Roggeman
| |
Bredero's Spaansche Brabander op het toneel
Na de Val van Antwerpen in 1585 weken talrijke Antwerpenaars uit naar Amsterdam. In datzelfde jaar werd daar in de Nes Bredero geboren. Het verband tussen beide feiten ligt in de Spaansche Brabander (1617), waarin Bredero een portret schetst van een uitgeweken Antwerpenaar. Vierhonderd jaar later heeft het Antwerpse Nieuw Ensemble Raam Teater het initiatief genomen om de Spaansche Brabander op het toneel te brengen.
De regisseur en bewerker Walter Tillemans spitst de aandacht vooral toe op de plot: de vruchteloze poging van Jerolimo, de berooide schurkachtige immigrant uit Antwerpen, om in Amsterdam een voet aan de grond te krijgen en zijn relatie met de arme bedelaarsjongen Robbeknol. Vanuit deze optiek is sterk gesnoeid in de al te tijds- en plaatsgebonden revue-achtige scènetjes, zodat het oorspronkelijke stuk met een derde is ingekort. Moeilijk verstaanbare woorden en uitdrukkingen zijn hertaald en aangepast.
De grootste aandacht wordt besteed aan Jerolimo's visioenen, nl. zijn obsessionele verbale herinneringen aan zijn Antwerpse verleden, waarin werkelijkheid en wensdroom op een fantastisch groteske wijze worden vermengd. Hoewel Bredero geen vleiend beeld geeft van de bedrieglijke, arrogante inwijkeling die Jerolimo is, laat hij toch plaats voor enige sympathie. Alsof de dichter voelde dat in deze figuur een beschaving, een manier van leven onderging. Zij het dan op een tragi-komische wijze.
Vanaf 11 december is het spel achtereenvolgens te zien in
| |
| |
Antwerpen, Deventer, Amsterdam, Marke, Den Bosch, Dilbeek, Neerpelt, Middelburg, Leuven, Brugge, Turnhout, Genk, Bierbeek, Strombeek, Etten-Leur, Zwevegem, Hasselt, Leopoldsburg, Heusden. Inlichtingen in 't klein Raam Teater, Lange Gasthuisstraat 26, 2000 Antwerpen (03/233.91.49).
Hubert Meeus
| |
Nieuwtjes
□ Ter gelegenheid van de derde Van der Leeuwlezing van de Rijksuniversiteit Groningen op 25 oktober 1985 zal Hella S. Haasse in de Martinikerk optreden als co-referent van de historicus Peter Gay. Ze zal een lezing houden onder de titel ‘Psycho-analysis in history’.
□ In het Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum (Prinses Irenepad 10, 's-Gravenhage) is vanaf 7 september tot en met 17 november 1985 een tentoonstelling over Emants te bezichtigen: ‘Marcellus Emants - de Johannes Baptista der moderne literatuur.’ De tentoonstelling is geopend van 10.00-17.00 u. (behalve op maandagen) en op zondag van 13.00-17.00 u. De tentoonstelling is in grote trekken gebaseerd op het eind 1984 verschenen Schrijversprentenboek over Emants (nr. 23), dat dus min of meer als catalogus kan worden gebruikt. - Dit najaar verscheen in de reeks Achter het boek een uitgave van twee cahiers met notities van Emants, die hij veelal voor zijn literaire werk benutte. De uitgave ervan werd verzorgd door Nop Maas, met medewerking van Pierre H. Dubois.
□ De Stads- of Atheneumbibliotheek van Deventer bestaat dit jaar 425 jaar, een feit dat op 27 september 1985 met een bijeenkomst in het stadhuis van Deventer werd gevierd. Bij de oprichting van het Atheneum Illustre werd de stadsbibliotheek tevens Atheneumbibliotheek en daaraan dankt de verzameling een uitgebreide collecite humaniora. De bibliotheek bezit tevens een groot bestand aan handschriften, incunabelen en postincunabelen. Daarmee vormt de verzameling een van de meest bijzondere die ons land rijk is. - Van 27 september tot 22 november wordt in het gemeente-archief een tentoonstelling ingericht waarin een beeld van de geschiedenis van deze bibliotheek wordt gegeven.
□ Na een bundel nonsenspoëzie en een bundel griezelverhalen maakte Robert Henk Zuidinga dit jaar een derde selectie uit de vermakelijke verhalenvoorraad van de Nederlandse letteren. De bloemlezing zal verschijnen onder de titel Licht Letterland en zal proza bevatten van o.m. Herman P. de Boer, Maarten 't Hart, Heere Heeresma, Nico Scheepmaker en Drs. P.
Albert Lubbers, Bob Bunck, Hans Dagelet, Joke Tjalsma
□ Op 18 september is in de kleine zaal van Theater Bellevue in Amsterdam het toneelstuk Beproeving die ik haar oplegde, naar de novelle Een twee drie vier vijf van Simon Vestdijk, in première gegaan. Het betreft hier een initiatief van Albert Lubbers, die met deze produktie als regisseur debuteert, en de acteur Hans Dagelet. Begint volgend jaar gaat de voorstelling het land in: Huizen 10-1, Almere 16-1, Breda 17-1, Tilburg 21-1, Arnhem 25-1, Haarlem 28-1 t/m 1-2, Eindhoven 4-2, Utrecht 14 en 15-2, Amersfoort 16-2.
Suggesties voor deze rubriek aan: Instituut voor Neerlandistiek Spuistraat 134, kamer 456 (afd. DNL), 1012 VB Amsterdam, tel. 020-5254718
|
|
Auteursrechtelijk beschermd