Limburgsche sermoenen
(1895)–Anoniem Limburgse sermoenen–
Auteursrecht onbekend|
Regelnummers proza verbergen
| |
4XXXVIII. Dets van der groeter martelen die 5Jhesus leit an den cruce.6‘O vos omnes etc.’ Dese wort sprac onse Here Jhesus 7Cristus, ende geuen ons dese wort te verstane die grote 8pine die hi doegde. Oec mogewis heme te bat geloeuen 9dat hi in pinen was, want hi spracse in Guden Vritdage 10ane den cruce. Ende spreken die wort aldus: ‘Oy gi alle 11die din wech lidet, siet ochte enech wee minen wee gelike!’ 12Oec suldi weten dat Jhesus martele ende sin armude 13+nit allene en was ane den cruce, mar al sin leuen ‖ was 14martele ende armude. Want dewangelisten bescriuen ons 15dat sin gebort armer was dan je menschen worde, want 16hi wart geboren in een gemeine hus, dar want ane en 17was nog dar bedde in en was, des doch ouer arme lide 18bewilen hebben; ende was oec die nagt lanc, ende ten 19kausten tyde van den jare. Dar na onlange hiet Herodes 20vele kindere die neder tween jaren waren, ontliuen, ombe 21dat hine onder die kendere doeden woude. Siet, due 22muste hi vlien in Egypten. Dar af sprict S. Anselm: ‘Oy 23Kerst, uwe kinscheit en was nit seker van der viende 24swerde. Want nogtue gi ore Mvder borst soct, due quam 25v engel ende sprac te Josephe: “Stant op, ende nem Tkint 26metter Muder, ende vlie in Egypten.”’ Siet, van dir tyt 27huf sich Jhesus martele, ende was also arm dat S. Jero-28nimus bescrift dat hi also arm was dat hi anders nit en 29+‖ hadde dan sin Muder met hare naelden ende met hare 30spillen wan, dar si hare ende haren Son mede generde. 31Van desen riken armude sprict S. Anselm: ‘Oy liue | |
[p. 529] | |
1+Gotsson, dor ons sidi arm worden, op dat gi ons ric 2maket.’ Dit selue sprict oec S. Paulus, ende, kurtelike 3gesproken, op ertrike en gewan Jhesus noit guden dach. 4Dar ombe sprict S. Bern.: ‘Wi lesen dat Jhesus geweint 5heft, maer des en lesewi niet datter je gelachde.’ Oec 6lest mi van sinre kinscheit dat hi menge saken metten 7Juden beginc, ende dut daer tue quam dat hi te predeken 8began, so lip hi so vele ombe te vute dat hi bewilen alte 9mude wart. Dar ombe sprict S. Johannes, in der Ewan-10gelien, dat hi eens also mvde wart van gaene dat hi van 11mutheide op enen borne bleef sittende ende rasde heme. 12Ende bewilen alse hi al den dach hadde gepredect ende 13+jegen auont ‖ tfolc van heme ginc, so bleef hi allene ende 14sach allumbe ogten iman bidden soude te herbergene; 15ende alsen dan niman en bat, so muste hi van danne 16te S. Marten hus gaen, ende bleef daer ouer nagt. 17Ende oec bewilen alse hi al den dach gegangen ende 18gepredect hadde, so verenegder sich snaechts ende was al 19die nagt in sinen gebede. Dar af sprict S. Ambrosius dat 20hi dar ombe nit en bedde dat his enege noet hadde, mar 21dat hi ons exsemple gaf te bedene; want wi sin degene 22dis noet hebben. Ende due hi die twelf apostele kisen 23soude, due was hi al die nagt tevoren in sinen gebede. 24Ende oec alse hi met riken Iuden thus ginc, ombe dat 25hise bekeren ende leren woude, so spraken dandere hi 26war den riken ende den sonderen heimelike ende hare 27vrint ombe dasse heme wale tetene ende te drinckene 28+gauen, ende seiden hi ware ‖ een vraet ende een drenckere. 29Ende wantse sagen dat S. Johannes Baptiste luttel aet 30ende dranc ende in abstinentien was, so sprakense dat 31ware Gots Son, ende seiden te Jhesum der diuel ware in 32heme ende, wat wonders ende teken hi dade, hi daet 33metten diuele ende met sinre hulpen, ende hi ware valsch 34ende een drogenare. 35Nu suldi weten dat onsen Here Jhesum Cristum tfolc | |
[p. 530] | |
1+van ertrike na volgde dor vif saken. Dene volgden heme 2dor genaden wille, ombe dat hise gesont macde van hare 3siecheit. Dandere ombe dasse wouden sien die teken die 4hi dede. Die derde volgden heme ombe dasse gespist worden 5van heme, gelic alse mi leest van den vif dusentgen. Die 6virde volgden heme dor sine leringe, gelic alse dapostele 7deden ende sine iungere ende vele guder lide. Die uifde 8volgden heme ombe dasse wouden horen ende sien jet 9+daer sine mede begripen con‖sten. Siet, dusdan lide waren 10decwile bi heme, die altoes wagden ende spiden sin wort 11ende sin werc. Ende oec plagense heme te verwittene dat 12sine iungere daden. Ende decke hadden sine gerne gedoet, 13mar dasse die gemeinde ontsagen. Ende meest bleeft dar 14ombe dat nit tit en was ende his nit en woude. Want 15teere tit hadden sine geleit op enen hogen berch ende 16woudenten neder stoten, op dat hi doet vallen soude. Dar 17af sprict der Ewangeliste dat hi sich van hen ontbrac 18ende ginc enmidden dor hen. Dis gelike quam heme sere 19vele tuwe, tot dis male dat hi heme seluer met guder 20wilkore liet vaen ende doeden. Want jhegen sinen vrien 21wille en constense heme nit geduen. 22Aldus hebdi gehort wie al sin leuen ene martele was 23op ertrike. Nu suldi weten dat sine martele in sinre doet 24nit allene pinlike en was, maer si was oec nůwe ende 25+selt‖seme. Nů hort wie dat was. Judas, die sin vrint scheen 26ende nit en was, als nog vele geschiet, hi verrittene met 27enen tekene van vreden. - Owi, wats nů al Judase! - 28Nu suldi weten dat heme die Juden van sauonts dassine 29vingen, ont smorgens dassine vor tgerichte leitden, menge 30smaheit daden, met halslagen ende met spiene ende met 31spottene. Dat mogdi mercken dar bi want si warn heme 32mordelike gehaet. Want die Ewangeliste sprict, wasse | |
[p. 531] | |
1+heme daden, dat dadense heme van hate; ende wat een 2mensche van hate duet, dats sonder ontfarmecheit. Siet, 3also waest metten Juden. 4Oec wart heme een roet roc ane gedaen ende ene dorne 5crone op thoeft gesat, ende een hantgebeer wart heme in 6de hant gegeuen, want hi hadde gesproken hi ware der 7Juden coninc. Ende heme te spottene knidense vore heme 8+ende spraken hi ware een coninc. Ende dar na ‖ stundense 9op ende bedecden heme danschin ende slugenten in sinen 10hals ende vragden heme winne sluge. Siet, due was die 11gotlike wisheit teenre dorheit worden. Van derre smaheit 12sprict hi seluer in den Sautere aldus: ‘Jc ben een worm 13ende nit een mensche; ende oec benic een laster der lide 14ende verworpen van den volke.’ 15Van al desen sprict S. Anselm: ‘Oy gude Jhesu, gi 16wort gecleet met himelscen clederen, ende gi worter meer 17mede bespot dan geert. Here, gi wort gecroent, ende die 18crone was v ene pine, want si verwonde v uwe clare 19swaerde wale met dusent wonden. Gi drugt in uwe hant 20een hantgebeer, ende mettin seluen slugense v edel hoeft. 21Si kniden vor v ende ripen v ane vor enen coninc, ende 22stunden tehant op ende bespuden v edel anschin, dar die 23engele in begeren te siene. Si bedecden v danschin ende 24slugent met haren handen.’ 25+Oec en henct mi so on‖selgen dief, sin galge en sie 26tevoren bereet. Mar onse Here muste sin galge, dat was 27sin cruce, dragen. Daer af sprict S. Anselm: ‘Oy Here, v 28wart geheiten dat gi uwen rugge boeget onder der bordenen 29urs crucen, ende urs selfs laster te dragene.’ Doch was 30sin cruce so swaer dat hit voldragen en conste: due be-31dwongense Symone dat hit dragen muste. Ay, wat ge-32wuchge was daer due Jhesus met sins selfs cruce dor die 33stat ginc! | |
[p. 532] | |
1+Oec was dat ene nuwe mar[r]tele die tevoren noit gehoert 2en wart, dat heme sin hande ende al sin lighame gespannen 3wart ende hande ende vute met nagelen worden dorslagen. 4Dis en plach mi tevoren niet; gelic alse gi noch wale siet 5dat die schekere bi heme andere martele hadden. Oec lest 6mi van S. Petere dat hi gemartelt wart an den cruce, mar 7+heme worden sine vute opwart gekeert, ‖ ende nogtan en 8wart hire nit ane genechelt. S. Andris wart oec ane sin 9cruce gebonden met seilen; ende en leest mi nit dat noit 10enech martelere ant cruce genegelt worde nog oec naect 11gecrust en wart, sonder Jhesus allene. 12Oec en leest mi nit dat je mensche also sere bespot wart 13in sinre martelen alse onse Here. Iherusalem was ene 14hoeftstat van al den lande, ende waser vele volcs in. Siet, 15dar ombe coes onse Here Jhesus Cristus sin martele bi 16derre stat te lidene, ombe dat heme te scentliker was, 17vor al din volcke. Also sprict een heilech man: ‘Oec was 18te dir stůnt te Jerusalem een hogetide dar tfolc gemein-19like plach te comene, ende ombe dat die Juden wouden 20dat tfolc gemeinlike wiste war ombe onse Here die son-21derlike versmaede doet leet, so screuense bouen sin cruce: 22‘Jhesus van Nazaret, der Iůden coninc,’ rechte also alse 23+mi enen diue sin dif‖de op den hals bint. Ende waren 24die selue bucstaue gescreuen in drirehande spraken: jn 25Jutschen ende in Grixschen ende in Latine; ende dat 26dadense dar ombe dat een jgelic lase ende wiste war ombe 27hi verhangen ware.’ 28Noch dochte onsen Here met al derre martelen die hi 29leuentech leet, te luttel wesen, ende woude oec doet ge-30martelt werden dor ons. Want mi leest, due hi doet was, 31dat heme een speer wart gesteken dor sin borst, ende 32dar ut vloet water ende bluet. Van derre wonden sprict 33S. Bern.: ‘Ay Here, dor die wonde dins lighamen scheen 34die verborgenheit dins herten.’ Rechte alse hi sprake: ‘Ay 35liue Here, bi derre wonden bekenwi wale die grote minne | |
[p. 533] | |
1+van uwen herten, want gi beide leuentech ende doet v 2gebenedide bluet dor ons stort.’ Ende segt mi dat dese 3riddere dinne aldus staec, blent was, ende van desen 4+blu‖de wart hi sinde; ende wart seder kersten ende ge-5martelt omb den geloue. 6Al dit dat hir vore gesproken es, dat was al een nuwe 7dinc ende een ongehort tevoren van al dengenen die je 8gemartelt worden; ende leet doch also geduldechlike alse 9een lamp. Alse Ysaias lange tevoren sprac: ‘Rechte also 10stille sweech Jhesus alse een lamp dat mi doeden sal.’ 11Oec sprict hi seluer in den Sautere, dor Dauits mont, 12aldus: ‘Wat si ripen, dis en hordic niet, als een doef 13mensche, ende watse mi daden, dat verswech ic, alse 14een stumme.’ 15Nu suldi weten, wat Jhesus op ertrike leet, dat heme 16dat anders niman en dede dan allene minne, want het 17was onmogelike dat eenen so groten here jman jet duen 18sulde dan die minne. Dar ombe suldi weten datten die 19minne in allen wegen verwan; want si dreuene vt himel-20rike in eenre iuncfrowen husen, ende dwangene daer tue 21+dat hi men‖ge pine ende vernoy op ertrike leet. Oec hin-22gene die minne ane een cruce ende sluch heme dri nagele 23dor hande ende dor vute ende schiet heme sine sele van 24sinen liue ende beslotene onder der erden. Alle dese denc 25waren onmugelike jman te dunne dan der minnen allene: 26al waest dat heme die Juden van butene daden, het 27dede heme doch die minne van binnen. 28Dat dit waer sie, dat sprict hi seluer aldus, dor Ysaias 29mont: ‘Jc ben worden rechte als een droncken man, die 30vol es ende nat van wine.’ Dese win was die minne; 31want geliker wis alse der win den mensche onsinnech 32maect ende vergeten, also dede die minne onsen Here. 33Want si brachtene daer tue dat hi gebarde rechte alse | |
[p. 534] | |
1+ogt hi senloes ware, due hi sinre groter gewaut en de al 2sinre heerscapheit vergaet ende liet sich schendelike ane 3+een cruce nechgelen. Ende gelic alse mi van ‖ droncken 4liden sprict, wat hen geschiet, het dun hen der win, also 5waest met desen dronkenen manne, die droncken was van 6der minnen wine. Want al dat heme geschide, dat quam 7van der minnen gewaut. 8Dat die minne den starcken Got verwan, dis hebwi 9orkunde in den Auden Wet. Daer leest mi dat Jacob 10vacht jhegen den engel ende verwan den engel. Bi desen 11engele verstawi Gode, ende bi Jacobpe die minne: Jacob 12verwan den engel due die minne Gode daer tue dwanc 13dat hi mensche wart ende an den cruce starf. Dar af 14sprict S. Augustin aldus: ‘Die minne heft Gode verwonnen 15ombe dasse ons te lichteliker verwonne. Ende die minne 16heft dengenen wont die engene pine liden en mach. Ende 17die minne heft gebonden dengenen din niman verwennen 18en mach. Die minne heft dengenen gegoten die onwandelic 19es. Die minne heft dengenen doetlike gemact die ewelic 20was ende es.’ 21+Ay edele minne, wie ‖ starc sin uwe bande dar gi Gode 22mede bont! Sent gi so starc wart jegen Gode, suldi dan 23cranc sin jegen den mensche? Ay sekerlike, nogtan ver-24wondi gemekeliker Gode dan den mensche. Dis mach sich 25der mensche te meer schamen dat hi der minnen weder-26staet, sent hi siet dasse Gode verwan. Seder dat Jhesus 27Cristus also dronken was ende so vol van der minne wine, 28dar ombe ontfinc hi ene kunheit na den sede der dronc-29kenre lide, ende ginc seluer in sin doet. 30Hir ombe geliect sich onse Here in den Sautere enen 31vogele, hiet pellicanus. Dese vogel es van der grotheit 32dat een odeuare es, ende es mager, ende woent gerne in 33einoede. Van desen vogele spreken die meestere van na-34turen dat hi sine iůnc alte lief heft, ende alse begennen 35te wassene, so bitense sig met vadere ende mudere, ende | |
[p. 535] | |
1+si biten die kendere weder ende doedense met haren ‖ becken. 2Ende daer na druuense dri dage om der kendere doet; 3so dorstekense dan hare borst met haren becken, ende 4maken die kendere weder leuentch met haren blude. Dese 5vogel die woent in desen einoede, dats Jhesus Cristus, 6die allene, alse die glose sprict, van eenre magt geboren 7es, ende was mager van alre genuchden ende van werelt-8liker vrouden. Hi dorstaec sine borst metten spere, ende 9met sinen blude maecde hi sine kendere leuentch. 10Oec es hi gelic enen dire, heit tygris, dats so tornech 11ende so vreislike, als sine junc geuangen werden, so wilt 12hetse bescutden, ende al sijt sin doet vor sin oegen, dar 13ombe en leet hets nit hen volge sinen iungen. Bi desen 14tygris verstawi onsen Here Jhesum Cristum, ende bi sinen 15iungen alle menschen; want also alse der vader sin kendere 16+besorgt ende wint hen al desse bedoruen, also ‖ heft ons 17Got besorgt ende met sinre arbeit gewonnen des wi be-18doruen ten eweliken leuene. Want due wi geuangen waren 19in den geuenckenisse van der doet, due liper vor ons in 20die doet ende erloesde ons van der eweliker doet. 21Sulke lide hebben gesproken, due Cayn sinen bruder 22Abel doet sluch, dat Adam, hare vader, weinde hundert 23jaer, want hi sach dat der mensche steruen mochte, ende 24bekande dat komen was van sinen sonden dat der mensche 25steruen mochte. Abel sprict also vele alse ouerdaet. 26Dar bi es bedijt onse Here Jhesus Cristus, die vore al 27onse ouerdaet die doet leet; nogtan was hi ledech van 28alre ouerdaet. Siet, alse ons dan gedenct dat der onscul-29dege Jhesus vor onsen sonden doet es bleuen, dat sal ons 30billike duen weinen hondert jaer, ogte wi als lange souden 31+leuen. Van desen tranen sprict S. Bern. dat‖se bat mogen 32heiten een himeldou dan water der oegen. 33Nog sprict S. Bern.: ‘Alse die sele siet den coninc Sa-34lomon met sinre cronen’, - dats onsen Here Jhesum 35Cristum met sinre cronen - ‘darne sin muder, die 36Iutscheit, mede gecroent heft, ende alsse siet den eenbornen | |
[p. 536] | |
1+Son Sfader sin cruce seluer dragen ende drane geslagen, 2ende din Here van der godeliker gewaut verspien ende 3mettin spere dorsteken ende met allen lastere gecleet, ende 4si telesten siet dat hi sine edele sele op gaf vor sine vrint, - 5als die sele al dit besiet, so wontse der minnen swert, 6ende sprict metter Brut in Der Minnen Buke: “Beset mi 7met blumen ende ombestect mi met suter vrocht, want 8ic ben van minnen siec.” Jhesus, der bloyende, die te 9Nazareth wart ontfangen ende te Bethleem geboren, heme 10lust derre blumen’, sprict hi, ‘ende der himelsche Bru-11+degom erblit sich in desen roke ende gaet ‖ gerne in die 12kamere van desen herten, dat vol es van derre vrogt ende 13besteken met desen blumen, alse hi siet dat mi met ste-14deliker memorien gedenct ende keert here ende dare die 15genade van sinre martelen ende die ere sinre opersten-16denissen. Siet,’ segt hi, ‘dar es hi met vlite ende gerne.’ 17Ende dar na sprict hi aldus: ‘Wilwi Jhesum tenen sta-18degen werde hebben, so mutwi onse herte vesten met 19ontfarmecheide sinre doet ende met der gewaut sins oper-20standenis. Dit gedenckenisse,’ sprict hi, ‘drift ute die 21trene ende begit die oegen ende nettet danschin ende gift 22innech gebet.’ 23Dar af sprict S. Augustin wat innech gebet sie ende 24war af het come, ende sprict aldus: ‘Jnnegheit es ene 25sute ende oetmudege begeringe in Gode: sute van beken-26nisse der gotliker gutheit, oetmudech van bekennisse sins 27+selfs crancheide.’ Al‖se wi dan gedencken dir saken die 28Got dor ons heft gedan, so sulwi dar bi gedenken dat 29ons S. Bern. reet: ‘Wie der Gotsson na gotliker art alles 30denges din Vadere gelic was ende nog es, wie hi met 31sine(n) Vadere alle denc maecde, die engele van niwete 32scuep ende die vire elemente vugede ende die werelt or-33denerde, ende wie hi alle denc behuet, siet, aldus suldewi 34altoes druue wesen dor din doet din Got leet dor onse 35sonden, op dat wi mogen spreken met S. Paulus aldus: | |
[p. 537] | |
1+“Je drage Jhesus Cristus wonden teken ane minen lighame, 2ende ben met heme erhangen ant cruce.”’ Dit ligt al dar 3ane datter mensche gedencke der martelen ons Heren ende 4hude sich van sonden. 5Dar ombe sprict S. Augustin te sinre selen, ende wi 6sulen met heme spreken, aldus: ‘Oy min sele, versmilt 7van din vure der midelidender martelen in die doet dies 8+minsams ‖ mans din ic sie gepinget in also groter segt-9mudecheit; want himel ende erde liden met heme.’ Die 10dan sprict dat hi van derre doet sich nit en eruert noch 11en erbeuet, hi es sware dan derde ende harder dan stene 12ende onreinre dan een graf. Aldus sulwi volgen ons Heren 13martelen met bedrufden, met geduldecheide ende sunt-14like begeringe begeuen, ende sulen sinre pinen stadelike 15gedencken ende mide liden. Hir ombe sprict S. Bern.: 16‘Beste een leet van Kerste, so lijt mide die pine van 17dinen Hoefde. Beste Kerst bruder, so bedruue di met dinen 18Brudere, screi ende weine met suchtene ouer die doet des 19einbornen Sons.’ Want hets grote schande dat onder enen 20gedor(n)den hoefde een houerdech let es. Est oec daste 21nit en screis nog en weins nog met Kerste en lits, so raste 22ende en best engeen adelkent. 23+Aldus hebdi gehort wie groet ons Heren ‖ pine ende 24sine martele was; alse hi seluer sprict dor Jeremias mont, 25alse gi tevoren hort: ‘Oy, gi alle die den wech lidet, siet 26ogte enege pine minre pinen gelic sie!’ Nu mogwi heme 27met regte antwerden: ‘Neent!’ Want ane sinre pinen waren 28vele saken die heme sine martele mereden, alse hir vore 29gesproken es, die engeen ander mertelere en hadde. | |
[p. 538] | |
1+Wi sulen bidden din Here die dese pine leet ende alle 2pine verwonnen heft, dat hi ons geue te lidene ende te 3verwenne, dat sin ere ende onse selecheit bliue. Amen. |
|
