Limburgsche sermoenen
(1895)–Anoniem Limburgse sermoenen–
Auteursrecht onbekend|
Regelnummers proza verbergen
| |
5XIV. Dit sprict van seuen dogden die ane 6Onser Vrouwen sin.7+‖ ‘Missus est Gabriel angelus etc.’ Dese wort 8sprict S. Lucas in der Ewangelien ende loeft onser Vrouwen 9ane seuen sonderliken dogeden. Hi sprict: ‘Een engel 10wart gesant van Gode di hiet Gabriel, teenre stat die hiet 11Nazaret, ende quam tenre maget die was brut eens mans 12die hiet Ioseph, ende hiet die maget Maria.’ 13Nu merct dese wort. Onse Vrowe es ten irsten geloeft 14ane seuen sonderliken dogeden. Dirste es kusheit. Dat 15merct ane din worden dat hise nůmt ene magt. Dar op 16sprict die glose ende segt: ‘Si was die irste magt die ten 17irsten haren magedum Gode geloefde ende die hare kusheit 18behilt, ende dar ombe wasse werdech dat der engel te hare 19wart gesant ende weder hare sprac.’ Op dat wort sprict 20S. jeronimus: ‘Het vogede sig harde wale dat der engel 21+te Marien quam, ‖ want si hadde gemeine leuen metten 22engelen. Want megedelike leuen es ouer menschelic leuen 23ende ouer menschelike nature,’ sprict hi, ‘ende es regte 24engels leuen. Ende welc mensche regte kuschelike leuet op 25ertrike in megedeliken leuene, di es,’ sprict hi, ‘den 26engelen gelic in himelrike, ende hebben regte ene liflike 27geselscap der een metten anderen dor die gelicheit dis 28leuens ane den magedume.’ | |
[p. 329] | |
1+Nu leert ons S. Augustin wat magedum sie, ende segt 2aldus: ‘Dat es regte magedum in enen tegencliken lighame 3die noit verwonnen en wart met engenre onkuscheit in 4begerden, in willen noch in wercken, ende dan dar ane 5stedegen wille heft te bliuene ont in den doet. Dat es 6regte magedum,’ sprict hi. ‘Het sin vele megede die vor 7den liden megede heiten ende en ontfaen dog nemmer der 8megede loen. Dats allene magedum die an den lighame 9+ende in den wille kusch es ‖ ende kusch wilt bliuen ewe-10like ende nemmer en wilt wandelen,’ sprict hi. Ende dar 11ombe want Maria ene kussche ende ene reine maget was 12an lighame ende an willen ende dar ane stedechlike woude 13bliuen ont in den doet, dar ombe wasse werdeg datter 14engel te hare wart gesant. 15Nu sprict Beda: ‘Het vogede harde wale ende was mugelike 16want een engel ten irsten den val riet eenre maget.’ 17Hir nůmt hi din euelen gest een engel ombe dat hi een 18engel was ende engels nature hadde; want der engel ende 19der diuel hadden gelike nature. Ende dar ombe sprict hi: 20‘want der engel den irsten val riet enre maget in din 21paradyse,’ want Eua was nog due maget duese utten 22paradyse verdreuen wart. Ende dar ombe sprict hi: ‘Want 23een engel ten irsten den val riet, dar ombe voget sig wale 24dat oec een engel worde gesant te enre maget dar Got af 25+geboren woude werden’: ‖ sent onse irste orlouge begonste 26ouermits din bosen engel, die den irsten val riet, so est 27oec mogelike dat onse sune verkundeget worde van enen 28engele. 29Dander doget dar Maria ane geloeft es, dats dasse wale | |
[p. 330] | |
1+behut was. Dat mogdi mercken ane din worden die 2S. Lucas bescrift in der Ewangelien. Dat der engel in 3ginc, dats een teken dat hise in vant ende nit op der 4straten nog op din velde. Dar op sprict die glose: ‘Hi 5vantse allene, ende wi sig wale behuden wilt, hi sal gerne 6allene sin ende sal gerne bennen sin.’ Nu sprict een lerere 7op dat wort: ‘Wantse Gode hadde gelouet haren magedum 8ende hare kuscheit, dar ombe vogede sig dat harde wale 9dertue datse in huden ware. Want wi kusch wilt bliuen 10ane lighame ende ane herten, hi mut altoes op sin hude 11sin met alle sinen sennen. Want welc mensche uter huden 12+geet, ‖ hi mag vel ligte sine kuscheit verlisen,’ sprict hi. 13Ende dar bi sal een igelic mensche geleert sin die kusch 14wilt bliuen, dat hi altoes in huden sie ende gerne bennen 15sie ende allene. Want wi vele vte wilt lopen metten 16lighame ende metten herten, die mag wale sin reinegheit 17verlisen. 18Mi lest in Genesi van Heren Jacobs dogtere die was 19gerne butene, ende tenre tit sagse der Coninc ende ver-20trecketse ende benam hare har kuscheit. Entrowen dat 21geschiet nog vel decke dengenen die gerne vtfuseg sin ende 22hen seluer nit en willen huden: die verlisen gerne har 23kuscheit, ende nit allene har kuscheit: wi sonder hude 24left, hi verlist alle dogede. Ende dar ombe die gene 25die gerne kusch bleuen, si sulen hen tallen tiden in huden 26hauden vlitelike in al haren leuene. Also sprict S. Bern. 27van onser Vrowen leuene: ‘Wantse kusch was ende wille | |
[p. 331] | |
1+had‖de kusch te bliuene, dar ombe wasse gerne binnen, 2op dasse hare wale ende reinlike behuden mogte, ende 3dar mede heftse al degene geleert ende forme gegeuen die 4haren magedum willen behauden onbeulect: die sulen 5gerne bennen wesen, also dasse hars selfs mogen geplegen 6an allen guden seden ende in dogeden. 7Terde dar Maria ane geloeft es, dats dasse eruolt es 8metter gotliker genaden. Dat merct an din worden 9dat der engel sprac: ‘Aue Maria: Got haudi, vol der 10genaden, Got es metti. Du best gebenedit ouer alle vrowen!’ 11Op dat wort sprict S. Jeronimus: ‘Der engel sprac harde 12wale dasse vol genaden ware, want si wart eruolt met al 13der genaden die Got hadde: die genade,’ sprict hi, ‘vloet 14altemale in hare, also datse ouer vloyde, want sise al 15onthalden en conste.’ 16Mi lest van S. Steuene ende oec van sulgen anderen 17+heilegen ‖ dasse vol genaden waren. Mar Maria si wart 18vollegliker eruolt metter genaden dan noit heilege wart op 19ertrike, sonder Jhesus har son. Also sprict onse Here dor 20Ysaias: ‘Jc wille die grote beke der gracien in hare ghiten 21ende en wilse nit allene eruollen met gratien: jc wilse also 22oueruollen met gracien dasse in allenthalue(n) ouer uloye.’ 23So sprict S. Bern.: ‘Si es een conduit alre genaden ende 24dat selue conduyt dat die himelsche genade van din 25Vadere tons leiden sal.’ Want vor din tide eer si met 26gracien eruolt wart, son mogte noit mensche ter genaden 27comen. Nu es die genade dor dit conduyt geleit herneder 28tons, want si es der oueruloyende conduyt dise tons leit 29ende leiden sal. | |
[p. 332] | |
1+Nu sprict S. Bern. wie Maria eer schone ende wis ende 2reine was eerse die gracie ontfinge, ‘regte,’ sprict hi, ‘alse 3die witte wolle dar mi scarlaken af makt ende pelle: also 4+als si dor rot wert van der edelheit der varwen ‖ ende 5also edel wert dasse hare nature ende haren name verlist - 6want mise anders nit en heit dan scarlaken ende pelle -, 7also wart Maria,’ sprict hi, ‘van der edelre genaden ende 8der oueruloyender gracien die in hare gegoten wart: van 9dir wartse regte bouen menschelike nature erhauen. Al 10wasse ten irsten kusch ende reine - want si wart geheilget 11in hare muder lighame -, mar jdog,’ sprict hi, ‘wiese 12eer reine was, so wartse dog due also ouergoten met gracien 13ende metter godeliker genaden dasse menschelike nature 14verlos: also grote ouerulůdege gracie wart in hare gegoten 15van der godeliker genaden. 16Dat virde dar Maria ane geloeft es, dats vroulike ende 17kintlike sche[e]mde. Dar op sprict S. Jeronimus datse 18noit ute en ginge sonder vroulike schame want het getaemt 19harde wale vrowen, ende sonderlike mageden, dasse kint-20+like schamede hebben. Het es vro‖wen ende joncfrowen 21hogste lof dasse vroulike gelaet hebben ende megdelike 22togt. Seneca sprict: ‘Verlatenheit ane vrowen ende lof en 23mogen nit tesamen sin.’ Wi dan gerne siet dat mine loue, 24hi vlitege sig vrouliker schamden: dar mide cirt hi sig vor 25Gode ende vor den liden. Gelic alse onse Vrowe: si es dor 26hare megedelike scame geloeft ende geert in himelrike 27ende in ertrike ende es regte en spigel ende een bilde alre 28megede. | |
[p. 333] | |
1+Dat vifde dar Maria ane geloeft es, dats dasse so 2wislike antwerde duse der engel grute. Der engel 3erschein hare in eens mans gelikenisse, ende dat lest mi 4van hare dasse erscoet van dis mans bilde. Dar op sprict 5S. Bern.: ‘Si was also gudertiren ende also reinre seden 6ende also eenueldeg dasse hare nit werdeg en dogte dat 7een engel met hare spreken sulde; jdog wasse also wis 8+dasse vrogte ogse der bose engel be‖droge. Ende dar mede 9leertse ons dat wi besien sulen wie ons grute ogte wat 10gruten het sie, of der engel of der diuel, ogte of hi ombe 11gut of ombe quaet come. Ende sal der mensche dat wislike 12mercken, op dat hi nit bedrogen en werde.’ 13Nu sprict hi oec dat onse Vrowe also guder euelden was 14dasse sig nit werdeg en dogte dat der engel met hare 15spreke. Nu vint mi sulke lide din dunct dat sis werdeg 16sin dasse dengele sien ende onser Vrowen ende onsen Here 17ende weder hen spreken: die sin dumplike bedagt, want 18met so gedanre heilegheit mag mi vel schire bedrogen 19werden. Entrowen, die sulker genaden begeren, die sulen 20gedencken ane onser Vrowen, dir dogte dasse nit werdeg 21en ware dat een engel met hare sprake. Ende oec suldi 22weten dat meneg mensche vele heileger es vore Gode din 23so gedanre heilegheit noyt en geschide, dan dergene din 24+vel dincs we‖deruaren es. Want sulke genade en geft Got 25nit dor sonderlike heilegheit: het geschiet dar ombe dat 26onse Here wale weet wat enen igeliken mensche behorlike 27es ende alreorberlicts es an sinre selen: dat geft hi heme. 28Ende begert oec der mensche iet anders van sinre onwe-29tentheit, so keert doch onse Here sine begerde ende sine 30bede an dat heme orberlicts es iegen himelrike. | |
[p. 334] | |
1+Also sprict S. Bern.: ‘Got es een vorsinre in din gebede, 2ende wies der mensche nit gebitden nog begeren en can, 3dat versiet Got, ende geft heme dat heme alrenuts es.’ 4Also sprict oec een heileg man: ‘Der mensche biet ende 5onse Here gedenct.’ Regte alse hi spreke: ‘Der mensche 6hi bit ende en weet nit wat hi bit, ende onse Here gift 7heme dat heme alreorberlicts es.’ Dit hebbic al dar ombe 8gesproken dat der mensche nit en vertrege of heme Got 9engene gracie en geft nog engene wonder en toent, want 10die heilegheit en legt dar ane nit. S. Gregorius sprict: 11+‘Dats allene een teken ‖ regter heilegheit vor Gode die 12dogentlike ende reinlike left ende sig vlischet dat hi dogede 13vfent in allen sinen wercken. Dits regte heilecheit vor 14Gode,’ sprict hi. Dis sal oec der mensche Gode bidden, 15ende begeren dogede ende guts leuens ende dat hi behut 16bliue vor sonden. 17Dat sesde dar Maria ane geloeft es, dats oetmu-18degheit. Dat merct ane din worden diese den engele 19antwerde: ‘Jc ben ons Heren dirne!’ Ane din worden 20merct grote otmudegheit dasse sig seluer nit en woude 21nůmen de muder Gots ogte ene brut Gots, mar den nidersten 22dasse vant, geleecse hare. Si mogte wale hebben gesproken: 23‘Jc wille gerne ons Heren muder werden,’ ende son 24haddese nit mesproken. Nees, dis en spracse nit, mar si 25sprac: ‘Ic ben de dirne Gots!’ 26Hir mede heftse ons geleert dat wi oec oetmudeg sulen 27+sin; want also vele alse sig der mensche nedert ‖ op ertrike 28dor Gode, also vele erhogtene Got in himelrike. Der 29mensche en sal sig nit allene oetmudegen alse mine 30versmaet: hi sal sig oec oetmudegen alse mine eert. 31S. Bern. sprict: ‘Hen es nit een groet denc dat sig der | |
[p. 335] | |
1+mensche oetmudeget als mine versmaet, mar dats regte 2oetmudegheit dassig der mensche oetmudeget alse mine 3hoget ende eert.’ 4Wie die genade wilt erweruen ende behauden, hi vlite 5sig oetmudegheide; want waer Got een oetmudeg herte 6vint, daer git hi die genade in. Also sprict S. Bern.: 7‘Oetmudegheit ende die genade hebben regte ene conpangie 8tesamen: waer regte oetmudegheit es, daer es oec die 9genade.’ Sent wi nu met oetmudegheide die genade mogen 10winnen - di dan die genade wilt hebben, hi vlitege sig 11oetmudegheide. Want engeen denc en dwinc Gode so sere 12+so oetmudegheit. Dis hebwi gut orkunne ‖ ane onser 13Vrowen: die dwanc met hare oetmudegheide Gode dat hi 14mensche wart. 15Sent wi nů bilde ende leringe oetmudegheide hebben 16beide ane onsen Here ende ane onser Vrowen, so sulwi 17ons vlitegen oetmudegheide. Onse Here sprict in der Ewan-18gelien: ‘Leert ane mi oetmudegheit ende dat ic segte ende 19reins herten ben.’ Wi mogen gerne exsemple ende leringe 20ane onsen Here nemen want hi es lerere ende spigel alre 21dogede ende alre selegheit. Wanner dan een mensche 22gedenct ane sine oetmudegheit dat hi sinen knegten woude 23hare vute dwaen, so mag sig een arm mensche wale 24oetmudegen ende neigen ende enen anderen onderdeneg 25sin, dor dengenen di sig dor ons neigde ende niderde onder 26sinen knegten. 27Dat seuende dar Maria ane geloeft es, dats ane volcomene 28gehorsamheit. Dat merct an din worden diese sprac: 29‘Fiat mihi secundum verbum tuum: na dinen 30+worden mute mi geschien!’ Mettin worden nei‖getse hare 31in ons Heren wille. 32Nu sprict S. Bern.: ‘Volcomene gehorsamheit sal ombe-33scheiden sin, also dat der mensche nit en sal dencken: | |
[p. 336] | |
1+“War tue es dit gut?” ogte “War ombe heit men die dit 2dun ogte laten? Het ware aldus ogte also beter” - dit en 3sal der mensche nit grunden mar hi sal eenueldeglike ende 4oetmudeglike gehorsam sin ende ligtelike dun dat mi heme 5heit. Dat heft ons geleert onse Vrowe: die was eenueldeglike 6gehorsam ende dor hare grote oetmudegheit en woudese 7die gehorsamheit nit laten, ende dar mede leertse ons regte 8gehorsamheit. Nu sin sulke lide also oetmudeg dasse van 9oetmudegheide ongehorsam werden; want het geschit wale 10alse mi enen bruder tenen ambagte kist, so wilt hi also 11oetmudeg sin dat hi sig der eren also sere wert dat hi 12bewilen ongehorsam wert. So gedane oetmvdegheit en es 13+nit gut: der mensche sal also oetmudeg sin ‖ dat hi nit 14ongehorsam en werde.’ 15Also sprict Beda: ‘Dats geregte oetmudegheit die gehor-16samheit nit en leet.’ Also was Maria regte ende willechlike 17oetmudeg ende en lit dar ombe die gehorsamheit nit. Si 18nůmde hare seluer ene dirne Gots: dar ane toende si hare 19oetmudegheit, want si mogte wale hebben gesegt: ‘Jc 20wille gerne sin de muder Gots!’ Ende dog, wie oetmudegse 21was, son wartse nit ongehorsam: si gaf haren wille in Gots 22wille ende neigde hare in der gehorsamheit dasse Gots 23muder woude sin. Ende warese due oetmudeg gewest 24sonder gehorsamheit, so mogtse wale hebben gesproken: 25‘Jc en ben nit werdeg dat ic Gots muder werde.’ Dis en 26spracse nit mar si was regte oetmudeg ende behilt dog die 27gehorsamheit. Due spracse vele tuchteglike: ‘Jc wille 28gerne Gode gehorsam sin: sin wille gewerde ane mi. 29+Nu sprict S. Bern. hir tue: ‘Owi, ‖ Vrowe, antwerde den 30engele ende neige dinen wille in Gots wille ende antwerde 31gutlike. Oy, Vrowe,’ sprict hi, ‘Got van himelrike beit 32dins, din heilegen engelen lust dinre antwerden, alle 33menscheit es in dinre genaden comen. Nu antwert, Vrowe, | |
[p. 337] | |
1+ende erloest die menscheit, geft vwen wille in Gots wille 2ende ontfaet Gode tenen sone!’ 3Nu sprict een ander lerere, Johannes Damascenus: ‘En 4hadde Maria haren wille nit geneigt in Gots wille, son 5werre oec Got nit mensche worden. Want ter seluer stont,’ 6sprict hi, ‘duese dat wort sprac: “Jc wille gehorsam sin: 7na dinen worden geschie mi,” tehant quam der Heilege 8Geest bouen hare ende eruolletse met sinre genaden ende 9bescheense metter ouerster dogt ende reingetde al haren 10lighame van allen sonden ende van alre crancheit, ende 11scup due een kint in hare. Ende vůgede sig tehant die 12+heilege Gotheit te din kinde ende die heilege sele ende ‖ an 13der seluer stonden,’ sprict hi, ‘was dar gewareg got ende 14gewareg mensche ende die heilege sele also geweldeg, also 15wis ende also volcomen ane allen dogeden ende van alre 16cragt gelic alser hiden in himelrike es. En[en]trowen,’ 17sprict hi, ‘sin ontfinc Gode nit eerse gehorsam wart, ende 18tehant duese haren wille in Gots wille neigede, due vogede 19sig Got irst te hare menscheliker naturen. Ende en hadse 20haren wille nit op gegeuen in Gots wille, son ware oec 21Got nit mensche worden.’ 22Nu sprict S. Bern. ende degdinct met sinre selen: ‘Owi 23Vrowe,’ sprict hi, ‘brenct hervort ore Wort ende ontfaet 24dis Vader Wort!’ Regte alse hi sprake: ‘En ontfadi nit 25dis Vader Wort, so sin wi alle verloren.’ - Bi din worde 26merket din Son: din heet mi dat Wort in der Heileger 27Screft. Also sprict S. Johannes: ‘Jn principio erat 28Verbum etc.: dat Wort was an din beginsele,’ ende es 29die grote Gotheit, die was je sonder begin; mar dat Wort 30+dat ‖ was der Son, die was in din Vadere sonder beginsel. 31Also sprict der Prophete van desen seluen Worde, dat din 32Son betekent: ‘Verbum caro factum est.’ Hi sprict: | |
[p. 338] | |
1+‘Dat Wort es te vlesche worden.’ Due prophenterder dat 2grote hogetide dat der Son mensche wart. Dit Wort woende 3vor beginsele in dis Vader schoet, nit also alse dat kint in 4der muder schoet - want dat woent met pinen -, mar 5dit kint woent sonder enege pine in dis ewegen Vader 6schoet, regte alse dat gude wort in dis menschen herten. 7Alse S. Bern. sprict: ‘Vrowe, ontfaet dis Vader Wort, dat 8edele Wort dat sonder beginsel woende in dis Vader schoet.’ 9Dit Wort was der heilege Son dinse met din Vadere ge-10meinlike heft. ‘Owi Vrowe,’ sprict hi, ‘gef een tegenclic 11wort ombe een ewelic wort, brenct hervort ore Wort ende 12ontfaet des himelsche Vader Wort! Vrowe, nů antwerde 13gutlike ende erlose die menscheit! Vrowe, wi sin alle ver-14+deelt ter e‖weliker doet! Ay Vrowe, nu erlose ons; want 15en antwerdi nit, so sin wi ewelike verloren. Vrowe, nu 16antwerde ende ontfanc Gots sone tenen kinde.’ 17Dit wort ende dit kint ontfinc Maria duese sprac: ‘Na 18dinen worden mote mi geschien!’ Du wart dat Wort te 19vlesche dat sonder begin gewoent hadde in dis Vader 20schoet: dat quam due herneder ende vloet in Marien ende 21wart tenen kinde. Dat was der dag al onser selegheit ende 22een beginsel al ons gelucs; due wart eruolt dat Ysaias 23sprac: ‘Ecce uirgo concipiet etc.: ene maget sal 24brengen enen son dis name es groet: hi wert geheiten 25Emanuel.’ 26Dit was di dag dat Got mensche wart dor din mensche. 27Due wart oec ervolt dat Jeremias sprac van din groten 28wondere dat ene onbeulecde magt drug enen son ende 29magt was ende maget blef. Dat waren nuwe denc, dan 30wart sent nog eer noit meer gesien. Also alse Jeremias 31+sprac van din groten ‖ wondere: ‘Got wilt nuwe denc op | |
[p. 339] | |
1+der erden maken: ene maget sal ontfaen enen son ende 2salne besluten in haren lighame.’ Hir af sprict oec een 3ander prophete: ‘Heden es der vrede herneder comen ende 4dat honeg dat in din himele tesamen wart gedragen, dats 5geuloten dor al die werelt.’ Dit wart al eruolt ende 6volmact mettin worde due Maria antwerde den engele: 7‘Na dinen worden mote mi geschien.’ Due wart Got 8mensche ende wart eruolt al der propheten wort. 9Aldus es Maria geloeft ane seuen dogeden, alse gi gehort 10hebt. Nu sulwi hare exsemplen na volgen hir met wercken 11also dat wi ginder met hare besitten dewege rike. Dis 12helpe ons Maria met haren liuen sone Jhesus Cristus. 13Amen. |
|