Volksboek van Margarieta van Lymborch (1516)

Hoe etsijtes aen eenen schaepherder quam die hem seide vander hertoginnen. ende hoe datse etsijtes verloste vander doot

Dat. LXXIX. capittel.

ETSIJTES seyt. wat heb ic wonderlike passagien door ghewandelt sint dat ic van evac schiet. die ic in arragoen liet bi der coninghinnen die hi besint hadde in groter liefden. god latet hem te goede vergaen. so dat wy met vruechden moghen versamen. Aldus dolende quam hy int lant van calaberen daer hi sach een schoon stadt voor hem staen ende hy vandt eenen schaepherdere op tvelt. die hi vraechde hoe dat die stadt hiet seggende. vrient hoe hiet dese stadt Die schaepherder seyde. heere si heet tabor. ende is die hooft stat van calaberen Etsijtes sach datter vele lieden buyten quamen gelopen ende ghegaen. hi vraechde noch eens den schaepherder watter schuylde dattet volc also liep. Doen seyde die schaepherder. ay lacen ionc here mi gaet verbranden die hertoghinne van desen lande. Etsijtes seyde. waer omme wat heeftse gedaen. Die schaepherder seide. daer is een grave hi heet prijsant die heeftse beteghen met haren camerlinc. dat si haer daer mede mesdraghen heeft. mer die camerlinck storf daer op dat hijs ontschuldich was. so dat hi der vrouwen noyt en ghenaecte in oneerbaerheden. Maer die grave blijfter bi. doen quam daer een ridder ende hy verantwoordese. ende wilde den grave becampen. die grave begeerde een iaer wt te stellen. die ridder moste gheloven als tiaer omme quame daer te comen ende

[p. 73]

den verrader bevechten. ende dat iaer is leden ende die ridder en comt niet. aldus salmen die vrouwe verbranden dat iammer ende schade is. want alle die werelt seyt dat sijs ontschuldich is. Als etsijtes dat hoorde so gaf hy den herder eenen drinc penninc. ende hi schiet van hem ende ghinc eens gancx ter steden waert daer die hertoge was ende alle sijn heren bi sweech al stille tot dat die verrader die vrouwe daer bracht. daer hy omme was nae den karcker daer si in ghevanghen lach ende hi deetse zijn knechten voort brenghen. Aldus so was die vrouwe voor den hertoghe ende sijn heeren ghebrocht om te doden. die vrouwe viel neder op haer knyen voor den hertoge haren man ende seide. O heere wilt mi vergeven oft ic u oyt wat mesdaen hebbe. dwelc ick niet en weet dat ic u noyt mesdede in woorden oft in wercken. al ben ic aldus verradelic belogen. aldus bidde ick u hier op beyde mijn knyen dat ghi noch een luttel tijts vertoeven wilt oft die ridder yet quame. Die verrader seyde salmen altoos beyden. het is langhe ghenoch gebeyt. ic begheer iusticie. ende dat u vrouwe sterve door dat ontamelike feyt dat si bedreven hevet met haren camerlinc. Die hertoge dit horende seyde. gaet ende steltse aen den stake ende laetse verbarnen. iusticie die sal volbracht sijn. Doen quam etsijtes ende hi seyde. neen noch also niet hertoghe ontbeyt ende laet staen u vrouwe, ic come hier als campioen wten naem vanden ridder die dese bloeme verantwoorden soude. dat wel twee iaer gheleden is ofte meer. ic come in sijn stede als voor vechtere van hem. Als dit die grave die verrader hoorde so seyde hi tot etsijtes wat noot ist my teghen u te vechten. ic en hebbe teghen u ghenen camp aengenomen ic en wil niet vechten iae ymmer teghen u. Doen seyde etsijtes verrader ghi sult ofte ghi sult loochenen allet tgene dat ghi der vrouwen aen legt. ofte ic slae u teghen die aerde. Die verrader sach wonderliken toe als etsijtes also sprack ende hi seyde. Ick en wil teghens u niet vechten. ende dat bi redenen die ick u segghen sal. al waert dat ic schone u int campen verwonne ende u doot sloeghe so waert also vele als niet. want quame die ander ridder hi soude mi willen bevechten ende den camp voldoen also wi verbonden staen Etsijtes antwoorde ende seyde. ghi sult mi nu bevechten goets moets oft quaets moets ende u verweren eer ick u onversiens ende wereloes int sandt verslae. Doen seyde die verrader. ic en wil niet campen. oft neen ghi en sult mi toghen seker brieven als dat ghi hier comt van des ridders weghen. daer ic den camp teghens aenverde. oft ic en wil teghen u niet vechten in gheenderley manieren. ende ten waer oock gheen rechte noch redene. Etsijtes dit horende seyde totten hertoghe. siet heere ende prince ic come hier om u vrouwe te verantwoorden ende haer onschult te doene van dat ghene daermense mede befaemt. ende dat die verrader haer op segghende is. ende ick segghe noch voort meer bi wel te weten dat si daer gheen schult toe en hevet. mer het is gheloghen also ic sal doen blijken eer dat desen dach vergaet. aldus begheer ic dat hi campen sal nae costume ende ghewoente vanden hove. Als die hertoghe dit hoorde so was hi seer blijde ende seide. ortsa ghi grave van prijsant ghi moet vechten nae dien dattet die riddere begeert so moet voldaen sijn. Doen seide die grave dats waer heere waert dat hi ware die selve riddder die mi ierst bevechten woude ofte dat hi brieven hadde van machte van sijnder hant. Neen seide die hertoghe dats alle leens. want ghi seydet te voren dat u alle leens ware wye datter quam ofte wie dat hi ware. aldus bevele ic u als dat ghi u stellen sult op u verweren. ende becampen desen ridder also hijt begheert oft neen het staet u te berouwene. daer om kiest ende deylt Als dat die grave van prijsant hoorde en wiste hy nyet hoe dat hijt maken soude. maer alle sijn loos opsettinghe om den campe ontslaghen te sijn ende te ontgaen was al om niet ende verloren want hi moste campen. Doen ghinc hi hem wapenen ende dat om te bevechten den ridder etsijtes. ende als hi gewapent was so quam hi ten crijte. ende daer ghinghen si malcanderen ten lere. Etsijtes sloech grote sware slaghen op den grave. ende die grave weder op etsijtes. so dat die hertoginne noch in vresen was. ende dat omme etsijtes wille sorghende ofte hi den campe verlore dat sijt be-

[p. 74]

sterven soude. Mer etsijtes die gaf den grave een alsulcken slach dat hi viel teghen die aerde. ende dat hem sijn mes ontviel. ende hi en cost niet op gheraken Etsijtes die wouden doorsteken ofte hi soude segghen die rechte waerheyt hoe dat die vrouwe aen dese grote blaemte ende schande quam Die verrader seyde ic salt al segghen wildy mi beloven niet te dooden. Etsijtes seyde ic belove u dat ic u niet dooden en sal. Doen was die verrader blijde ende hy meende sijn lijf te behouden. ende hi ginc segghen voor den hertoghe hoe dat hy die vrouwe beloghen hadde. ende dat hijt al op haer versiert hadde. ende van den camerlinc ooc dat hi ontschuldich ghedoot was. Doen dat etsijtes hoorde so seyde hi. heer hertoghe wat segt ghi van deser valscher saken. is dit niet een grote valscheit van eenen verrader versiert op alsulcken schonen vrouwe. die so ontschuldeliken al dese grote bescaemtheyt gheleden heeft. ende also pacienteliken den swaren bitteren doot gheleden soude hebben. ende dat tot haerder groter onschult. Die hertoghe dit horende so viel hi op sijn knyen. ende hi badt sijnder vrouwen ghenade ende vergiffenisse van der confusien die hi haer aen gedaen hadde Die vrouwe nam haren man op vander aerden. ende was seere blijde dat si verlost was vander verraderie. Etsijtes vraechde den grave. waer om dat hi dese verraetscape versiert hadde. ende watter hem toe porrede. Doen seide die verrader. her ridder ick hadse gaerne eens ghevioleert want icse lief hadde mer si en wildens niet ghedoghen. ende wt deser causen so heb icse beloghen. Doen dit die hertoghe hoorde seyde hi tot etsytes her ridder steeckt den verrader den hals af. want het is schade ende iammer dat hy leeft. Doen seyde die verrader neen hertoghe hi heeft mi belooft dat hy mi niet doden en soude. ende ic houts mi aen sijn woort. Doen seyde etsijtes ic kenne dat waer is ic en sal u niet doden Mer dese ghereetschape vanden houte en sal hier niet om niet gecomen sijn. men sal den verrader verbarnen. ende doen hem dat hy der vrouwen wilde doen doen. Die hertoghe seide het sal ghescien. ende hi gaf den hangman den last. Doen dat die verrader hoorde seide hi. her ridder is dit u belofte dat ghi mi doden wilt. dats contrarie uwen eedt. ic en sal u niet doden seide etsijtes want dat vier sal u doden want ghijt wel verdient hebt. Die verrader en was niet wel te vreden. mer die hangman nam hem ende seyde. verrader nu sult ghi drincken dat ghi een ander woudt doen drincken. Mettien stac hi tvier in. ende hi verbrande den verrader Ende als die verrader verbrandt was so woude etsijtes wech. mer die hertoghe ende die hertoghinne hielden hem dien nacht daer. ende si deden hem goede chiere.