Logo DBNL
Het leven van de seer edele doorluchtighste en H. Begga, hertoginne van Brabant, stightersse der Beggynnen (1712)

Het leven van de seer edele doorluchtighste en H. Begga, hertoginne van Brabant, stightersse der Beggynnen

(1712)–Anoniem Het leven van de seer edele doorluchtighste en H. Begga–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Met een cort begryp van de levens der salige, godtvruchtige en lof-weerdige beggyntjes der vermaerde en hoogh-gepresen beggynhoven


Vorige Volgende

[Levensbeschrijvingen]

Van den S. Theodoricus van Munster Minderbroeder.

THEODORICUS wierdt geboren te Munster, de Hooft-stadt van Westphalen. Hy heeft sich eerst vertrocken by de Augustynen, maer alsoo dien Regel hem niet strengh genoegh en docht, heeft hy verandert van Clooster, en gekomen onder de Minderbroeders. Sijn zeden en heyligheyt van leven bethoonden haest, dat dese veranderinge met voort en quam uyt eene lichtveerdigheyt.

Naer dat hy eenigen tijdt met sijn goet exempel gepredikt hadde, begost hy dit te doen met sijn woorden, en het gansch Nederlant door loopende verlichte hy het selve, door sijn Godtvruchtige leeringe. Doch 't merkelijkste datmen in sijn leven vint, is dat hy in 't jaer 1489. eenen grooten dienst bethoonde te Brussel, als die stadt besmet was met die felle peste, de gene op den tijdt van twee jaren uyt de werelt haelde dry en dertigh duysent menschen, van de welke hy aen twee en dertigh duysent de HH. Sacramenten heeft uytgereykt, en van dit groot getal gelijk hem veropenbaert is, en zijnder maer twee verdoemt geweest. Den eenen om dieswille dat hy in 't leste van sijn leven mistrouwde van de bermhertigheyt Godts. Den anderen om dieswille dat hy niet en hadde willen biechten, en den Pater verstooten hadde. Hy heeft in veel Cloosters Gardiaen geweest, en hy wierdt dit ten lesten ook te Loven, alwaer eens prekende, bleef seffens stil opgetogen in den geest. Tot sijn selven comende vraeghde hy van sijn toehoorders, oft onder hun sulk een Vrouwe persoon was die hy noemde. Hem geantwoordt zijnde dat ja, heeft haer belast strakx naer huys te gaen en haer meysen tegenkomende, soude vragen, waer sy henen gonk. De Vrouwe staet op en gaet wegh, sy comt haer meysen te ge-

moet, en vraeght, wel waer henen? naer de deyle seydt sy, om eenige besmeurde vodden te wassen: en waerom soo verre, mits gy naerder waters hebt tot u gerief, en met eenen sloegh sy haer handt aen den voorschoot, en vondt daer in een onnoosel kindeken eerst geboren, 't welk sy gonk verdrinken. Welk onmenschelijk quaet, Godt door de veropenbaringe gedaen aen dien weerdigen Man belet heeft.

Tot ons propoost hadde desen grooten Predikant de statie op het groot Beggyn-hof, en komende naer 't selve heeft hy gesien, dat de Prophetie van Isaias aen sijn 62. Capittel over dit Hof is volbracht, als hy seydt, Op u mueren Jerusalem heb ik wachters gestelt den geheelen dagh, ende den geheelen nacht en sullen sy in der eeuwigheyt niet swijgen. Want sijn oogen op den kant der selver plaetse slaende, soo heeft hy gesien op de mueren staen, als op hun posten, veel scharen der Engelen die 't selve groot Beggyn-hof bewaerden. Wiens getuygenisse my genoegh is om 't selve hier te setten, ende te gelooven. Hy is ten lesten gestorven in 't jaer 1515. ende sijn Reliquien sijn met den oorlof van de Overste ontgraven, en in een eerlijke kiste geleydt, in de Capelle van 't siek-huys te Loven. Uyt de Nederlantsche Legende, en andere.

Van een Beggijntjen die getempteert wiert om haer Hof te verlaten.

'T Is gebeurt in 't groot Beggyn-hof van Loven, dat 'er seker Beggyntjen, door den herten wegh der tentatien geleydt wierdt, in welkers gedachten dese woorden diep ingeprint waren: in dit Hof en is voor my geen profijt, ik salder met den eersten uytgaen: maer dit liep noch alleen in haer phantasye, en noch niet onder de Beggyntjens: want gelyk sy langen tijdt voorgenomen hadde stillekens

te vertrecken, soo hadde sy ook eenen man besproken om haer pak te comen halen, die op haer woordt gekomen zijnde: wacht seght sy eenen oogenblik, en wandelt wat over en 't weer, tot dat ik noch wat by een hebbe gedaen, ik sal u soo roepen. Desen dan doet dat hem belast was. Hier en tusschen doet de Meestersse het klockxken luyen, om 't samen de seven Psalmen voor d'overledene wel-doenders te lesen; yeder comt, maer wat sal dese arme creature afgetrocken van haer opset doen? op dat sy dan niet suspeckt en soude wesen, is sy met d'andere in de gemeyne bidt plaetse gegaen. Daer en tusschen den tijdt praemde, den avondt viel, onsen quant was moe van wandelen, verwachtende datse soude uytcomen: hy siet dan hier dan daer, onpatientigh zijnde over haer lank vertoeven, en gelijk hy sijn oogen op de deure van de bidt-plaetse geslagen hadde, soo siet hy terstondt de zielen van de Overledenen, in een aengenomen menschelijke gedaente, daer voor by gaende, hun hoofden voor de Capelle boogen tot danksegginge, wel wetende datmen in dese, voor hun gebeden storte. Naer de seven Psalmen is d'ongeruste Vrouwe voortsgecomen, met de quade ooge de welke acht neemt op de duysternisse, en desen man is haer te gemoet gegaen, maer teenemael verandert, en heeft haer verhaelt wat hy gesien hadde, haer hertelijk biddende, en vermanende, datse vast en gestadigh in die plaetse soude blyven, haer misschien seggende, 't gene men leest in de Levens der Oudt-Vaderen: als wanneer yemant in sijn Celle of Kerke is, soo spreekt hy met Godt: maer uyt de selve gaende, met de duyvels: oversulkx weet en leert dat van my, dat het u niet geraedtsaem en is uyt het Beggyn-hof te loopen, 't is een menschelijke versoekinge die u aenvat, ende d'ongerechtigheyt van uwen voet die u aenvanght. Door welke onverwachte lesse, en 't gene hy seyde gesien te hebben, heeft sy haren voet achterwaerts getroc-

ken en gebleven daer zy was en naderhant noch Overste geworden. T' is een groote bermhertigheyt die ons Godt doet door eenige openbaringe, en daer en is geenen bestandigeren middel om onse zeden en bedorven leven te doen herquicken als alsmen van de dooden self onderwesen wordt. En al hoe wel dit Beggyntjen haeren quaeden wil verandert heeft in eenen goeden, wy en stellen haer daerom niet onder de heylige, maer hebben die onder dese gestelt: op dat wy wel souden onthouden, Wat een salig gepeys dat het is voor de dooden te bidden, op dat sy van hun sonden souden verlost worden. Uyt Ryckel.

Van noch een ander Beggyntjen die wilt uytgaen.

IN 't selve Hof van Loven was noch een ander Beggyntjen, een riet inder waerheyt metten winde beroert, de welke was overlast van quellingen, met duysende dingen besorgt, wondere casteelen bouwende in de locht, teenemael beanckx, miserabel ten uyterste, en vol suspicie. De resolutie was genomen en vast gestelt naer meerder gewoel te keeren: maer soo sy aendachtelyk overleyt hoe sy uyt het hof soude gaen, is haer Christus gebenedyt te gemoet gekomen met syn Cruys gelaeden, en met de doorne croone gekroont, en heeft begost haer handelinge te breken seggende: Wat heb ick u gedaen, of waer in heb ik u bedroeft, antwoort my? misschien om dat ik u uyt 't lant van Egypten heb geleyt ende een vat gemaekt hebbe weerdig der verlossinge? 'K en hebbe (tot den tyt dat ik aen dit Cruijs ben genagelt geweest) niet gevonden waer op ik myn hooft mocht rusten, en klaegde gy dat u soo veel ontbreekt? 't welk de Maegt hoorende is beweegt geworden en heeft geseyt: Heere als ik u besien han-

gende aen 't Cruys ende die bloedige teekenen der liefde tot my overdenke, verre sy van my, ken sal, noch en wil niet uytgaen: en van dien stont af, heeft sy tot het leste toe in 't selve Hof volhert. Ende tot gedenkenisse deser openbaringe is op den muer gheschildert geweest Christus onsen Saligmaker met zyn Cruys geladen onder de doornen even als hy sig aen haer vertoont hadde. Uyt Ryckel.

Van een Beggyntjen tot onse Lieve Vrouwe seer devoot.

DAer heeft op 't selve Hof noch geleeft een teer en suyver Maegdeken tot de heylige Maghet en Moeder Godts Maria besonderlyk devoot, de welke voor gewoonte hadde voor des selfs beelt haer herte als water uyt te storten T' is dan gebeurt dat de korstersse in t' vallen van den avont is gekomen om de kerke te sluyten: maer dadelyk isser een stemme gehoort die haer verbiede t' selve te doen, voor dat haer beminde gekomen was. Welke korstersse al hoe-wel verschrikt, was nochtans curieus, om te weten wie dese alderliefste was: sy stopte haer dan in 't donker tot dat sy soude sien wie datter komen souw. Sy en hadde daer niet lank verborgen gestaen, oft dese die komt in, en over al gesien hebbende ofter niemant in gebleven en was, meynende alleen te syn en niemant haer en sagh, docht haer dat sy sonder perykel van ydel glorie mocht alleen bidden. Sy is dan op haer gewoonelyke plaetse op haer knien gevallen ende voor den Autaer ende het Beelt van onse Lieve Vrouwe in haer gebedt volhert. Tot welkers eeuwige memorie men segt, dat t' selve beest nog soude staen op den autaer van S. Barbara tot nog toe van allegader in groote weerde en eere gehouden. Uyt Ryckel.

TONNEKE of ANTONETTE Beggyntjen van't selve Hof, was soo simpel en onnoosel datse naer de Deyle gonk en de viskens riep seggende: Hoort wat ik seg, vergadert en komt by my. Wondere saeke groot en kleyn quamen naer haer becken geswommen, ende als sy uytgenomen hadde soo veel als sy van doen hadden, keerde sy t' selve om, en liet de rest swemmen (en gonk naer huys) seggende desen kleynen vank is my voor van dage genoeg, swemt gy lie henen, vermenigtvuldight en vervult de riviere: t' was een genuchte om sien, hoe die viskens vry gelaeten riemden en opsprongen, om de libertyt hun verleent. Maer om dat niemant en soude peysen dit een versierde fabel te zyn soo hanght tegenwoordig noch t' selve Becken by t'alderheyligste Sacraments tabernakel, in t' welk twee keersen staen die op hunnen tyt onder den goddelyken dienst ontsteken worden. Uyt Ryckel.

Van de Beggyntjens die een Kieken braeyden.

DAer woonden neffens d' Infirmerye van t' selven Hof te samen in een huys twee redelyke outsettige Beggyntjens van de welke d' een aen d'ander seyde, aengesien wy soo wel accorderen en over een comen, waerom en souden wy niet gelyk alle d' andere op desen vasten avont dagh wat beter cier macken als naer gewoonte? laet ons een kiexken coopen, wy sullen dat brayen en daer mee om Godt vrolyk zyn. t' Welk sy lieden deden, en om dat sy daer en tusschen al drayende niet ledig en stil en souden zyn, soo hebben sy van den aenstaenden Vasten en bitter Passie van ons Heeren t' samen beginnen te couten maer met sulk eenen yver en drift, dat het goddelyk vier in hun herte

ende mondt meerder ontstack en brande als het vier voor 't gene sy saten, en soo verre, datse uyt hun selven opgetogen in den geest twee dry dagen bleven, tot dat den Pastoor met de Beggyntjens (die verwondert waren datse geen van beyden en sagen) de deure hebben geforceert, en in commende sien sitten voor het vier het kiecxken braeyen. Alsdan mijn Heer den Pastoor hier over grootelijkx verwondert zijnde, begonst wat luyde te spreken, en te seggen, wel wat maniere van doen is dit in den H. Vasten en tijdt van penitentie, een kieken, verboden spys te braden? door welke berispinge, quamen sy tot hun selven, doen hebben sy geseydt, datse dat kiecxken en dijnsdagh, op den Vasten avondt aen 't spit gesteken hadden, om op den selven dagh te eten: ende dat sy niet en wisten hoe datse nu in den Vasten waren, als gelijk myn Heer den Pastoor seyde, oversulkx datse dien niet en wilden, nochte van intentie waren te breken. Uyt Ryckel.

Van een Beggijntjen die niet en wilt datmen te Bruyloft gaet.

DAer was ter contrarie aen dese voorgemelde Beggyntjens, een ander in een Convent, waerschijnelijk van 't selven Hof, om datse al veel te samen woonden, de welke naer haer fantasie, oft goetdunken niet en approbeerde het dikwils uyt eten gaen van eene van hare Mede-susters: sy heeft 't selve aen haren Biecht-vader te kennen gegeven en d'ander overgedragen. Desen, oft al lacchende of door 't ingeven van den H. Geest, heeft haer geseydt, datse eenen kerf soude maken, en op den selven soude teekenen, soo dikwils als dit Beggyntjen soude gaen uyt eten: en als desen soude vol zijn, dat sy hem dan soude vermanen. Dese

en mankeerde niet, en was precies tot dat het kerfken vol was, en heeft soo stracx aen den Biechtvader haer rekeninge gedaen. In 't eerste maekte hy semblant dat hy niet en wist wat sy seggen wilde, maer sy brocht hem wel haest op den thema, dat hy ten lesten wel verstont waer sy henen wilde. Dan heeft hy door eenen meerderen drift (ongetwijffelt van den H. Geest ingegeven) haer naer huys gesonden, seggende, om dieswille dat gy tot noch toe hier op der aerden niet en hebt gevonden eenige laeffenisse yoor u ziele, soo is 't redelijk dat gy ook eens blydelijk eet, u verheught in 't aenschijn Godts, en genoechte maekt in blijdtschappe: oversulkx maekt alles veerdigh om uwen aenkomenden gast t'ontfangen: en hem comt soo in den zin naer den Autaer te gaen, alwaer hy wondere speculatien krygende, ten lesten heeft geseydt, Heere geeft haer gelijk u lust en belieft, ende heeft haer soo gedragen de reys Communie met den H. Olie, welcke HH. Sacramenten haer gegeven en wel getoeft gelaten hebbende, is wederom naer de Kercke gekeert, en sy als een stervende swaen, heeft haer laten hooren, seggende: My ô Heere is ten vollen voldaen, nu laet u dienaeresse naer u woordt gaen in vrede. Want myn oogen hebben gesien, en mynen mondt gesmaekt, hoe soet en goet ende profytigh het is Godt alleen aen te hangen, en heeft soo haren geest gegeven. Uyt Ryckel.

Van een Sobere Beggijntjen.

DAer was eertijdts in 't groot Beggyn-hof van Loven, een sekere lofweerdige, edele en rijck Beggyntjen, de welcke gelijkmen men seght, haer selven cost deught doen: nochtans leefde soo soberlijk, als armelijk, welker sparigheyt verwonderde seer den Pastoor der plaetse, die eens in 't passeren haer heeft geseydt, wat fatzoen van leven is dat? siet dat u de gierigheyt, niet en bedriege,

ende hier mede sweegh hy stil, denkende 'k sal u eens betrappen, en tot dien eynde is hy op eenen anderen dagh gecomen by haer precies op den noen, en geseydt ik comme expres om met u te eten. Sy hier op seyde, myn Heer aengesien het u soo gelieft te vernederen, gy zijt my willekom. Sy langht uyt de schapraey schoon lijnwaet, en dekt haer tafeltjen, een dryvoetigh schabelleken, en set daer op een droogh cantjen broodt, met eenen goeden teugh klaer water, en couragie seydt sy, myn Heer Pastoor laet ons feest houden, niet in den ouden heven, maer in den naem des Heeren; hy sagh wel dat 'er niet anders op te dissen en was, noch dat hy geen slechter tafel en conde hebben, oversulkx het cort makende, en opstaende bedankende, seyde, seker gy hebt my treffelijk heden getracteert: waer op sy seyde, in der waerheyt myn Heer 't gene smaekt, hoe slecht het is, gaet alle delicatesse te boven, want den besten appetijt verwekt den honger, 't welk ik by experientie bevinde met mijn cantjen broodt, van 't welk myn Heer desen dagh meer heeft afgesneden, als yemant anders, op den tijdt van seven jaren lank. Uyt Ryckel.

Van de Beggijntjens die te Communie gaen.

SEkeren voorsichtigen Heer gestelt zijnde Pastoor van het groot Beggyn-hof van Loven, wel overleggende, hoe hy sommige soude laten tot de H. Communie gaen; andere voor eenigen tijdt daer af houden, heeft verboden aen twee Beggyntjens, schaepkens zijnder weyde tot de Tafel des Heeren te gaen, tot erroepens tijdt. Eens van hun om te mogen gaen, ootmoedelijk versocht zijnde, heeft het hun voor die reyse toegelaten, en gaende naer de Communie bank, heeft seker ander Beg-

gyntjen ('t selve door haer deughdelijk leven verdienende) gesien dat de Kerke vol Engelen was, vande welke twee yeder zijne daer toe leyde. Uyt Ryckel.

Van een Beggijntjen die wenscht 't Kindeken Jesus te sien.

DAer was noch aldaer een soo begeerigh Beggyntjen, om eens te mogen het Kindeken Jesus te sien; daerom badt sy geduerigh, en al suchtende seyde sy:

 
O Jesus vol liefde en genaden,
 
Wilt toch dan eens mynen dorst versaden,
 
Dat ik mach sien u onbedekt aenschyn,
 
En geluckigh uw' s teere jonckheyt zijn.

'tWelk gelijk sy dickwils wenschte, en herhaelde, soo is 't gebeurt dat haer belast wierdt het Kerkelijk lijnwaet op den blyk gaede te slaen: tusschen middelen tijdt soo comt daer een cleyn kindt op het gespleyn, en treedt over al dese doecken, sy comt geloopen om 't selve te verbieden voorts te gaen, en by der handt nemende, seyde sy wel manneken wat is dat geseydt, dat gy soo over het schoon lijnwaet treedt, dat en meughde immers niet doen. Het kindt seyde hier op, wel Beggyntjen ick en doen u geen ongelijk met onder den voet te treden 't lijnwaet dat my toebehoort, en met dit woordt, ontreckt hem uyt haer handen, en verdween. Uyt Ryckel.

Van een Begijntjen die den Choor omgaet.

'T Is by naer 't selve 't gene wy hier van een ander Beggyntjen lesen, die den Choor, ende de zeybeuken omgonk, de welke als sy aen de Kerk

deure en 't portael was, soo is 'er een cleyn kindt ingekomen, en bleef daer spelen, 't welk sy berispte en vraeghde of het sijnen Weest gegroet conde, den welken opseggende, ende gekomen zijnde aen dese woorden, ende gebenedydt is de Vrucht uws Lichaems, dat ben ik seydt het kindt, die u aenspreke, en by u ben, gy hebt my Suster, rechtelijk gesien, en gelijkt behoort, gehoort, en is soo verdweenen. Uyt Ryckel.

Van een Beggijntjen die den wegh van de bittere Passie omgaet.

DAer woonde op 't selve Hof een exemplaer rijk Beggyntjen, de welke haer seer ootmoedigh ende cleyn hiel: sy hadde een wonderlijke devotie om den wegh om te gaen, soo dat sy in 't vallen van den avondt noydt oft selden mankeerde. Welckers dagelijkx uytgaen, Paesscheyn haer Meyssen wou weten, wat sy dee, oft waer sy gonk: sy is haer dan eens al stillekens in 't heymelijk gevolght, en op het Kerk-hof aen den Calvarienbergh (gelijk sy 't noemen) achterhaelt, alwaer sy haer omringelt met duysenden (om soo te seggen) zielen heeft gesien, tot de welke sy haer heeft hooren spreken en seggen: Keert geluckige zielen naer u lieden ruste, en soo daer noch yemant mynen dienst van doen heeft, 'k sal myn beste doen om voor hun te bidden: en soo zijn sy altesamen naer hun graven gekeert, en Paesscheyn teenemael verschrikt, is op haer spoedighste wederom naer huys gegaen, seggende den Heer wilt my bewaren van alsulke dindingen, andermael te sien. Uyt Ryckel.

 

CATHERINE van BORSBEKE is 't Antwerpen van middelbare maer eerlijke Ouders geboren geweest. De kinderen door haer in den Houwelijken

staet verwekt, heeft sy in alle goede zeden en manieren opgevoedt, en eerlijk uytgestelt. Naer de doodt van haren Man heeft sy haer selve geheel en gantschelijk afgesneden van al dat ydel en verganckelijk is (wat de vrienden seyden oft niet) om Godt alleen te dienen: en tot dien eynde is sy naer het groot Beggyn-hof van Loven gekomen: alwaer sy als een Lelie door den goeden aengenamen reuk van haer Godtvruchtigh leven, en deugdelijke conversatie heeft uytgeschenen: ende gelijk sy seer yeverigh was, soo socht sy alle middelen, hoe sy Godt noch meer afgetrocken van de werelt soude connen dienen. De Cluyse en was soo haest niet ledigh, of sy is in de selve door, en met de gratie Godts strakx gegaen: alwaer als een duyfken in de hollen der steen-rotze, welkers fondamenten staen op de Heylige bergen, door het geduerigh overpeysen van de bittere Passie, en bloedige Wonden van Jesus Christus, als van tacxkens van Myrrhe, Aloës en Kassia by een vergadert eenen nest heeft gemaekt, op den welken verslonden van 't Goddelijk vier, sy uyt haer asschen, niet voor eenigen tijdt als den Phenix gelijk men seght, maer voor eeuwigh soude erleven. Men siet noch hedendaeghs een palmenhouten kruysken, op 't welk mediterende sy geduerigh haer oogen sloegh, en als de schapen van Jacob voor de groen roeykens van amandel boomen, ontfonk sy en baerde de liefde tot haren gecruysten Bruydegom.

Men can niet uyt spreken de listen en lagen, ja wonden en slagen die sy van den helschen vyandt sienelijk onderstaen en geleden heeft, maer haer gemoet wel in Christo gestruykt, ende gefondeert wierdt van al dit botsen, minder beroert als de Sonne van haren ordinarischen loop. De teekens haer 's Apostelschaps, en haer stichtigh leven, dat beter sonder tonge sprak, zijn geweest d'oorsake der bekeeringe van den eerweerdigen Heer Godefridus Recteur der selver Kercke, die menighmael pu-

blikelijk geprotesteert heeft, door haer vermaningen gemoveert geweest te zijn om in het Clooster te gaen, 't welk hy anders noyt en soude hebben gepeyst.

't Is gebeurt dat den duyvel (den welken den Psalmist noemt de becommeringe doorwandelende de duysternissen) by nachte is comen kloppen aen de deure van haer Cluyse, en om haer beter te bedriegen, hadde hy aengetrocken het wesen, en aengenomen de spraeke van den voornoemden Godefridus. Syn woorden waren, Catherien komt te hulpe, helpt Godtvruchtige Catherien, u Dochter is leelijk aen de mueren van het Kerk-hof met de vallende ziekte gequollen, comt uyt, en haest u, 't welk hoorende begost te schroomen, maer haer bepeysende, dachte dat het een arghlistigheyt van den ouden bedrieger was.

Dan heeft den duyvel noch luyder begost te roepen, en te pramen uyt te komen, seggende ik Godefridus uwen Pastoor en geestelijken Vader, gebiede u wel expresselijk in de volle macht der gehoorsaemheyt die gy my schuldigh zijt, dadelijk uyt te komen om u Dochter te helpen, die niet alleenelijk met de vallende ziekte bevangen is, maer ook boven dien in groot perijkel is. Sy in de duysternisse soo des tijdts als geest qualijk wetende wat sy dee, is uytgekomen buyten haer gewoonte, en is geloopen naer den muer van het Kerk-hof, en daer niemant siende noch vindende, is vol ancxt en benauwtheyt daer plat neder gevallen. De welke den oprechten Heer Godefridus hoorende suchten, is by haer gekomen, en gevraeght wat sy in die plaetse en ure sochte, en heeft uyt haren bevenden mondt de gantsche historie van het bedrog geweten: en haer in 't cort vertroostende heeft haer naer haer Cluyse doen gaen, alwaer sy haeren gecruysten kussende en beklagh doende, heeft sy gehoort, Vrede zy u, en vreest niet; want als ik in dese plaetse door u, en met u het al nieuw sal gemaekt heb-

ben, sal u dan tot my nemen: Ende van wat groote verdiensten sy voor Godt is geweest, heeft den uytval der saeke genoegh betoont, aengesien in die plaetse van den grondt af gesticht is.... apprentelijk het Clooster van Bethlehem. En naer haer doot onder het geduerigh slot, gelijk sy voorseydt heeft dat soude geschieden, en belast aen den selven Heer Godefridus die dit, menschelijk sprekende onmogelijk docht te wesen: nochtans door haer verdiensten, en middel heeft het volbrocht.

Als nu dan den tijdt gekomen was, dat Godt den al vergelder, haren aerbeydt wou loonen, is sy siek te bedde gevallen, in 't welk sy niet achter en liet haer gewoonelijke oeffeningen: ende op den goeden Vrydagh 't welk sy ook een jaer te voren voorseydt hadde, ten dry uren naer den noen gelijk Christus onsen Heer voor het menschelijke geslachte gestorven is: soo heeft sy ook op de selve ure haren geest gegeven, in 't jaer 1406. Sy is begraven gelijk sy hadde versocht in haer Cluyse, welke plaetse nu is in 't midden van den Choor der Parochie Kerke. Uyt Ryckel.

 

MARIE van RILLAERT oft MANTENS, te Loven van Edele afkomste en deughdelijke Ouders geboren, heeft Godt in haer, tot meerdere glorie van sijne gebenedijde Moeder, een Mirakel getoont noch seer jonk zijnde: want buyten de Diestersche poorte haer Vaders beesten, als een ander Rachel in 't leste van den Herft dryvende, staende, oft sittende, las haren Weest gegroet, ende naer yeder, leyde haer handt aen den mondt, en vatte daer uyt, ken weet niet wat, om in haren schoot te bergen: 't welk seker Edelman daer voor by rijdende siende, en noch meer op lettende, is by haer gecomen, en sonder veel complimenten, heeft haer gevraeght wat voor maniere van doen sy hadde, soo dikwils haer handt aen den mondt t'heffen, en soo dikwils in haren schoot te laten sinken. Sy antwoorde daer

op dat sy den Weest gegroet die sy gelesen hadde uyt haren mondt namp, om den selven in haren voorschoot te steken: Hy af sittende seyde comt laet my sien wat dat voor blommen zijn die gy vergaert, ende haren voorschoot open treckende, heeft hy bevonden dat den Herft in den Lenten verandert was; mits het al schoone Roosen waren. Welke onverhoorde saeke siende, is wederom te peirdt gesprongen, en in de poort, heeft aen de wacht geseydt dat het een heyligh Dochterken was die daer de beesten hoeyde, en datmen met groote reden wel sorge voor 't selve moest dragen, verhalende al 't gene hy gesien hadde. Maer gelijk Godt die hy bemindt castijdt, soo heeft hy toegelaten, dat haer eygen Moeder getracht heeft te beletten den grooten yever die sy hadde om Godt te dienen, en sigh te vertrecken in 't groot Beggyn-hof van Loven: evenwel alle omdrayen van haer Moeder door de cracht van die haer regeerde op een recht uyt komen gebrocht hebbende, is Beggyntjen geworden. En geprofest zijnde, hebben haren yever verdobbelt, de menige tentatien met de welke sy gequollen, maer niet overwonnen en wierdt: soo dat altoos de liefde tot haren eenigen Bruydegom, alhoewel geduerigh lichamelijk ziek, maer sterk in Godt de victorie behaelde. Men houdt datse alle dagen Hemelsche beschouwingen en t'samen sprake met de Engelen gehadt heeft, teekenen voorwaer van een suyver en reyn leven. Myn Heer Jacobus Jardens Capellaen van het groot Beggyn-hof van Loven, seyde dat hy beschaemt was soo dikwils als hy de biechte hoorde van Jouffrouw Mantens, en meynde 't selve, met, en uyt der herten overdenkende de volmaektheyt van haer ziele.

Jouffrouw Catherien Robyns Beggyntjen, heeft getuyght dat sy haer, doense in haer uytterste was, de gewijde kersse in d'handt gegeven te hebben, en gelijk sy soo meer als twaelf uren bleef: hebben sy yemandt van de huysgenoten gesonden om den Eerweerdigen Pater Adriaen van de Societeyt Jesu,

die eertijdts haren Biecht-vader was geweest, te roepen, den welcken hoorende haren grooten en langen doodtstrijdt, heeft geantwoordt dat desen noch soo haest niet en soude ophouden: ende in teeken der waerheyt myns seggen, soo gaen ik voor haer Misse lesen, en tusschen mijnen Memento sal sy sterven, al 't welk soo is geschiedt, gelijk hy voorseydt hadde. Ende nu het selve Maeghdeken wederom keerende hem de tijdinge brocht dat Jouffrouw Mantens verschenen was, antwoorde haer, gy en seght my niet nieuws want op dien tijdt die ik u te voren geseydt hadde, hebbe ik aen den Autaer zijnde geweten, dat sy haren geest gegeven hadde, en op den oogenblik heeft sy haer aen my veropenbaert in de gedaente van een wit duyfken: dat zijn de woorden van dien Eerweerdigen Pater, wiens geloofbaerheyt en Heyligheyt, de boecken die hy heeft uytgegeven, genoeghsaem te kennen geven.

Het Meyssen van dese weerdige Jouffrouw Mantens heeft het relaes van desen Pater in de volle vergaderinge overgeseydt: boven dien dat sy selver haer hadde gelijkt, en in de kist liggende gemerkt hadde dat haer couleur en wesen in 't minste niet verandert en waren, dat haer roode lippen, de oogen, mondt, en geheel haer aensicht teecken van blijdtschap toonden ende men heeft ook noch meer andere wonderlijke en boven naturelijke dingen gesien. Sy is gestorven den vijfthiensten Julij in 't jaer ons Heeren 1574. ende begraven voor den Autaer van de H. Maria Magdalena. Uyt Ryckel.

 

PHILIPPINE DE CLERCK van doorluchtige Ouders geboren, is getrouwt geweest met den seer Edelen Heer myn Heer Lowys vanden Tempel, naer wiens doot, siende dat geheel de werelt was in 't quaet gestelt, noch haer onbekent was, dat in hoe grooter water, minder windt, meerder perijkel is: soo ook de werelt, hoe plesieriger en genoechelijker sy haer thoondt, soo veel te schadelijker en

gevaerlijker wordt bevonden: alles dan wel overleydt hebbende, heeft sy den staet gekosen die van 't meeste gewoel des werelts afgetrocken is, en is gekomen naer het groot Beggyn-hof, en heeft in 't jaer 1568. belofte gedaen van in 't selve naer de statuten en goede onderhoudingen te leven en die te observeren: ende op dat sy sekerderen en vasteren voortgank in dien staet soude doen, heeft sy gantsch en geheel haren wille onderworpen naer het goetdunken van haer Overste, op dat sy door den wegh hunner discretie, en niet naer haer eygen gesintheyt soude den wegh van hare saligheyt bewandelen: ende gelijk sy nu redelijk oudt was en vol van deughden, soo is sy bequamer bevonden d'andere den wegh der zeden te wijsen, als den selven van andere te leeren. Want sy wel-sprekende, gestadigh, en seer majestueus, yeder een aengenaem en bevalligh was. Noch 't sy en heeft van haer selven dit ampt niet aengenomen, en als 't moest zijn, daer in gedoogen gehadt: en leerde soo dat sy swijgende haer werken spraken, zijnde als een sorghvuldige Moeder voor haer kinderen, nu 't geen hun schadelijk was afweerende, nu dat 't profijtelijkste was raedende, yeder een besorgende dat hem 't noodtsakelijkste was. Sy was heftigh gedreven tot den dienst van de Kerke in 't paleren der Autaren, namentlijk tot dien van onse Lieve Vrouwe was sy seer yeverigh en costelijk: noch 't om 't uytwendigh werk en liet sy niet het inwendigh gebedt, alles doende naer, en om den wille van Godt. Den armen was sy seer toegedaen, die sy noemde de lidtmaten Christi, en gelijk sy ook seer wel wist, datmen van ons selven luttel vermogen, ten zy wy door de gebeden van andere gesteunt worden, soo was sy seer besorght om met alsulke altoos wel te staen, gevende en uytreykende groote aelmoessen tot dien eynde.

Godt en heeft ook haer groote mildtheyt niet ongeloont gelaten: en om te toonen dat hy haer

genadigh en gunstigh was, soo heeft hy sich selven somwijlen aen haer in de handen van den Priester in de gedaente van een cleyn kint openbaerlijk laten sien. Soo dat dese Godtvruchtige Vrouwe ontsteken hebbende de lampe van haer deughdelijk leven en conversatie, al ten onder boven keerde het tijdelijk met het geestelijk, ende 't gene menschelijk was, met het gene dat Goddelijk is, te samen voegende, claerlijk betoonende dat den Hemel door gebeden en aelmoessen bevochten, niet onwinbaer en was, mits sy den selven met een uncie van devotie gekocht en ingenomen heeft. Loffelijk dan geleeft hebbende, is sy ook loffelijk gestorven, en is begraven voor den Autaer van onse Lieve Vrouwe, in de Kerke van 't groot Beggyn hof te Loven, onder eenen sark met copere letteren. Uyt Ryckel.

ADELEYDE HERMANS Beggyntjen van straffen aerdt, beul van haer Lichaem, heeft ons achter gelaten een wonder voorbeelt van strengigheyt: en alhoewel sy besonderlijk lette op twee dingen tot het welvaren van den mensche noodig, te weten den Goddelijcken dienst, ende de geestelijke oeffeningen: evenwel in 't mortificeren van den smaek, en alle andere aenlockingen, was 't leven van haren geest, om dieswille dat in 't selve de liefde crachtighlijcker geprobeert wierdt, de deugt stantvastiger bevonden, de verdiensten menighvuldiger, meerder gratie, grooter victorie en sekerder volherdigheyt verhoopt wierdt

Sy was dan eenen gesworen vyandt van hare begeerlijke genegentheden, en hielt strenge wacht op d'uytwendige sinnen. Boven dien hadde sy met vromigheyt haer lenderen gegort tegen alle begeerlijkheden, ende haren arm hadde sy sterk gemaekt door het geduerig overpeysen der bittere Passie ons Heeren, soo dat haer niet en smaekte als 't gene dat suer en galachtig was, daerom mengelde sy haren drank altoos met alsem, en al haer gebruyk

was rauw, straf, niet door een ydel, maer waerachtig exempel, leerende altijdt dat sterven Jesu in ons Lichaem omdragen, op dat Jesus Leven ook geopenbaert worde in alle onse woorden, werken, gangen, neygingen, en andere conversatien van ons leven. Sy was dan gelijk een voorbeelt van Christi doodt, 't welk sy beter en heftiger stommelinkx betoonde, door haren gank alleen, als den besten Predikant met gehoopte woorden en bevestigheden.

't Is gebeurt in de Kerk zijnde, datse daer twee geestelijke persoonen heeft gesien ('t waer beter geswegen, maer mits 't men moet seggen om de bedorventheden doen ter tijdt) die wonderlijk en belachelijk gekleedt waren: den eenen droegh een gefronste huyke van Parys, den anderen met sijnen langen tabbaert vol ploeyen, geleek meer eenen janpotagie als eenen priester. Dese dan in 't voorby gaen met een half oog gesien hebbende, als sy hun daer naer wel en aendachtelijk besag, heeft sy gesien dat op de schouderen van den eenen, eenen duyvel sat, die langhs de strepen van den tabbaert gesmolten peck afgoot, en met de ploeyen van den anderen speelden de helsche honden soo dikwils als hy voorts gonk, gelijk wy sien dat de kat met de muys speelt. Uyt welkers gesicht beweegt zijnde, heeft aen alle bijden laten weten wat sy gesien hadde: ende niet te vergeefs, want den eenen vermaent door den mondt des dienst-maeght Godts, verschrikt van 't monster datse gesien hadde, kreegh vroeginge in sijn conscientie, en heeft sich gebetert.

Van dese Aleyde wordt noch verhaelt, datse nu zijnde om haren geest (scheydende uyt dese werelt) te bevelen in de handen van den Heere, dat alsdan haer aensicht uytter maeten blinkte en haer gelaet vol van sebaerheyt, vreught en lof, met soete toonen soo is naer den Hemel gegaen. Uyt Ryckel.

MARIE van SULPER te Loven van Eerlijke en deughdelijke Ouders geboren, voorgenomen hebbende de werelt te verlaten, is naer het groot Beggyn-hof gegaen; en met lof haer proef-jaer gedaen hebbende, is geprofest vervolgens de regels en statuten der selver plaetse, in alles aen haer Meestersse en twee oude Beggyntjens, by de welke sy woonde, ondergevende: ende gelijk sy wel wist dat in dit leven tusschen den afgank en voortgank der deughden ten minsten geenen middel en is, heeft sy die altoos meer en meer trachten te bekomen: en om dat in sleur van haer jonkheyt in 't vlees en bloedt het meeste perijkel was, heeft hun cloekmoedelijk den oorloge aengeseydt, haer zinnen in alles mortificerende, ende haer lichaem straffelijk castijdende. Sy hadde eenen schroom van fray en costelijcke kleederen, het slechste laeken docht haer noch al te goet. Jae op dat den duyvel in de propereyt haerder doeken niet nestelen en soude, eer dat sy die schoon aen dede, verkrokte die eerst met haer handen tusschen haer vingeren. Voorts in allen haren huysraet en costmen anders niet bespeuren, als d'oprechte Evangelische armoede, nochtans was sy evenwel in alle haere dingen en manieren ten uyttersten net, suyver en proper, de welke den praemenden noodt, het dagelijkx gebruyk, en by gebrek van andere, dikwils komen te besmetten. Boven dien gelijk sy gemeenelijk maer eenen doek en hadde om op haer hooft te doen, heeft den selven nochtans dikwils afgetrocken, om aen andere te geven die haer dochten armender te zijn als sy. In den winter al was 't fel cout en dik gesneeuwt, gonk sy bervoets, en in den somer gebruykte holsblocken. Sy sliep op berders: haer vasten was bynaer ongeloofelijk, want in veerthien dagen van yeder maendt, en proefde sy geen broodt, en als den honger haer praemde was sy te vreden met 't gene dat haer eerst in handen quam 't sy coolen of rapen, boonen, wortelen pasternakels

en die al rouw sonder wassen, en de bitterste cruyden waren haer 't smakelijkste.

Haren eenigen wensch was in alles den Heyligen S. Jan Baptist Martelaer en Propheet naer te volgen, en daerom en dronk sy niet als puer water, nocht en socht anders als den smaek te quellen en op te hitschen. In 't by een comen en t'samenspraken gaf sy yeder een, goede vermaningen tot den rechten wegh der saligheyt. Sy peysde altoos op haren lieven Bruydegom Jesus Christus Godt ende mensch, van den welken sy wonderlijke dingen verhaelde: geestelijke liedekens maekte sy van hem, en songh die soo, al oft hy ook haer beantwoorde, want sy in allen haren handel en wandel hem voor oogen hadde ende droeg haer soo als oft hy getuygen van al haer doen waer geweest. Sonder onderscheydt sprak sy mans oft Vrouwen aen, jonk of oudt, geestelijk of weerlijk geleerde oft ongeleerde, van de welke menichte tot haer quamen om onderwesen te zijn, mits sy merckten dat alle hare leeringen van den Hemel haer ingestort wierden.

Sy betoonde een yegelijk hoe veel ons Godt achte en beminde, die om onsen 't wille en gebruyk Hemel en aerde en al dat 'er in is hadde geschapen, dese sententie van den H. Augustinus by brengende: Syn wy luy hem te beminnen en laet ons niet traegh zijn om hem, die ons bemindt, weder te beminnen. En alhoewel sy den naem hadde datse de Wijse, ja de Doctooren selfs soude connen leeren, nochtans hun ontmoetende en stak sy noyt haer hooft op, maer gonk en groette die als oft sy de plompste en slechtste van de werelt waer geweest. Sy vermaende een yegelijk wel sijnen tijdt waer te nemen, dat het hier eenen tijdt van penitentie te doen was, datme al sterffelijk waren, en met veele quellingen en miserien beladen en soo voorts, en dat met eenvoudige simpele ende niet gepronkte oft gestudeerde woorden. Sy hadde een gave om den grondt

van den mensch te kennen, ende sy heeft 'er veele op den rechten wegh gebracht.

Sy is van het groot Beggyn-hof gegaen naer het groot gasthuys, alwaer sy yeder helpte ten beste dat sy cost. En daerom wordtse nu gasthuys Nonne genoemt, om dieswille dat sy heeft veertich jaren de zieken geduerig gedient met een groote liefde en stantvastigheyt in 't ziek-huys van Loven, 't welk gesticht is onder den naem van de H. Elisabeth. Alsmen haer groote aelmoessen gaf tot solaes der zieken, en men haer seyde dien pennink is voor u, en dien voor de zieken, sy en wilde dien op sulk een conditie niet ontfangen, seggende, Verre zy van my dat ick mynen bete alleen sonder den armen soude eten, 't zijn de lidtmaten Christi van de welke ik my niet en mach vervremden: wilde geven, geeft voor ons al te samen, soo niet, ik en begeer voor my niet alleenelijk een duyt. Dan reykte sy een yeder uyt naer proportie, 't gene sy ontfangen hadde: ende als sy voor de weldoenders geenen lichamelijken dienst conde doen, badt sy voor hunne ziele saligheyt. Maer eenen wonderlijken act van medelijden die sy gedaen heeft en mogen wy hier niet verswijgen: want eens lanckx de straten gaende, heeft sy gesien een Vrouw persoon die eenen leelijken en voylen kancker in haer borst hadde, van den welken al die ontrent stonden eenen schroom en grouwel hadden: sy onbevreest heeft haren mondt daer aen geleydt en al de vuyligheyt en rottigheyt uytgesogen, en daer een ander in soude verstikt oft versmacht hebben, en wist sy nievers van: en 't selve heeft sy noch al dikwils aen andere in verscheyde quetsuren en wonden gedaen, niet om eenigen verganckelijken loon, maer enckelijk uyt liefde tot haren evenaesten om Godt.

Ten lesten is sy onder alle dese loffelijke werken, in den Heere soetelijk ontslapen. Haer Lichaem is voor de tralie te sien gestaen, een yegelijk wou yet van haer Reliquien hebben, sy wierpen

hunne Roosen-hoykens tot d'andere Nonnen toe, op dat sy die aen haer Lichaem souden strijken, alse sagen datse anders niet en costen krijgen, en hielden die daer naer in grooter weerden. Men seght dat sy eenen Capucyn soude miraculeuselijk genesen hebben: en dat sy haer naer haer doot aen sijn Hoogheyt Albertus Prins der Nederlanden soude vertoont hebben, ende niet sonder reden aengesien dien Godtvruchtigen Hertogh in 't jaer 1617. haer Lichaem heeft uyt der aerde verheven en in een kiste geleydt in den muer van de Capelle met een opschrift by 't welcke blijkt, dat sy stierf op den vijf-en-twintichsten van Februarij van 't jaer 1600. oudt zijnde 75. jaren. Uyt Ryckel.

 

ANNA LAUREYS van eerlijke en Catholijke Ouders binnen de stadt van Brussel geboren: heeft om dat sy ter werelt is gekomen met een teeken tegen nature, een yeder seer doen verwonderen, want aen haer lippekens was een stucxken vlees by forme of gelijkenisse van eenen kelk met een Hostie daer op, 't welk van den Barbier stracx is afgesneden geweest. Men seght d'oorsaek hier van te wesen, dat als haer Moeder in de Kerk biddende en by naer vijftigh jaren oudt zijnde van haer groot gonk, siende den Priester onder de Misse den Kelk opheffen, sy eenen wonderen drift kreegh om te H. Communie te gaen 't welk sy aen haren Biecht-vader den Pastoor te kennen gaf, die om reden haer 't selve verbiede, waerom sy bedroeft de vrucht dit teeken soude behaelt hebben: en waerschijnelijk, mits men in veele andere alsulke teekenen in desgelijke voorvallen gesien heeft en noch hedensdaeghs siet. Welk teeken nochtans in dat eerst geboren dochterken geduerende haer leven claerlijker beduyt wierdt uyt de groote devotie die sy hadde tot het Hooghweerdigh H. Sacrament des Autaers, ende dikwils viel sy van haer selven als den Priester dese Heylige Offerande op-offerde. Sy

hadde een ouwer Suster Beggyntje te Brussel, van de welcke sy van jonckx af in de vreese Godts en alle goede manieren is opgebrocht geweest. Men hadde haer onder andere Godtvruchtigheden geseydt, datse allen dagen niet en mocht mankeren van haer Roosen-hoyken ter eeren van de Heylige Moeder Godts Maria te lesen: 't welk sy eens onwetelijk vergeten hebbende, was gerust slapen gegaen, maer wacker wordende, wierdt sy indachtigh 't selve niet gelesen te hebben, oversulkx sonder uytstel te bedden uytspringende, heeft op haer bloote kniekens 't selve begost te lesen tot haer groot voordeel en profijt: Want strakx is de H. Moeder Godts Maria met haer Kindeken Jesus gebenedijdt by haer gekomen, en van yeder Weest gegroet een schoon welriekende Roose uyt haer mondeken getrocken: 't welk het Maegdeken sulk eenen moedt gegeven heeft, dat sy maer vijf jaren oudt zijnde, noyt gesien (luttel uytgenomen) haren Maeghdom Godt heeft opgedragen. Groote eere voor soo een jonk en teer dochterken: en wy moeten bekennen dat sy een besonderlijke gave der suyverheyt ontfangen heeft, mits die van alle kanten bevochten zijnde, nochtans de selve tot het leste van haer leven behouden heeft.

Sy stondt eens voor haer Moeders deure, en eenen onsuyveren Edelman langx daer passerende, sijn oogen op haer slaende, heeft haer met gewelt door sijnen knecht medegeleydt, tot een plaetse in de welke sy geen menschelijke hulpe en cost krijgen oft verwachten, noch haer en was niet onbekent den quaden wille van haren verleyder.

Wat dan gedaen? Sy neemt haren toevlucht tot de suyvere Moeder Godts Maria, en bidt haer datse haren Maeghdom, die sy van jonkx af haren Sone opgedragen hadde, wilt beschermen.

Hier en tusschen den onsuyveren quelt, praempt en doet gewelt: sy boven haer gebedt stelt sich kloekmoedelijk tegen, en siet op eenen oogenblik

wordt den Edelman machteloos, en in 't perijkel van op het feyt van de wacht bevonden te zijn. Wel wat is dit voor een dingen begint hy te peysen; hy en wist noch niet, dat de Goddelijke handt hem geraekt hadde, voor al eerst Anneke hem seyde datse onder de bescherminge ven d'Alderheylighste Moeder Godts Maria was, door welckers ingeven sy van haer jonkheyt af haren Maeghdom Godt hadde opgedragen; siende boven dien ook haer particuliere patronersse d'Heylige Catharina by haer staen. Desen vreesende van meerder gevaer drijght haer te doorsteken en in 't water te worpen: maer sy wenschende noch langer te leven, heeft hem belooft te swijgen, mits hy haer op den wegh soude stellen om tot haer Moeders huys te geraeken, 't gene hy heeft toegestaen, en haer daer in voldaen, en soo is sy door een besondere bescherminge van Godt en sijn alderliefste Moeder, in haers Moeders huys gekomen, die by naer totter doodt toe, over het opnemen van haer dochter, bedroeft was.

Maer hier moeten wy bemercken niet alleenelijk de goedtheyt van Maria tot haer dienaeresse, maer aendachtelijker ook die, de welke sy betoont heeft aen haren eerschender: want sy heeft hem soo van binnen geraekt ('t welk men waerschijnelijk can en moet om soo te seggen gelooven) dat hy in een ander man verandert zijnde, de werelt heeft adieu geseydt, en in een Clooster sijn onsuyver leven is gaen beweenen. Anna ook door strenge penitentie bedwonden de dertelheyt des vleesch, tot welken eynde sy eens met haer Moeder wandelende (die daer niet op en lette) haer heeft laten in eenen diepen waterput sinken. De Moeder verwondert, dat sy haer Dochter niet en sagh, de selve neerstelijk soekende, en in den selven vindende, uytgetrocken zijnde, heeft haer straffelijk berispt, seggende dat men Godt niet en moest tergen, ende dat het een groote ondiscretie was sy selven in al sulk een groot perijkel te stellen, alhoewel uyt

eenen goeden yever ende drift. Met de jaren haers ouderdoms is het perijkel van haren Maeghdom te verliesen al noch grooter geworden. Want sy gaende uyt dienen, is onwetens in een ongeschikt en qualijk levende huysgesin geraekt, alwaer sy allen dagen duysent (by: maniere van spreken) perijkelen moest onderstaen, van de welke sy door Godts gratie en hulpe met haer neerstigh toesien, eerlijk daer uyt is gescheyden, en naer Loven gekomen: ende alhoewel sy hier by een eerlijke en deughdelijke Jouffrouwe woonde, evenwel haer twee jonge dochters die de mode, en naer de selve hun paleerde, wouwen hebben dat sy met hun alsulke ydelheyt soude volgen. Maer sy hadde verkregen een goede ziele, en wierdt wonderlijk van Godt voorkomen, want 't gene sy mocht buyten haer gewoonte by daege misdaen hebben, waste sy dat by nachte uyt met overvloedige tranen, en menige knien-boogingen, vraeghde van Godt Almachtigh vergiffenisse van haer sonden, en heeft ten lesten Godts kracht tot haer soo weten te boogen, dat haer Godtvruchtige Meestersse, ende haren Biechtvader sekeren Pater Dommel Minderbroeder, by den welken sy alle veertien dagen, oft dry weken ten hooghsten te biechten en te Communie gonk, siende en kennende haer inclinatie, haer hebben geraeden Beggyntjen te worden, ende is soo in het groot Beggyn-hof, door hunne goede recommandatie, alhoewel sy haer selven door haere Godtvruchtigheyt genoeghsaem recommandeerde, ontfangen en geprofest.

Met luttel woorden en connen wy niet seggen den grooten voortganck in alderley deughden, die sy aldaer op corten tijdt gedaen heeft: Sy pynighde op alderhande manieren seer scherpelijck haer lichaem, sy dempte vromelijk alle hare naturelijke inclinatien, sy was geduerigh met geestelij-oeffeningen bekommert, maer meest met het overpeysen van de bittere Passie ons Salighmakers, in

wiens bloedige Wonden sy scheen te woonen, en wierdt van het vier der Goddelijke liefde van dagh tot dagh soo ontsteken, dat sy de gave kreegh van het binnenste der menschen herte te kennen, van de welke sy 'er veel heeft uyt hunnen grooten noodt, sware moeyelijkheden, vremde en onbekende sonden geholpen. Waer uyt gesproten is, dat sy gekregen heeft den naem van een heylige Beggyn te zyn. Maer sy al dat geloop, al dien lof niet langer connende verdragen, was sy nu in pyn hoe sy haer soude van alle dese dingen aftrecken, ende siet de Heylige Maget ende Moeder Godts Maria is by haer (gelyk noch op andere tijden) gekomen ende geseydt, dat sy in haer Order der Annuntiaten soude gaen. In diens volgens naer veel moeyelijkheden overwonnen hebbende, is in het selve in 't jaer 1570. gegaen, vier-en-dertigh jaren, of daer ontrent oudt zijnde; en alhoewel sy daer socht ongesien en onbekent te zijn, heeft nochtans in alle deughden uytgeschenen, namentlijk verduldelijk en volherdelijk verdragende de scherpe pynen van het graveel, de welke niet te min haer geduerigh meerdere oorsake van vreught in den Heer by brochten. Wie sal konnen verhalen de jonsten die sy vanden Hemel heeft ontfangen, alsmen overpeyst, dat Christus in de gedaente van een cleyn kindt acht dagen lank geduerende de geheele Octave van het Hooghweerdigh Heyligh Sacrament des Autaers, met haer in de Processie, lancx den pandt der Annuntiaten sienelijk heeft gegaen: alsmen hoort dat de zielen gescheyden uyt dese werelt, ook van verre en wijdt gelegen landen, by haer zijn gecomen, om door haer gebeden geholpen te zijn, die sy wist op sulk een ure en plaetse overleden te zijn: de welke naderhandt verlost uyt de pynen des Vageviers, haer quamen bedanken, en hoe de zaeken tusschen hun ende Godt verloopen waren haer kenbaer maekten. Ick sal hier mede ophouden, als ick noch sal verhaelt hebben wat aen haer eygen selven

geschiet is. Haer wierdt van d'Overste een swaer en moeyelijk officie opgeleydt, sy en was niet gerust, want op gelege en ongelege tyden versocht sy van 't selve ontslagen te zijn, op pretext van Godt beter en stilder te mogen dienen 't welk sy ten lesten verkregen heeft: maer haer ontreckende van het jock der gehoorsaemheyt, heeft Godt ook sijne Goddelijke invloeyingen ingetrocken, 't welk soo sy merckte, heeft met alle ootmoedigheyt aen d'Overste haer schult bekent, ende in haer officie herstelt zijnde, heeft Godt haer wederom met ontallijke weldaden vereert, tot dat sy vol van jaren en verdiensten den 25. Januarij wesende den Feeststagh van de bekeeringe van den grooten Apostel Paulus in 't jaer 1608. is uyt dat selve Clooster (gelijkmen sekerlijk mag verhopen) naer den Hemel gevlogen. Geluckige doodt de welke sulk een heyligh leven heeft voorgegaen, geluckigh leven naer 't welk sulk een salige doodt gevolght is.

Eenige jaren naer haer doodt, sekere Godtvruchtige Mevrouwe die met haer groote kennisse hadde gehadt, hoorende van de Vroevrouwe dat haer barende dochter in groot perijkel was, is sy stillekens uyt de kamer gegaen, en heeft Anna met affectie en woorden aengeroepen, seggende, ik weet hoe gy noch levende compassie hadt met alle menschen, namentlijk met de Vrouwkens die in barens noodt waren: ick versoeke ootmoedelijk van u, dat u gelieve door u verdiensten en gebeden, mijn dochter uyt alle bangigheden te helpen, op dat sy magh geluckelijk haer kindt ter werelt brengen. En soo dadelijk wordt haer gelijk ingegeven, dat sy de dochter Anne souw doen noemen, en staens voets in de kamer wederom keerende geeft sy haer dochter haer gevoelen te kennen, de welke te vreden zijnde, en ontfangen hebbende van haer Moeder den rinck een haer vingers, die Anna eertijds gedragen hadde, is sy sonder pyn buyten alle peryckelen geluckige Moeder geworden, die op andere tijden als

haer ure gekomen was, altoos in groot gevaer was. Uyt Ryckel.

 

ANNA D'OEVRIN van Edele ouders te Brussel geboren en opgebrocht, wiens Vader was Adolp d'Oevrin, van d'afcomste van het doorluchtigh huys van Egmont: ende haer Moeder Philippine Absalons, Edelder van deught als van bloet. Van dese dan is voorts gekomen ons teer en suyver Maeghdeken, 't welk soo haest het de bedriegelijkheyt van dese werelt bemerkt hadde, heeft voor haer selve (doen Godt haer door sijn gratie geroepen heeft) noch vlees noch bloedt volgende, een plaetse gesocht, alwaer sy gerust haer saligheyt soude connen werken: en is soo naer het groot Beggyn-hof van Loven gekomen, alwaer sy ontfangen is geweest, en heeft professie gedaen, haer in alles ondergevende aen de Meestersse Jouffrouwe Anna van Hamme, onder welkers bestieringe sy soo heeft weten in alle deughden voortgank te doen, dat sy haest een volmaekte en exemplaire Beggyntje is geworden, en heeft een huys gekocht. Maer gelijk sy om huys te houden noodigh hadde, andere hulpe, en sy meer genegen was tot het stille van Maria, als tot het besorgelijk leven van Martha, soo heeft sy vollen af-standt van haer huys gedaen, en sonder eenige conditie te behouden, 't selve aen de Kerke gegeven, tot al welkers profijt sy noch een cleyn huysseken heeft gehuert, in 't welk woonende, sy haer teenemael begeven heeft tot het lesen van geestelijke boecken, namentlijk dien van Job, op dat sy uyt den selven soude leeren naervolgen, in alle voorvallen sijne patientie en verduldigheyt: maer haer ongeluk was, datse de Latynsche taele niet en verstondt, de welcke nochtans sy door haren grooten iever, en hulpe van myn Heer Hulsemans doen ter tijdt Capelaen van 't Beggyn-hof, en andere geleerde mannen soo heeft achterhaelt, datse alle d'Heylige Vaders soo verre

wist uyt te leggen, dat sy het leven van de Heyligen Agnes Maeght en Martelaeresse, uyt de schriften van den H. Ambrosius in de Nederlandtsche taele heeft overgeset: en in de selve soo ervaren wierdt, dat sy soo wel Latyn hadde connen spreken als haer Moederlijke taele, 't welk sy noyt uyt ootmoedigheyt en heeft willen doen. Sy heeft boven dien al veel geestelijke dichten geschreven, die noch al hedensdaeghs onder de handt loopen, om de welcke sy niet en liet te werken, soo in 't bordueren als blommen te maken oft iet anders tot meerder cieraet en dienst der Kerke, en al voor niet om Godts wille.

Onder dese werkende occupatie by tijden met andere Beggyntjens sprekende, seyde sy altoos iet goets tot stichtinge en voortgank van 't geestelijk leven. Sy hadde die gratie datse met een oog-wink en afkeerende gesicht, allen ydelen klap belette, soo als 'er geschreven staet aen het 25. Cap. der parabelen van Salomon: Den Noorden windt verdryft de regenen, ende een droevigh aensicht verdryft een achterklappende tonge. Sy was gestatich, en hiel haer graviteyt, besonderlijk met mans persoonen sprekende, 't welk sy soo veel als 't mogelijk was schouwde, jae selfs op dat sy met haer Rent-meesters niet en soude rekenen, liet andere tot haer schade daer mede geworden. Sy en gonk noyt op bruyloften oft ieverans uyt eten, ten zy by arme Beggyntjens als sy geroepen wierdt, van vreese datse geseydt souden hebben, datse haer te groot kende van tot hun te vernederen: en als sy sagh dat daer vremde mans-persoonen waren, nam sy met een behendigheyt haer excusie, om alle oorsake van opspraeke wegh te nemen; maer als sy bleef, al etende verhaelde sy veel geestelijke dingen. En al was sy rijk en groot inkomen hadde, hiel haer nochtans als een gemeyn Beggyntjen. Sy schelde haer pachters veel quijt, en hadde groot medelijden met haer schuldenaers, was tot den armen seer mildelijk,

en aen de schamele familien en vervallen Kerken, gaf sy soo veel als sy cost en vermog: hierom en sagmen by haer, noch 't over haer costelijke dingen, mits sy oordeelde dese onnuttigh te zijn, en den prys desers aen de lidtmaten Christi profijtigh waren. Haer groot verstandt en liet sy noyt blyken, noch en sprak oyt van haer Voor-ouders en Edel af-komste, en hadde verboden haer jouffrouw te heeten, maer met Masseur Anneke was sy gedient, en 'converseerde seer geerne met Godtvruchtige Beggyntjens hoe arme die waren oft jonk. Aen de minste bevelen van d'Ouste, alhoewel dit doende van d'andere wierdt uytgelacchen, was sy gehoorsaem. Sy was van nature cleynmoedigh en seer scrupuleus, welke twee gebreken onder haer verheven deughden speelden, om d'hooverdigheyt en ydele glorie, gesellinnen van Mevrouw weldoen, te vernederen, en daerom seyde sy dat onder d'onvolmaektheden van andere hunne groote verdiensten verborgen waren, als gelyk het vier onder de asschen. Sy is dan met dese quellingen moyelijk geweest by naer tot het leste van haer leven, alswanneer sy Godt danckende, seyde datse nu wel en gerust was. Van haer onnooselheyt en rechtveerdigheyt heeft den treffelijken Doctoor Jansonius, op datse allen ancxt beseyde soude stellen, haer door eenen derden persoon doen seggen uyt sijnen naem, dat sekerlijk onder de dochters van Godt, by den Heere haren loon was: en in haer uytterste qualijk meer connende aessemen, als wanneer myn Heer den Pastoor is ingekomen om haer t'administreren, heeft sy noch haer diepe ootmoedigheyt getoont, sigh vernederende tot der aerden toe, haer min achtende als het stof der selver, al oft sy waer geweest de meeste sondaeresse van de werelt. Verstaen hebbende dat haer siekte doodelijk was, heeft haer teenemael geresigneert in den wille des Heeren; en met groote verduldigheyt in de pynen, heeft haer hier toe cloekmoedelijk geprepareert, wel wetende

dat in desen uyttersten strijdt men moet met een vast Geloove, Hope, en Liefde, tegen alle ingeven des vyants stryden, by haer selve denckende, dat het geenen goeden Krijghsman en is, die sijnen Capiteyn en Velt-heer weygert in te volgen, dat den strijdt cort en haest gepasseert is, maer den loon en prys eeuwigh-duerigh.

Alle moeyelijkheden dan van dit vergankelijk leven overwonnen hebbende, naer dien snakende, in den welken is de sorgeloose gerustheyt, de geruste blijdtschap, de bleyde geluksaligheyt, de geluckige vryheyt, en de vrye onsterffelijkheyt, is sy uyt deser werelt verschenen den 31. Januarij, in 't jaer ons Heeren 1625. oudt zijnde 75. jaeren, sy leydt begraven in de Kerke van het groot Beggyn-hof te Loven, voor den Autaer van d'Heylige Marie Magdelene. Uyt Ryckel.

 

GUILLIAM HULSEMANS van den welken wy hier vooren hebben gesproken, Capelaen zijnde van het groot Beggyn-hof, dede den Cathechismus voor groot en cleyn met grooten yever: daer naer is hy Doctoor in de H. Godtheyt geworden: van daer is hy gegaen Pastoor zijn te Keysersweert alwaer hy sijnen loffelijken aerbeyt met een salige doodt gecroont heeft, als hy sijn ziele ten lesten voor de liefde van sijn ondersaten gegeven heeft: want die niet verlatende en dienende in een groote peste, is van de selve geraekt en gestorven: in wiens sterf-huys men anders by naer niet en heeft gevonden als een rouw hayren kleedt. Uyt Ryckel.

 

ELISABETH van SOETEMS Vader was Philippus van Soetem, den naem van haer Moeder was Helena van Killaert wettige getrouwde. Haren Vader en heeft niet te vergeefs den naem van Soetem gehadt, die ook soo soete aengename plantsoenen heeft voorts gebracht, ende hy was soo gestichtigh ende soo zoet en stil van manieren, en daer by seer

Godtvruchtigh, soo datmen, met reden magh seggen van hem, datmen den boom kent aen de vruchten: de Moeder insgelijken was seer Kerkelijk en in alle manieren soo voorsichtigh in haer dochters gade te slaen, ende ter scholen te doen om uyt alle perijkeleuse occasien te zijn. Een groote wysheyt voorwaer, want in sulke huysen daermen wijn en bier vercoopt, wat en vallender voor de jonkheyt niet al sware en peryculeuse occatien? ende niet tegenstaende in soo een huys en was dees Dochter Elisabeth nievers toe genegen als tot Godtvruchtigheyt; ende van haren kinderlijken ouderdom en dede dees Dochter anders niet, als gestadigh loopen in eensame plaetsen om te bidden, ende soo sy ontrent sesthien jaeren oudt was, soo heeftse geresolveert de werelt voor goedt adieu te seggen, want het vier van de Goddelijke liefde, het welk nu krachtiger begonst te branden, en heeft haer noch nacht noch dag niet laten rusten: voorwaer een krachtige preservative gratie van de Goddelijke Majesteyt gejont aen dit teer Maegdeken. Sy heeft dan dese begeerte aen haer Ouders te kennenn gegeven, ende haren Vader ende Moeder gelijk sy seer voorsichtig ende Godtvreesende waren, soo en hebben sy dit voor geen cleyn geluk geextimeert, en hebben hunne Dochter datelijk consent gegeven, ende voor al hunne herten tot Godt opheffende, om hem te loven ende te danken, over sijn groote jonste aen hunne Dochter gedaen. Ende van den anderen kant dit soet kint heeft met alle blijdtschap des herten den Heere dankbarigh geweest voor de goede inspiratien die den Heere gestort heeft in de herten van haer voorsichtige Ouders: ende datelijk vertreckende uyt het huys van haer Ouders, neemt hare toevlucht uyt het gewoel des werelts naer het playsant groot Beggyn-hof binnen de selve stadt Loven, alwaer sy naer ootmoedig versoek dadelijk is ontfangen geweest, ende gekleedt in dat simpel habijt, oudt zijnde 16. jaren, ende als sy nu ge-

kleedt was, soo heeftse haer in stilte met alle vlytigheyt gaen oeffenen in alle soorten van mortificatien, sonder dat haer Mede-susters dat conden weten, want uytwendigh en was sy nieverans in uytstekende, dan altijdt soet en stil. Allen haer devoir was het vleesch onder het bedwank van den geest te houden: ende om dit te connen beter in 't werk te stellen, soo nampse gestadigh haren toevlucht tot Jesus, Maria, Joseph. Sy verkiest desen voor haren Patroon, en Jesus voor haren Bruydegom, en Maria voor Moeder, en ook voor haer Patronersse de Heylige Mater Teresia. Ende om haer bequaem te maeken tot haer Professie, soo aenroeptse gestadelijk den Heyligen Geest, ende dat door de tusschen-sprake van Jesus, Maria, Joseph: maer principael door vierige meditatien, gestadige suchten, door meditatien op het lijden van Jesus haren Bruydegom, ende door gestadige minne-suchten door Jesus tot de Majesteyt Godts.

Sy heeft dan met allen iever voleyndt den gestelden tijdt van de beproevinge, ende is geprofessit op den Feest-dagh van S. Job den thiensten Mey. Ende den duyvel bemerckende haren opgroeyenden iever heeft dese nieuwe Bruydt Christi soo schroomelijk bevochten met alle soorten van tentatien, dan met cleynmoedigheyt, dan met mistrouwen, dan met blasphemie tegen haren lieven Bruydegom, en dan met schroomeliijke murmuratien, ende overvloedige oneerlijke verbeeldingen, welke verbeeldingen haer veroorsaekten eenen swaeren strijdt tegen de suyverheyt, ende in allen desen strijdt en dede sy anders niet als suchten tot Jesum haeren lieven Bruydegom, ende begaf haer ook tot alle soorten van Godtvruchtigheyt, en teekende haer dikwils met het teeken des Heylighs Cruys, ende sy aenriep seer dikwils den Naem Jesus met een groot, ende eenvoudigh betrouwen: voorwaer als eenen anderen Antonius stelde sy haer tegen allen de helsche monsters, om eens

eyndelijk het geluk te mogen hebben van te winnen de playsante wildernisse oft eenigheyt des geest, het welk sy ook waerelijk vercregen heeft van de Majesteyt Godts door de assistentie van Jesus haren Bruydegom, een-en-twintig jaren voor haer doodt. Doch eer onse amoureuse Bruyt hier toe geraekt is, soo is sy soo afgemergelt geweest door den afgrijsselijken strijdt tusschen het vlees ende den geest, datse menigmael soo crachteloos en debiel wierdt, datmen verwondert was hoe sy op haer voeten conde staen: nochtans dies niet tegenstaende was sy altydt de eerste en de leste in het huyswerk, ende oeffende oprecht het officie van Martha by haer lieve Mede-susters, ende by Jesus was sy Magdalena, want inwendig suchtede sy by Jesus, ende uytwendigh stelde sy haer handen aen het werck, hoe moyelijk dat het ook was, doende als een arm slavinne all'et huyswerk, om haer in den gront haers herten teenemael te verootmoedigen. Voorwaer een groote voorsichtigheyt ende krachtigen middel tegen de tentatien en quade invallen: ende Jesus haren lieven Bruydegom siende haer groote couragie om voorts te marcheren naer de gewenschste woestyne oft eenigheyt des geest, heeft haer menigmael vertroost, door een besondere conservative gratie, waer door haer maegdelijk hert meer ende meer ontstack, om haer al vluchtende te vertrecken in de eenigheyt des geest. Doch om dieswil datter op dien weg alsmen naer dees woestyne oft wildernisse wilt trecken alle soorten van vreede dieren zijn te vinden, soo Leeuwen als Beiren, en alderhande fenijn, het welk haer soekt te bederven, te vernielen, ende te verscheuren, soo dede sy gelijk het duyfken dat van den sperwer wordt gejaegt: wat doet het? het kiest het hol van den vervallen muer, in den grootsten noot daer sullen wy 'et, om dat het wat vermoeyt is, met een cleyn Rym-dicht vermarken, en haer voorsichtigheyt afbeelden.

 
Het Duyfken sonder beck oft poot,
 
Weet sijnen toevlucht in den noot,
 
Wanneer den Sperwer op haer jaegt,
 
Soo is 't dat het de Rotze praegt,
 
En als 't dees gaten hebben magh,
 
Is 't buyten gevaer en buyten slagh.
 
 
 
Een Les ô ziel voor u en my,
 
Op dat ick in Christi open zyd',
 
Als u wordt spyt en leet gedaen,
 
Soo wilt in sijn vijf Wonden gaen,
 
Gy zyt gewapent tot den tant,
 
Eer u het lijden over-mant.

Dit is dan haer grootste fortuen geweest in haer eenigheyt, haer gestadige brandende affectie tot de hollen, oft quetsuren van den gecruysten Jesus. Ende ten is haer niet genoegh geweest, alleen met gestadige minne-suchten, lankduerige gebeden, vierige meditatien, haer gestadig met hem te vereenigen: de liefde drijft haer al voorder, en sy gaf aen Jesus bloedt voor bloedt, haer menigmael door scherpe disciplinen soo doorhackelende, ende doorscheurende, dat haer suyver bloedt de aerde ende mueren heeft geverft, tot groote verwonderinge van haer Mede-susters, die dit bedecktelijk bemerckten, en van verbaestheyt hun tranen niet en conden bedwingen: en als sy sagh dat haer bloedt op den muer was, nam sy witten kalk, alsoo verborgende onder d'asschen van ootmoedigheyt het merck haers herten, in welke deught sy soo was gesonken, datse soo wel in den geest verootmoedight was, als in de natuer, geheel verniet in haer verstandt, geheel verootmoedight in haer memorie, geheel ootmoedight en gehoorsaem in haren wille. Dit is genoegh gebleken als sy niet alleen onder haren geestelijken leydtsman, haer en heeft verootmoedight, maer ook onder haer eygen susters die jonger waren als sy: aengesien dat als sy eenige ex-

traordinarische penitentie wilde doen, als dierentyn, hayre, oft ysere riemkens te dragen, van hun oorlof vraegde, om 't selve te mogen doen. Sy heeft met discretie gelofte gedaen van vleesch, vis, en suyvel te derven, ook hemden van lynwaet, slaeplaekens, flouwynen, pluyme bedde, onder den naem van Joanna à Saint Françòis Carmelitersse van Loven; niet dat sy in dit Order Professie heeft gedaen, maer omdat sy naer den regel des selfs, in alles socht te leven. Sy en at anders niet als cruyden uyt den hof: ende haren geestelijken Leydtsman om haer te beproeven, heeft haer ondertusschen ook genoodt aen sijn tafel, haer alsoo pramende tot den nootdruft van de natuer: ende die Godtminnende ziel als een onnoosel kint, heeft haer selven ten uyttersten gepraemt tot de deught van de heylige Gehoorsaemheyt, nuttende nochtans bedektelijk soo luttel als 't haer mogelijk was, en van alsulke verstervinge, en andere schroomelijke mortificatien en is sy niet afgeweken tot haer doot toe: en dat ons doet noch meer verwonderen, noyt siek en is geweest, als in 't leste doense gestorven is. Sy stack uyt in alle soorten van deughden, en Godtvruchtigheyt, suyverheyt, kinderlijke onnooselheyt, met de welke dees oprechte ziel soo verciert en begaeft was, datmen in allen haer actien en wesen, genoegh conde speuren, en gaf soo goeden reuk van haer selven als sy noch leefde, dat de menschen menigmael seyden, datse van een kostelijk bancket quam, daerse ter contrarie noch nugter was. Haren ontsteken brandt tot het Alderheyligste Sacrament des Autaers, was soo geweldigh, dat geen pen bequaem en is dien te beschryven, want als sy hier toe ginck scheen sy vleugels te heben in plaets van voeten, en als sy van de heylige Communie quam, was sy soo verlicht in het opperste deel des geests, datse claer verstondt den inwendigen staet van de menschen, soo sy maer ontrent hun en was. Ende gelijker geen deugt

en is sonder opval van de contrarieerders, oft schimpige benyders, soo speelde den duyvel hier ook sijn kuer, in op te wecken sommige vernufte verstanden, die uyt jalousie en bitterheyt tegen de waerachtige liefde, die in dit edel hert ontsteken was, wel derfden oordeelen dat het een lichtveerdige persoon was, die ook verlieft was op sekeren Pater van een seker Order. Onse Godt-minnende Bruydt hiel correspondentie met eenen sekeren Pater vande Lieve Vrouwe-broeders, den welken uytstekende was in waerachtige Godvruchtigheyt, en daer en boven seer begaeft was met den geest van 't inwendig gebedt, ende tot licht en troost soo spraeken dese twee oprechte Godt-minnende zielen ondertusschen eenen corten tijdt met malkanderen, welke edele conversatie, den benyder van alle rechtsinnigheyt ende suyverheyt, soo heeft weten te verduysteren, en de vileyne herten heeft doen gelooven, dat dese suyvere zielen hun besmeurden met den aldervuylsten handel van oncuysheyt, alsoo datse haer derfden in haer aensicht seggen: en is 't niet fraey met u gestelt? gy hebt u laten bedriegen, en wy sien wel dat gy groot gaet. Ende dit seyden sy soo wel achter haren rugh, als in haer presentie: ende in allen desen injurieusen achterclap, en was dese oprechte minnersse van d'Engelsche reynigheyt niet eens beroert, oft onstelt, nocht sy en verantwoorde haer niet, noch sy en leyde niet het alderminste woordt tor haer verontschuldinge, dan sy seyde met een seker bevallijkheyt: Indien dat waer is, soo sal dan het kindt voor den dagh komen. Het is noch gebeurt datse haer lichamelyke Suster, die by een seker Mevrouw woonde ginck besoeken, ende als onse cloeckmoedige Bruydt aldaer was, soo wierdt die Mevrouw subietelijk ziek, ende den nydigen duyvel inblasende dese Vrouwe, datse betoovert was, en dede haer suspiceren dat onse Godt-minnende een tooveresse was, en dat sy oversulkx haer hadt betoovert, ende seyde haer veel injurien,

niet alleen achter rugge, ende by haer gebueren, maer ook stroeyde sy desen schroomelyken laster by naer de half stadt door: jae haer duyvelsche passien overwonnen haer soo seer, datse dit in 't aensicht ende presentie van dese onnoosele en suyver duyve derfde haer verwyten, jae haer gemoet wierdt soo vergalt en verbittert, met eenen dadelijken haet, datse gelijk met een raesende furie, dit onnoosel lam vast packende, heeft in een secrete kamer gestooten, en gesloten: seggende, hier sal ik u gesloten en gevangen houden, tot dat gy my sult ontoovert hebben: ende tot groote verwonderinge soo sat sy daer vol playsier, vol contentement, eenigh, alleen met haren lieven Bruydegom, in dees kamer hem lovende, ende dankende, dat hy haer liet proeven en smaeken dit Cruysken van lasteringen. Sy en was ten minsten niet eens onstelt, oft beroert van herten, oft verstroeyt: een waerachtige preuve van een suyver conscientie, ende overgeven wille, in den liefsten wille van haeren Beminden: ende als sy nu eenige dagen in die kamer had gesloten geseten, soo en wist dit boos wyf niet, hoe sy met eeren dees onnoosel duyve soude quyt worden, heeft oversulkx bedecktelijk haer meyssen gelijk ingeblasen, datse de deur van de kamer sou laten open staen, hopende dat Joanna daer van selfs soude uytgaen, ende om dat onse oprechte Bruydt Christi, de geheele vraek van soo leelijke vileynie, aen de sorgh van haren alderliefsten Bruydegom soude laten, soo seyde sy tot het meyssen: Laet my nu uytgaen, den Heer sal alles ten besten keeren, hier en wordt maer tijdt verquist, voor soo veel als uwe Jouffrouw aen alle hare imaginatien geloof geeft, oversulkx ick neem myn af-scheet, tot dat haer eygen conscientie haer sal doen anders spreken: ende alsoo is sy stillekens naer huys gegaen, daer dees boose Mevrouw seer bly om was: maer dese blyschap en duerde niet lang, want datelijk begonst haer quade conscientie haer soo te vroegen, datse

niet eenen oogenblik rust en had voor sy moest te biechten gaen: ende heeft haer dan datelijk gespoeyt, om den bytenden worm van de conscientie quijt te wesen: ende te biechte comende, en heeft dit boos wijf geen absolutie connen krygen, voor al eer datse over al by haer gebueren soude herroepen haeren leugenachtigen achterklap, ende daer beneffens ras op haer knien voor onse onnoosel Elisabeth of Joanna sou vergiffenis gaen bidden: ende niet connende dagh noch nacht gerusten, is dan terstont gereyst naer Loven: ende onse Godt-minnende Joanna verstondt datelijk door Godt de comste van dese ongeruste Vrouwe, soo is sy haer datelijk te gemoet gegaen, niet connende gewachten tot datse elders in een secrete plaets soude wesen, maer voor den dorpel van haer Celle is dees Mevrouwe op beyde haer knien gevallen, met de oogen vol tranen, ende haer wesen vol beschaemtheyt, haer biddende ootmoedelijk vergiffenis van haren boosen lasterlijken achterklap, ende injurie, maer sy terstont als een minnelijke Moeder sonder het alderminste teeken van vraekgierigheyt, heeft dees Mevrouw met alle liefde ontfangen, ende met alle vrientschap laten gaen, bedanckende haren lieven Bruydegom, dat hy dese Vrouwe had gegeven de kennisse van haer sonden, ende aen haer een schoon materie had gegeven om sich te oeffenen in verduldigheyt, ende ootmoedigheyt.

Sy hadde een besondere liefde tot het Vaderlant, jae haer affectie was tot het selve soo brandende, datse de heele heylige Kerke wel duysent mael met haer bloedt sou hebben willen koopen: en hadd'et haeren beminden Bruydegom gelieft, sy sou geerne in een gloeyende forneys tot haer doot toe geblaekt, gebrandt, gekokt hebben geweest alleen om den gewenschten vrede van het Christendom.

Sy hadde een boven-naturelijk geloof 't welk baerde een aldergrootste betrouwen, oft hope in Godt, in 't hert van onse getrouwe Bruydt Christi.

soo datse niet te vergeefs en heeft gehopt in den tijdt van tribulatie: want als het eens gebeurde dat sy was op het water in een schip, soo quamper subiet soo grooten storm van windt, datse altemael niet anders en verwachten als de doot, want het schip scheen beginnen te sinken, waer door al het volck dat in 't schip was soo benouwt wierdt, datse met luyder stemmen alle begonden te weenen, te schudden, en te beven van de groote bangigheyt huns herten, siende niet anders als de geschapen doodt.

In dit dangier gestelt zijnde, soo en was ons onwanckelbare Bruydt ten minsten niet eens benouwt van herten, nog geturbeert in haer gemoet: maer in den naem van Jesus, en in de kragt des geloofs haer hert opheffende tot haren lieven Bruydegom, met een groot betrouwen seyde tot dat benouwt volk: Weest toch getroost in Jesus het weder ende den windt sal terstont stillen: ende tot groote verwonderinge van all' die menschen, is het alsoo geschiet, naer haer geloof, ende betrouwen.

Eens op eenen anderen keer, gelijck sy vier gesusters Beggyntjens zijnde, en een huys hadden dat staet aen d'ouborcht, het leste tegen de deyl aen, genoemt in de Hemelvaert: en soo sy aen dit huys een nieuw quartier aenbouden, en ten lesten sy geen gelt meer en hadden om de werklieden te betalen, soo heeft sy met een betrouwen van den H. Joseph haren Patroon versocht, hy haer toch gelt sou verleenen: ende daer naer in haer schapraey gaende om schoon lynwaet te langen, stak haer handt in eenen heelen hoop gelt, sy teenemael verbaest, heeft haer Susters gevraegt oft yemandt daer gelt geleydt hadde, de welke protesteerden daer van niet te weten. Soo segt sy watse gevonden heeft, te weten gout en silveren gelt, maer en hebben noyt geweten den nomber van de somme, de welke sy sonder tellen eenvoudig heeft uytgegeven. Aen den omloop van haer koetse honck een kleyn Crucifixken, ende gelijk sy gewoon was snachs veel te

schrijven: soo is 't eens geschiet, dat sy ontrent haer koets sittende met pampier en pen op haren schoot, en sy niet wetende, noch siende wat sy soude schrijven, slaende haer oogen naer den Hemel, soo is 'er een klare strael van dat Crucifixken verschenen tot op het pampier, soo dat sy door dit licht, sonder ander licht heeft sien te schrijven, maer sulke schoone dingen, de welke haren Directeur lesende vraegde hy haer, wel waer haelt gy dat al? Myn Heer Joannes Cobelgiers Choordeken van S. Peeters tot Loven, in 't leste van haer leven, haren Directeur, was in een doodelijke siekte gevallen, en gedespereert van de Doctooren, waer over de gantsche stadt in groote droefheyt was. Sy is Godt gaen bidden om sijn gesontheyt, tot welvaert van de heele gemeynte (want hy doen noch maer Plebaen en was) en Godt heeft haer te kennen gegeven, dat hy genesen sou, maer dat sy sou sterven: en sy is by den zieken gegaen en geseydt: Heer Neef gy sult genesen, maer ick sal sterven: ende naer Paesschen krygende de petitsel, heeft den Heer haer de eer gedaen, dat de Engeltjens zijn tot haer afgedaelt in groote menighte, met eenen dans van Maeghdekens, die welke haer vermaekten en haer quamen geselschap houden in den lesten strijdt des doodts: ende dese amoureuse Bruydt ziek liggende van den minnen-brandt, oft wel van de heete kortse der minnen oft quellende ziekte, heel minnelijk haer maegdelijke handen opheffende tot den presenten dans der Maegden al lacchende, en seggende tot haer Lichamelijke Susters: siet seyde sy Susters, De Engels spelen op de viool ik moet dansen, want de heylige Maegdekens en de Engeltjens dansen hier by my: Ende overwonnen van de groote vrolijkheyt des herten, seyde: Suster comt ras aen den dans, ende haer Maegdelijke handen uytstekende, gaf al lacchende haren suyveren geest op ons Heeren Hemelvaert avont, als dan zijnde in 't jaer 1661 den 25. Mey, den Feest-dag van de H. Ma-

get Maria Magdalena de Passi, Carmelitersse van d'Order van de Lieve Vrouwe-broeders tot de welke sy seer devoot was, ontrent ten dry uren naer naer noen, oudt zijnde 45. jaren.

Een wonder saek moet ick noch verhalen, te weten als sy nu met groote blijdtschap ontslapen was in den Heere, hebben haer Susters het vuyl lynwaet dat sy in dese ziekte af-liet, in een mande alleen geleydt, om de vuyligheyt ende behalijkheyt der ziekte: en dat lynwaet noch vuyl zijnde, gelijk sy het in die ziekte gebruykt hadde, is van 't selve eenen zoeten reuk gecomen, die het gansch huys vervult heeft.

 

MARGARETA BERCHMANS Beggyntjen van Loven, wierdt eerst Meestersse van d'infirmerye in 't groot Beggyn-hof gemaekt: daer naer groot Jouffrouw gekosen was sy weygerig aen desen last, en soo sy met gewelt en door gehoorsaemheyt den selven heeft moeten aennemen, soo is sy door groote ootmoedigheyt gelijk in een frenesie geraekt, en simpel geworden, ende is soo gebleven totter doot toe: en nu liggende onder haren H. Olie, soo wierdt Jouffrouw Elisabeth van Soelem, van de welke wy nu gesproken hebben, inwendig vermaent om voor de selve te bidden, en hare saligheyt te recommanderen aen de Goddelijke Majesteyt: ende het selve gebedt gonk een weynig met werkelijkheyt ende driftige begeerten, ende was een weynig bevreest voor de saligheyt van haer ziele. Op den avondt dan van den Advent den 29. Novembris in 't jaer 1653. ontrent 6. en 7. uren savonts, wesende in 't gebedt presenterende wederom de voorseyde Jouffrouw aen de Goddelijke Majesteyt, soo quamp haer subitelijk in den geest, al oft men haer geseydt hadde, de voorschreve Jouffrouwe houde ick wel gerecommandeert in myn Goddelijke voorsichtigheyt: ende laet uwe werkelijkheyt sinken in een simpel eenvoudig betrouwen in my. Waer in

haer ziele gerust bleef voor de rest van haer leven: ende sanderdaghs wesende den eersten Sondag van den Advent op den dag van den H. Apostel Andreas, smorgens ontrent den 5. uren hoorende de doodtclok clippen, over de doodt van de voorseyde Jouffrouw, kreeg sy in haer ziele een groote gerustheyt en blijdtschap, hopende dat de ziele van die voorschreve Jouffrouw in de bermhertigheyt Godts ontfangen was. Uyt het leven van Jouffr. van Soetem, ende overleveringe der Beggyntjens.

 

Jouffrouwe ANNA HERME geboren te Gievey onder Charlemont, en voorderjarig ontfangen zijnde t' Urselinnen te Namen, door den raet van myn Heer Meester Andries Wispon Doctoor in der Godtheyt in d'Universiteyt van Loven, ende aldaer Regent van de Lelie, naedemael Deken van Namen, een seer Godtvruchtig Man, en gestorven in opinie van Heyligheyt, haer exercitie doende, kreegh als een revelatie om te Loven gaen Beggyntjen te worden; alwaer sy om haer schoone deugden is Overste gekosen geweest, welk ampt sy uyt gehoorsaemheyt bedient heeft den tijdt van 9. jaren. Sy was gewoon snachts op te staen om haer gebedt te doen, en sigh te disciplineren; trok dikwils hayre kleederen aen, en droeg meestendeel ysere riemkens om haer armen, heeft dikwils den duyvel gesien in de gedaente van eenen grooten swerten hondt die huylde, baste, en aen de vensters van haer kamer met sijn pooten klauwde, om haer in haer gebedt te verstroyen: en als haer Nichtjens die by haer woonden dit hoorende, seyden, maer Moeytjen wat is dat, sy seyde, swijgt stille t' is den duyvel. Sy diende seer dikwils de Missen, ende het is geschiet dat onder een van de selve, als gelijk Jouffrouw Anna Peeters u een seer Godt-minnende Beggyntjen, noch in 't leven, selfs heeft gesien, ende de Misse voorts gedient, dat naer dat het H. Sacrificie der Misse gecomen was tot aen den Sanctus, dat haren geest

soo wonderlijk van Godt is bewerkt geworden, dat sy een merkelijke hooghde van de aerde opgetrocken hongh: soo dat sy wel thoonde dat haren geest meer was daer sy minde, als daer sy leefde.

Jouffrouw Antonette Hanewyk Beggyntjen, beseten zijnde van den duyvel, en comende by Jouffrouw Herme, alhoewel sy haer van alsulken gast niet en verloste, bedwonk den selven evenwel. Sy gonk allen dagen ter H. Communie, ende dat meestendeel onder de Misse van den Eerweerdigen Pastoor myn Heer vanden Sande, den welkens eens haer de selve weygerende, soo is sy in de Kerke flauw geworden, dat den voorseyden Pastoor 't selve siende, soo bedroeft wierdt van 't gene hy haer geweygert hadde, dat hy voor hem nam 't selve noyt meer te doen: ende op den selven tijdt moetende met d'andere Oversten vergeeren, en cost op de gemeyn kamer niet gaen, soo dat sy genoodtsaekt is geweest in 't Convent der Seven Weën te gaen, ende in 't selve een geraektheyt krygende, heeft dry weken sonder spreken, en buyten verstandt gelegen, maer naer die tot haer selven comende, heeft noch wel een geheel jaer geleeft, tot dat sy boven dien door een mortificatie in haer been, en in 't selve het vier comende, gestorven is den 20. van October, in 't jaer ons Heeren 1666.

Den Weerdigen Pater… Claeys van d'Order van den H. Dominicus, heeft door revelatie geweten haer doodt, en hoe sy noch dry weken in 't Vagevier moest blyven.

Al eenige jaren daer naer is gestorven, den 5. November 1684. de Nicht van Jouffrouw Herme, met name Joanna Collaert, en is begraven neffens haer Moeyken, ende den graf-maeker in 't maken van het graf, siende haer kiste aen het voet-eynde bloot liggen, heeft het berdeken afgestooten; ende gelijk geseydt is, sy gestorven was van het vier dat in haer been was gekomen, ende het selve heel swert van de mortificatie, soo heeft hy met sijn

schup onder haer voeten, die wat opgeheft, en de Costersse Jouffrouw Marcelis met noch andere Beggyntiens, hebben gesien haer beenen noch vers en fraey, ende de doecken wit en suyver, als oft sy eerst bewonden waren geweest. 't Is gebeurt dat de voorseyde Marcelis sekere besetene dochter, op dit selve graf met gewelt heeft eenen Weest gegroet doen lesen, waer tegen den duyvel met schreeuwen en huylen hem stelde. Van daer heeft de selve Costersse dese doen gaen naer het graf van Jouffr. d'Oevrin, van de welke wy hier vooren fol. 253. hebben geschreven, alwaer hy noch meerder getier maekte, seggende: 't is hier noch erger. Uyt het relaes van Jouffr. Barbara de Greek haer eygen Nicht, die nu over de 9. jaeren met groote verduldigheyt is steek blindt geweest, ende van Jouffr. Marie Margriet Jaerde, desers Nicht, beyde ook Beggyntjens.

 

MARIE ANNE COPIN geboren van Waever in wals Brabant, is als miraculeuselijk bewaert geweest, want de peste in huys zijnde, en noch suygende aen de borsten van haer Moeder, is sy in 't leven gebleven; en de Moeder met alle de andere kinderen zijn van de salige ziekte gestorven. Beggyntjen geworden zijnde op het groot Beggyn-hof van Loven, was seer yeverig om de kinderen den Catechismus te leeren. Hoe cleyne kindt dat sy tegen quam, dee 't selve een Cruysken maeken. Sy heeft in haer gebedt van Godt kennisse gekregen, van een faute de welke de voorgenoemde Costersse Marcelis gedaen had', die in haer selven seer moeyelijk was, ende en wist niet waerom, noch wat sy gedaen hadde: en dese Copin seyde, Marcelis die faut hebt gy gedaen, de welke sy alsdan bekende dat het waer was: ende heeft voorders bekent, dat sy de selve Marie Anne gesien heeft, als die op de Commanie-bank knielde, en de H. Communie ontfangen hadde, dat haer aensicht soo claer scheen als de strael van de Sonne. Sy is gestorven den 9. Ju-

nij 1672. ende leydt begraven by S. Josephs Autaer. Uyt het relaes van Jouffr. Catherien Oliviers haer Nicht, ook Beggyntjen.

 

Seker Beggyntjen van het groot Beggyn-hof van Loven, met name ANNA ANDRIS, begeerigh om de H. Communie te ontfangen, op eenen dag dat op het Hof de selve niet uyt gereyckt en wierdt: soo is 't geschiet onder het H. Sacrificie der Misse, dat haren H. Engel bewaerder, haer een deel van de H. Hostie gebracht heeft: gelijk sy selfs aen den Priester, die teenemael beanxt was, waer dit stucxken mocht gebleven zijn, bekent heeft.

Sy was eenen Hof vol van deugden, ootmoedig, vol van liefde, vol eenvoudigheyt, nochtans van Edel af-komste. Noch men hoorde haer niet spreken, als van den niet, daer het al in besloten is. Uyt de Missive van Jouffr. Anna Peeters.

 

MAGRIET JACMAY geboren te Gevey, Beggyntjen op het groot Beggyn-hof van Loven, en bursierige op het Chievers huys, was seer gemeen met haren H. Engel Bewaerder, ende men heeft seer dikwils gesien in haer kamer een Hemels licht, en men hoorde haer alsdan als met iemant spreken. Al wat sy dee, was altijdt ter eeren van de negen Chooren der Engelen: sy heeft revelatie gehad, dat de stadt van Loven belegert zijnde, niet en soude overgaen.

Als myn Heer den Pastoor Winus op een bruyloft was, dede hy Jacmay roepen, en gecomen zijnde, seyde, couragie Magriet singht eens u Lieken, 't welk consisteerde in dese omberymde woorden: Myn Heer mynen Godt, Het slot van mijnen zin, 't Is die ik bemin: Hebbe u heden ontfangen, En morgen met noch meer verlangen. 't Welk gesongen hebbende, staende op een schabelleken, met de handen 't samen, en d'oogen vol tranen, wierdt van de gasten, hare ootmoedigheyt, simpelheyt, en een-

voudigheyt, meer uytgelacchen, als wel bedacht. Uyt het relaes van de Jouffr. Barbara de Greek, ende Marie Magriet Jarde.

 

CORNELIA BOSCHMANS was een goet eenvoudig, en soo ootmoedig Beggyntjen, datse van een ieder wenste met de voeten getrappelt te worden, en leedt groote bekoringen, jae van den duyvel self, de welke sy overwon met straffe penitentien, en doen haer docht dat sy in haer kamer niet vry en was, gonk sy in den kelder, en gaf haer aldaer een discipline: en gelijk die plaetse seer onderworpen was aen het groot water, soo heeft men gevonden haer bebloede disciplin, die in den selven verborgen lag. Uyt het relaes der voorschreven Jouffr. de Greek, en Jaerde, Beggyntjens.

 

Jouffrouw MARTHA van ROBBEROCK van middelbaere Borgers te Loven geboren, maer een kindt zijnde, is op het groot Beggyn hof van Loven komen woonen, ende in alle goede en deugdelijke manieren opgroeyende, is ook noch seer jonk zijnde Beggyntjen geworden: in welken staet sy met sulk eenen iever en vierigheyt den Heere heeft gedient, datse door haer goet exempel, tot Godt heeft getrocken haer twee gesusters, en aengelockt om ook Beggyntjens te worden, en hebben alsoo sonder de minste oorsake van moeyelijkheyt, 't samen geleeft in groote liefde en vrede: ende alhoewel niet van groote middelen, evenwel altijdt iet van elk stuckx werk, en van ieder rent ter zeyden stelden, om tot meerder leere Godts Missen te doen lesen voor de zieltjens. Gelijk als ik weet dat al noch veel deughdelijke Beggyntjens (my bekent) noch doen, en gelooven, dat door dese hunne devotie, hebben becomen de middelen, die hun Godt heeft gelieft te verleenen. Welke dry voornoemde goede gesusters, een teere devotie hebben gehadt tot de droefheden van Maria, tot welkers eere sy

alle hunne tydelycke goederen hebben opgedragen, om op te bouwen een schoon Huys, sonderende in het selve seven beursen, ter eeren van de seven Weën van Maria. Den Autaer in de Kerke aen dese droeve mysterien toege-eygent, hebben sy met alle sorghvuldigheyt gepasseert, geen gelt sparende tot meerder cieraet van den selven.

Haer twee Susters zyn op eenen selfsten dagh op het Beggyn-hof gekomen, en t'samen geprofessit. Magriet is naderhandt groot Jouffrouwe, ende Catherien Kerk-meestersse geweest, zijn ook dry uren naer malkanderen gestorven, en t'samen begraven den 27. September in 't jaer 1670. Hier meriteert aengeteekent te worden, dat dees twee goede Susters voorsiende de droefheyt de welke Martha over hunne doodt soude hebben, soo seyden sy haer in 't lest van hun leven, dat sy twee silvere kandelaers soude doen maken, om op den Autaer van onse Lieve Vrouwe van seven Weën te stellen, dat sy hier door ongetwijffelt groote verlichtinge in haer droefheyt soude krygen, 't welk ook soo niet alleenelijk en is geschiet, maer heeft 'er gestelt tot seven toe, met een schoon Cruys, en vyf paer Blompotten, al van silver

Martha was seer eenvoudig, ende in den selven geest heeft sy tot het eynde van haer leven volhert: ende gonk tot Maria als een kint tot sijne Moeder, de welke sy in haer beeldt, als gelijk sagh, dan blyde, ende droef, volgens de toevallende Feest-dagen van onse Moeder de H. Kerke. Voorders hadde sy ook een particuliere devotie tot den doek van Veronica, welkers af-beeltsel sy ook heeft doen stellen boven den Autaer van onse Lieve Vrouwe. Eyndelijk (om haer doofheyt de klocken van de stadt niet hoorende) is sy snachts opgestaen, en sag aen den loop der sterren, dat het tijdt was om met veel geestelijke persoonen Godt in den middernacht te loven: tot dat sy ten lesten in de 't seventig jaren oudt, ende ontrent 't sestigh jaren Beggyntjen

geweest zijnde, is gestorven (aenroepende, en aenwijsende de bermhertige Moeder staende onder het Cruys) den 31. van Mey, wesende den Sondag in d'Octave van het H. Sacrament, in 't jaer 1682. Sy leydt begraven beneffens hare twee Susters voor den Autaer van de seven Weën. Uyt het relaes van de Jouffrouwen Elisabeth, ende de Helenen van Outere Beggyntjens.

 

CATHRIEN MARCELIS te Tongeren geboren, en was qualijk twee jaren op het groot Beggyn-hof van Loven geprofessit, oft sy wierdt Costersse gemaekt, en van dese is 't dat wy nu al iet, en dat 'er volght, noch moeten verhalen. Het blixemde en donderde soo eens dat Jouffr. Elisabeth Steukens, die dan met haer ook Costersse was, om het groot onweer de klocken luyde, maer Marcelis stont aen de lamp om die op te steken, en doen quam daer eenen blixem dat de gantsche Choor gelijk in eenen ronden bol vier scheen te staen, naer den welken volghde eenen schroomelijken donderslag, dat de Kerk daverde: en daer quam in den zeybeuk van S. Joseph, op den rechten kant van beneden ontrent de tweede venster, door een scheur in den muer, een dicke wolk die recht naer den Choor vloogh met grooten stank, en uyt vreese lieten de gene die luyden de zeelen gaen, en de geseyde wolk slingerde door de coorden, rommentom onse Lieve Vrouw van Steenbergh aldaer gevlucht, en alsdan stont in 't midden van den Choor, en brack door het slaen der zeelen, of koorden, eenen pot met Mater-blommen die neffens het beelde van onse Lieve Vrouwe stondt: Marcelis dit siende begonst te roepen, hoe! siet gylieden niet, dat dit den duyvel is? en sy haer Geloof luyde op-seggende, soo vatte sy de coorden, en begonst dapper aen te luyden: en dese wolk lankx den anderen beuk, en aen de tweede venster voorby de Kerk deure, was een ront gaetjen, de grootte om het sop van eenen cley-

nen vinger in te steken; er daer is hy uytgevlogen en heeft met sijnen eenen klouw onder de venster van binnen de Kerk, op den witten muer, gecrapt, en een swert teeken gelaten. Dees Jouffr. Marcelis is 56. jaer Costersse geweest, en is Godtvruchtigh gestorven.

 

GEERTRUY CORDEYS aliàs Teresia à Sacre corde Jesu, te Diest geboren, schynt door Godts goetheyt een ingestorte gratie verkregen te hebben, door de welke sy noch seer jonk zijnde, sulk eenen schroom en af-keer van de sonde kreegh, dat sy liever wenschte te sterven, jae met vier peerden van een getrocken te wesen, als Godt te vergrammen, die sy wist tegenwoordigh te zijn, gelijk hy op alle plaetsen is, ende beweende met veele tranen en suchten, de vryheyt en liberteyt die ons van Godt gelaten is, van hem te dienen, en te vergrammen, bedroefde haer ook dikwils dat sy niet gestorven en was, aleer sy bequamigheyt hadde om te sondigen, ende wenschte somtijdts sinneloos te wesen, om alsoo niet te connen sondigen; 't welck haer soo ter herten gonk, en alsulke pijnen veroorsaekte, dat ten waer sy van Godt door inwendige vertroostingen versterkt hadde geweest, sekerlijk onder de selve soude besweken hebben: ende dit en moet ons niet wonder duncken, aengesien sy maer vyf jaren oudt zijnde, by haer Vaders huys is opgenomen geweest, als eenen anderen Paulus tot in den Hemel, van welke saken sy uyt ootmoedigheyt onder haer achtergelaten schriften geen mentie en heeft gemaekt, maer dat hebben wel verstaen haer Nicht Jouffr. Marie Offermans, ende Jouffr. Elisabeth van Nessen Beggyntjens: want de goede menschen seggen dikwils veel dingen (sonder nochtans daer op acht te nemen) dat Godt wilt datmen soude weten, om datmen hem soude loven in sijn Heyligen. Den Heere heeft haer ook van jonckx af met cruycen versien: want soo haest haer

Moeder gestorven was, ende haer Vader hertrouwt, een Stief-moeder gekregen hadde, was sy aen dese als een verstootelink, tot haer geluk, mits de Stief-moeder haer in een Clooster bestede, alwaer sy seer nouw uyt de werelt wierdt gehouden, singende den Goddelijken dienst met de Religieusen, die hun vermaek daer in namen, om dat sy noch soo jonk was, en alle dagen de Misse diende.

Van daer is sy gecomen naer Loven, geen genegentheyt gevoelende tot de werelt, maer ter contrarie altijdt seer getrocken om te doen gelofte van suyverheyt, ende om dat haer eygen moeder nu doodt was, soo heeft sy onse Lieve Vrouwe voor haer Moeder gekosen, die sy haer leven lank seer heeft bemindt, ende geduerigh met het verborgen leven van Jesus, Maria, Joseph besigh geweest: soo dat wy ons niet en moeten verwonderen van de groote devotie, nu Beggyntjen zijnde, die sy hadde tot die H. Familie, vande welke wy hier naer sullen spreken.

Sy hadde een wonderlijke genegentheyt tot het inwendig gebedt, ende haer docht dat sy in haer gevoelde de hulp van Maria, en Joseph, waer uyt volghde gelijk een inwendige noodinge, oft treckinge tot de H. Communie: ende alswanneer sy die somtijdts achterliet, en conde sy niet ontgaen een inwendige berispinge, oft verwijt, 't geen haer groote pyn veroorsaekte. Laet ons hier haer eygen woorden verhalen. Ick wierdt segt sy, seer minnelijk getrocken by forme van een inwendige noodinge tot de Heylige Communie. Ick disputeerde met my selven, want ick geenen Biecht-vader en vondt, daer myn ziel sigh wel by vondt. Immers, den trek in myn inwendig was soo groot, alles aen een zyde settende, dat ik dagelijkx tot de H. Communie gonk. Doen den Heer in my sijne gratien begost te vermeerderen, was ick dry-en-twintig jaren oudt, en 't scheen dat hy my seer dikwils minnelijk toesprak, 't geen my somtijdts

als dede van liefde smilten. Als ik nu soo eenigen tijdt in de dagelijksche Communie volhert hadde, begost my de vreese t'overvallen, om dat ik dit dede sonder yemants oorlof: hier en wist ik niet wat maeken. Soo ik my eens onthiel, was ik heel den dagh overvallen van inwendige berispingen, jae een scherp verwyt van cleyn liefde, 't welk my was onverdragelyk; waer door ik gedwongen wierdt te raden te gaen. De voorsichtigheyt Godts geleyde my tot by den Prior van de Discalsen, aen wie ik de sake eenigsints te kennen gaf: die my verbode de dagelijksche Communie, waer over ik bly was, geloovende dat my die inwendige berispingen soo seer niet meer en souden pynigen, als ik nu die uyt gehoorsaemheyt achterliet. Dit nu weynigen tijdt geduert hebbende, soo ik nu eens in 't gebedt was, soo vernederde hem den Heere, en scheen met my soetjens te comen handelen, en wederom te nooden. Hy beclaeghde hem seer, dat hy uyt soo menigh hert gejaeght wierdt, oversulkx dat hy van my eenen ingank versocht om by my te comen logeren, ende geboodt dit aen mynen Biecht-vader te seggen, dat hy my wederom soude laten Communiceren. Hier van was ick heel verstelt, ende en wist geenen raedt: want dat te seggen, en derfde ik niet, en te swygen, dorst ik noch minder doen. 'k Bleef dan soo lank in pyn, tot dat ik gepraemt wierdt 't selve te kennen te geven. Hy stont het my toe, maer seyde dat ick somtijdts eenen dagh moest laten, ' t geen ik van zin was te doen: willende dan eens aen dit gebodt van mynen Biecht-vader voldoen, soo ick was aen de Kerk deur om uyt te gaen, sonder gecommuniceert te hebben, het scheen my den Heer wederom riep. Ick keerde dan weder in de Kerk, ende gonk knielen ontrent den Autaer, aen den welken men Misse las, die ontrent de H. Nuttingh was, maer sonder 't minste gepeys van te Communiceren, noch ons Heere en ruste op dien Autaer niet. Ik viel in een seer minnelijk

gebedt, wy waren als twee vrienden t' samen koutende, ik was al besigh om den Heer sommige dingen voor een nieuw jaer te geven, 't scheen hy besigh was, om aen my sijn selven te geven. Als nu den Priester onsen Heere hadde genut, bleef hy stil staen sonder in sijn Misse voorts te gaen; riep ten lesten sijnen dienaer, sagh rondtom, maer daer en was niemant als ik, die geen intentie en hadt van te Communiceren: immers den Priester bleef staen met sijn handen t' samen, als niet wetende wat doen. Syn hooft hier naer om-keerende, en my aensiende, seyde hy, sy sit daer. Ik wist niet wat dit te seggen was. Den Priester comende dan van den Autaer, brocht my de H. Communie, waer hy die kreegh en weet ik niet, want onsen Heere en ruste daer niet: ik was hier af soo ontstelt, dat ik qualijk wist waer ik was: ik soude den Priester geerne daer naer hebben ondervraeght, maer mijnen Biecht-vader verbode my dat. Sedert dien tijdt heb ick behouden sulk eenen drift tot de H. Communie, dat ik niet en weet wat ik daer niet voor en soude willen lijden, om de selve te genieten: maer den Heer hadt geschikt den regen, en tempeest over my te laten vallen, maer heeft my door sijn gratie soo versterkt, dat ik daer groot contentement in vont. De opspraeke was soo groot datmen my met vingeren naer wees. Iek wierdt versmaeyt van geestelijke, en werelijke; jae by myn Ouders wierden dusdanige dingen geseydt, al oft ik hier groot quaet hadde uytgerecht, daerom en gaven sy my niet tot myn onderhoudt. Ik wierdt van dieverye overgaen, men begeerde my niet meer in het huys daer ik woonde, niemant en mocht met my verkeeren, 't scheen hel en werelt tegen my opstondt. Maer onder alle dese tempeesten en onblootingen, soo schuylde ik als in de armen van Jesus, en Maria, daer soog en dronk ik my soo dronken, dat my alle de saken, als wyn en suycker smaekten. My docht dat my niet anders toe en

quam, als soo te zijn in Godts voorsichtigheyt sonder iet anders te begeeren, als 't gene my de voorsichtigheyt Godts van selfs toesondt.

Men wist niet wat middelen men wilde gebruycken om my van de Communie te trecken: maer den Heere versterkte my in alles soo, dat ik dikwils maer naer lijden en verlanghde, en geresolveert was al te verdragen wat 'er mocht overkomen. Men vondt dan den middel my eenen ande-Biecht-vader te geven, aen den welken men veel van my gonk seggen: immers, hy seyde dat als ik by hem sou wesen, my de Communie te verbieden, gelijk hy ook dee. Hy stelde my eenen dagh wanneer hy niet en begeerde, dat ik soude Communiceren. Dit gevoelde ik seer, en was seer bedroeft: soo ik sanderdaghs was in 't gebedt, ende met droefheyt dit aen den Heere klaeghde, quam my den Heer vertroosten; hy dede my inwendigh verstaen, dat hy aen iemant soude te kennen geven, dat hem niet en behaeghde, datmen my tegen hiel van tot hem te komen, Hy seyde my daer by dese woorden, Hemel en aerde sullen vergaen, maer myn woordt sal niet voorby gaen. Ik was subiet van droefheyt in bijdtschap verandert, ende dit was my soo claer, dat ick 'er geen twijffel aen en hadde. Den Heer volbrocht ook sijn woordt, soo dat ik uyt de Kerk gonk, seer getroost, en vol blijdtschap. Sanderdaghs quam ik by mynen Biecht-vader: ik meynde dat de verlichtinge aen hem moest geschiet zijn, gelijk het misschien ook is geweest. Maer den Heer wilde dit evenwel noch aen eenen anderen openbaren.

Ick hadde eenige keeren gesproken met eenen Minderbroeder, met name Pater van Geldorp, eenen Man van groote opinie van heyligheyt, tot den welken ik my lank getrocken bevondt. Ten lesten quam hem te spreken, die my seyde, dat Godt begeerde dat wy t'samen kennisse souden maeken, en dat hy my over twee jaren had verwacht, door

Godt wetende dat 'er iemant als ik, tot hem soude komen. Als ik nu (gelijk geseydt is) smorgens by mynen Biecht-vader quam, die eenen Carmeliet was, geheeten Pater Hubertus, en vraeghde oft het hem niet en beliefde, dat ik soude Communiceren, sonder iet te seggen wat ik daer af inwendigh hadde verstaen: hy seyde my dese woorden, die Christus seght, Dat den Mensch niet alleen en leeft van den broode, maer van alle Woordt, dat voorts comt uyt den mondt Godts: alsoo dat myn spyse soude wesen, gehoorsaem te zijn.

Hier was ik verwondert, peysende hoe de belofte van Godt aen my gedaen, nu sou volbrocht worden. Ik was bedroeft, nochtans vol sekerheyt in myn inwendigh, dat Godt aen sijn woordt niet en soude mankeren. Ik gonk dan om myn droefheyt wat te versetten, naer de Minderbroeders, om met den voorschreven Pater wat gaen te spreken, sonder intentie van daer af iet te seggen: soo ick nu by hem was, soo ontvielen my soo de tranen, dat ik moest uytbersten sonder my te connen weder houden. Hy was seer verwondert, en seyde dit is buyten u gewoonte, wat is 't dat u soo de tranen uyt perst? ik wist niet wat seggen anders als de waerheyt, dat het was om dat my verboden was te Communiceren. Hy vraeghde my waerom dat ik hem dat van 't eerste af niet en hadde geseydt. Ik antwoorde dat ik niet en hadde gemeynt daer van te spreken. Hy vertrooste my dan soo hy best conde. Eenige dagen daer naer ontboodt hy my, seggende dat Godt hem tot twee reysen had verlicht. Als Godt hem d'eerste reys verlicht had, badt hy den Heer om vaster te mogen gaen, dat hy hem voor de tweede reys soude willen verlichten 't welk den Heer heeft gedaen. Tot noch toe haer eygen woorden.

Welken Eerweerdigen Pater Geldorp gesien heeft, dat den Heere Jesus haer snachs selfs de H. Communie heeft gegeven, als het haer verboden was

in den dagh te Communiceren. Ende, wy sprekende op eenen goeden Vrydagh, datmen op dien dag niet cost communiceren, antwoorde sy, oft wy twijffelden dat sy op dien dagh minder gehadt hadde, als op den witten Donderdagh; waer uyt wy bemerkten dat sy door mirakel deselve moest gekregen hebben.

Eens zijnde soo ziek, dat sy in dry dagen niet van haer bedde hadde geweest, oft bequaem om daer van te comen: op eenen Sondagh niet connende uyt de Kerk onsen Lieven Heer krygen, heeft sy soo sterk van de liefde Godts geweest, datse is alleen opgestaen, haer selven heeft gekleedt sonder onse wete, want wy binnen comende, siende haer op, en gekleedt, en wisten niet wat seggen van verwonderinge: sy is naer de Kerk gegaen, en heeft een heel Mis geknielt, en doen ter Heylige Communie gegaen. Sulkx en diergelijkx is aen haer noch dikwils geschiet: den Heere Jesus betoonende hoe aengenaem hem was dat sy ter Heylige Communie gink. Want al eer de dagelijcksche Communie op het groot Beggyn-hof is ingestelt, 't welk sy verkregen heeft, naer dat sy hierom onuytsprekelijk veel geleden heeft: moest sy als het geenen Communie dagh en was, naer de Carmeliten gaen: en somwylen soo qualijk te passe zijnde, datse nouwelijkx eenen voet en conde versetten, heeft ons verscheyde keeren geseydt, dat soo sy buyten het Beggynhof was, om naer de Carmeliten te Communie te gaen, dat het scheen dat alle hare pynen vergingen, tot soo lank dat sy te Communie geweest hadde, ende wederom aen het Beggyn-hof was. Sy was dikwils onderworpen aen inwendige pynen, die somwylen soo groot waren, dat sy haer ook Lichamelijk ziek maekten, Ende wat wonder, 't was den pyl daer den cleynen Jesus haer hert gedurigh mede doorschoot, 't welk sy eens met haer Lichamelijke oogen heeft gesien, en ook aen den voorseyden Pater Geldorp vertoont is geweest, al

eer Jesus haren Bruydegom met haer, in de tegenwoordigheyt van Maria en Joseph als getuygen, is getrouwt.

Desen sagh haer hert omringelt van een vlam, doorgaens op en neer vliegende naer den genen van dien dit getreft wierdt. Hy heeft ook haren naem van Geertruy, verandert in dien van Teresia à sacro corde Jesu, om die groote liefde, de welke hy wist (als haren Directeur) die sy hadde tot Jesus. Sy was ook soo vereenight met Jesus, dat sy geheel haer leven niet en heeft gedaen sonder sijnen Heyligen wille. Jae al eer sy merckelijke saken begost, heeft eerst lank gebeden om soo Jesus te bewegen, dat het hem soude gelieven, haer sijnen Heyligen wille kennelijk te maken.

Het is dikwils gebeurt, dat Jouffrouw van Hessen Beggyntjen, by de welke sy woonde, ende nu noch leeft, dat sy haer presseerde om een sake te doen van importantie, waer op sy haer antwoorde: gy wilt dat ik dat soude doen: ik en can noch en mag, Godt en laet my niet toe 't selve te doen, noch en beweeght my daer toe niet. Sy heeft altoos getracht naer te volgen de groote stilswijgentheyt van Jesus haren Bruydegom, maer geduerig vol van Hemelsche gedachten, ende bynaer een geduerige t'samen-spraek met Jesus die haer hert doorwont hadde. Hy heeft haer veel verborgentheden te kennen gegeven, van de welke sy seer luttel heeft gesproken aen iemant, als aen hare Biecht-vaders, ende dat noch door het pramen van gehoorsaemheyt, daer sy seer nouw aen was om te voldoen, 't welk haer vleesch en bloedt heeft gecost, gelijk sy aen de voorschreve Mede-suster Elisabeth heeft geseydt, dat in 't verclaren der gratien die sy ontfonk, ende de selve te schrijven een groote pynelijkheyt hadde: de welke anders niet voorts en quam als uyt haer seer diepe ootmoedigheyt, door de welke sy wenschte te blyven in haren niet, ende Godt alleen alle goedt toe te schrijven: want seyde sy, die

sigh selven iet toeschrijft, steelt als eenen dief, en om soodanige dieverye, souden wy overgelevert worden aen de Goddelijste justitie: Godt beware my dan van oyt dusdanige dieveryen te bedryven. Maer ik wil Godt laten dat hem toekomt, dat is alle eer ende goet, my schrijf ik toe de fouten en sonden, en het beletsel van sijn gratie.

Ik vindt my tegenwoordigh gedreven sonder my te connen wederhouden, 't welk ik voor den heelen Hemel verclare, ende hun al te samen roep als getuygen, dat ik my voor inder eeuwigheyt met Jesus verbinde, my noyt uyt mynen niet te verroeren. Ik wil in den selven doodt en begraven blyven, en alles in Godt erkennen, sonder de minste gedachtenisse van my selven te hebben. Protesterende dat ik wil leven en sterven, vereenight met sijnen behagelijken wil en geest, verfoeyende al dat buyten hem is: ende in mynen niet, soo blyf ick willeloos en verstandeloos: geen kennisse en begeere ik buyten Godt: alles dat in de werelt is, aengesien ik en verdrage, gelijk het Godt aensiet ende verdraeght. Godt is alles wetende, ende ik in alles onwetende, compter eenige wetenschap oft kennisse in myn verstandt, ik verlies dat weder bloot in Godt, en laet dat weer gaen, waer oft niet waer, gelijk het voor Godt is.

In welke ootmoedigheyt sy altoos is gebleven belastende weynige dagen voor haer sterven aen het voornoemt Beggyntjen, dat soo haest sy doodt soude zijn, sy al haer papieren soude in 't vier worpen, ende verbranden, sonder dat sy die soude lesen, oft ook iemant laten lesen: 't welk niet en is geschiet, door goeden en wysen raedt: want anders souden wy berooft geweest hebben van alle wonderlijkheden die den Heere door haer heeft gewerkt.

Laet ons komen tot andere particuliere gaven; in den eersten sy was seer sober, en met cleyn en luttel te vreden: sy hadde wel gewilt datse, niet en

hadde moeten eten, jae datse won en haer mede moest onderhouden, liever aen den armen soude gegeven hebben, maer haeren Bruydegom heeft dat uytgestelt tot op het leste van haer leven, gelijk wy hier naer sullen sien.

Sy seyde dikwils dat Jesus haer moeste loonen voor elken beet die sy adt, en voor elken oogenblik die sy leefde; want sy seyde, datse maer en adt, en leefde, om dat het den wille Godts was; in 't welk sy haer noch seer versterfde. Want in den Advent iet gekregen hebbende dat sy geeren at, om haer te mortificeren, peysde geduerigh aen wie sy dat ter liefde van Jesus soude geven. Sy dan komende vande stadt, ontmoet by het Beggyn hof een fraey dochterken, van 't welk sy vraeghde oft sy wel iet begeerde datse haer soude geven, ba jae antwoorde het maeghdeken, en gonk met haer in huys, en gaf haer dat. Sy en kost niet genoegh besien wat fraey en bevalligh kint het was, en soo sy selve hadt laten uyt den huyse gaen, peysde noch op eenen schoonen appel die sy hadde, ende dien langende, gonk op den oogenblik om haer den selven te geven: en siet soekende van alle kanten het kint, dat geen dry stappen van daer en conde zijn, en vondt het niet: 't is te gelooven dat het eenen Engel, oft onse Lieve Vrouwe is geweest: soo aengenaem zijn aen Godt de verstervingen die 't zijnder eere geschieden. Sy vertrooste alle menschen hoe bedroeft sy ook waren. Sy beminde seer de nettigheyt, soo van Ziel als van Lichaem: waerom haer gemeyn spreek-woordt was, Dat de vuyligheyt, en de sonden uyt de werelt waren, dan soude het noch iet zijn. Haer nettigheyt des Lichaems, gaf te kennen die haerder Ziele, want sy schroomde ook de minste sonde, omdat het Jesus mishaeghde, en overleggende de sonden van alle menschen, soo geestelijcke als werelijcke, gonk haer dat soo ter herten, datse nacht en dagh soo schreeuwde, dat wy dikwils vreesden, dat haer hert soude gebor-

sten hebben, gelijk wy gelooven dat sy nievers van gestorven en is, als van enckel swarigheyt van het overdenken der sonden, door de welke Godt dagelijkx mede vergramt wierdt. Sy seyde dikwils hoe de menschen dat costen doen, soo geduerig te biechten te gaen, en weer naer soo veel biechten, alweer geduerig de selve sonden doen. Dat het moeste zijn, oft datse geen oprecht berouw, oft geen groot insicht en hadden van het gene sy deden: daerom als sy te biechten gonk, bereydde haer tot dit H. Sacrament, met te verwecken acten van een volmaeckt berouw, en van droefheyt, alhoewel sy haer heel leven geen groote oft grove sonden en heeft gedaen.

Sy en soude ook niet lichtelijk een ander geoordeelt hebben, wat quaet dat sy sagh geschieden en als sy iemant hoorde een lichtveerdigh oordeel geven, van iet datse gesien oft gehoort hadden, berispte sy de selve, seggende, laet dat oordeel aen Godt, hy is alleen wys om te oordeelen, en wy zijn daer toe te bot en onbequaem.

Sy heeft gehadt de gave van te kennen de herten van die menschen, de welke by haer quamen, oft uyt curieusheyt, oft om te spreken van de gratien die Godt haer dede, oft uyt geveynstheyt, oft om haer in haer woorden te vangen, aen sulke en antwoorde sy niet, als met stille en luttel woorden. Als haer iemant versmaeyde oft verachte, badt voor die, en was blyde, en bedanktese van het gelt datse haer gaven om den Hemel te coopen: voegende daer by, dat de menschen wisten wat grooten schat dat het lijden is, sy en souden dien soo niet verworpen: want seyde sy, alsmen niet wilt lijden al dat Godt ons laet overcomen, maer murmureren, datmen dan al-even eens doet, gelijk iemant die met heel handts vollen gout wegh worpt. Want het lijden is het gout seyde sy, daer men den Hemel mede koopt.

Den Heere Jesus heeft sijn Bruydt ook wel la-

ten proeven, de pyne van sijn Doorne Croon, door een groote pyne die sy in haer hooft lede, die dikwils soo groot was, datse noch spreken noch hooren spreken en konde, namentlijk eens op eenen Witten Donderdagh, en Goeden Vrydagh, alswanneer sy die soo extraordinaerelijk gevoelt heeft, dat Elisabeth van Essen Beggyntjen, komende uyt de Kerk daerse de Passie gehoort hadde, meer beweegt was in haer te sien, als sy wel geweest was in de Kerk, in 't hooren der selve.

Sy heeft verscheyde reysen voorseydt, dat de straffen dier souden comen, om de groote sonden die dagelijkx geschieden, soodanigh souden wesen, als de destructie van Jerusalem dat den eenen steen op den anderen niet blyven en soude, en seyde daer geduerigh by, dat het wel mochte naer haer doodt zijn. Het welk nu soo geschiet, gelijkmen maer te veel by experientie siet en bevindt. Want wat zijn 't anders als plagen van den vergramden Godt, de grouwelijke aerdtbevingen, versinkingen van heel steden, bombardatien van soo veel plaetsen, de verdervinge van heel het Landt door den droeven Oorlogh? en wat men noch te verwachten zijn, is Godt bekent, soo wy ons niet en beteren, en afstant doen van sondigen.

Sy heeft ook te vooren geweten de doodt van eenen van ons Cappelaenen die ziek was, en seyde ons dat smorgens als wy by haer quamen, met sulk een sekeringe, als sy noch eenige sake haer heel leven hadde geseydt: wy seyden dat hy teenemael beter was, en dat de vrienden die hem hadden comen besoeken vertrocken waren, om de groote beternisse die sy in hem sagen, niet tegenstaende is hy den dagh naer hun vertrek, wesende den Feestdag van de H. Dryvuldigheyt, smorgens ten 6. uren gestorven, al even eens gelijk als snachts haer veropenbaert was. Sy heeft ook eenige jaren te vooren geweten, dat sy by ons soude comen woonen.

By haer zijn gekomen verscheyde zielen uyt het

Vagevier haer gebeden versoeken. Een is by haer gekomen, die moest haer schult spreken om dat sy in haer jonkheyt eenigh quaet van haer geseydt hadde, waer voor sy veel hadde geslagen geweest, maer datse lank geweest hadde sonder pyn, en haer schult gesproken hebbende, sagh haer op den oogenblik van den hoofde tot de voeten geborduert, en gonk soo naer den Hemel. Noch een ander die in haer huys een groot quaet toegelaten hadde, maer en had niet wel geweten dat de sonde soo groot was, en is daer me gestorven: ende naer datse onderhalf jaer doodt was, is op sekeren nacht by haer gekomen seer bitterlijk versuchtende. Masseur die vraegde wie datse was, en haren H. Engel die by haer was, antwoorde voor haer, seggende wie sy was. Dan vraeghde Masseur oft sy verdoemt was, sy antwoorde neen, ende dat om datse maer half geweten hadde, dat die sonde soo groot was, die sy in haer huys hadde toegelaten. Masseur peysende terstont, watse best soude gedaen hebben, om de ziel te helpen, heeft Godt haer ingegeven datse hem soude op-offeren de beslotentheyt van Jesus, die hy geleden hadde, de negen Maenden in het H Lichaem van Maria, en dede noch andere voor haer bidden.

Voorders heeft sy gehadt een visioen, datse tot de H. Communie gonk, en dat sy den Kelk me moeste in nemen. Waer door sy verstondt dat haer een groot lijden aenstaende was, in het welk eyndelijk sy gestorven is. Sy en heeft de dry leste dagen, noch rust, noch een ooge toegesloten gehadt, niet doende dan drinken, en een weynigh daer naer het selve weer uytbraken, want het en cost niet verre ingegaen, en is soo in de martelie, als eenen Engel, gelijk sy geleeft hadde, gestorven den 5. October 1702. oudt zijnde 46. en 28. jaren Beggyntjen geweest hebbende. Sy heeft by de twee dagen op der aerde gebleven, sonder in de kist gesloten te worden, en was noch soo sacht in alle haer lidt-

maten, en heel Lichaem, datmen haer gemackelijk soude gekleedt hebben, en alle de Aderen noch blauw gelijk wy die leven, tot verwonderinge van veel menschen die haer quamen sien. Sy leydt begraven voor S. Anna Autaer, onder een cleyn Zargsken.

Dat nu volght sijn eenige bemerkingen op alle haer devotien, ende sterf-dagh, de welke zijn vol mysterien, soo eenen haren vriendt seer wel bemerkt heeft, niet sonder de gratie des H. Geest, want hy seer heyligh van leven is. Sy is dan in den Heer ontslapen den 5. October, zijnde den sterf-dagh van de Seraphinsche Moeder Teresia, wiens naem sy niet te vergeefs gecregen en heeft. Sy is gestorven naer eenen vasten van 40. dagen, overgebracht in haer leste ziekte, gelijk noch voormaels is geschiet van twee en dry weken, sonder lichamelijke spyse, alleen te vreden zijnde met het H. Sacrament: Naer allen haren wensch op eenen Donderdagh, als het selve is ingestelt. Tusschen de twee Feest-dagen van de twee Seraphinen Franciscus, en Teresia, hare Patroonen. In de Octaven van den Arts Engel S. Michiel, ende den Engel Bewaerder. ln de Octave van den H. Roosenkrans, in wiens heylige 15. Mysterien al haer leven, doodt, en glorie van de H. Familie van Nazareth, hare gedurige oeffeninge besloten is. En op dat het Saligh getal van de 5. Heylige Namen ook soude sijn deel hebben, is ten 5. uren smorgens gestorven, den vijfden dagh van de weke, ende van de Maendt. Sy is by dat Heyligh geselschap nu vervoeght in de glorie, volgens den wensch van het soet beeldeken, door haren iever alle canten verspreydt. Want sy de sesde plaetse alhier wesende, soo seer betracht heeft te bekomen. Sy versoeke voor ons den selven geest in gratie, in den tijdt en Glorie, inder eeuwigheyt. Amen.

Sy heeft achtergelaten dese Godtvruchtige maniere van Misse te hooren.

HEt H. Sacrificie der Misse, zijnde een cort begrijp van het leven en sterven Jesu Christi: waert saken wy considereerden, die hoorende oft dienende, dat Christus onsen Salighmaker, daer gelijk wederom gecruyst wordt, ende stonden met Maria sijne gebenedijde Moeder onder het Cruys, biddende met Jesus en Maria voor de saligheyt van de heele werelt: wy souden ongetwijffelt besondere gratien van Godt ontfangen, als gelijk te presumeren is dat Jouffr. Cordeys heeft gekregen, mits sy soo nouw heeft de mysterien der selve gade geslagen, en devotelijk weten uyt te leggen. Ende dit en moet ons niet wonder dunken, aengesien sy van jonkx af het geluk heeft gehadt, van alle dagen de Misse te dienen: want den Priester in het Clooster daer sy woonde, en begeerden niemant als haer, om deselve te dienen: ende nu Beggyntjen zijnde, de Misse voor soo veel als hare gesteltenisse het toeliet, noch dikwils heeft gedient.

Gaende naer de Kerke om Misse te hooren.

O Mijnen Aldergoedertierensten Godt, Heere ende Vader, ik begeere desen weerdigen dienst der Misse te hooren, ende u alsoo waerachtelijk te ontfangen in myn ziele, als u den Priester Sacramentelijk ontfangen sal in dese Misse, ende in die selve minne dat gy u selven offert onsienelijk na der Menscheyt, in het Heyligh Sacrament, met een vernieuwinge van alle u heylige verdiensten, voor my ende alle sondaren: soo offer ik u myn ziele tot uwer minne, myn herte tot uwer rusten, myn Lichaem tot uwen dienst, ende met dieper ootmoe-

digheyt, ende weerdige dankbaerheyt, soo offer ik in u Heylige verdiensten, ende in uwen alderliefsten wille my selven, ende al dat ik van u Goddelijke goetheyt gebruyke, tijdelijk ende geestelijk, ende ook begeer ik deelachtigh deser Misse te worden, ende alle de Missen die worden gedaen in 't Christen rijk, ende van alle de ontfangers daer gy desen dagh ontfangen word: Sacramentelijk, ten love ende ter eere uwer Goddelijke goetheyt die gy in u selven zijt. Want alle goet uyt u gevloeyt is, ende inder eeuwigheyt vloeyen sal sonder eynde, Amen.

Als den Priester de Albe aendoet, denkt

O lieven Heere wilt my onreyne sondaer kleeden met de kleederen der suyverheyt, der ziele ende des Lichaems, ende bindt my met het coordeken der liefde, op dat ik u behage.

Als den Priester den Manipel aen doet.

O lieven Heere, dat alsoo myn handen (dat zijn alle myn werken) dat sy altijdt geschien tot u Goddelijke eere, tot mynder ziele saligheyt, ende tot stichtinge van mynen even Mensche.

Als den Priester den Stoole om den hals doet.

O lieven Heere geeft my gehoorsaem te zijn u, ende die geboden, op dat ik tot allen tijde uwen lieven wille volbrenge, ende mynder sinnelijkheyt uytgae ende sterve.

Als den Priester de Casuysel aen doet.

O lieven Heere door u grondeloose bermhertigheyt, wilt my ontladen van den swaren last mijnder sonden, daer ik in beschuldight ben.

Als den Priester tot den Autaer gaet.

Gaet nu op Dienaer Godts in den naem ons liefs Heeren Jesu Christi, die om onsen 't wil neder gedaelt is, uyt den schoot sijns Hemelschen Vader in dit dal der tranen, op dat u offerande door hem ontfangen magh worden, wy sondaren gebetert, en alle geloovige zielen vertroost worden. Dit voorgaende is getrocken uyt den boek van myn Heer Antonius Vervoort: van den welken wy hier naer sullen spreken.

Den Priester gaet vanden Autaer.

Het gene ons beteekent hoe verre den Mensch van Godt was, ende noch soude wesen, ten waer den Sone Godts Mensch geworden waer voor ons, ende hem soo gemaekt den Sone des Menschen, om ons te maken kinderen Godts.

 

Den Confiteor beteekent ons, dat, al eer wy willen handelen met Godt in het gebedt, wy moeten bekennen onse fouten, ende ons daer over verootmoedigen, ende Godt daer van vergiffenisse vragen, al eer wy veranderen om met sijne Majesteyt te handelen.

 

Den Priester naer den Confiteor gaet tot den Autaer, ende kust den selven. 't Geen ons beteekent dat hy in dit H. Sacrificie niet en soekt sijnen tijdelijken interest in 't particulier, maer dat hy in alles soekt alleen de glorie Godts: ende gelijk Godt door de liefde is gebonden aen ons, dat hy alsoo ook niet en wilt doen, als voor de liefde van Jesus.

 

Achter een begint den Priester den Introitus. Het gene ons beteekent, het groot verlangen van de Oudt Vaders, naer de compste van den Messias,

ende in den selven tijdt, maeckt hy het teeken des H. Cruys om ons te beteekenen dat alle de rechtveerdige ende heyligen van het oude Testament niet en souden hebben eenige gratie, nochte en souden hebben connen geraken tot de saligheyt als door de verdiensten van het H. Cruys, oft Passie Christi. Ende den Priester voeght daer by den Gloria Patri, om ons te beteekenen dat den Messias was Godt ende Mensch, door wien aen den Mensch is gecomen de kennisse van de H Dryvuldigheyt, ende alle het gene den Sone Godts hier op der aerden gedaen heeft, is geweest tot lof van de Heylige Dryvuldigheyt.

 

Den Kyrie eleyson, is te seggen, Heere ontfermt u onser. Het gene ons beteekent het continueel verlangen van de Oude Vaders, hun geduerige gebeden dat toch soude gesonden worden den beloofden Messias. 't Welk niet en is sonder mysterie dat het negen keeren wordt geseydt: want de dry eerste, zijn ter eeren van Godt den Vader, de tweede dry, ter eeren van Godt den Sone, ende de derde dry, ter eeren van Godt den H. Geest: ende in dese manier doet den Priester als een belydingh van Geloof, ende aenbiddingh van de H. Dryvuldigheyt.

 

Den Gloria in Excelsis, beteekent ons dat het verlangen van de Oudt-Vaders, volbrocht is door de compste van den Messias: ende het teeken des H Cruys dat den Priester op het eynde maekt, beteekent ons dat Christus in de werelt gecomen is.

 

Al eer den Priester hem omkeert, kust hy het midden van den Autaer, die gelijk de Figure is van Christus, om ons te leeren dat hy hem met Christus vereenight, om eerst van hem de gratie te ontfangen, door die groot Sacrificie om de H. Kerck ende alle de Christenen daer van deelachtigh te maken, ende daerom hem omkeerende, doet hy de

armen open tot een teeken dat hy ons wilt deelachtigh maken van de gratie die hy ontfangen heeft.

 

Terwylen den Priester leeft de gebeden oft de Collecten, in dien tijdt condy Godt bidden voor uwe noodtsakelijckheden, Want dit gebedt beteekent dat Christus is op-geoffert in den Tempel, ende dat hy van sijne geboorte, tot dat hy gedoopt is van S. Jan, altijdt in het gebedt is geweest. In het eynde van het gebedt den Priester seydt altijdt door onsen Heere Jesus Christus, om dat de H. Kerk oft alle de Christenen van Godt niet en vragen, als door de verdiensten Christi; want gelijck Christus is den Verlosser des werelts, soo is hy ook den Middelaer tusschen Godt en den Mensch.

 

Den Epistel beteekent het oudt Testament, ende de Predicatie van S. Jan die den Voorlooper Christi was, en moest den Mensch disponeren om de selven te ontfangen.

 

Den Gradual is te seggen alle het gene den Priester seght naer den Epistel tot d'Evangelie, daer hy seght Alleluia, ende verhaelt hy 't noch dikwils, dit beteekent het geluk ende de blijdtschap die d'Apostelen gehadt hebben zijnde geroepen van Christus, ende de blijdtschap die sy gevoelt hebben zijnde in sijn soet Heyligh geselschap.

 

Eer den Priester gaet lesen het H. Evangelie, staet hy stil in het midden van den Autaer, ende blijft eenigen tijdt hem buygende, seggende eenige gebeden, het gene beteekent de eenigheyt van den Sone Godts die hem vertrok inde wildernisse, ende bleef daer veertigh dagen, hem bereydende door dese H. Eenigheyt tot de Predicatie van het H. Evangelie: ende soo wanneer den Priester daer soo gebooght staet heeft hy de handen t'samen, maer en rusten op den Autaer niet om een groot mysterie,

ende om ons te seggen hoe groot de vernederinge Christi heeft geweest, die verlaten is geweest, ende gelijck S. Marcus seght, verworpen met de beesten, al oft hy niet weerdigh en hadt geweest te zijn in de conversatie van de Menschen, Hy die den Koningh ende den Heere was van alle de Engelen.

 

Ende dan leestmen het H. Evangelie, ende alle het volck staet recht: waer door de Christenen te kennen geven datse gereet zijn hun te voegen naer de inspraken van den H. Geeft, ende dat sy willen getrouw zijn in het bewaren van het woordt Godts 't geen in het H. Evangelie besloten is.

Naer dat het H. Evangelie gelesen is, den Priester kust den Boek, in welcke Ceremonie den Priester u leert hoe aengenaem het woordt Godts ons moet zijn.

Naer het Evangelie seght den Priester den Credo, om dat den Mensch door het vercondigen van het Evangelie, is gecomen tot het waerachtigh geloof.

Den Credo voleyndt zijnde, den Priester keerdt hem om naer het volck: seggende, Dominus vobiscum: 't welk ons beteekent, dat de Apostelen door de heele werelt hebben gaen prediken het Evangelie, ende vercondigen de waerheyt van ons Geloof prekende de penitentie, ende bekeerende de Menschen tot het waerachtigh Geloof.

 

Hier eyndight het eerste Deel.

Het tweede deel.

HIer moeten wy ons in een ander dispositie stellen als in 't voorgaende: want in 't eerste hebben wy aengesien ons eygen selven door een ootmoedige bekentenisse van onse fouten: nu moeten wy aensien den Sone Godts, die in dit weerdigh Sacrificie hem geweerdight tot ons te comen, om ons te doen sien het exces van sijne liefde, ende ons te stellen in een volle mededeylinge van sijne

verdiensten, ende ons deelachtigh te maken van sijn Goddelijke gratie.

De principaelste dispositie die ik u wensche te hebben, waer datge u hert ende uwe intentie heel vereenighde met die van Jesus Christus. Ende voor al soud' ik u raden u besigh te houden met de gedenkenisse van de Passie Christi: want gelijck den Hemelschen Vader sijn vermaek neemt in de Passie ende doodt van sijnen eenigen Sone, alsoo neemt hy ook sijn vermaek in ons te sien besigh houden inde gedachtenisse der selve, ende ons te verwonderen over dit groot werk der liefde.

 

Tot naer den Credo blijft den Kelk gedekt, maer corts daer naer den Priester ondeckt den selven in het gesicht van allen het volk. Om ons te representeren, dat als den Hemelschen Vader sijnen eenigen Soon had laten leveren in de handen van de boose Joden, sy den selven in sijne Passie hebben naekt ontkleedt, ende soo gelaten tot spot van allen het volck 't geen beteeckent dit Mysterie.

Gy mooght bemerken dat den Priester het broodt ende den wyn gereedt maekt, lank te vooren eer hy het selve gaet consacreren, 't welk ons beteekent, dat al is 't dat Christus maer en is gestorven naer dry en dertigh jaren, nochtans van sijne ontfangenisse af altijdt sijn Passie ende doodt voorsien heeft, sijn selven soo geduerigh op-offerende aen sijnen Hemelschen Vader om te sterven voor den Mensch.

 

Den Priester gietende wyn in den Kelk, mengelt hem met water. Het gene ons beteekent dat als de Zyde Chisti is geopent geweest met de Lancie, daer uyt is gecomen water ende bloedt. Dese Ceremonie leert ons noch, dat den Sone Godts door sijn Menschwordinge, hem heeft vereenight met onse nature, sy selven Mensch makende: maer hier staet te bemerken datmen maer een druppel water en

doet in den wyn, 't Welk ons representeert dat alle de Menschen maer en zijn een druppel water voor Godt.

Den Priester eer hy het water daer in doet, hy gebenedijdt het met het teeken des H Cruys, om dat het water beteekent de Menschelijcke nature: welke Ceremonie ons beteekent, dat, is 't dat wy willen vereenight zijn met Godt door liefde ende gratie, dat wy moeten gebenedijdt zijn door Jesus Christus, die ons door sijne doodt getrocken heeft uyt de maledictie. 't Is daerom dat wy moeten bemercken dat in de Missen diemen leest voor d'Overledenen, dat het water niet en wordt gebenedijdt, om dat de Zielen die zijn in het Vagevier, versekert zijn van de gratie Godts, ende zijn in den staet van gratie.

Den Priester wascht sijn handen. Waer uyt wy moeten leeren, hoe net wy moeten zijn naer ziel ende Lichaem om ons te presenteren in dit Heyligh Sacrificie.

 

Hier naer keert hem den Priester naer het volk, ende seght luy Orate Fratres. Bidt broeders, om ons te toonen, dat, willen wy geraken tot de kennisse van de Mysterien van onse Saligheyt, wy moeten bidden dat hy door sijn Hemels Licht ons verstandt gelieve te verlichten.

Naer dese Ceremonie, den Priester blijft in stilswijgentheyt, 't is om te beteekenen het vertreck van Jesus, die hem vertrock uyt Judeën ende gonk in de Wildernisse, om dat de Joden hem sochten te dooden, ende sijn ure en was noch niet gekomen, ende soo bleef hy eenige dagen verborgen voor de Menschen: ende daerom den Dienaer die de Misse dient, houdt hem heel stil, ende en spreekt niet een woordt, om dat den haet der Joden soo verre was gecomen dat 'er niemant van Jesus en derfde spreken. Niet te min in desen tijdt van stilte, en laet den Priester daerom niet te bidden, maer

in stilte 't geen ons beteekent dat Jesus verborgen sijnde hem bereyde tot de doot, ende hem gereet maekte om te beginnen dat groot Sacrificie dat hy dede van syn selven aen den boom des Cruys.

 

Naer desen tijt van stilte den Priester begint de Prefatie de welcke hy seght met luyder stemmme: 't gene ons beteekent dat den dagh van sijne Passie naerderde, ende hoe den Sone Godts quam uyt de wildernisse naer Judeen ende gonk naer Betanien in het huys van Lazarus alwaer hy met blydtschap wiert ontfangen.

 

In het beginsel van de Praefatie den Priester segt heel luy Sursum corda, dat is te seggen, heft u hert op, om ons te leeren dat wy onse herten moeten trecken van alle wereltsche saken ende dat ons hert voor niemant en magh open zyn als voor Godt, ende om dat wy niet goets en vermogen sonder Godt en syne goddelyke gratie, segt den Priester in het beginsel van de Praefatie Dominus Vobiscum den Heere sy met UL. waer mede hy ons wenscht de hulpe van Godt ende de medewerkinge van syne gratie.

 

In het eynde van de Praefatie segt den Priester drymael Sanctus, om ons te leeren dat wy aenbidden eenen Godt en dry Persoonen aen de welke wy alle eer schuldig zyn.

 

In het eynde maekt den Priester het teecken des H. Cruys om ons te leeren dat Christus niet en is in de werelt gekomen om te hebben een tydelyk ryk, want hy selfs segt, dat syn ryk niet en was van dese werelt, maer dat hy is gekomen op de werelt om ons te verkondigen dat het ryk Godts moet zyn in onse herten ende zielen dat pretendeert hy van ons, voor syn doodt, Passie, ende Cruys.

Naer de Praefatie volgt den Canon daer in moeten wy bemerken dry dingen. Eerst dat den Priester segt de woorden van den Canon in het secreet, t'geen ons beteekent dat den Sone Godts sijn H. Passie heeft begost met een extreme droefheyt die hy hadt in den hof van Oliveten die soo groot was, dat hy seijde, syne Ziele bedroeft te zijn totter doodt toe.

 

De silentie van den Priester beteekent ons de silentie van den Sone Godts met de welke hy verdroeg de valsche getuygenissen, de injurien die hem aengedaen wierden in sijn H. Passie, ende al conde hy veel dingen antwoorden, nochtans verdroegh het al sonder een woort te spreken, blijvende stil als een lam om gedoodt te worden voor de sonden van de werelt.

Ten tweeden, in den selven tyt den Priester buijght hem in het midden van den autaer, 't gene beteekent de ootmoedigheyt daer den Sone Godts hem mede offerde tot de justitie van sijnen hemelschen Vader om te sterven voor de saligheyt van den Sondaer.

Ende als gy siet den Priester soo geboogt considereert den Sone Godts in het gebedt dat hy dede in het Hofken daer hy met sijn heylig aenschijn lag plat ter aerde, ende tracteerde met sijnen Hemelschen Vader voor sijne doot, ende in dat ghebedt kennende den wil van sijnen Hemelschen Vader, hy accepteerde ende gaf hem over aen sijne goddelijke regtveerdigheyt: Stont dan op ende gonk sijne vyanden te ghemoet, ende stelde sijn selven in hunne handen hem overleverende aen hunne vreedtheyt.

Ten lesten dan kust den Priester het midden van den Autaer, dat ons beteekent dat den Sone Godts sijn selven gewilliglijk geoffert heeft tot de doodt des Cruys uyt pure liefde.

Naer dese Ceremonien den Prister maekt drymael het teeken des H. Cruys, en maekt die gelyk over het broot ende den wyn, dat beteekent dat den Sone Godtt heeft gegeven sijn H. Lichaem ende Bloet voor de voldoeninge van de sonden des werelts, ende heeft het selven gegeven door den goddelijken raet, want de dry Persoonen van de H. Dryvuldigheijt hebben daer in geconsenteert.

Terwylen desen tyt den Priester is in stilte ofte spreekt heel stil, om dieswille dat het mysterie van de Menschwordinge Christi, ende de verlossinge van den Mensch secreet was, ende niet bekent en was dan aen weynige persoonen, ende de werelt selver, voor de welke Godt allen dit dede, en heeft de kennisse niet gehadt.

 

Als den Priester is by naer aen de Consecratie soo hout hy sijn twee handen over de Hostie ende den Kelk en blyft soo eenigen tyt, om ons te toonen de macht die den Hemelschen Vader toonde over sijnen eenigen Sone. Dese selve Ceremonie leert ons dat den mensch hem behoort geheel aen Godt te offeren, ende dat wy zijn hangende aen sijne macht

Hier naer den Priester maekt een Cruys over de Hostie ende den Kelk eer hy consacreert, om op een nieuw te representeren ende als een besluyt van al datter gepasseert is in den Heere Jesus Christus ten tijde van sijne Passie.

Dan neemt hy de Hostie in sijn handen om te pronunceren de krachtige woorden van de Consecratie, maer eer hy Consacreert, hout hy eenigen tijt de Hostie in sijn handen, hy slaet sijn oogen naer den Hemel, hy gebenedijt de Hostie met het teeken des H. Cruys, ende doet het selve over den Kelk.

Alle dese actien beteekenen op een nieuw, het gene den Sone Godts heeft gedaen in het lesten avont-mael Consacrerende het broot ende wyn ende

stelde in het goddelijk Sacrificie der Misse ende het H. Sacrament des Autaers.

Hier naer prononceert hy de krachtige woorden van de Consecratie: maer hier staet te bemerken, dat als den Priester die woorden prononceert hy hem boogt over den Autaer 't geen ons beteekent dat allen het volk behoort te bidden, om dat wy altemael waren in een eeuwige maledictie ten waer dat den Sone Godts door sijne doodt had comen voldoen aen de goddelyke rechtveerdigheyt.

De Consecratie van de Hostie gedaen zijnde den Priester valt op sijn knien ende aenbidt die, ende heft de selve op, die toonende aen het volk om hun te nooden om de selve Majesteyt tegenwoordig gelyk hy is in den Hemel, maer verborgen onder de gedaente van broot, ook te aenbidden. Hy is hier in het midden van het volk gelijk in den hemel in het midden van de Engelen ende Heyligen. Al het gene den Priester heeft gedaen met de Hostie, doet het selve met den Kelk die door de cracht van de woorden der Consecratie den wyn verandert in het Bloet Jesu Christi.

 

Als den Priester opheft de H. Hostie ende den Kelk, tis wel om hem te aenbidden, maer 't is nog om ons te representeren hoe den Sone Godts is verheven aen het houdt des Cruys, ende is daer geweest tot spot van allen de werelt.

 

Naer de Consecratie den Priester bidt in't stilte hy maekt een Cruys over de Hostie ende kust den Autaer, om ons te toonen dat wy vereenigt zijn met Godt door het H. Sacrificie van het Cruys.

Naer eenige stille gebeden den Priester maekt nog drymael het teeken des H. Cruys, meer op de maniere die te remarqueren is: want het eersten Cruys maekt hy over de Hostie, het tweede over den Kelk, het derde over sy selven. Die representeren ons de groote avantagie, die alle soorten van staten hebben

ontfangen van de Passie Iesu Christi. De eerste zijn de Heyligen die hun in den hemel verblyden van de sienelyke presentie Iesu Christi, die sy verkregen hebben door de verdiensten van de Passie Christi. De tweede zijn de geloovige die noch zijn in het Vagevier, die dagelyckx verwachten de voldoeninge van hun sonden door de verdiensten der Passie Christi. De derde zijn de geloovige die noch zijn in de werelt die geen ander hoop en hebben als in het Cruys en Lyden Christi.

 

Hier naer slaet den Priester op sijn borst seggende met luyder stemme: Nobis quoque peccatoribus 't is te seggen Heere zyt ons genadig arme sondaers. Dit beteekent als gelijk den goeden Moordenaer die met luyder stemme heeft beleden de Godtheyt ende de macht van Iesus Christus, ende dat met soo een levende geloof dat hy volle vergiffenisse van sijn sonden heeft bekomen, wy ook met hem den Hemel mogen verdienen.

 

Een weynig tyts hier naer den Priester maekt nog drymael het teeken des H. Cruys over de Hostie ende den Kelk, om te representeren dat Christus dry uren levendig heeft aen het Cruys gehangen, ende hier mede ontdekt den Priester den Kelk buygende sijne knien ende nemende de Hostie in sijn handt maekt nog drymael het teeken des heylig Cruys met de selve over den Kelk ende twee tusschen hem ende den Kelk, waer door ons beteekent wort, dat als den Sone Godts doodt was, nog dry uren bleef aen het Cruys hangen. Boven dien dat Christus naer syn doodt is doorsteken met een lancie in sijn zyde, waer uyt vloeyde water ende bloet. Naer welke Ceremonie den Priester houdende noch de Hostie in sijn hant boven den Kelk verheft hy die 't samen met den Kelk een weynig op, seggende Omis honor & gloria. 'T is geseyt alle eere ende glorie zy aen Godt den Vader, ende den

Sone in de vereeninge van den H. Gheest. Hier mede ons leerende dat de heylige Dryvuldigheyt noyt geen meerder eer oft glorie en kan ontfangen als door de Passie Christi: Het verheffen der H Hostie met den Kelk op den selven tyt geeft ons te kennen, dat de grootheyt Godts die scheen vernedert te zijn door de sonden van den mensch, is verheven door de voldoeningen van Iesus Christus door sijn vernederinge aen het Cruys. Hier naer set hy neder den Kelk leggende de H. Hostie op den Corporael ende deckt den Kelk, dit representeert ons hoe Christus wort afgedaen van het Cruys ende in het graf geleyt.

 

Dit gedaen zijnde leest den Priester heel luy den Pater noster: Dit beteekent dat de selve die hem hadden gekruyst, siende alle die wondere teekenen, bekenden dat Christus was den Sone Godts.

Hier naer den Priester hout hem heel stil, dit beteekent de rust van Christus die bleef stil in het graf tot sijn glorieuse Verryssenisse.

 

Hier eyndight het tweede Deel.

Het derde deel
Stelt ons voor de Verryssenisse Christi.

BEmerkt hier dat den Priester van het Offertorie af de Pateen onder den Corporael heeft geleyt, ende nu neemt hy de selve in sijn hant: Dit beteekent een groot mysterie. De Pateen is ordinaris van gout, ende het gout is het edelste onder de metaelen: alsoo naer de opinie van veel de Pateen van gout beteekent de Godtheyt die oneyndelyk te boven gaet alle creaturen. Dan legt den Priester op de Pateen de geconsacreerde Hostie om te betoonen dat de Godtheyt noch voor de Passie, nog naer de Passie en is gescheyden geweest van de heylige

Menscheyt: en om te toonen datter niet en is vergeten in dit H. Sacrificie, gy moet bemerken dat de Hostie blyft op de Pateen van het beginsel van de Misse tot den Offertorium, 't welk beteekent de vereeninge van de Godtheyt met de Menscheyt die noyt en zijn gescheyden geweest: Maer in het tweede Deel van de Misse leyt de Hostie op den Corrael ende de Pateen onder den Corporael verborgen, 't welk ons beteekent dat in den tyt van de Passie de Godtheyt verborgen is geweest: maer gelyk den Sone Godts naer sijne Verryssenisse wederom heeft doen verschynen syne Godtheyt door veele teekenen, soo ontdekt den Priester wederom de Pateen ende legt de Hostie daer op die daer dan op blyft. 'T geen ons beteekent dat Christus naer sijne Verryssenisse niet meer en is gekomen tot de vernederinge van het lyden. In alle solemnele Misssen van den Offertorium tot aen den Pater-noster hout den Subdiaken de Pateen in syn hant om hoogh maer bedeckt, waer me de hy ons leert dat de Godtheyt wel is geweest verborgen, maer en is noyt gescheyden geweest van de Menscheyt.

Naer alle dese Goddelijcke Mysterien neemt den Priester de geconsacreerde Hostie in sijn handt, ende deyldt die in dry deelen. Om ons te leeren dat de Passie Christi profijtigh geweest is aen dry soorten van staten, aen de Heyligen die zijn in den Hemel, aen de Zielen die zijn in het Vagevier, en aen de Menschen die noch zijn in de werelt. Maer dit en is niet sonder Mysterie, want de eerste twee deelen voeght hy wederom 't samen: dit representeert, dat soo haest de Zielen in het Vagevier sullen gesuyvert zijn, sullen vereenight zijn, met die zijn in den Hemel. Het derde deel doet den Priester in den Kelk, ende mengelt dat met het H. Bloet Jesu Christi. Dit derde deel representeert de Christenen die noch in den Hemel niet en zijn met de Heyligen, maer hier noch leven om den Hemel weerdigh te worden. Daer zijn verscheyde Doctoo

ren die seggen dat dit derde deel 't welk valt in den Kelk, beteekent dat Christus in sijn Verrijssenisse door de kompste van sijne Godtheyt, heeft vereenight sijn H. Bloedt met sijn H. Lichaem: ende om te toonen dat alles is geschiet door de macht van de H. Dryvuldigheyt. Den Priester houdende in sijn handt het derde deel, maekt drymael het teeken des H. Cruys, ende in den selven tijdt hebbende gemaekt die dry Cruysen, seght den Priester met luyder stemme Pax Domini sit semper vobiscum. Den Vrede des Heeren zy altijdt met U-lieden. Om ons te betoonen dat Christus naer sijn Verrijssenisse heeft gegeven den Peys aen sijne Apostelen, ende heeft gelaten den Peys in werelt.

 

Hier naer seght den Priester Agnus Dei, om te toonen dat wy in dit H. Sacrificie der Misse, sien het waerachtigh Lam Godts, dat Joannes Baptist met den vinger wees, dat wegh neemt de sonden des werelts. Twee mael seght den Priester Miserere nobis, ende den derde mael, seggende Agnus Dei, seght hy Dona nobis pacem, 't welk ons leert dat wy niet deelachtigh en connen worden van den Vrede Christi, ten zy wy gesuyvert zijn door sijn gratie.

Hier naer seght den Priester Pax vobis, Vrede sy U-lieden, om ons te doen gedencken dat wy door de verdiensten van Jesus Christus verkregen hebben den Peys met Godt, en daerom ist datmen voor de H. Communie geeft den kus van vrede, om ons te leeren dat wy moeten vereenight zijn met den bant van liefde tot onsen naesten eer wy ons vernaderen tot de H. Communie 't welk is het Sacrament van Liefde. Maer bemerkt dat den Priester eerst kust den Autaer om ons te toonen dat den vrede in Godt sijn beginsel heeft ende door Christus aen de Christenen is gegeven.

 

Hier naer den Priester bereyt hem tot de H. Communie: gy kont van gelyken doen ten minsten tot

de geestelyke: Maer al eer den Priester Communiceert buygt sijn knien om ons te leeren, dat wy eerst Godt moeten aenbidden eer wy hem ontfangen. Den Priester seggende: Domine non sum dignus bekent dat wy niet weerdig en zijn Godt te ontfangen. De ootmoedigheyt is ons noodig als een bereydenisse tot de H. Communie.

Naer de Communie blyft den Priester een luttel stil om Godt te bidden ende te bedanken van dit groot weldaet, ook om te toonen dat hy bereet is om syn bloet te vergieten voor de waerheyt van ons H. Geloof.

Terwylen den Priester voleynt de Communie, den Dienaer verdraegt den Boek van d' een zyde, naer d' ander, dit beteekent ons dat de Joden die nu hertneckigh blyven, op het eynde van de werelt hun sullen bekeeren tot ons H. Geloof. Hier naer den Priester opent den boek, keert hem om in het midden van den Autaer seggende: Dominus Vobiscum den Heer zy met u-lieden, door het welk den Priester wenscht dat Christus geweerdigt het volk deelachtig te maken van syne gratie.

Dese Ceremonie beteekent nog, dat de H. Kerk sal groote blyschap toonen als de Joden in het eynde van de werelt hun sullen bekeeren.

Den Priester keert weer naer den boek doende eenige gebeden, t' welk ons beteekent dat Christus verheven zijnde tot de rechte hant des Vaders, is daer gestelt als onsen Middelaer die niet op en hout van voor ons te bidden.

 

Hier naer den Priester hem omkeerende segt: ltemissa est, 't welk te kennen geeft, dat het H. Sacrificie ten eynde is.

Den Priester kust hier naer met reverentie den Autaer ende bidt de H. Dryvuldigheyt, te aensien met een oogh van bermbertigheyt het Sacrificie dat daer is opgeoffert ende het selve te willen ontfangen door de verdiensten Christi.

Den Priester maekt hem bereyt om de Benedictie te geven, buygt hem ende doet reverentie aen het Cruys dat op den Autaer staet, om ons te leeren dat wy gebenedydt zijn door Jesus Christus, en dat alle gratien die wy krygeu, ons gegeven wort door de verdiensten van Jesus Christus.

Hier naer geeft den Priester de Benedictie die hy geeft in den Naem des Vaders, ende des Soons, ende des H. Geest. Dit beteekent dat als Christus is opgeklommen ten Hemel, volbrocht hebbende het Sacrificie van het H. Cruys, gaf de Benedictie aen syn Apostelen.

Naer de Benedictie leest den Priester nog d'Evangelie van S. Jan: In principio, ende als den Priester prononceert die woorden: Het Woordt is Vleesch geworden valt hy op syn knien, om ons te leeren met wat reverentie die woorden moeten geprononceert worden: maer principael tot een act van erkentenisse, ende om Godt te bedanken van een soo groot weldaet dat hy hem geweerdight heeft voor ons mensch te worden. Maer daer is nog Mysterie dat men dat Evangelie leest aen de zeyde van de Heydenen: want al ist dat de Joden hun sullen bekeeren, niet te min de H. Kerk en sal tot hun niet keeren. maer sy sullen tot de H Kerk keeren. In dese leste Ceremonie leeren wy dat op het eynde van de werelt Godt aen de Christenen nogh sal geven een meerder kennisse van dit H. Sacrificie dan te vooren. Deo gratias.

Sy heeft voor haer desen Uer-wyser op het Lyden Christi Jesu gemaekt.

s' Avonts ten 6. uren.

Overpeyst hoe Jesus de voeten wast van sijn Apostelen. Oeffent u in inwendige en uytwendige verootmoedingen ende vereert dit Mysterie met het kussen der aerde.

Ten 7. uren.
Jesus houdt het Avondt-mael ende stelt in het H. Sacrament des Autaers.

Verweckt eenen inwendigen honger tot dit Hemels Broodt, ende Communiceert geestelijk.

Ten 8. uren.
De droefheyt Christi in het Hofken, ende sijn vierigh Gebedt.

Wenscht die droefheyt te hebben over uwe sonden, met vierigheyt in 't gebedt, ende offert dese aen den Hemelschen Vader, tot voldoeninge van uwe slappigheyt.

Ten 9. uren.
Jesus wordt gevangen ende gesleypt door de Beke van Cedron.

Doet hier acten van vlytige gehoorsaemheyt, ende werpt u eenen Miserere plat ter aerde.

Ten 10. uren.
Dien pynelijcken nacht, en alle die bespottingen.

Begeeft u tot de rust met wenschen en begeerte dat alle uwe weder-aessemen mochten Lof-sangen zijn, voor allen die oneer die Jesus op dien nacht heeft geleden.

Smorgens ten 5. uren.
Den onnooselen Kaeck-slagh voor Cayphas.

Offert Jesus allen u miserien ende arbeydt in de vereeninge van sijn H. Lijden, ende vereenight u met sijnen geest.

Ten 6. uren.
Valsche beschuldinge voor Pilatus.

Bekent u schult voor Godt en voor de Menschen, bidt vergiffenisse, ende tracht u sonden en fouten te beteren.

Ten 7. uren.
Stilswygentheyt van Jesus voor Herodes.

En spreekt niet dese ure buyten de noodtsakelijkheyt, en houdt u in eene grondige vernietinge.

Ten 8. uren.
Barabbas wordt voor Jesus gestelt.

Stelt Jesus in u hert boven al dat in de werelt is, met acten te verwecken van vierige Liefde.

Ten 9. uren.
De bloedige Geesselinge van Jesus.

Offert den Hemelschen Vader dit vergoten Bloedt voor u en voor alle sonden des werelts tot voldoeninge.

Ten 10. uren.
De pynelijcke Krooninge van Jesus.

Beschaemt u voor Godt dat gy soo weynigh condt lijden, ende bidt om de deught van verduldigheyt.

Ten 11. uren.
De Cruys draginge van Jesus.

Verkloekt u Ziel en geest, ende booght u gewillighlijk onder de kleyne Cruyskens die den Heer u over seyndt.

Snoenens ten 12. uren.
De schandelijcke Cruysinge van Jesus.

Offert u aen den Hemelschen Vader, dat hy met u doet in tijdt en eeuwigheyt naer sijn wel-behagen.

Ten 1. ure.
Jesus bidt voor sijn vyanden, en ontfanght den Moordenaer in genade.

Vergeeft en vergeet alles dat oyt iemant tegen u heeft misdaen, ende geeft Jesus eenen Kus van vrede.

Ten 2. uren.
Jesus seght tot sijn Moeder, Siet uwen Soon.

Beveelt u met een kinderlijck hert aen Maria, ende bidt om haren bystandt in de ure van u doodt.

Ten 3. Uren.
Jesus geeft sijnen geest met een nedergebooght hooft.

Offert Jesus op u doodt, die gy in de vereeninge van sijn H. Doodt wilt sterven.

Ten 4. uren.
Openinge der Zyde Christi.

Offert dit Water ende Bloedt tot suyveringe van de Zielen in 't Vagevier.

Ten 5. uren.
Afdoeninge van 't Cruys ende de Begraeffenisse.

Begraeft u in de Wonden van Jesus, ende blijft daer in woonen.

Geestelyck dicht.
Gemaekt van Jouffr. Cordeys door 't welk Jesus roept sijn Bruyten om te Lijden.

 
BLijft mijne Bruydt een weynigh staen,
 
Ick sou u geeren speken aen,
 
Ick vindt soo geeren eenen Mensch
 
Daer ick aen spreken kan naer wensch,
 
Daer wordt niet veel naer my gehoort,
 
Sy zijn in d'ydelheyt versmoort,
 
Van Lijden is veel myne spraek,
 
Daer is een ieder af vervaeckt;
 
Het Lijden en staet niemant aen,
 
Men wilter al af loopen gaen,
 
Maer ick als eenen goeden Vriendt
 
Wete het beste wat hun diendt,
 
'T is veel beter te lijden hier,
 
Als te gaen naer het Vagevier,
 
Aen die wilt zijn aen my rebel,
 
Daer heb ick voor gemaekt de Hel;
 
Maer wildy wesen wel versint,
 
Siet dat gy my ten besten mint:
 
De Cruyskens al doen sy wat pyn,
 
Sy zijn de Ziel een medecyn,
 
'K ben u in Cruycen voorgegaen,
 
Mari' en Joseph volghden 't saem,
 
Wy leefden t'samen sonder pracht,
 
De Werelt heeft ons niet geacht,
 
En werckten t'samen in ons huys,
 
Sy peysden dickwils op myn Cruys,
 
Van sonden zijn wy onbesmet,
 
En waren altijdt in 't gebedt,
 
Soo leefden wy lanck onbekent,
 
Peyst voorts hoe dat myn leven ent:
 
Besiet my aen 't Cruys geslagen,
 
Van lijden sult gy niet klagen:
 
Doet Godt soo met sijn Liefste Kint,
 
Peyst dat gy hebt veel meer verdient,
 
Ick noey myn Bruyten allegaer
 
Om met hun Cruys te volgen naer,
 
Die met my heeft gedragen 't Cruys
 
Sal ick ontfangen in myn huys:
 
Die wel de vrucht van 't Lijden kent,
 
Die is nu seer het Cruys gewent,
 
Wilt geeren Lijden druk en smert,
 
Gy sult een Mensch zijn naer myn hert:
 
Ontfanght de Cruycen met Joleyt,
 
Het Cruys brenght u ter Saligheyt.

Noch een kleyn Dichtjen van haer, door het welk Godt den Mensch tot hem roept.

 
KOmt al tot my met groote vlyt
 
En proeft eens myn goethertigheyt,
 
Ik heb soo lank naer u gewacht,
 
Daer over doen ik myn beklacht,
 
Als gy iet hebt dat u onstelt,
 
Ik ben 't die 't al in vreden stelt,
 
Geeft u aen my met alle kracht,
 
Soo suldy zijn uyt vyandts macht,
 
Al zydy maer van aerd' en slyk,
 
Ik sal u leyden in myn Ryk,
 
Daer d'Engels maken zoet geluydt
 
En Trouwen u daer voor myn Bruydt,
 
Ten is voorwaer niemant berouwt
 
Die maer met my en zijn getrouwt:
 
Sy zijn met my in myn Paleys,
 
Daer eten sy die Engels Speys:
 
Myn Moeder is tot u gesint,
 
Sy sal u houden voor haer kint,
 
d'Engelen zijn tot uwen dienst,
 
Zyt maer voor my 't is altydt winst,
 
Geeft my u hert voor een present,
 
Ik heb daer naer soo lank gewenst:
 
Soo gy dit nu niet en gedooght
 
't Sal u berouwen in u doodt.

Hier volgen de Pointjens van Jouff. Cordeys gemaekt op het Leven en Lijden Jesu Christi 't welk sy dagelijkx heeft gedaen door het trecken van sulk point dat Jesus wilde dat sy in 't selve haer soude oeffenen. lae den lesten dagh voor haer doodt, Iouffr. Elisabeth van Essen, treckende in haer plaetse de glorieuse Hemelvaert, seyde sy, Masseur gy sult seker sterven. Het welk ook soo is geschiedt,

geloovende dat dien dagh de Ziele noch ten Hemel gevaren is: want naer een leven gelijck sy geleeft heeft, magh men sulkx wel hopen en betrouwen.

I. De Liefde van Jesus.

Bedanckt hem voor sijn bermhertigheyt. Leest eenen Miserere voor die gestorven zijn met devotie tot sijn Familie. Verweckt iemant tot den dienst van de H. Familie.

II. De Liefde van Maria.

Verblijdt u en wenscht haer veel geluckx dat sy is de Moeder van Jesus. Bidt datse haer wilt ontfermen over de Zieltjens in 't Vagevier. Doet iet voor het armste Zieltjen.

III. De Liefde van S. Joseph.

Bidt heden voor de Sondaren, ende bekeeringe der ongeloovige, op dat een vonckxken van de Goddelijcke Liefde magh dalen in alle versteende herten.

IV. De Liefde van S. Anna.

Zyt heden danckbaer voor alle de gratien die Godt gedaen heeft aen sijn H. Familie. Bidt dat sy alle Menschen herten tot haer devotie wilt verwecken.

V. De Liefde van S. Ioachim.

Offert Iesus op, alle herten der Menschen met alle hun wercken, dat Iesus die wilt Heyligen door de verdiensten van sijn Heylige wercken.

VI. Ter eeren van de Komste Christi.

Noeyt hem dickwils, en bidt hem dat hy in u herte sijn woonplaetse neme. Groet oock Maria, met den Engel Gabriel, en leest Magnificat.

VII. Ter eeren de arme Geboorte Christi.

Zyt te vreden met uwe inwendige en uytwendige armoede, lijdtse in de vereeninge dat Iesus is ontbloot geweest om u van sijn glorie. Leest Te Deum Laudamus.

VII. Ter eeren dat Iesus is Besneden.

Offert dat eerste Bloedt voor u sonden, en alle de sonden des werelts met acten van berouw. Leest De Profundis.

IX. Ter eeren de aenbiddinge van de H. dry Koningen.

Offert Iesus dry giften, een Aelmoes, een Verstervinge, en een devoot Gebedt.

X. Ter eeren dat Iesus is gedoopt geweest.

Zyt danckbaer aen Godt dat hy u heeft door het doopsel als sijn kint aengenomen, en van Catholijcke Ouders laten geboren worden. Vernieuwt u belofte des doopsels.

XI. Ter eeren dat Iesus veertigh dagen heeft gevast en getenteert is geweest.

Doet twee Verstervingen, en bidt hem om sijn gratie om te wederstaen aen alle bekoringen.

XII. Ter eeren het verborgen Lijden van Iesus.

Vereert dit Mysterie met heden te lijden sonder klagen wat u overcomt, en offert Iesus verborgen lijden voor u verborgen sonden.

XIII. Ter eeren dat Iesus ingestelt heeft het Heyligh Sacrament.

Bidt een half ure tot danckbaerheyt, en tot reparatie van alle oneer die Iesus daer lijdt.

XIV. Ter eeren het lesten Avontmael dat Iesus hielt, en Ioannes liet rusten op sijn Borst.

Bidt hem dat hy u ook laet rusten op sijn Borst, op dat u ziele gevoedt worde in sijn Liefde. Aenbidt de Alderheylighste Dryvuldigheyt met 9. mael Gloria Patri, &c.

XV. Ter eeren de droefheyt van Iesus in het Hofken.

Houwt hem een ure geselschap: bidt hem dat hy

ieder Mensch in de ure van hun doodt een oprecht berouw van hun sonden verleent.

XVI. Ter eeren den herden Kinneback slagh die Jesus ontfinck.

Neemt geen revengie met woorden oft met wercken, peyst op de Sachtmoedigheyt van Jesus. Leest seven Pater nosters.

XVII. Ter eeren der Geesselinge Christi.

Houdt u inwendigh by Iesus met acten van danckbaerheyt: en offert sijn vergoten Bloedt voor de heele werelt, en de zielen in 't Vagevier.

XVIII. Ter eeren dat Iesus sijn Cruys droegh.

Bidt om met patientie u Cruys te dragen: bidt ook voor al die met onpatientie hun Cruycen dragen, en offert hun lijden voor hun op.

XIX. Ter eeren dat Iesus is Gecruyst.

Draeght u Cruys verduldelijck, en tot danckbaerheyt doet een Cruys-gebedt.

XX. Ter eeren de dry Ribben die uyt het Rugge-been van Jesus geschoten sijn, geladen zijnde met sijn swaer Cruys die door het vleesch waren gebroken uyt de gevrichten.

Vereert en groet die met dry mael Pater noster en Ave Maria.

XXI. Ter eeren de doodt die Jesus is gestorven.

Offert hem dikwils op u doodt, die gy in de vereeninge van sijn H. doodt wenscht te sterven. Bidt voor al die dien dagh sullen sterven: offert hun doodt me op.

XXII. Ter eeren dat Jesus begraven is.

Onthouwt u van alle blijdtschap aengaende de werelijcke dingen. Bidt Jesus dat hy u wilt begraven in sijne Wonden.

XXIII. Ter eeren de Droefheyt van Maria.

Houwt haer heden geselschap, en besoeckt ergens haer beeldt: Leest seven mael Ave Maria.

XXIV. Ter eeren de vyf Wondekens van Jesus.

Groet die, en bidt hem dat hy sijne H. vyf Wonden in u hert wilt drucken, doet vyf Verstervingen.

XXV. Ter eeren dat Iesus is nedergedaelt ter hellen.

Daelt oock met u hert in het Vagevier, vertroost de Zieltjens, offerende aen Godt het dierbaer Bloedt dat uyt de Heylige Wonden Christi is gestort.

XXVI. Ter eeren dat Jesus is Verresen.

Tracht niet te vallen in u meeste gebreken, bidt hem om sterckte, met 5. Pater nosters en Ave Maria.

XXVII. Ter eeren de blijdtschap van Maria als Jesus was Verresen.

Bidt haer dat hy alle bedroefde Menschen wilt verstercken in hun droefheyt, en vertroosten de Zieltjens in 't Vagevier.

XXVIII. Ter eeren de glorieuse Hemelvaert Christi.

Offert u in begeerten om met hem te zijn, stiert alle uwe gedachten naer den Hemel.

XXIX. Ter eeren van de Komste van den H. Geest.

Offert u in verlangen: ende leest seven mael Veni Creator Spiritus.

XXX. Ter eeren der Alderheylighste Dryvuldigheyt.

Offert u dikwils in het verwecken van acten van Geloof, Hope, ende Liefde. En leest het Geloove en dry mael Gloria Patri.

 

Sy heeft gehadt een groote devotie tot de Geboorte en kindtsheyt van Jesus, soo dat sy jaerlijckx maeckte een Bethlehem, en dee een jeder die het

quam sien de Benedictie van Iesus vragen, en heeft gemaekt het naervolgende Dichtjen om het Kindeken op te offeren, en met hem altijdt vereenight te blijven.

 
ICk ben een Medeken jonck van jaren,
 
En sou soo geeren met Iesus paren,
 
Ik gaen hem soo soeken tot in den stal,
 
Komt ook met my gy goey vrindekens al,
 
Want ik voor altoos met hem wil trouwen,
 
Noch ten sal my seker niet berouwen
 
Mits myn Lief en ik, wy dan worden een,
 
En sijn goet sal wesen aen my gemeen
 
Al myn schulden moet hy oock betaelen
 
Ick sal hem daer van getuygen haelen.
 
Maria Moeder is daer toe bereydt,
 
Sint Ioseph heeft het oock my toegeseydt,
 
Soo sullen wy t'saem leven in vrede,
 
Syn Cruysken sal hy my deylen mede,
 
Maer als ick daer naer sterven sal de doodt
 
Dan sal ick ook rusten in sijnen schoot:
 
Vrienden ik noey u allegaer te feest,
 
Zijt hier vrolijk en verheugt om het meest,
 
Iesus is den alderliefsten Bruydegom
 
Zyt altemael hertelijck willekom,
 
Wy komen ook hier Maria tegen
 
En sy geeft ons haeren soeten zegen,
 
Vrienden en zijt ten minsten niet in pyn
 
Want Iesus maeckt hier nu van water wyn.

SY heeft oock gehadt een seer groote devotie tot de Heylige Familie de welcke consisteert in dees vijf Persoonen, te weten Iesus, Maria, Ioseph, Ioachim en Anna, om welcke sake sy oock veel opsprake heeft geleden. Want een huys gehuert hebbende tegen over de Kerk, hadde groote begeerte om de H. Familie, uyt 't selve te hangen, want dat en honck noch niet uyt op het Beggyn-hof, ende dat om de H, Familie te vereeren, 't geen sy

oock niet en dee sonder den raedt van haren Biechtvader, aen wie bekent was haer goede intentie. Maer door duyvels ingeven, die dat niet en kost lijden dat de H. Familie besonderlijck soude geeerdt worden, soo seyden de Menschen dat sy dat dede, om van de Menschen den naem van heyligh te hebben, het welck een groote valscheyt was. Jae door boosheyt hebben sy de beeldekens niet alleenelijck afgescheurt, maer 't alderdroefste is dat 's hebben dry duyvels gheplackt, eenen op Iesus, eenen op Maria, en eenen op Ioseph, waerom sy groote droefheyt hadde: want sy seyde dat alsulk affront niet gedaen en was aen haer, maer aen Iesus, Maria en Ioseph. En sy heeft wel geweten wie dat het gedaen hadde, soo door Godt, als wel ook van iemant die haer dat geseydt heeft: maer en heeft het ons noyt willen seggen, en sy heeft voor die Menschen gebeden.

Regels en Maniere om devotelijck te eeren de Heylige Familie.

Dle hun daer toe begeven sullen trachten alle dagen Misse te hooren, want de Misse is een kort begrijp van het Leven ende Lijden Iesu Christi: dagelijckx dan zijnde in het H. Sacrificie der Misse, sullen sy trachten dat Leven en Lijden Iesu Christi in hun te drucken, op dat het dagh en nacht hun lichtelijck magh tot liefde en danckbaerheyt verwecken.

Sy sullen dan geduerende de Misse lesen vyf Pater nosters en vyf Ave Maria, ter eeren de vyf Heylige Persoonen van de H. Familie.

Den eersten ter eeren van Iesus Godt ende Mensch, die men sal op offeren aen den Hemelschen Vader tot voldoeninge van ons onachtsaem leven, en van alle de Menschen des werelts. Welcke devotie tot

de H. Familie ons sal bewegen om Iesus naer te volgen, die al wat hy op de werelt heeft gedaen, alles is geweest tot saligheyt van ieder Mensch in 't besonder! Oversulkx soo en moeten wy niet alleen besorght zijn voor onse saligheyt, maer naer het exempel van Iesus voor de heele werelt.

Den tweeden Pater noster en Ave Maria ter eeren van Maria, op datse als Moeder der bermhertigheyt ons een Middelersse wilt zijn by haeren lieven Soon, principalijck in de ure van ons doodt, ende voor al die de welke dien dagh sullen komen voor het Oordeel Godts; oock voor de Zielen in 't Vagevier, dat Godt hun wilt bermhertigh zijn.

Den derden Pater noster ende Ave Maria ter eeren van den H. Ioseph, die den Bewaerder van Maria was, dat hy ons en alle Menschen wilt bewaren van sonden, ende helpen de Maeghden hunnen Maeghdom bewaren.

Den vierden Pater noster en Ave Maria ter eeren van S. Anna door de groote blijdtschap die sy heeft gehadt als wanneer sy Maria heeft gebaert: op dat sy ons en alle bedroefde Menschen gelieve te vertroosten: en sullen wy het Lijden van de heel werelt aen Godt op-dragen in de vereeninge van het H. Lijden Christi.

Den vyfden Pater noster, ende Ave Maria ter eeren van den H. Ioachim die met groote blijdtschap Maria heeft op-geoffert in den Tempel. Soo sullen wy dan ons oock op-offeren aen de H. Familie, om in alles te zijn naer den wil en wel behagen Godts, noch't wy en sullen niet te vreden zijn met ons selven op te offeren, maer wy sullen alle herten der Menschen op offeren die daer in de werelt zijn, en komen sullen.

Als 'er nu vyf Persoonen tot dese devotie gedreven zijnde t'samen sullen zijn, sullen sy vyf briefkens maken, en op ieder een schrijven eenen Naem der Persoonen van de H. Familie, ende den Naem die ieder sal getrocken hebben, sullen den selven

als Patroon trachten naer te volgen, ende oeffenen 't gene in de eerste vyf poincten is, fol. 312. als gelijk gedaen gedaen hebben de Jouffrouwen Geertruy Cordeys, Elisabeth van Essen, Marie Offermans, Nicht van Cordeys, die in het Convent van S. Ioseph woonde, Marie van Essen, vier Beggyntjens, ende Catharien van Essen Geestelijcke Dochter, de welcke naer datse Godt gebeden hadden dat hy ieder soude bestieren om te trecken een briefken den Patroon die een yeder naer hun vermogen souden naervolgen, soo is 't geschiet dat aen Cordeys het briefken daer Iesus op geschreven stondt haer ten deele is gevallen: waer mede Iesus getoont heeft, dat sy de eerste en het beginsel soude wesen van de eerste Familie naer Iesus hier op der aerden, en dat sy hem ook moeste naervolgen in 't lijden van alle vervolginge. En Elisabeth van Essen heeft onse Lieve Vrouwe voor Patronersse: Catharien van Essen Geestelijcke Dochter, den H. Ioseph: Marie Catharien van Essen, de H. Anna, ende Marie Offermans Jouffr. Cordeys Nicht, den H. Ioachim.

Dese zijn de vyf van de eerste Familie die eerst tot Loven is getrocken, oft en gelooft oock niet dat yemant dat oyt heeft gedaen, want Iesus 't selve door haer hadde geschickt te doen.

De Oeffeninge die Masseur Cordeys seyde dat wy moesten doen, is dat wy moesten geduerigh in ons memorie hebben en met aendachtigheyt overpeysen het Leven van de H. Familie hier op der aerden, en oock dagelijckx een pointjen seggen van den H. Patroon die yeder hadt getrocken van de Heylige Familie: het welk sy heeft gedaen met sulcke devotie en wysheyt, dat wy verlanghden tegen dat sy begost haer pointjen te seggen. Dan seyde sy dat Iesus gelijck de Son, daerse een spleetjen open vindt, alles verlicht: soo ook, daer Iesus een hert open en bereydt vindt, dat hy daer de stralen van sijn Goddelijke gratie in schiet en verlicht: en gelijk de Son alsse schijnt op eenige weeke aerde, de selve

sterk en hart maeckt, dat ook soo onse herten die krank en slap zijn uyt den natuer, als die maer bestraelt en worden van de Goddelijke gratie, sterk en kloek worden om alles te doen en te lijden, dat Godt begeert van hun geleden te hebben: dit seyde sy, dat Iesus zijnde de Fonteyne der gratie, dat uyt de selve yeder conde scheppen de wateren der gratien, elck naer dat de mate van den goeden wil groot oft kleyn is: soo seyden sy elck haer pointjens op het schoonste. Uyt haer eygen Schriften en Relaes.

 

Den Eerweerdigen Pater Henricus van Geldrop heeft van jonkx af sigh in de deught der ootmoedigheyt geoeffent. Priester gewijdt zijnde, soberlijk en stillekens levende, heeft hij met soo grooten yever als gestichtigheyt eenige jaeren seker Pastorye bedient: naer de welke, wenschende een volmaekter leven te beleven, ontsteken door een brandende liefde, heeft hy versocht ontfangen te mogen worden in de Seraphinsche Orden van den Heyligen Franciscus, 't welk bekomen hebbende heeft de fondamenten van de voorgemelde deught soo diep geleydt, dat hy sulke uytstekende teekenen soo van 't gebedt, meditatie, Zielen-winst als van eenvoudigheyt heeft getoont, dat hy van een yeder voor een heyligh Man gehouden wierdt.

Te Loven woonende ende den Biechtvader van de voorseyde Jouffrouw Cordeys zijnde, seghtmen eenen blinden door sijn gebeden van Godt het gesicht verkregen te hebben. 't Antwerpen staende alwaer hy in 't jaer 1685. den 12. van October is gestorven, was hy Directeur van Jouffrouw Belluckas Fondatersse de Apostolinnen, de welcke hy seer heeft geholpen in 't fonderen van haren Regel: aen de welcke hy op sijne waerheyt heeft geseydt, dat al wat sy daer in dede, dat het den wille Godts, ende aen Godt seer behagelijk was. Prekende t'Antwerpen op de Osse-merckt in een Nonne Clooster,

alwaer de voorseyde Jouffrouwe sijn Sermoon hoorde, soo lank als hy preekte verscheen hy in haer oogen als eenen Ecce Homo.

Nu eenen tijdt gestorven zijnde, heeft sich aen haer veropenbaert, ende geseydt dat hy in den Hemel was: ende seyde voorders, dat de Menschen wisten, wat loon datse sullen genieten voor kleyn verstervingen, al waer 't maer het versterven van het aensien van een maskerade, datse daer voor een oneyndelijcke glorie souden genieten. Dese Jouffrouw Belluckas is gestorven in 't jaer 1700. in October, en heeft dit al verhaelt aen de Jouffrouw van Esse Beggyntjen tot Loven, met de welcke sy groote kennisse hadde.

 

Myn Heer Joannes Franciscus Ranvoet qualijck hebbende begonst te studeren in de H. Godtheyt, heeft terstont sijnen yever tot de Saligheyt van den Evenaesten laten blijken, met in de scholen de kinderen in de Artikelen van het Geloof te onderrichten, en met in het dorp van Baesem nu Prister geweydt zijnde, Sondaghs en s' Heylig-daghs tusschen sijne Misse het volck eenige Salige Vermaningen voor te stellen, en tot een oprecht Christelijk leven te verwecken.

Desen yever van Zielen te winnen heeft in hem veel meerder uytgeschenen ten tijde van derthien jaren in het groot Beggyn-hof van Loven, als wanneer hy om in dien Wyngaert te wercken, van sijne Overheyt is gesonden geweest: want niet tegenstaende hy verscheyde jaeren een ziek Lichaem heeft gedragen, soo en heeft hy sigh selve niet gespaert, maer heeft in den Biecht-stoel, en buyten den selven sonder op-houden gearbeydt, niet alleenelijck voor de Saligheyt van de Schapen die aen sijne Ziele-zorgh bevolen waren, maer ook voor een groot getal van jonge dochterkens, die hem ten laste niet en stonden. Waer in hy heeft willen volherden om aen Godt meerder Zielen te winnen, niet tegen-

staende hem dit ter oorsake van sijne swackheyt wel wierdt ontraden.

Men magh seggen dat hy naer het exempel van Christus voor sijne Schapen, sy selven en sijn leven heeft ten besten gegeven, namentlijck door het groot gewelt dat hy de leste dry maenden sijn krank en onderkomen Lichaem heeft aengedaen, om de bedieninge van sijne Ziele-sorgh te volbrengen, en aen een yeder daer hy konde, soo in 't tijdelijk als in 't geestelijck behulpsaem te wesen, soo dat wy hopen dat hy van den Opper-Herder Christus Jesus, voor sijnen tijdelijken arbeydt eenen eeuwi-loon heeft ontfangen, en door sijne lankduerige ziekte gelijk gout door het vier gesuyvert, is hy in 't jaer ons Heere 1701. den 22. Mey, wesende den Feestdagh van de Alderheylighste Dryvuldigheyt geadministreert zijnde met de gewoonelijcke Sacramenten van de Heylige Kerke, gestorven, oudt zijnde 41. en in 't 15. jaer sijns Priesterschap. Getrocken uyt sijn doot-briefken.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs