| |
| |
| |
Onderhavige bijdrage bevat hoofdzakelijk vondsten die gedaan werden in de middeleeuwse stadskern van Kortrijk. Dit eerste deel handelt over al dan niet gepubliceerde stukken van reducerend gebakken blauwgrijs, bruinrood aardewerk, zandsteengoed en majolica. Het ligt in de bedoeling in een tweede deel het aardewerk te bespreken dat gevonden werd in de stortplaatsen van pottenbakkersafval aan de Kleine Leiestraat, in het Sint-Niklaasinstituut en in Het Fort. Ons overzicht is chronologisch, in volgorde van ontdekkingGa naar voetnoot(1).
| |
Papenstraat 1954
Bij de bouw van nieuwe bureaus voor het stadhuis werden enkele stukken aardewerk gerekupereerd door ir. J. Demeyere. Zij berusten alle in het StadsmuseumGa naar voetnoot(2).
1. | Inv. 1645 (Fig. 1, 1). |
| Kruik. Geelgrijs tot bruin zoutglazuur, grijze klei. H.: 17 cm. Rijnland, 15de eeuw. |
2. | Inv. 1643. Kruik. Bruin zoutglazuur, plaatselijk geelgrijs uitgelopen; grijze klei. H.: 18,2 cm. Rijnland, 15de eeuw. (Fig. 1, 2). |
3. | Inv. 1644. Kruik. Grijs zoutglazuur; geelwitte klei. Rijnland, 15de eeuw. (Fig. 1, 3). |
4. | Inv. 1647. Kruik. Bruin zoutglazuur, grijze klei. H.: 15 cm; Rijnland, 15de eeuw. (Fig. 1, 4). |
5. | Inv. 1650. Grote kruik. Grijs zoutglazuur; lichtgrijze klei. De bovenhelft ontbreekt. |
6. | Inv. 1646. Slank kruikje. Grijs zoutglazuur; lichtgrijze klei. H.: 21 cm. Rijnland, 15de eeuw. (Fig. 1, 6). |
| |
| |
7. | Inv. 1648. Peervormige kruik. Hoogopgetrokken hals. Grijs-zwarte klei. H.: 20 cm. (Fig. 1, 7). Vlaanderen, 14de eeuw. Dit type is sterk vertegenwoordigd in Aardenburg. In Kortrijk ook gevonden in de brandlaag van 1382 (Papenstraat 1972)Ga naar voetnoot(3). |
8. | Inv. 1649. Kogelpot met rond gat in de bodemGa naar voetnoot(4). Bruin-rode klei. |
9. | Benedenhelft van een z.g. Jacobakannetje. Geknepen voet. Plaatselijk bruin zoutglazuur. Siegburg, 15de eeuw. |
10. | Verz. P. De Knock KuurneGa naar voetnoot(5). Kruik zoals nr. 7. |
| |
Molenstraat 1960
Graafwerk in verband met opzoekingen naar het Gallo-Romeins grafveldGa naar voetnoot(6) onder de Molenstraat leidde tot de ontdekking van een grote afvalkuil, die veel keramiek uit eind 16de en begin 17de eeuw bevatte. Die stukken werden gered door Br. J. Van Pottelberghe, die ze in depot aan het stadsmuseum heeft gegeven.
11. | Drie majolicafragmenten van platte borden. Op een ervan was in het plat een met stralenkrans omringde Madonna aangebracht. Op de rand van een andere scherf een blauwwit schaakbordmotief. Wit, blauw, bruin en geel. Antwerpen, eind 16de eeuw. |
12. | Klein steelkommetjeGa naar voetnoot(7). Bruinrode klei met bruingroen loodglazuur. H.: 7,5 cm. (Fig. 2, 12). |
13. | Kommetje met liggend oor. Standring. Bruinrode klei met bruin loodglazuur op beide wanden. H.: 7,2 cm; D.: 12,6 cm (Fig. 2, 13). |
14. | Twee-orige grape van bruinrode klein, bedekt met bruin tot groenachtig loodglazuur. H.: 16,6 cm; D.: 23 cm. (Fig. 2, 14). |
15. | Plat bord op standring. Op de brede rand zijn vier koncentrische lijnen van bruin loodglazuur aangebracht op gele achtergrond. Op de binnen- |
| |
| |
|
![illustratie](_lei004197401ill0016.png)
Fig. 1: Steengoedkruiken uit Kortrijk (Schaal 1/5).
|
| |
| |
| wand groen loodglazuur. H.: 3,2 tot 4 cm. (Fig. 2, 15). Dit type hoort thuis in het vormenrepertorium uit de pottenbakkersstortplaats aan de Kleine Leiestraat. 16de eeuw. |
16-21. | Vijf platte borden. Bruinrode klei en loodglazuur. D. 17-21 cm. (Fig. 2, 16; 2, 17; 2, 18 en 2, 19). |
22. | Grape met sterk geprofileerde rand. Bruinrode klei. |
23. | Halsfragment van een steengoedkruik uit Raeren, 17de eeuw. |
| |
Graanmarkt
24. | Fragment van majolica-schotel. Bruin, groen, blauw en wit. Diameter standring: 10,8 cm. Eind 16de eeuw. Verz. J. Viérin, Kortrijk. |
| |
Rijselsestraat 1964
Tijdens grondwerk voor de bouw van flatgebouw, gelegen tussen Rijselsestraat en Oude-Vestingstraat, werd een vestingstoren en een aanzienlijke hoeveelheid keramiek ontdekt. De Heer Cottenier, aannemer, schonk mij volgend kruikje:
25. | Kruikje met staand oor. De geribde wand is bedekt met een laagje zoutglazuur, dat varieert van lichtgrijs tot grijs-bruin; grijze klei. Raeren, 17de eeuw. H.: 18,4 cm. (Fig. 1, 25). |
| |
Grote Markt 1966
Bij bouwwerk voor ‘La Tricoteuse’ werd op grote diepte de gracht van het eerste kasteelGa naar voetnoot(8) van Kortrijk aangesneden. De grote hoeveelheid keramiek die daarbij gevonden werd, ging, op twee hiernavolgende stukken na, geheel verloren:
26. | Klein kommetje met staand oor. Loodglazuur. 17de eeuw. D.: 10,2 cm. Stadsmuseum, Inv. nr. 3337. |
27. | Klein potje met twee oren, bedekt met bruin zoutglazuur. 15de eeuw. H.: 6,8 cm. Stadsmuseum, Inv. nr. 3334. |
| |
| |
Fig. 2. Geglazuurd bruin-rood aardewerk uit Kortrijk (Schaal 1/5).
| |
| |
Fig. 3. Kommetje met twee liggende oortjes (nr. 29) uit de Molenstraat. (Cliché Stadsmuseum).
| |
Molenstraat 1969
Opgravingen door Pro Cortoriaco brachten enkele belangrijke stukken aan het lichtGa naar voetnoot(9):
28-31. | Drie kommetjes en fragmenten van kommetjes met elk twee liggende oren. De buiten- en binnenwand zijn met loodglazuur bedekt. Roodbruine kleiGa naar voetnoot(10). XVIde eeuw. Inv. nr. 2523 a, b, c, en 3525. H.: 8 cm; D.: 14,5 cm. (Fig. 2, 29 en 3). |
32. | Reeks scherven waaronder vermoedelijk Kortrijkse faïence. Gift J. Viérin, juni 1968. Inv. nr. 3425 en 3424. |
33. | Majolica-schotelGa naar voetnoot(11). In het plat Madonna met Kind omgeven door stralenkrans. Wit, blauw, bruin, geel en mangaanpaars. De achterzijde is bedekt met grijs getint loodglazuur. Witte scherf. (Fig. 4). Antwerpen, einde 16de eeuw. Inventaris nr. 3520. Diameter: 28,5 cm.
|
| |
| |
|
![illustratie](_lei004197401ill0019.png)
Fig. 4. Madonnaschotel nr. 33 (Cliché Stadsmuseum).
|
34. | Majolica-schotelGa naar voetnoot(12). In het plat een rozet omgeven door een blauwe band en vier cirkels. Op de rand: gestileerde bladeren. Wit, geel en blauw. De achterzijde vertoont enkele sporen van loodglazuur. Witte scherf. Antwerpen, begin 17de eeuw. Inventaris nr. 3521. Diameter: 26 cm. |
| |
Kleine Leiestraat 1969
35. | Losse vondst, gift J. Viérin. Bol steelpannetje op drie uitgestulpte voetjes. Volle steel. Bruinrood aardewerk. 16de eeuw. Stadsmuseum, Inv. nr. 3590. (Fig. 2, 35). |
| |
Leiestraat 1969
36. | Losse vondst in het bezit van Arch. H. Baert, Zwevegem. Grote pot op drie poten en met twee staande oren. Roodbruine klei. De binnenwand en een gedeelte van de buitenwand zijn met loodglazuur bedekt. H.: 17,2 cm. (Fig. 2, 36). 17de eeuw. |
| |
| |
| |
Papenstraat 1970
Bouwwerk voor de Kredietbank leidde tot talrijke vondsten. De brandlaag van 1382 bevatte o.m.Ga naar voetnoot(13):
37. | Twee grote steelpannenGa naar voetnoot(13). Stadsmuseum, Inv. nr. 3681 en 3682. Vlaanderen 14de eeuw. |
38. | Laag bordje op standring. H. 7 cm. Roodbruin aardewerk met geel loodglazuur. Stadsmuseum, Inv. nr. 3686 (fig. 2, 38). |
| |
Doorniksestraat 1971
Bij graafwerk voor de tunnel werd de vulling van de stadswal voor de Doornikpoort aangesneden. Daarbij werden o.m. volgende twee kruikjes gevonden:
39-40. | Twee kruikjes op geknepen voetGa naar voetnoot(14). Grijze klei, bruin zoutglazuur. Raeren, 16de eeuw. Stadsmuseum, Inv. 3669 (Gift B. Dewilde). (Fig. 1, 39) en 3676 (Fig. 1, 40). |
| |
| |
Het Fort 1972
42. | Roodbruin aardewerk en steengoedGa naar voetnoot(16). |
43. | Leiestraat 1950. |
| Eenorige kruik op platte voet en met hoog opgetrokken geribde hals. Grijs-zwarte klei. H. 27,5 cm. Gift M. Mertens aan het stadsmuseum. 14de eeuw. Zelfde type als nrs. 7 en 10Ga naar voetnoot(17). |
Ph. Despriet.
|
-
voetnoot(1)
- Voorwerpen uit de verzameling Viérin (uitgez. nr. 24) en J. Decraene werden hier niet opgenomen.
-
voetnoot(1)
- Voorwerpen uit de verzameling Viérin (uitgez. nr. 24) en J. Decraene werden hier niet opgenomen.
-
voetnoot(2)
- Een korte nota hierover verscheen in Handelingen G.O.K.K., XXVII (1954), 194. Kruik 1-5 zijn met geknepen voet.
-
voetnoot(3)
- J.A. Trimpe Burger, Ceramiek uit de bloeitijd van Aardenburg. Berichten R.O.B., XII-XIII (1962-63), 527-528 en afb. 41. - Ph. Despriet, Oudheidkundige opgravingen en vondsten in Kortrijk in 1970. De Leiegouw, XIII (1971), 226. - Id., Het oudh. bodemonderzoek in het arr. Kortrijk in 1972. De Leiegouw, XV (1973), (Waterputvulling in Papenstraat). Zie ook nrs. 10 en 43 in deze bijdrage.
-
voetnoot(4)
- Zelfde type in Damme: L. Devliegher, Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 5 Damme, Tielt, 1971, blz. 143, fig. 115.
-
voetnoot(5)
- Werd gevonden in aarde afkomstig van dat werk.
-
voetnoot(6)
- Ch. Léva en G. Coene, Het Gallo-Romeins grafveld in de Molenstraat te Kortrijk (Arch. Belg. 114), Brussel, 1969.
-
voetnoot(7)
- Nrs. 12-22 zijn vermoedelijk Kortrijks fabrikaat.
-
voetnoot(8)
- Zie J. De Cuyper, Aantekeningen in verband met het eerste kasteel van Kortrijk. Hand. ‘Soc. d'Emulation’ te Brugge, C (1965), 68-89.
-
voetnoot(9)
- Nrs. 28-31, 33 en 34 werden aan het stadsmuseum geschonken door Pro Cortoriaco.
-
voetnoot(10)
- A.G. Pauwels en E.J. Van Hoonacker, Keramiek van de Middeleeuwen tot heden, Kortrijk, 1970, blz. 32 en fig. 38.
-
voetnoot(16)
-
De Leiegouw, XV (1973), 243-246 en fig. 2 op blz. 245.
-
voetnoot(17)
- We danken dr. M. Desittere, die zo vriendelijk was deze bijdrage grondig na te kijken.
|