Leeuwarder Apotheek, na de Galenisch-Chymiçe manier, door sorgvuldigen arbeid van ’t Collegie der Medicijns aldaar opgemaakt, en door des E. E. Agtbare Magistraats Authoriteit bevestigt

De XIII. Afdelinge. Van de Geesten.

Spiritus vini rectificatus. Suyver gemaakte Brandewijn.

Neemt Brandewijn soo veel gy wilt.

Doetse in een Colv’ met een langen hals datse half vol is, Trekt op een seer klein vuyr (hoedanich een dampend Badt is) door een glasen Helm, den Geest so lang af, tot dat ’er niet meer van drupt.

NB. Desen Geest, indiense wederom overgetrocken wort; sal een Alkohol vini wesen: dat is een Brandewijn die van sijn overtollige, slijmige waterigheyt ontlast is.

Dese is seer dienstich om de kracht en ’t weesen van and’re dingen uit te trecken &c. Ook voor een swacke Maagh.

[p. 100]

Men gebruikt hem tot een onçe, of alleen, of ook onder yets anders vermengt.

Spiritus vini Tartarisatus. Gewijnsteenden Brandewijn.

Recipe. Tartari, die rauw en wit is, x-Onçen.

Maakt hem tot een Poeder, giet ’er op acht en twintich onçen van de beste Brandewijn, laatse vermengt, en den Geest uit een laagen. kolv’ door klein vuyr afgetrocken worden.

Dese is krachtiger als de voorgaande om uyt yder enkeld Geneesmiddel de kracht en ’t wesen te trecken; het doet wel sweeten, en ’t drijft de Pis voort &c.

Spiritus Aromatico-oleosus. Olyachtigen Speceryigen Geest.

Recipe. Cinnamomi, die scherp op de tong is,

Flaved: Cortic: Aurantiorum.

Citriorum,

Nucum Moschat:

Macis, van elx ij-Drachmen.

Salis Tartari, een half Onçe.

Spiritus Salis armoniaci, iv-Onçen.

[p. 101]

Laatse vier en twintich uyren te weicken staan, doet twaalf onçen twee-maal overgehaalden Brandewijn daar by, setse wederom twaalf uyren lang te weick, en laat daar na volgens de konst den Spiritus overgehaalt worden.

Dese versterkt het Harte, de Maagh, en klierachtige deelen, verfrischt het Bloed, verdrijft de flaauwten en Benautheden; is goed tegen ’t verkouden &c.

Men gebruikt hem gelijk den voorgaanden.

Spiritus Cardiacus. Hartsterkenden Geest.

Recipe. Flaved: Cortic: Citriorum, die versh zijn, i-Pond.

Radic: Angelicae, iij-Onçen.

Cinnamomi die scherp van smaak is, ij-Onçen.

Nucum moschat: anderhalf Onçe.

Salis Armoniaci,

Tartari, van elx ij-Drachmen.

Na datse gesneden ende gestampt zijn, so giet daar over Twee en seventich Onçen van de beste Brandewijn, en laat naa een kleine meuckinge den Geest volgens de konst door destillatie daar afgetroken worden.

[p. 102]

Dese is een bysondere Hart-sterkinge, in vuyrige Siekten, Pest-tijden, en een quade Maagh; doet wel sweeten &c.

Men gebuikt hem als de vorige.

Spiritus Carminativus. Wind-breekenden Geest.

Recipe. Radic: Angelicae, i-Onçe.

Galangae minoris,

Imperatoriae,

Zedoariae, van elx iij-Drachmen.

Folior: Rorismarini,

Majoranae, van elx i-Handvol.

Menthae, ij-Handen vol.

Semin: Dauci Cretici,

Sileris montani, van elx i-Onçe.

Cinnamomi, die scherp van smaak is, anderhalf Onçe

Flaved: Corticum Aurantior: een half Onçe.

Nucum moschat:

Macis, van elx iij-Drachmen.

Caryophyllorum, ij-Drachmen.

Na datse geneden en groffies gestampt zijn, so giet’t over acht-en-veertich onçen van de

[p. 103]

beste Brandewijn, laat naa een behoorlijcke meukinge, den Geest volgens de konst Destillerende, daar uit afgetroken worden.

Dese verdrijft de winden, krimpingen des Buyx, de wormen, ’t colijk uit verkoudtheit, en slijm; versterkt de Maag, het Harte, en Harssenen, is goed in Pest-tijden te gebruiken op de manier als de voorgaande.

Spiritus Matricalis. Moeder wijn.

Recipe. Mastichis, die uitgeleesen is.

Myrrhae, van de beste.

Olibani, van de schoonste,

Succini, van de beste, van yder ij-Onçen.

Spiritus vini rectificati ij-Pond.

Laatse volgens de konst gedistilleert worden.

Dese versterkt de Moeder, en de Maagh, en ’t Gedarmte; is dienstich tegens de witte vloet, Buykloop, Braaken &c.

Men gebruikt hem als de voorgaande.

Spiritus Salis Armoniaci. Geest van Sal Armoniak.

Recipe. Salis Armoniaci,

Tartari, van elx i-Pond.

[p. 104]

Doetse, bysonder gestoten, en dan vermengt zijnde, in een glasen kolff die wel verwaart is, daar overgietende xxxij Onçen regen-water, laat ’er met klein vuyr op ’t sand, Sestien Onçen afgedistilleert, en d’ overige Geest die slapper is alleen bewaart worden.

Dese is seer doordringende, goed tegens benaauwde koortsen, Opstijginge, Moeder-siekten, Poplesy, Geraaktheit, &c:

Men gebruiktse onder de neus te houden, en eenige druppen tot acht toe, in yets anders vermengt, in te geven.

Spiritus Cornu Cervi. Geest uit Harts-Hoorn.

Recipe. Frustulorum, d.i. kleine stukjes van Cornu Cervi, soo veel gy wilt.

Maakt een Retort, die men in ’t sand bedompelen moet, daar me’e halff vol; laat dan, na dat’er een wijden ontfanger aangevoegt is, een Destillatie geschieden, het vuyr al by trapp tot een middelmatige groote vermeerderende, So sullend’er opklimmen slijmig water, Geest, vlug Sout, en stinkenden Oly; het vlugge Sout met d’ andere vogt, die van den stinckenden Oly door filtreringe afgescheiden is, vermengt zijnde, moet in

[p. 105]

een hooge kolv’ op het sand al destillerende gerectificeert worden: ’t vlugge Sout mach men daar na onder den Geest vermengen, of na Believen, yder in ’t bysonder bewaaren.

Die Geest, gelijk ook het vlugge Sout, suyveren het Bloed; verdunnen, en openen, doen beide sweeten, wederstaan de quaadaardige koortsen; zijn mede goed tegens de Moeder Siekten, Lende Pijnen &c.

Men gebruiktse tot een Srcupel, onder yets anders vermengt, ook wel om aan te ruicken, &c.

Doch den stickenden Oly, uitwendich om ’t Podagra ende Jicht te verdrijven.

Spiritus Lumbricorum. Geest van Pier-wormen.

Recipe. Lumbricorum Terrestrium, die met water afgewasschen, en dan matig opgedroogt zijn, soo veel gy wilt.

Laat uit desen, sonder eenich ander voght daar by te doen, den Geest door een Retort volgens de konst overgetrocken worden, die men, met het Sal Volatile vermengt, door een hoogen kolf rectificeren, en yder besonderlijk bewaren moet.

Dese opent de verstoppingen, drijft af de slijmige voghten, stilt de Pijnen in de Leden verwarmt &c.

[p. 106]

Spiritus Cochleariae. Geest van Lepel-blad’ren.

Recipe. Folior: Cochleariae, die versch, en een weinich gesneden zijn, vi-Ponden.

Doet die in de kolff, daar op gietende iv-Ponden Brandewijn, dan den Geest volgens de konst destillerende daar uitgetrocken worden; d’ eerste en de laatste die daar af voortkomen moet men elx bysonder bewaaren.

Dese is goet in den Scheurebot, opent, dringt door; verwarmt; doet sweeten en wateren, vermindert die pijnen in de leden &c.

Men geeft hem tot een Drachme in yets anders vermengt.

Spiritus Levistici. Geest van Lavas.

Recipe. Semin: Levistici, ij-Onçen.

Spiritus vini, ij-Ponden.

Laat den Geest volgens de konst gedestilleert worden

Dese is goed in de Moeder siekten, opent, verwarmt, verdunt den taaijen slijm, drijft wel af &c.

Men gebruiktse als de vorige.

Spiritus Nitri simplex.

[p. 107]

Eenvoudigen Geest van Salpeter.

Recipe. Nitri, die seer suyver is i-Pond.

Boli, van de gemeene, iij-Ponden.

Na datse wel te samen vermengt zijn, soo laat de Destillatje door een Retort geschieden.

Dese verkoelt, verdrijft den dorst, opent, set het wateren voort; is goed in brandige koortsen &c.

Men geeft hem tot vijf of ses druppen in, onder yets anders vermengt.

Spiritus Nitri dulcis Carminativus. Soeten wind-breekenden Geest van Sal peter.

Recipe. Spiritus Carminativi, die hier voren beschreven is, viij-Onçen.

Nitri simplicis, vi-Onçen.

Vermengtse onder malkand’ren, en het vat dagelijx verscheiden maalen omschuddende, so laat (na verloop van een week) den Geest volgens de konst daar uit overgehaalt worden.

Dese opent, breekt en verdrijft de winden, helpt de koockinge in de Maagh, verbetert

[p. 108]

den brand in de quaadaardige koortsen &c.

Men gebruikt hem als de voorgaande.

Spiritus Salis simplex. Eenvoudigen Geest van Sout.

Recipe. Salis dat wit, en in de keucken gebruyckelijk is, ij-Ponden.

Laterum ofte Tichgel-steenen die fijn gestoten zijn, vi-Ponden.

Doet die t’ samen wel vermengt zijnde, in een steenen Retort datse daar me’e tot de helft vol wort, na dat ’er een wijden Ontfanger aangevoeght is, so laat eerst met een spaarsamen hand wat vuyr daar aan gebracht worden, dat men als ’t slijmige water wech is moet vermeerderen tot dat de Geesten als wolken daar uit al te maal overgekomen zijn, scheit dan den Geest door rectificatje voorts van sijn Phlegma.

Dese slist de Dorst, is goed in de Pest, en quaad-aardige brandende Koortsen, verdoet de Wormen, drijft het Graveel af, wederstaat de Verrottinge &c.

Men gebruikt hem als de voorgaande.

Spiritus Salis dulcis, Soeten geest van Sout.

[p. 109]

Recipe. Spiritus Salis, die van sijn Phlegma wel gesuivert is, iij-Onçen.

Spiritus vini rectificati ix-Onçen.

Laatse door een glasen helm volgens de konst gedistilleert worden.

Dese is Pisdrijvend, verbetert de Quaad-aardige Pestilentiaale siekten, bluscht den Dorst, wederstaat de Verrotttinge, opent de Verstoppingen &c.

Men gebruikt hem als de voorgaande.

Aqua Fortis. Sterk water.

Recipe. Nitri van de suyverste een Pond.

Vitrioli, die opgedroogt is, ij-Ponden.

Doetse, wel vermengt zijnde, in een yseren Pot met een steenen helm voorsien, die een seer wijden Pijp heeft, en een aarden of steenen Ontfanger, welcke wijd genoech is, daar aangehecht zijnde, soo laat ’er, na dat alles seer vast toegelijmt is, volgens de konst een destillatje geschieden, hebbende het vuyr allensken vermeerdert tot de hoogste trap toe. Maar laat den Ontfanger gedui-

[p. 110]

rig met koud water nat gemaakt worden, op dat de dampen te meer verdikken; als alles koud geworden is soo ontfangt ende bewaart de voght

Dit is een Bysondere ofte voornaame vogt om uit metallen haar kracht en wesen uit te trecken, die te ontdoen, en te scheiden: &c.