Leesgoed. Jaargang 14

(1987)– [tijdschrift] Leesgoed– rechtenstatus

Nieuws en ander nieuws

Pluim van de maand

mei is toegekend aan Moedertje Brei van Uri Orlev (Querido, vertaald door Judith Herzberg). De Pluim wordt maandelijks gegeven door Bobo, Margriet en Studio, voor een boek bestemd voor drie- tot achtjarigen dat opvalt door verantwoord gebruik van taal en illustratiemateriaal.

Premio grafico di Bologna

Of, op zijn internationaals dus Engels, de ‘Fiera di Bologna Graphics Award’. Want deze prijs is verbonden aan de internationale kinderboekenbeurs die ieder voorjaar in Bologna wordt gehouden: zie ook het verslag in dit nummer. De jury bestond dit jaar uit Saul Bass (VS), Giovanni Brunazzi (Italië), Bruno Oldani (Noorwegen), Karol Sliwka (Polen) en Tomas Vellvé (Spanje). Er deden 98 uitgeverijen uit 17 landen mee, met 374 boeken in de categorie ‘young children’ en 101 boeken in de categorie ‘youth’.

In de eerste categorie werd The great games book (diverse auteurs, A. & C. Black, Londen) tot winnaar uitgeroepen. Eervolle vermeldingen gingen naar Der bunte Vogel van Max Bolliger en Jan Lenica (Bohem Press, Zürich), naar de serie Découverte Benjamin (Gallimard, Parijs), naar Wo der Gurkenkönig wächst van, nee, niet van Christine Nöstlinger maar van Sabine Lohf en Sibylle Sailer (Otto Maier Verlag, Ravensburg; een plantenboek), naar Le peintre et les cygnes sauvages van Claude en Frédéric Clement (Editions Duculot, Gemploux, België; een kunstboek), naar A is the first letter of alphabet van Nooreddin Zarrinkelk (Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults, Teheran), A book of nursery songs van Yoko Imoto (Kodansha, Tokyo), aan Piggybook van Anthony Browne (Julia MacRae Books, Londen) en aan The Nativity van Julie Vivas (Omnibus Books, Adelaide, Australië).

In de tweede categorie werd de serie Découverte Gallimard (diverse auteurs) uitverkoren. Eervolle vermeldingen: The Mirrorstone van Michael Palin, Alan Lee and Richard Seymour (in Nederland bij Ploegsma verschenen als De spiegelsteen), Leila van Claude en Frédéric Clement (Editions du Centurion, Parijs), The Hip van Roy Carr, Brian Case en Fred Dellar (Faber & Faber, Londen; jazz-boek), Awaiting the Promise of the Flowers van Noe Nagata (Kaisei-sha, Tokyo), The ultimate alphabet van Mike Wilks (Pavillion Books) en A young couple who turned into tree spirits (Pollar Publishing, Tokyo).

Jenny Smelik-Kiggen Prijs

De Nederlandse sectie van de International Board on Books for Young people (IBBY) heeft de Jenny Smelik-Kiggen Prijs toegekend aan Halil Gür voor Mijn dappere Moeder (De Geus). Deze prijs is ingesteld ter aanmoediging van auteurs en illustratoren van kinderboeken die zich speciaal richten op of een beeld geven van kinderen behorend tot etnische minderheden, en van hun relatie met het land van herkomst. De prijs levert ƒ 3000, - op.

Prijzen van de Nederlandse Illustratoren Club

In vier categorieën uitgereikt: boekillustraties, redactioneel, reclame, institutioneel, en daarnaast nog de jaarprijs. Die laatste ging naar Ben Verkaaik voor de monsters van Gnerk, de witte Gnotor (wie dat niets zegt kijkt te weinig naar stationsreclame). De boekillustratieprijs ging naar The Tjong Khing voor Circus grote meneer van Burny Bos (Leopold). De tweede prijs in deze categorie was voor Loek Koopmans voor zijn werk in een geschiedenisboek van Wolters-Noordhoff. De derde prijs was voor Silvan Steenbrink voor het omslag van Glitz (De Boekerij). In de categorieën redactioneel en reclame ging de prijs naar Marcel Rozenberg voor Arafat en Harry Mulisch, beide namen voor advertenties. De tweede prijs in de categorie redactioneel was voor Braldt Bralds wegens The Professional Soldier (voor Playboy) en de derde prijs voor Jan Braamhorst wegens De grote reis (voor Bobo). Francien van Westering ontving de prijs in de categorie institutioneel voor een kerst- en nieuwjaarskaart die ze maakte voor Nationale Nederlanden.

Unesco prijs voor Deens kinderprogramma

Het tv-programma Zolang hij de koeien tellen kan van de Deense televisie, over twee jongens in Bhutan, heeft van de Unesco een prijs gekregen. Deze prijs wordt om de twee jaar uitgereikt op het concours Prix Jeunesse International in München. Reden was dat het programma ‘op overtuigende manier begrip wekt voor de eigen aard van andere volkeren en hun cultuur en aanzet tot een onbevangen tegemoettreden’.

Kinderjury Limburg

Let op, er zijn twéé kinderjury's Limburg, namelijk een Nederlandse en een Belgische. De Belgische startte in 1985 in drie leeftijdsgroepen, 7-9, 9-12 en 12 +. Dat werd in 1986 herhaald. Iedere groep kreeg 9 titels te lezen en moest daar, met behulp van een vragenlijst, een oordeel over uitspreken. De betreffende jury was anderhalf keer zo groot als in 1985: 1057 lezers (per categorie: 307, 446, 304). Nog steeds is overigens het aantal meisjes groter dan het aantal jongens. Je telde mee als jurylid als je minstens zes boeken had gelezen, en een boek telde mee voor de prijs als 65 % van de juryleden het had beoordeeld. In groep 1 werden bekroond: Klein Bontje van Irina Korschunow, Circus grote meneer van Burny Bos en Zeven zoenen voor Bram van Betty Verreydt.

In groep 2: Weg met de meester van Mieke van Hooft, Spetters op de kermis van Ed Franck en Windenkind van Annelies Tock. Groep 3: Doldwazen en druiloren van Ulf Stark, Zonder Marianne van Hanne Brandt en Tirannen van Aidan Chambers.

Illustratoren op de Biennale van Bratislava

Op de Bienále Ilustracíi Bratislava, ofwel de Biennale van Illustraties van Bratislava, zal werk hangen van Lydia Postma, Max Velthuys, Noni Lichtveld, Reintje Venema, Ufuk Koba,s, Wilfreda de Nie, Dieter Schubert, Inge en Dieter Schubert, Henriette van Reek en Angela de Vrede. Deelname gebeurde op eigen initiatief. Het NBLC (Joke Thiel) zorgde er in samenwerking met het ministerie van buitenlandse zaken voor dat de inzendingen in Tsjechoslowakije terecht kwamen. Dat voor wat betreft de Nederlandse inzending; uit België komt niets. In de Bondsrepubliek is er een jury die beslist over inzending, en die koos werk van Sophie Brandes, Gisela Degler-Rummel, Annegert Fuchshuber, Ivan Gantschev, Nikolaus Heidelbach, Una Jacobs, Janosch, Rolf Rettich, Andreas Röckener, Binette Schroeder, Brigitte Smith, Jürgen Spohn en Bettina Wölfel. Een en ander werd geregeld door de Arbeitskreis für Jugendliteratur.

Platform Kinder- en Jeugdliteratuur

Bij het secretariaat van het Platform Kinderen Jeugdliteratuur is een folder op te vragen waarin inlichtingen over deze stichting geboden worden. De cursus jeugdliteratuur van het Platform blijkt zo'n succes dat hij dit najaar herhaald gaat worden. Ook hierover zijn bij ht secretariaat inlichtingen te krijgen. Adres secretariaat: Toin Duijx, Rijksuniversiteit Leiden, Sectie Kind en Media, Rijnsburgerweg 169, 2334 BP Leiden.

Literatuur in trek

Uit de cijfers van de Speurwerk Boeken Omnibus (zie ook Leesgoed 1987/2) blijkt dat kinderboeken in Nederland een constant, hoewel heel licht dalend deel van de totale omzet aan boeken vormen, evenals bijvoorbeeld detectives en thrillers en de misschien nog iets minder licht dalende ‘historische-, familie- en damesromans (rom. fiction)’. De dalende trend is nog duidelijker in de rubriek ‘overige fiction’. Daartegenover staat een stijgend aandeel van ‘literaire romans, gedichten’: van 1980 tot en met 1986 13, 13, 12, 15, 16, 16 en 19 % in geld, en bijna idem dito in aantallen. Dus is er iets met de indeling in genres gebeurd, of het publiek lust meer literair. Hetzelfde geldt overigens voor ‘overige non-fiction’ (computerboeken?).

Het gaat natuurlijk wel om relatieve stijging. De totale omzet aan boeken daalt in aantallen, echter niet in geld. De algemene boekhandel spon er garen bij: van 53 naar 57 % in geld uitgedrukt. (Kinderboeken worden naar verhouding meer langs andere kanalen verkocht, zie Leesgoed 1987/2.) Overigens verdwijnt minstens één procent naar de fiscus: in 1986 werd de BTW van 5 naar 6 % verhoogd.

Voor 't jonge volkje

heet een catalogus en een reizende tentoonstelling van het Staring Instituut in Doetinchem over ‘jeugdboeken uit of over de Achterhoek en Liemers en hun auteurs’. Deze tentoonstelling reist alleen in de betreffende streek en is te bevragen bij het Staring Instituut, telefoon 08340-32831. Hij bestaat uit 6 à 7 vierkante meter paneel en idem vitrines. In de catalogus namen als Anke Binnerts, Evert Jan Blekking, Eduard Gerdes, Jacob Keetelaar, Charles Krienen (de ware naam van Suze Brinkgreve en P. Koekoek), Nannie Kuiper (geboren in Winters-

wijk), Guus Kuijer (heeft er gewoond), Bartholomeus van Mourik, Johanna Reiss-de Leeuw, Gerrit Velderman en Jan Wagenaar. Oud en nieuw en rijp en groen door elkaar, op alfabet. Met bio- en bibliografische gegevens en fragmenten.

Krantje Speciaal

De Stichting Krant in de Klas (zie ook En nu over jeugdliteratuur 1984/3, p. 88) heeft een krantje uitgegeven ‘speciaal voor jou!’. Een krantje voor leerlingen in het speciaal onderwijs, blijkens de balken bovenaan de twaalf bladzijden verdeeld in zes thema's: vandalisme, gezondheid, dieren, muziek, wonen en krant. De krant is overzichtelijk gehouden: zoveel wit tussen de berichten dat het meer een collage lijkt, niet al te kleine letters, hoogstens zes berichten per bladzijde. Ieder thema is op de rechterhoek van de rechterbladzijde voorzien van een drie- of viertal simpele en wat schoolse opdrachten. De krant werd samengesteld door Marijke Wassink, Mieke Starmans en Ed van Berkel, en is te bestellen bij Stichting Krant in de Klas, Joh. Vermeerstraat 14, 1071 DR Amsterdam, telefoon 020-647536. Er zijn ook een diaserie en een boek voor leerlingen speciaal onderwijs over het maken van een krant te krijgen. Te leen in de bibliotheek, of te bestellen bij respectievelijk NIAM, postbus 63426, 2502 JK Den Haag, en NBLC, postbus 93054, 2409 AB Den Haag.

Buitenbeentjes

Met onverwoestbaar optimisme brachten de secties jeugdbibliotheekwerk en bibliotheekwerk voor bejaarden, zieken en gehandicapten van de vereniging NBLC in april een rapport uit, getiteld Zijn er voor ‘buitenbeentjes’ ook boeken?, met een aantal aanbevelingen voor uitbreiding van de dienstverlening in het openbaar bibliotheekwerk. Zo hoort het ook: hoe dreigender de bezuinigingen, hoe enthousiaster de plannen. Met buitenbeentjes worden in dit rapport zieke en gehandicapte (ook geestelijk gehandicapte) kinderen bedoeld. En van de gehandicapte kinderen krijgen dove en slechthorende kinderen speciaal aandacht. Er wordt ook een nieuw werkgebied onthuld: de ongeveer 530 kinderen in de 16 rijksinrichtingen voor de kinderbescherming. De rapporteurs bezochten een Amsterdamse inrichting en troffen ‘middeleeuwse situaties’ aan. ‘Een trieste, desolate aanblik. De kinderen hebben daar geen kamertje of cel, maar een slaapkooi die getralied is. Nergens hebben ze een eigen plek. (...) Boeken waren niet aanwezig. De vraag rees of deze kinderen ooit met boeken in aanraking komen of weleens lezen of luisteren.’ Dat moet dus veranderen. De kinderen in ziekenhuizen en paviljoens zijn dan, als het goed gaat, al voorzien van precies voldoende boeken. Het rapport is aan te vragen bij het NBLC, Heleen Wagenaar of Marijke Verhoeff, postbus 93054, 2509 AB Den Haag, telefoon 070-141500.

Krant Noord-Zuid-dag

Nog een uitlopertje van de Noord-Zuid-dag die eind vorig jaar gehouden werd (zie Leesgoed 1987/1 pag. 27): een met zichtbare ondersteuning van spaarbank An-Hyp verschenen krantje, geheel gevuld met de interviews die kinderen die dag met auteurs en illustratoren hielden, met uitspraken van deelnemers, foto's en tekeningen. Vraag aan The Tjong Khing: ‘Wat zijn uw hobby's?’ Antwoord: ‘Dat is mijn werk.’ Karel Eykman moet trouwens zijn vragen nog beantwoorden. Hij was er niet, die dag, maar de vragen staan alvast in de krant. Vraag 10: ‘Vindt u het leuk om kinderboeken te schrijven?’ De krant is te krijgen door een verzoekje daartoe, met postzegel ingesloten, te zenden naar Karel Michielsen, Zondereigen 21, 2338 Baarle-Hertog (België).

Congres dyslexie

Op 16 en 17 juni wordt in het Jaarbeurs Congrescentrum te Utrecht een congres over dyslexie gehouden. Het is bedoeld voor wie te maken heeft met dyslexie: van de mensen die er zelf mee kampen en leerkrachten die het in hun groepen tegenkomen tot geleerden die er theorieën over op na houden. Het wordt georganiseerd door de Stichting Dyslexie, postbus 1558, 6501 BN Nijmegen, telefoon 080-234471. Op het programma staan lezingen, maar ook een informatiemarkt. Deelname kost ƒ 175, - per persoon.

Half-was voor vol gezien

Op 26 november vorig jaar werd een symposium over de ‘leefwereld van kinderen’ gehouden, en dan speciaal kinderen van elf tot veertien jaar: zie Leesgoed 1987/1 pag. 28. Eind maart verscheen het verslag, samengesteld door studenten van de Academie voor de Journalistiek in Tilburg. Het is een aangekleed verslag geworden, lijkt meer op een eenmalig tijdschriftnummer, en is heel leesbaar gehouden. Het is aan te vragen bij de Stichting voor het Kind, Emmastraat 38, 1075 HW Amsterdam.

Top-tien van de klas van meester Scheltens

Meester Scheltens in Zuidwolde had voor zijn klas verhalenbundels nodig met verhalen over vroeger van diverse schrijvers. Zulke bundels waren er niet veel. Dus dacht hij zelf een bloemlezing samen te stellen, met hulp van zijn leerlingen. Ze namen boeken mee naar huis. Het doel, die bloemlezing, werd niet bereikt maar wel kwam de hele klas in de juiste stemming om een toptien samen te stellen van historische verhalen (dat zijn geen oude verhalen maar verhalen over vroeger). Een toptien, zie onder, en veel enthousiasme. ‘Graag volgend jaar weer, vonden de kinderen, 'maar dan met toneelspelen en zelf dia's bij de verhalen tekenen’. Andere reacties:

‘Van studieboeken leer je meer, maar ze zijn minder leuk.’

‘Deze boeken en het er in beschreven leed zijn een waarschuwing. Je kunt er uit leren dat een derde wereldoorlog tussen de grootmachten voorkomen moet worden.’

‘Studieboeken zijn saai. Verhalen zijn spannender. Je leert er altijd wel een beetje van.’

‘Verhalen maken dat je 't beter voor je kunt zien. Als mespunten, 't dringt in je...’

‘Wij hebben op school een saaie methode.’ (De meester knikt.) ‘Na deze geschiedenisverhalen zou ik nu ook wel een studieboek over de kruistochten willen lezen.’

‘Informatieboeken geven losse informatie. Verhalen vertellen meer over het leed van de mensen en hoe erg het is om onderdrukt te zijn.’ ‘Van De Leeuw van Vlaanderen heb ik geleerd over drugs in de Middeleeuwen.’

De toptien:

1	Moord in het moeras van Willem Wilmink.
2	Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman.
3	Marjan! Een troubadour moet zingen! van Liva Willems.
4	Stad in de storm van Thea Beckman.
5	Alleen op de wereld bewerkt door R. Feenstra.
6	Geef me de ruimte van Thea Beckman.
7	Jan Zonder Vrees en de rode beulskap van René Swartenbroekx.
8	De nacht van de klokketoren van Maarten Ploeger.
9	De overwintering op Nova Zembla van H. van Delden.
10	Grote Pier van Dieuwke Winsemius. De overige titels, op volgorde van voorkeur:
11	Op zoek naar het verloren vuur van G.J.M. van het Reve.
12	Rosalinde met de blonde haren (Historisch kompas 3).
13	Gijsbrecht van Amstel en zijn strijd om Amsterdam van Peter de Rooy.
14	Huon en de ganzenjonkvrouw van Alet Schouten.
15	Het geheim van het Drakenbos van R. Feenstra.
16	Jan Volckertszoon van Dick Dreux.
17	Esk, en de strijderd met de stenen bijlen van H. Arends.
18	De gekroonde stokvis van C. Wilkeshuis.
19	Rudmer, de jonge Bataaf van R. Feenstra.
20	De straf van Wodan van Wil Vening.
21	De grote tocht van de rendierjagers van P. Janssens.
22	Jan Boom vergaat niet van Nanne Bosma.
23	Het raadsel van de drie berken van R. Feenstra.
24	De Wiking van Walacra van Tonny de Vos-Dahmen von Buchholz.

Schrijvers van nu

Uitgeverij Altiora geeft sinds kort kaarten uit met gegevens over de auteurs van het fonds. Ze zijn te verkrijgen door een briefje met insluiting van 3 × 13 Bfr. naar Altiora te sturen: postbus 54, B-3281 Averbode (België). Er zijn kaarten over deze auteurs: Johan Ballegeer, Marita de Sterck, Jaak Dreesen, Paul Kustermans, Gudrun Mebs, Bart Moeyaert, Christine Nöstlinger, Katrien Seynaeve, R.H. Schoemans, René Struelens, René Swartenbroekx, Annelies Tock, Henri van Daele en Karel Verleyen.

Literaire rock and roll

De groep Creche-band (vroeger: De Prutsers) uit Gent speelt rockmuziek met opmerkelijke teksten: van Karel Eykman, Willem Wilmink, van André Sollie en Riet Wille, van Ivo de Wijs en Hans Dorrestijn. Zanger Filip de Fleurquin schijnt zo te zingen dat een en ander nog verstaanbaar blijft. Wie deze literaire rock and roll wil horen kan voorzover wij weten nog op 20 juni terecht in Antwerpen. Inlichtingen over andere optredens verschaft Jeux Interdits, Ijkmeesterstraat 13, 9000 Gent, telefoon 091-233844.

Congres over onderzoek kinderliteratuur

Volgend jaar 5-7 april wordt in München een congres gehouden over ‘international resources and exchange in the field of children's literature’. De voertaal zal Engels zijn. Er worden lezingen en workshops gepland. Twee thema's zullen een sleutelrol spelen: het internationale karakter van onderzoek naar kinderliteratuur en kinderliteratuur als een interdisciplinair onderzoeksgebied. Het congres vindt plaats in Schlo Blutenburg, het mooie onderkomen van de Internationale Jugendbibliothek even buiten München. Er is ruimte voor 100 deelnemers, welke grotendeels zullen worden uitgenodigd. De deelnemers kunnen desgewenst intekenen op een reisje naar de Kinderboekenbeurs van Bologna (op 9 en 10 april) en Verona. Uiteraard zal de toekomstige rol van de Internationale Jugendbibliothek als centrum voor onderzoek een belangrijk onderwerp zijn.

Boeken voor volwassenen, boeken voor kinderen

Het verschil daartussen, en of dat verschil constant is, dat is het onderwerp van een indrukwekkende serie lezeingen tijdens het achtste symposium van de International Research Society for Children's Literature, dat van 28 september tot en met 2 oktober in Keulen gehouden wordt. De toegang is beperkt tot 150 personen en de inschrijving sluit of sloot op 15 juni. De prijs exclusief onderdak is 80 DM (voor leden 70, voor studenten 35). Mocht er na 15 juni nog plaats zijn, dan is de prijs 140 DM. Het symposium telt zes alge-

mene lezingen en is verder verdeeld in vier stromen: over auteurs die voor kinderen en volwassenen schrijven, over boeken en onderwerpen die oorspronkelijk voor volwassenen waren maar per ongeluk in de kinderliteratuur terecht kwamen, over de poëtica van kinderliteratuur, en over veranderingen in de grens tussen literatuur voor kinderen en die voor volwassenen. Zie ook de agenda.

Serafijn

Ter gelegenheid van de Jeugdboekenweek in Vlaanderen verscheen Serafijn van Henri van Daele bij Altiora. Een verhaal over een dromerige, dichterlijke uitvinder, die dacht de eeuwige beweging te hebben gevonden maar met de suggestie van die beweging toch nog als kunstenaar erkend werd. Serafijn, Serafijn, waar kennen we dat toch van? Natuurlijk! Heel lang geleden verscheen Het wonderlijke meesterwerk van Serafijn van Janine Ast en Alain Grée, met tekeningen van Philippe Fix, bij Van Holkema & Warendorf. Geen uitvinder, deze Serafijn, wel een mannetje dat leuk kan knutselen en rare machines bouwt. Dat gaat door tot in Serafijn en de Serafijnen en Serafijn lezen verboden, van Alain Grée en Philippe Fix. Plagiaat? Nee. Te veel verschillen. De Serafijnen zijn meer neefjes van elkaar. Maar het zou ons niet verbazen als Van Daele het neefje van zijn eigen Serafijn kende.

Verslagen leesbevordering voortgezet onderwijs gevraagd

Sonja van der Voort en Helen Hendriks, van de openbare bibliotheek van Rosmalen (Dorpsstraat 52A, 5241 ED, telefoon 04192-12969) krijgen verzoeken van scholen voortgezet onderwijs om ondersteuning bij allerlei boekprojecten in het kader van kunstzinnige vorming. Zij willen graag aan de vraag voldoen, maar hebben ontdekt dat er heel weinig te lezen is over de beste aanpak voor deze leeftijdsgroep. Zijn er bibliotheken of andere instellingen die hen een eind op weg kunnen helpen? Zo ja, dan is er nog een belangstellende: de dienst boek en jeugd van het NBLC, die een projectbank op het gebied van leesbevordering bijhoudt.

Kinderboekenweek Nederland

De kinderboek wordt in Nederland gehouden van 30 september tot en met 10 oktober. Het motto stond bij het indienen van de kopij voor dit nummer nog niet vast. Wel de titel van de kinderboekenweekuitgave: Die van hiernaast en van de overkant; over Engelse drop, straf en beesten in Europa van Marja Baeten en Paul Arnoldussen, met tekeningen van Joep Bertrams. Zie ook de agenda.

Ferdinand vijftig

En niet om het een en ander, maar op 11 september 1936 verscheen The Story of Ferdinand van Munro Leaf en Robert Lawson. Leaf maakte het verhaal voor zijn vriend en buurman, tekenaar Lawson. De stier die niet vechten wou werd een groot succes, zelfs Walt Disney vergreep zich aan hem. Het boek is nog steeds verkrijgbaar, en inmiddels vertaald in meer dan zestig talen.

Vorige Volgende