Leesgoed. Jaargang 14

Nieuws en ander nieuws

Pluim van de maand

februari is De rode vos van Cynthia en Brian Paterson (Oberon). Die van maart is Monkie van Dieter Schubert (Lemniscaat). Die van de maand april wordt Alle verhalen van Jozefien Kwebbeleend en andere dieren van Beatrix Potter (Ploegsma). De Pluim wordt maandelijks gegeven door Bobo, Margriet en Studio, voor een boek bestemd voor drie- tot achtjarigen dat opvalt door verantwoord gebruik van taal en illustratiemateriaal.

Glazen Globe

Het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) heeft in samenwerking met de Koninklijke Nederlandse Uitgevers Bond (KNUB) een prijs ingesteld voor het beste ‘aardrijkskundige jeugdboek’: de Glazen Globe. Doel is het bevorderen van het vak aardrijkskunde.

Blaue Brillenschlange

Prijs van het Kinderbuchfonds Dritte Welt der Erklärung von Bern en van Terre des Hommes Suisse, en voor 1986 toegekend aan Mein verlorenes Land van Huynh Quang Nhuong (Sauerländer)

Friedrich-Bödecker-Preis 1986

Een prijs voor een mooi boek, maar ook voor een mooie daad op kinderboekgebied of aanverwant terrein, en voor 1986 ging die prijs naar de redactie van het ZDF-programma Schüler-Express, en dan vooral wegens de vele kinderboeken die in dat programma gestopt worden, en wegens de daarmee verbonden Preis der Leseratten. (Zie ook Leesgoed 1987/1.)

In memoriam Edgar P. Jacobs

Op 20 februari van dit jaar overleed de schepper van het zeer Britse tweetal misdaadbestrijders Blake en Mortimer, Edgar P. Jacobs. Jacobs begon zijn loopbaan als operazanger, vervolgens werd hij decortekenaar, toen illustrator en striptekenaar. Zijn eerste strip was De U-straal. Jacobs stond, met Hergé, in 1946 aan de wieg van het blad Tintin (Kuifje).

[p. 87]

Cijfers over kinderboeken

Mag de boekenverkoop in zijn geheel teruglopen (in guldens uitgedrukt: van 33 miljoen in 1980 en 35 miljoen in 1985 tot 29,5 miljoen in 1986, althans de periode oktober 1985 t/m september 1986), het aandeel kinderboeken in dat geheel blijft vrijwel constant, hoewel een zeer licht dalen valt waar te nemen: bezie de reeks procentages vanaf 1980: 7, 8, 8, 7, 8, 8, 7, 7, 6 (juli 1985 t/m juni 1986) en 7 (oktober 1985 t/m september 1986). Kinderboeken waren dus goed voor een dikke twee miljoen omzet. Dat geldt dan de categorie kinderboeken voor alle leeftijden kinderen, en strips. In aantallen verkochte boeken uitgedrukt is dit dalen iets duidelijker: 14, 16, 16, 13, 14, 13, 12, 12, 11, 12. Die boeken worden voor 45 % in de boekwinkel verkocht, voor 14 % per boekenclub, voor 10 % per postorderbedrijf, voor 6,2 % in antiquariaten, tweedehandsboekwinkels en op de markt, voor 6,1 % in De Slegte, en voor 14,6 % ergens anders (‘overige aankoopplaatsen’: stripwinkels?). Aldus de Speurwerk boeken omnibus, rapportageperiode oktober 1985 t/m september 1986.

Engelse Top-Tien

De best verkochte kinderboeken van Engeland in 1986:

1.	The Witches van Roald Dahl.
2.	The BFG van Roald Dahl.
3.	Charley and the Chocolate Factory van Roald Dahl.
4.	Return of the Antilope van Willis Hall.
5.	The Iron Man van Ted Hughes.
	Badger on the Barge van Janni Howker.
6.	Your cartoon Time van Rolf Harris. Blockbusters Gold Run.
7.	The Sheep Pig van Dick King-Smith.
8.	The Cats of Seroster van Robert Westall.
9.	Garglin with Jelly van Brian Batten.
10.	Facts of Life van Meredith en Gee.

Oppervlakkige, veilige, saaie en oninteressante literatuur

De kinderboekrecensent: ‘Kees Fens schreef onlangs in zijn maandagrubriek in de Volkskrant: “Een schrijver heeft een publiek nodig, hij dient echter ook, wil hij niet de taal van het gemeen hanteren en die bestaat slechts uit gemeenplaatsen, dat publiek te verachten en voor enkelen te schrijven.” Dit citaat komt uit een artikel over Oscar Wilde, een schrijver voor volwassenen. Maar gelden de opmerkingen van Fens ook voor een kinderboekenschrijver?

Ja, die gelden ook voor een kinderboekenschrijver. Kinderliteratuur die zich aanpast aan wat de kleine lezers willen lezen, of snappen, of kunnen verwerken, is een oppervlakkige, veilige, saaie en oninteressante literatuur. Zelfs zij die schrijven voor kleuters dienen hun eigen weg te volgen en niet die van de grootste gemene deler van Nederland Kleuterland.’ (Rindert Kromhout, in de Volkskrant 27-1-1987.)

Ter illustratie...

Onder deze titel hing in april een tentoonstelling in het Stedelijk Museum van Amsterdam. Nog eerder, op 13 maart, opende een tentoonstelling Vlaamse jeugdboekillustratie sinds 1980 in de Spaarbank An-Hyp in Gerchem. Deze tentoonstelling zal gaan reizen langs diverse An-Hyp kantoren, en van juli tot en met augustus is hij te zien in het Nationaal Centrum voor Jeugdliteratuur, Minderbroederstraat 22 in Antwerpen, en in oktober in de Ambtswoning van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in de Mutsaertstraat in Antwerpen. In de tentoonstelling is werk van ongeveer veertig Vlaamse illustratoren opgenomen. Er is geen kwalitatieve selectie gepleegd; beoogd is een volledig overzicht. Er hoort een catalogus bij met bio- en bibliografische gegevens, foto's en afbeeldingen van werk.

Woutertje Pieterse

In het Multatuli-jaar 1987 (zie ook Aarts' letterkundige almanak 1987) komt ook Woutertje Pieterse weer tot leven, zo hij al gestorven was. De Haagse Comedie voert hem ten tonele in het licht van de overige Ideeën, er komt een Woutertje Pieterse als musical van toneelgroep Theater, en de Rotterdamse Kunststichting zorgt voor een aantal uitvoeringen van de opera Woutertje Pieterse van Konrad Boehmer, met het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

Adriaan Mole en anderen op de planken

Theatermakers gebruiken net als filmers graag boeken als basis voor repertoire. Het Speeltheater Gent heeft bijvoorbeeld Adriaan Mole in het repertoire (‘doelgroep: volwassenen vanaf 12 jaar’), en ook een stuk (voor 9 jaar en ouder) dat speelt met het verhaal van David en Goliath. En Kindertheater Krats heeft er zelfs een specialiteit van gemaakt: Minoes, Kleine Sofie en Lange Wapper, en sinds kort De wondere wereld van Nemo, naar Windsor McKay's beroemde strip Little Nemo. Adres van Speeltheater Gent: in Nederland per adres Elze Jongsma, Broekslootkade 15, 2274 HA Voorburg, telefoon 070-867430/867450. Adres Kindertheater Krats: Villa Gusto, Scheveningseweg 66, 2517 KX Den Haag, telefoon 070-524008.

Wonder boven wonder

is de titel van het leesprogramma dat veel Nederlandse bibliotheken dit jaar voor kinderen verzorgen. Evenals vorig jaar heeft theatergroep Tip Top een stuk op het repertoire genomen dat hierbij aansluit en misschien ook dezelfde titel heeft. Vanaf juni is het speelbaar. Het stuk Liever rauw dan met een sausje, aansluitend bij het leesprogramma 1986, hoort ook nog tot het repertoire. Adres Tip Top: Noorderhaven 24, 9712 VK Groningen, telefoon 050-183184.

Literatuur kunstzinnige vorming

Het Landelijk Ondersteuningsinstituut Kunstzinnige Vorming heeft een overzicht samengesteld van vakliteratuur over kunstzinnige vorming, aangeschaft in de periode 1986-1987: 600 titels (ook artikelen), waarvan de meeste ( 125) over beeldende en ( 105) over muzikale vorming. De titels zijn geannoteerd en er is een titelregister bij. Te bestellen door ƒ 10, - over te maken op postgirorekening 5467118 van het LOKV te Utrecht, o.v.v. Aanwinstenlijst 2.

Recensenten in actie

Een initiatief van het Platform Kinder- en Jeugdliteratuur: een werkgroep recensenten kinderliteratuur. Doel is het gezamenlijk aan redacties uitleggen waarom kinderliteratuur meer aandacht (en dus meer kolommen of zendtijd) verdient dan ze krijgt, ervaring uitwisselen, en als het even kan een prijs instellen. De werkgroep is reeds tweemaal bijeengekomen. Niet alle recensenten waren aanwezig. Daarom, en omdat Leesgoed zulke initiatieven natuurlijk steunt, het adres: Joke Linders,

[Om privacyredenen is dit tekstgedeelte niet zichtbaar.]

Verslagen van de bijeenkomsten zijn te krijgen bij het secretariaat van het Platform: Toin Duijx,

[Om privacyredenen is dit tekstgedeelte niet zichtbaar.]

Over de prijs die de recensenten in het leven willen roepen kan nog niets meegedeeld worden. Het is zo dat apart van het Platform al een groepje Amsterdamse recensenten met zo'n initiatief bezig was, en is, en zelfs al in gesprek is met een mogelijke sponsor: wie dat is blijft nog diep geheim. Het ligt voor de hand om hierbij aan te sluiten, concludeerde de werkgroep. Het zal de bibliothecarissen onder de lezers duidelijk zijn dat deze werkgroep zich niet bezig houdt met de specifieke vraagstukken betreffende het schrijven van aanschafinformaties.

Studiedag Platform

Op 25 april vindt in het Letterkundig Museum de huishoudelijke vergadering van het Platform Kinder- en Jeugdliteratuur plaats. Dat huishouden is volgens het programma 's morgens geregeld, en de middag wordt dan ook besteed aan iets anders, te weten vier presentaties die te maken hebben met de geschiedenis van de jeugdliteratuur of het schrijven van historische verhalen. Stef Loots en R. Verwoerd presenteren onderzoek naar kinderlectuur en pedagogie in de 18e eeuw en Vlaamse jeugdliteratuur in de 19e eeuw. Thea Beckman vertelt over reacties van kinderen op haar boeken en Jessy Marijn over het schrijven van historische verhalen. H.H. Hotho heeft het over 18e-eeuwse almanakken voor kinderen en G. Brantas beantwoordt de vraag of de ‘nationale helden Ot en Sien later deftige koloniale kindertjes geworden zijn’. Cees van der Kooij komt aan het woord over historische verhalen op school en Tonny Vos Dahmen von Buchholz over de historische jeugdroman.

Om kwart over drie volgt dan de uitreiking van de Jenny Smelik-Kiggen Prijs.

Trefwoorden basisschool

Veel scholen maken gebruik van het Trefwoordenapparaat voor de Basisschool dat door het NBLC (althans, een voorloper ervan) in 1970 werd ontwikkeld. Er is nu een herziene uitgave verschenen. Scholen die nu van plan zijn hun documentatiecentrum goed in te richten kunnen met een vernieuwd apparaat aan de gang, voor scholen die het al hanteerden is een ‘stappenplan’ gemaakt dat het onvermijdelijke aanpassen van het bestaande systeem makkelijker maakt. Dit herzieningspakket is een éénmalige uitgave, kost (zeer waarschijnlijk) ƒ 45, - (bestelnummer 13120). Om de prijs eventueel te drukken vraagt het NBLC scholen met belangstelling vóór 1 mei aanstaande op deze aanbieding in te tekenen. Meer inlichtingen: NBLC, Reineke Zielhuis en Veronique Leenders.

Schatten

1987 is niet alleen Multatuli-jaar, het is door het Nederlandse ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur ook uitgeroepen tot Jaar van de Leesbevordering. Het NBLC besloot daarom de bibliotheken een leesbevorderingsproject aan te bieden dat zowel in de volwassenen- als de jeugdafdelingen gebruikt kan worden. Het was oorspronkelijk bedoeld voor een bepaalde periode, maar zoals meer voorkomt, vergat het ministerie zijn eigen mooie ideeën tijdig door financiële ondersteuning te laten vergezellen. Daardoor viel de geplande krant af, en verscheen de rest later dan bedoeld. Het pakket bestaat deels uit afleveringen in bestaande abonnementen, deels uit nieuwe produkten: panelen die als achtergrond voor een tentoonstelling kunnen dienen, folders met een selectie titels, boekeleggers, een affiche (‘Schatten in de openbare bibliotheek’), het februarinummer van Ezelsoor, en een overdruk van de schatzoekpuzzel op pag. 26 van dat nummer. Er zijn twee algemene folders, en daarbij sluiten twee sets panelen aan: voor kinderen (Wie zoekt er mee?, schatverhalen, ook strips en enkele nonfictieboeken) en voor volwassenen (Op zoek naar een schat, boeken, films en strips). De panelen zijn zo uitgevoerd dat ze afzonderlijk ook te gebruiken zijn bij een tentoonstelling van een van de overige vier folders: In kannen en kruiken (archeologie en archeologische schatten), Onder de waterspiegel (schatten op de zeebodem en op verre eilanden), Niet alle schatten zijn van goud (queesten, zoektochten, najagen van een

[p. 88]

ideaal), en Koning Arthur en de graal (middeleeuws en modem, boeken en films, speels en ernstig). De boekeleggers heten Alchemie en Goudkoorts. Bovendien is er een map begeleidend materiaal: tips om aan lezingen te komen, inlichtingen over archeologische instellingen en diensten, suggesties voor activiteiten en manifestaties (ook voor specifieke groepen en instellingen), een geannoteerde lijst aanvullend materiaal (waaronder veel muziek, en ook computerspelen), tips voor publiciteit en een bestellijst. Die map is naar alle bibliotheken en schooladviesdiensten gestuurd.