Leesidee. Jaargang 5

[vervolg van p. 439]

misdaad. Want het is Suzanne Berne niet in de eerste plaats om de moord te doen. De horror van die misdaad is voor de hoofdpersoon, de 10-jarige Marsha, maar één element, en niet het belangrijkste, in een periode die gemarkeerd wordt door een misdaad met veel grotere impact voor haar: haar vader verlaat het gezin en gaat er met hun jonge tante Ada vandoor. Marsha's verwarring, haar moeders wanhoop, de paranoia die de moord in de buurt teweeg bracht..., brengen haar ertoe zélf voor de ontbrekende antwoorden te gaan zorgen. Ze begint, in navolging van Sherlock Holmes, met een ‘book of evidence’, waarin ze alles noteert wat er in de buurt gebeurt. Voor Marsha heeft alles met elkaar te maken: haar vaders vertrek, de moord, de onuitstaanbare buurman die een oogje heeft op haar moeder en die ze om die reden al - zonder resultaat - beschuldigd had van seksueel misbruik; het is een kluwen van onvatbare situaties. Ze beschuldigt de gehate buurman van moord in een poging om dat kluwen - tenminste voor zichzelf - te ontwarren. Vreemd dat A crime in the neighborhood in 1998 genomineerd was voor de Amerikaanse Edgar Award, een bekroning voor misdaadromans. Een misdaadroman is dit zeker niet, hoewel het boek inderdaad draait rond misdaad en nog veel sterker dan je uit bovenstaande schets zou afleiden. Berne heeft misdaad, schuld en verantwoordelijkheid - met zeer verschillende graad van ernst of bewustzijn - tot een dicht en verreikend web verweven: de moord vindt plaats in een schijnbaar rustig plaatsje, waar zich achter gesloten deuren grote drama's afspelen. Marsha's boosaardige verzinsels escaleren en, ook al zijn ze te begrijpen als een noodroep van een verlaten kind, je vindt er die typische combinatie in van onschuld, kwade wil of verregaande onverschilligheid, die kinderen ook tot die kleine perversiteiten brengt waarmee ze elkaar zo kunnen koeioneren. Het vernielen van een Barbie-pop en het mogelijk ruïneren van een leven komen uit dezelfde bron. En terwijl de hele buurt op heksenjacht is, gaat de moordenaar op vrije voeten. Concentrische cirkels van schuld, misdaad en wetteloosheid in de Verenigde Staten anno 1972, het jaar van het Watergateschandaal.

[Jen de Groeve]

Suzanne Berne: A crime in the neighborhood

Penguin, 247 p., 520 F, ISBN 0-14-027332-8

Distributie: Exhibitions International

Julia Blackburn
De melaatse en zijn metgezellen

Julia Blackburn werd voor de tweede keer genomineerd voor de Orange Prize. Ze verscheen in 1996 op de allereerste shortlist met Het boek van kleur (Li 1995, p. 702) en dit jaar opnieuw met het prompt vertaalde The leper's companions (1999) - De melaatse en zijn metgezellen. Deze kleine roman opent met de simpele aankondiging, een vrouw verliest iemand van wie ze hield. Geen verdere informatie over wie hij was of over het hoe en waarom. ‘Het was een feit dat hij weg was en zij bleef’. Moest blijven, met een peilloos verdriet. Met geen enkele andere mogelijkheid om aan de wurggreep van de werkelijkheid te ontkomen, verlaat ze in gedachten haar tijd en stapt in het verleden. Ze zal hier, haar dorp in de Middeleeuwen, blijven tot ‘het heden was vervaagd en vervormd en niet meer te onderscheiden van het verleden’.

De mensen die ze ontmoet, hebben elk hun individuele verlieservaringen, waarin ze aspecten van haar eigen verdriet terugvindt. Met hen, onder wie een melaatse, vertrekt ze op bedevaart naar Jeruzalem. Eén na één verdwijnen de metgezellen, tot zij en de melaatse overblijven. Hun ervaringen lopen parallel, ook hij was eens gevlucht voor verdriet, zwierf heel lang tussen vreemdelingen, om uiteindelijk in de voetstappen van het eigen verleden te treden. Op het einde van haar reis is ook voor de ikpersoon de tijd veranderd, ze is niet meer de persoon die ze was. De grenzen tussen werkelijkheid en waan vervagen met een onnadrukkelijke vanzelfsprekendheid; het personage gaat op in een zelfgecreëerd verleden waarin ze persoonlijk genezing vindt en waardoor de schrijfster een individuele problematiek ook op een ruimer plan uitwerkt. Een subtiele, gelaagde roman, die het strenge oordeel van de Orange Prize-jury met glans heeft getrotseerd.

[Jen de Groeve]

Contact, 1999, 142 p., 700 F, ISBN 90-254-1355-2