[vervolg van p. 280]
naar huis terug te keren, laat hij Erasmus op de Narwhal achter om te zorgen voor de zieke bemanningsleden. Erasmus' vriend dokter Boerhaave gaat wel mee. Het kleine gezelschap keert na weken afwezigheid uitgeput terug, zonder dokter Boerhaave. Hij is verdwenen onder het ijs. Dit incident is de voorafschaduwing van de breuk tussen Zeke en Erasmus. Keerpunt in De reis van de Narwhal is ongetwijfeld het moment wanneer Zeke niet terugkeert van zijn solotocht. De zomer is bijna voorbij en de bemanning is niet in staat nóg een winter aan boord van de Narwhal te overleven. Erasmus Wells moet beslissen wat er moet gebeuren. Wanneer Zeke op de afgesproken datum niet is opgedaagd, beslist Erasmus niet langer op hem te wachten. Hij keert op eigen houtje met de overlevenden van de bemanning van de Narwhal naar de bewoonde wereld terug, in de veronderstelling dat zijn reisgenoot omgekomen is. Maanden later bereikt Zeke onverhoopt toch de bewoonde wereld, in het gezelschap van de eskimovrouw Annie en haar zoontje Tom. Onbeschaamd gebruikt hij de vrouw en het kind om zijn poolreis extra glans te geven. Tot Erasmus orde op zaken stelt.
De reis van de Narwhal munt uit door de beschrijvingen van de natuur én van de onderlinge relaties tussen de personages. Zowel grootse taferelen uit het poolgebied, als de intieme en subtiele gemoedstoestanden van bv. Erasmus of Lavinia worden haarscherp uitgetekend. In haar evocatie van de periode van de grote poolreizen tijdens de 19de eeuw, verweeft Barrett feiten en fictie naadloos met elkaar. Zij laat historische personages als Kane, Franklin, Thoreau en Darwin figureren naast haar romanpersonages.
Maar het boek is méér dan de historische reconstructie van een tocht naar het poolijs. Tijdens die reis krijgt Erasmus Wells inzicht in zijn eigen persoonlijkheid en groeit hij uit boven zijn beperkingen en mislukkingen. Dokter Boerhaave verwijst naar Thoreau waar hij aan het begin van zijn dagboek zegt ‘dat er continenten en zeeën in de morele wereld zijn waarin ieder mens een istmus of een inham is die door hem nog niet is verkend, maar dat het gemakkelijker is om vele duizenden mijlen door kou en storm en kannibalen te varen, in een schip van de regering, met vijfhonderd mannen en jongens om je bij te staan, dan om de eigen zee te verkennen, de Atlantische en de Stille Oceaan van je alleen-zijn’. Het is de perfecte samenvatting van De reis van de Narwhal: een ontdekkingsreis in de poolzee met zijn geheimzinnige diepten en ijsbergen én een ontdekkingstocht in de onverkende ruimten van het eigen innerlijk. Het is Barretts eerste boek dat in het Nederlands vertaald wordt. Voor Ship fever kreeg ze in 1996 de National Book Award.
[Geert Swaenepoel]
Andrea Barrett: De reis van de Narwhal
Anthos, 1998, 445 p., 990 F, ISBN 90-414-0319-1
Vert. van: The voyage of the Narwhal door May van Sligter
poolreizen
Auteursrechtelijk beschermd