Leesidee. Jaargang 4

(1998)– [tijdschrift] Leesidee. Kritisch-bibliografisch tijdschrift– rechtenstatus

De literatuur

In 1968 verscheen de roman House made of dawn van de Kiowa Navarre Scott Momaday. In 1969 kreeg dit werk de Pulitzerprijs voor fictie en dit betekende het startschot voor de literatuurproductie van tientallen indiaanse auteurs. De literatuur van de native Americans is m.a.w. een vrij jonge literatuur, die nochtans haar wortels heeft in eeuwenoude gezangen en rituelen en binnen een orale traditie kadert. De traditionele verhalenvertellers gebruikten hun verhalen zowel in functie van ontspanning, om te vermaken als om op te voeden.

In het Nederlandse taalgebied vervulde uitgeverij In de Knipscheer een pioniersrol. Jos Knipscheer publiceerde heel wat romans en verhalen van native Americans, o.m. binnen de reeks ‘Indiaanse bibliotheek’. Zo zijn er ook enkele overzichtswerken bij deze uitgeverij verschenen. Jelle Kaspersma bracht in 1990 een bloemlezing uit het werk van indiaanse dichters onder de titel De aarde is ons vlees. Zo liet hij velen voor het eerst kennismaken met werk van o.m. Peter Blue Cloud, Joseph Bruchac, James Welch, Leslie Silko, Joy Haijo en Paula Gunn Allen. Onlangs bracht hij een nieuwe bloemlezing uit met als titel Hoe de verhalen in de wereld kwamen, met korte verhalen van o.m. Linda Hogan, Simon Ortiz, Joseph Bruchac, Peter Blue Cloud en Leslie Silko. Een andere verzameling van indiaanse korte verhalen verscheen in 1996 als Globe Pocket met een inleiding van Kenneth Rosen. Zend ons regenwolken bevat werk van Leslie Silko, Simon Ortiz, Anna Lee Wakers e.a. Momenteel zijn een aantal romans en verhalen van native Americans in het Nederlands beschikbaar, maar toch blijven heel wat auteurs nog volslagen onbekend. In dit overzicht worden een aantal hedendaagse indiaanse auteurs onder de loep genomen. De nadruk ligt daarbij op prozaschrijvers. Dichters als Diane Glancy, Joy Harjo, Lance Henson, Linda Hogan en Peter Blue Cloud kunnen binnen dit kader niet worden behandeld, evenmin als toneelauteurs zoals Tomson Highway of Hanay Geiogamah, of auteurs die vooral voor hun non-fictie werken bekend zijn (Vine Deloria Jr. en Mary Crow Dog). Ik heb me beperkt tot een selectie van 10 hedendaagse (proza-)auteurs, die volgens eenzelfde stramien worden behandeld: korte situering en beknopte voorstelling van de voornaamste werken. Een selectie is uiteraard altijd subjectief. Ik heb geprobeerd een goede verhouding tussen relatief bekende en minder bekende auteurs te bekomen. Het verklaart waarom ‘grote’ namen als Joseph Bruchac, Anna Lee Walters of Craig Strete niet aan bod komen.

Sherman Alexie (^o1966)

Ongetwijfeld de meest beloftevolle indiaanse auteur van de jaren '90. Als zoon van een Coeur d'Alene vader en een Spokane moeder groeide hij op in het Spokane indiaans reservaat in Wellpinit, Washington. Hij studeerde aan de Gonzaga Universiteit in Spokane en aan de Washington State Universiteit in Pullman waar hij een graad in Amerikaanse Studies behaalde. In zijn poëzie en proza staat de armoede, werkloosheid, het alcoholisme en de wanhoop die de indiaanse reservaten kenmerkt, vaak centraal. Alexie is een geboren verteller. Zijn verhalen over het hedendaags indiaans leven behandelen thema's als pijn en humor, liefde en haat.

Werken:

* The Business of Fancydancing: Stories and Poems (1992): een verzameling verhalen en gedichten over het uitzichtloze leven in reservaten.

* Old Shirts & New Skins (1993): een poëziebundel die o.m. het racisme tegenover indianen behandelt.

* The Lone Ranger and Tonto Fistfight in Heaven (1993): een verzameling korte prozastukken, waarin een beeld van het hedendaagse indiaans Amerika wordt geschetst.

* Reservation Blues (1995): een roman waarin de indiaanse rockgroep Coyote Springs centraal staat. Won de American Book Awards.

* Indian Killer (1996): een misdaadroman rond een seriemoordenaar die in Seattle blanke slachtoffers scalpeert. Binnenkort verschijnt een Nederlandse vertaling bij uitgeverij Ambo.

Paula Gunn Allen (^o1939)

Werd geboren in Cubero in Nieuw Mexico als dochter van een moeder met Laguna Pueblo en Sioux voorvaderen en van een Libanees-Amerikaanse vader. Zij behaalde een doctoraat aan de Universiteit van Nieuw Mexico in 1975. Zij is een grote promotor van de indiaanse literatuur en publiceerde een aantal belangrijke overzichten en heel wat poëziebundels. Toch wordt ze opgenomen omwille van haar belang voor de promotie van de indiaanse literatuur, o.m. door de publicatie van haar twee anthologieën: Voice of the Turtle: American Indian Literature 1900-1970 (1994) en Song of the Turtle: American Indian Literature: 1974-1994 (1996).

Werken:

* The Woman Who Owned the Shadows (1983): de enige roman die de auteur schreef. Vertaald als ‘De vrouw der schaduwen’ (In de Knipscheer, 1986). Een indiaanse vrouw wordt heen en weer geslingerd tussen haar traditionele cultuur en de moderne Amerikaanse samenleving.