Leesidee. Jaargang 2

[p. 732]

Pockets

Van de pocketmarkt

Frits van Oostrom is de laureaat van de AKO Literatuurprijs van dit jaar. De omvang en het wetenschappelijke karakter van zijn werk zijn nog nooit een hinderpaal geweest voor toegankelijkheid. Ook Emmanuel Le Roy Ladurie heeft als historicus het grote publiek weten te bereiken en dat vertaalt zich in begeerlijke pockets, die een lang leven beschoren zijn. De Salamanders hebben ook een reputatie op dat vlak, net als het aanbod van Pandora klassiek.

Salamander

Vertaler Frans van Dooren verkiest in zijn inleiding bij de Romeinse epigrammen van Martialis (eerste eeuw v.C.) diens werk eerder als kunst dan als poëzie te omschrijven. De compositie, de beheerste structuur, het ‘trefzekere klankspel’ dragen bij tot een vormelijke perfectie die zijn volledige werk kenmerkt. Deze evenwichtige selectie verzamelt epigrammen die Van Dooren eerder in de jaren '70 en begin jaren '80 publiceerde. Met een verklarende woordenlijst.

Theo Thijssen (1879-1943) staat weer in de belangstelling, tenminste toch bij de uitgevers. Of de ‘schrijvende onderwijzer’ nog veel andere fans heeft, durf ik te betwijfelen. Zijn grote succes kende hij in 1923 met Kees de jongen; vorig jaar werd zijn Verzameld werk uitgegeven bij Thomas Rap, net als deze pocket bezorgd door Peter-Paul de Baar en Rob Grootendorst. In de ochtend van het leven (1941) is Thijssens laatste boek; het bevat zijn jeugdherinneringen en beslaat de periode 1883-1892.

De vertaling van M.A. Schwartz van Homerus' Ilias gaat al 40 jaar mee en dat is ook goed: de Ilias in dit ritmisch proza hardop lezen, ‘iets mooiers bestaat niet’. Aldus Piet Gerbrandy, ‘uitleider’ van deze uitgave.

Pandora klassiek

Van oude menschen, de dingen die voorbij gaan... Deze laatste van Louis Couperus' Haagse romans (1906) is een hoogtepunt in zijn oeuvre en in de Nederlandse literatuur. Verkocht het boek destijds maar mondjesmaat, de laatste jaren is het indrukwekkend vaak heruitgegeven. Dit is de tweede pocketuitgave dit jaar en ze bevat de kritische editie uit de onlangs voltooide Volledige werken Louis Couperus (Veen).

De drie musketiers (1843), een ‘betwist meesterwerk’, wist Henri d'Alméras, en dit om te zeggen dat Alexandre Dumas dit gigantisch populaire boek niet ‘slechts’ als amusement voor het volk heeft geproduceerd - ondanks het feit dat hij zelf beweerde slechts een ‘vulgarisator’ te zijn. En de criticus Sainte-Beuve was in 1852 niet mis te verstaan: ‘ieder kent zijn verbazingwekkende verve, zijn meeslepend entrain, zijn geestige, altijd amusante dialoog [...] Hij is de onderhoudendheid zelve, hij omhelst u, maar in tegenstelling tot M. Balzac beknelt hij u nooit’.

Ooievaar

Emmanuel le Roy Ladurie schrijft ‘geschiedenis die zich laat lezen als een roman’ en daar boekt hij enorme successen mee; Montaillou (Ooievaar, 1994) kende tot nu toe 20 drukken. De bewerking van zijn proefschrift uit 1966, De boeren van de Languedoc (tweede druk pas), laat zich iets minder vlot lezen. Nochtans wordt dit meesterwerk van de integrale geschiedschrijving, over de rurale, Zuid-Franse samenleving van de 15de tot de 17de eeuw, alom geroemd.

Als het goed gaat met de studie van de Middelnederlandse letterkunde, dan heeft de Leidse medioneerlandicus Frits van Oostrom daarin een stevig aandeel. Zijn bevindingen waren vaak grensverleggend en een van zijn doelstellingen is altijd geweest om een ruim publiek in de middeleeuwse literatuur en tijdgeest te interesseren. Het woord van eer gaat over de hofliteratuur in het graafschap Holland die tussen ca. 1350 en 1450 is ontstaan. Uitgaande van dit vrij ruime literatuuraanbod beschrijft het de bloeiende hofcultuur tegen het historisch en maatschappelijk kader. Jonathan Ames debuteerde in 1989 met Nachtleven en verder werd hier niets meer van hem gehoord. Alexander Vine heeft de dromen van zijn ouders stukgeslagen en zich met overgave in het nachtleven van New York gestort. Straathoeren en peepshows zorgen voor de snelle seks; drank, herpes en aids voor de angst achteraf. Het is een opvallend sober en sterk portret van de zelfkant, soms heel verrassend verwoord.

Trilogie voor beginners van Herman Brusselmans bevat ‘Het zinneloze zeilen’ (1982), ‘Prachtige ogen’ (1984) en ‘De man die werk vond’ (1985), zijn eerste drie. Voor de fans van het eerste uur is deze bundel dus slechts een verzamelobject en ook voor wie het licht wat later zag, is er al menige herdruk geproduceerd. Een dikke pocket geeft waar voor je geld, zou de Brusselmansonkundige kunnen denken, maar smalle verhaaltjes worden gewoon wat ruimer gezet.

Dick Welsink bundelde ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van Kees Stip, diens verzamelde gedichten. Daarvan werden nu ‘drie ons gedichten afgewogen’ in Hij dicht zo licht. Stip is een oude rot in het vak plezierdichten en zijn oorspronkelijke bundels zijn al lang van de markt. Wie hem nog niet kent, moet wel terecht in heerlijke verzamelingen als deze.

[Jen de Groeve]