|
| |
LXVII. Hoe Torec int scep van aventuren was.
Dat Torec sander dages op stont
Ende nam orlof saen aldaer,
Al dien dach al dore lanc,
Noch huus no hof ne vant.
Doe quam hi gereden an een sant,
Daer hi ene scone borch sach staen,
Scone bliken ende welgedaen.
25380[regelnummer]
Ter portenwaerd es hi gevaren,
Daermen inliet sonder sparen,
Ende men hitene willecome wesen.
Torec beette ende vrachde nadesen
25385[regelnummer]
- ‘Ydras, die godertierste man,’
| |
| |
Sprac die knape, ‘die nu leeft,
Ende die liver gode ridders heeft
Dan ieman die ic levende weet.’
Torec ginc int zale gereet,
Ende oec grote ere gedaen.
Men dede hem sine wapine af,
Enen diren mantel men hem gaf,
Dat hi niet vervrisen soude.
25395[regelnummer]
Daerna gincmen eten boude.
Daer was gedient wel ter cure.
Naden etene vrachde ter ure
Die waerd hoe hi ware geheten?
- ‘Here, Torec, wildijt weten;
25400[regelnummer]
Ende min vader, na die manire,
Es Ydor vander Baser rivire.’
Des was die waerd so overblide,
Ende bat Torec te dien tide
Dat hi met hem drie dage si.
Dat ic des niet doen ne mach.’
Ydras seide doe hi dat sach:
‘Blieft hier, gi sult hier sien
In derden dage wonder gescien;
25410[regelnummer]
Hier sal comen en scip van aventuren,
Dat menegen hevet doen besuren,
Dat es alse wit alse een snee.
Het comt eens sjars ende nemmee,
Ende dire in gaet, wet overwaer,
25415[regelnummer]
Hine keert nembermer daernaer.’
Doe seide Torec: ‘Ic blive hier dan
Tote dat dat scep comt hier an.’
Dus bleef hi daer doe twee dage.
Des derdes dages, sonder sage,
25420[regelnummer]
So heeft men dat scip vernomen,
Daer menech minsce omme es comen
Om te siene dat wonder groet.
Doe Torec vernam genen boet
Doe ginc hi hem wapinen nadas,
25425[regelnummer]
Ende nam doe orlof an Ydras
Ende die scone vrouwe mede,
Ende seide hi wilde gaen ter stede
In dat scep, dat secgic u.
Ende si ontrident hem sere nu,
25430[regelnummer]
Maer dat was een dinc di nine diet;
Hine liet om al die werelt niet.
Sijn ors beval hi sinen ward
Ende ginc int scep daer ter vard.
Ende doe hi in dat scip quam
25435[regelnummer]
Dat scip sine vlucht nam,
Ende voer henen met selker vloge
Als een piel ut enen boge.
Ende hi ne sach niemanne daerin,
Die tscip stierde meer noch min.
25440[regelnummer]
Dus vloecht henen toter none:
Ende rech[t] bi enen merchs grone
Daer bleef tscip staende al stille.
Torec ginc ut na sinen wille.
Ende als hi in genen mersch quam,
25445[regelnummer]
Ic segt u dat hi daer vernam
Die scoenste borch di nie man sach.
Hi ginc daerwaerd al dat hi mach,
Ende als hi rechte daer vore was
Sach hi ende vernam nadas
25450[regelnummer]
Dattie borch es marberijn.
Dat menechste gescrifte dat mochte sijn
Sach hi daerin gescreven nu;
Die menechte joncfrouwen, secgic u,
Ende vrouwen ende joncheren also wel,
25455[regelnummer]
Di speelden menegertiren spel,
Scaecs, wortaflen, dansen, reien:
Met voglen, met honden, si hen meien:
Van minnen leerde daer elc di wilde.
Doe dit sach die riddere milde
25460[regelnummer]
Ginc hi inwaerd, ende hi sach
Waer een groet riddere lach,
Die seide: ‘Hier sidi qualijc comen,
Want u lijf werd u genomen,
En si dat gi cont onder gedoen
25465[regelnummer]
Mi oft enen minen baroen;
Ende eest dat gine maect mat,
Sonder waen, ic sal u nadat
Bringen in u behout daer naer.’
Torec seide: ‘Here, sonder scamp
25470[regelnummer]
So nonsecgic niet den camp:
Onser een ontguldet metten live
Eric hier in gevangen blive.’
Die werd seide tot Torec doe:
‘Gi selt beiden tot morgen vroe,
25475[regelnummer]
Ende hierenbinnen salic u leiden
In die camere van wijsbeiden:
Daerin soe mogedi leren mede
Van wijsheden ende van hoveschede
Ende van vrouden alretire.’
25480[regelnummer]
Torec antwerde den werd scire:
‘Live here, dat laet mi scouwen!’
Ende hi gelovet hem bi trouwen.
Men dede Torec daer ontwapen.
Doe gingen eten heren ende knapen,
25485[regelnummer]
Ende naden etene poget men saen
Ende des ander dages vroe
Ende quam gegaen te sinen werd
25490[regelnummer]
Om die dinc die hi begert
Te siene nu: dat jugement.
Die werd nam Torec omtrent
Ende leitdene ter camere daernaer
Ende seide: ‘Ic wille gi wet vorwaer,
25495[regelnummer]
Datter nie binnen quam man
Dan gi, dinicker in sal leiden.’
Doe gingen sire in alle beide.
Van soffire glase, van maerberstene
Was di camere gemaect rene:
25500[regelnummer]
Venstren, doren, van metale,
G[l]asine vinsteren van cristale.
Also alsict in romans hore
So waren die sittene van yvore.
Die oude vrode daer binnen saten,
25505[regelnummer]
Die onderlinge spraken van maten.
Dire specie, die wel roec,
So dattie lucht so soete was,
Die siec was dat hi al genas.
25510[regelnummer]
Torec was vro alsi daer quam.
Die riddere dine met hem nam
Die namene daer in sijn geleide.
Si gingen daer bi sitten alle beide.
Doe sprac daer een vanden ouden:
25515[regelnummer]
‘In weet gene beter vrouden
Die vroetscap weet brin[c]se vort:
Nochtan es menech di daer in
25520[regelnummer]
Mach geleren luttel goet:
Dat doet der liede dulle moet;
Soe gaet hem di wisheit in.
Nu sprewi vander werelt echt.’
25525[regelnummer]
Doe sprac een: ‘Dat donct mi recht,
Dat wi doch den hogen heren
Doen in talen en lettel eren:
Dies willewi irst van hen spreken.
Si donken mi alle doget breken
25530[regelnummer]
Si verderven die werelt al
Bi hen soude rechte groet ende smal
Hem castien tgemene diet;
Nu eest al valse ende el niet:
Verkeest si al sijn vander eren.
25535[regelnummer]
Si souden die clene leren,
| |
| |
Maer si sijn alle staelblint,
Ende volgen tweges niet en twint;
Alse di blinde den blenden leet
Deen volget den anderen daer hi geet.’
25540[regelnummer]
Een oude sprac, ende wilse leren:
‘Hets scade vanden lansheren;
Als een here ter quaetheit keert
Al een lantvolc es onteert.
Seker sijt van dese sake:
25545[regelnummer]
Alse dat hoeft es tongemake
So sijn alle di lede swaer.
Ende oec wetic over waer,
Dattie grote di clene leren,
Gaet te scanden, gaet te eren.
25550[regelnummer]
Als lansheren sijn van fellen doene
Scamens hen te min di barone,
Anders consijs niet geleesten:
Dat irst quaet comt vanden meesten.
25555[regelnummer]
Di quaetheit en scuwet niet.
Vromecheit es sere verleget,
Wantmer in lettel hove pleget
Datwi nu souden heten lof,
Want alle doget nemet of:
25560[regelnummer]
Dies willict over recht kinnen,
Ens gene doget sine comt van minnen.’
Die oude sweech, di dit bediede.
Een ander sprac: ‘Here, die liede
Striden nu, welc beter si
25565[regelnummer]
So hovescheit en miltheit daerbi,
Soe vromecheit, sin ende mate.
Nu wiest hier op die rechte strate.’
Doe spraker een ter selver stede:
‘Ic houts mi an die hoveschede:
25570[regelnummer]
Die dorpere es ne twivelt twint,
Hine werd nemmer wel gemint:
Daerombe so prisic hoveschede,
Soe doet God entie werelt mede:
Hets ene sake ende ene minne,
25575[regelnummer]
Want si comt van hogen sinne.’
Een ander sprac: ‘Wien dat dere,
Vromecheit prisic oec sere;
In horde nie van bloden secgen
Datmen prijs an hem mochte lecgen.
25580[regelnummer]
Mijn meester sprac, die niet en loech:
“Starcheit maect den mengen hoech,
Daer sin toe es ende gemate.”
Die milde es besie die strate,
Die sere inge es ende oec smal.
Te vele geven ens geen prijs,
Hets dompheit in alre wijs.
Mate es goet in allen spele,
Daerne es te luttel no te vele:
25590[regelnummer]
Met rechte prisemense in aventuren,
Want si mach lange geduren.
Nu sijn dulle liede daer jegen,
Die wanen sin ende mate plegen,
(Dat sijn daer ic ane nu taste,)
25595[regelnummer]
Ende haer goet houden so vaste,
Ende dat goet also verkisen,
Dat si di ziele ende ere verlisen.
Si houden meer dan hen es goet.
Ende die dulle hi verdoet.
25600[regelnummer]
Maer dats een volmaect man,
Die sin ende mate houden can.
Soe goet es mate, dat verstaet,
Dattie ere bi hare gestaet.
Dit houdic over gerecht orconde,
25605[regelnummer]
So wat somen gepinsen conde;
Wat soe in ertrike es goet
Dit loveden si alle geheel
Ende hildent vore recht ordeel.
25610[regelnummer]
Een ander sprac als hi sach stade:
‘Ay here, ende hoe grote scade
Eest van dien dat gi sprect,
Datment nu algader brect!
Lettel hortmen na gode bispele:
25615[regelnummer]
Der quader sijn nu alte vele.
Selc kint die doget ende houdet quade:
Die werelt es van losen rade.
Conste was wilen groet gewelt;
Nu neest anders niet dan gelt.
25620[regelnummer]
Die rike es nu wel gehort:
Men trecten tallen steden vort,
Wat hi sprect si lovent alle.
Est datten armen spreken gevalle,
Wat dat hi sprect, merket des,
25625[regelnummer]
Men seget dat al dulheit es.
Dwaes ende goc es sijn name.
Den armen es lichte mesciet.
Al doet hi wel, men achtes niet:
25630[regelnummer]
Hi es recht in deser manire
Entie loept onder die eerde.
Armoede es grote onwerde:
Si dect al des minscen doeget,
25635[regelnummer]
Miltheit, scoenheit ende joget.
Tongemake es darme milde,
Ic wane hi vrec wesen wilde,
Penst ho hem es ende bederft;
Hi bepenst hem menechwerf:
25640[regelnummer]
“Owi, ende oftic nu ware rike,
In liet dor geen goet, sekerlike,
In soude verteren ende geven
Dor Gode, dor ere, al min leven.”
Hine mach, na dat hem behovet:
25645[regelnummer]
Dies wert hem therte bedrovet.’
- ‘Nu sprewi van hen die geven:
Al es die meltheit sere bleven,
Vrecheit es gewassen sere.
Meltheit ne rest hem nembermere,
25650[regelnummer]
Vrecheit heft die werelt dorgaen.
Quaet cruet es gewassen saen.
Ic seg dat na minen wane,
So was alle doget geboren.’
25655[regelnummer]
Dit ordeel prisen alle diet horen.
Ene joncfrouwe es opgestaen
Ende sprac vore die magede saen:
Haer minne prist si vor al di vrouwen
So dat si alle op hare scouwen.
25660[regelnummer]
Nu hort ho dit vonnesse verginc.
Met luder stemme sijt anevinc,
Ende seide datter magede minne
Es edel ende van reinen sinne;
‘Want di maget es scone ende rene
25665[regelnummer]
Recht als di rose es scoenst allene
Ende die bogaerd oec es. Van allen
Vrowen sijn di rosen afgevallen,
Ende oec al ontaen, mogedi kinnen;
Bedie salmense te min minnen
25670[regelnummer]
Dan die magede, secgic echt.
Dit vonnesse wisic overrecht.
Twi settet ieman sinen moet
Daer een ander sinen wille doet?
Oec merct an u ter stonde,
25675[regelnummer]
Waer soe vaer es ende sonde
En mach gene joie sijn volmaect:
Dit leerde mi een man welgeraect.’
Antwerde doe ten irsten worde:
25680[regelnummer]
‘Joncfrouwe, sprecti diets oft walsc?
Nembermer ward joncfrouwe
Manne te minne so getrouwe,
Dat haer lief iet mach verstaen.
25685[regelnummer]
Al brinct si hem in goden waen,
| |
| |
Nembermer doet si hem te bet.
Bedecte minne es een loes net.
Ene joncfrouwe houtere sevene
An hare met troest te gevene:
25690[regelnummer]
Haer word dats cranc fundament,
Het[s die] duvel die al scent,
Die hare bedriget soe gereet,
Bedie si doet hem menech leet:
Dien si meest mint int covent
25695[regelnummer]
Dien doet si den meesten torment;
Als hi dan waent sijn ongeval
In corten tiden verwinnen al
So eest al verloren op ene wile.
Joncfrouwen troest es al gile.
25700[regelnummer]
Maer di vrowen minne hort ende sprake,
Dat es ene volmaecte sake:
Sine bedriget none hoent,
Want si hare minne toent.
En mach scaden niet en twint
25705[regelnummer]
Datmen gode vrouwen mint.
Haer vroetscap es so menechfout,
Dat si niemanne sijn pine onthout.
Ende dats te prisene utermaten,
Dat si niet weet wat doen ende laten.
25710[regelnummer]
Si es bat dan di maget geleert:
Si weet wel waermen di saken kert.
Alse vele alse hovescheit bat staet
Dan loescheit, doer ende baraet,
Soe es vrowen minne, wient behaget,
25715[regelnummer]
Beter vele dan der maget.’
Som prisden si der vrouwen wale,
Ende som der joncfrouwen tale.
Eer die dach leet al geel
Waser gewiest menech ordeel
25720[regelnummer]
Van so menegerhande seden,
In caent gesecgen teser steden;
Derre materie es noch vele,
Dies cortict u metten bispele.
Toten avonde horden si dat spel.
Geen spel haddire vor genomen.
Doe dat avontmael was comen
Doe name[n] metter hant sijn waerd
Ende seide: ‘Gawi thuuswaerd;
25730[regelnummer]
Hets avont hier itoe, nu siet.’
Torec seide: ‘Dats groet verdriet,
Dat hem di dach haest so sere;
Te horne dese dachcortingen.’
25735[regelnummer]
Mettesen worde si danen gingen.
Torec bleef daer der dage drie,
Ende elkes dages so ginc hie
Ter cameren vanden jugemente,
Ende horde vele parlemente,
25740[regelnummer]
Die hem bequamen harde wale.
Derts dages, naden avontmale,
Alse gespeelt hadde dies luste,
Ginc elc daer te sire ruste,
Ende slipen tot di dach ginc ane.
25745[regelnummer]
Ende Torec wilde varen dane.
Ende als hi die ogen heeft ontaen,
(Hier mogedi wonder groet verstaen)
So vant hem daer die jongelinc
Daer hi irst te scepe inginc.
25750[regelnummer]
Van wondere sach hi harentare,
Idoch werd hi wel geware,
Dat hi daer nu was, sonder waen,
Aldaer hi te scepe was gegaen.
Doe pensdi om sinen goden waerd
25755[regelnummer]
Ende om Morele mede, sijn paert.
Thans ginc hi daer opt lant,
Ende tot Ydras huse te hant.
Ende doen Ydras dat heeft verstaen
Heeft hine harde wel ontfaen,
25760[regelnummer]
Ende hi vrachde Torecke saen
Hoe hi den scepe ware ontgaen?
Ende Torec telde van inde toerde
Dat hi sach, van worde te worde.
Si hadde daer doe menege sprake.
25765[regelnummer]
Des nachs was hi wel te gemake:
Des margens heeft hi orlof genomen,
Ende es so verre henen comen,
Daer hem die wech es gewiest
Ter joncfrouwenwaerd, diemen hem priest.
25770[regelnummer]
Derwaerd es hi in veerden nu,
Maer een dinc benaemt hem, secgic u;
Want een tornoy was genomen
Om die joncfrouwe daer hi met was comen,
Daer hi om vacht enen camp
25775[regelnummer]
Jegen Ywaine, sonder scamp.
Nu heeft die een here verstaen,
Die den tornoy heeft ontfaen,
Ende die Myduel was genant,
Dat een riddere leet dor sijn lant.
25780[regelnummer]
Doe sindi .xxx. ridders dane
Ende geboet hen Torec te vane,
‘Die sonder orlof hier ridet nu.
Maer en quetsets niet, des biddic u.’
Si reden so verre, dat si quamen
25785[regelnummer]
Daer si Torecke doe vernamen,
Die ene .xv. gingen hem an.
Doe stac hire enen met sinen spere
Dat hi daerna nembermer were
25790[regelnummer]
Ne dede, want hi viel doet.
Doen trac hi ut sijn swaerd al bloet:
Daer ginc hi houwen ende kerven:
Vanden .xv. dede hire sterven
Drie, ende wondere twee aldaer.
25795[regelnummer]
Doe quamen di ander .xv. daernaer
Ende gingen hem doe alle an,
Ende velden daer den stouten man,
Ende bonden hem vote ende hande,
Ende vordene wech also te hande
25800[regelnummer]
Te Myduellewaerd, haren here.
Si clageden over hem do sere
Ende seiden dat sijn neve aldare
Van Torecke ter doet gewont ware.
Doe seide Myduel: ‘Nu legt gevaen
25805[regelnummer]
Den dullen riddere; hi heft mesdaen.’
Torec seide: ‘Dits u onnere.
Wat sochte u neve onder min spere?
Ic moeste mi weren, sonder waen.’
Doe leidemen Torecke daer gevaen
25810[regelnummer]
In enen dipen kerker te hant,
Daer hi stanc ende worme in vant.
Daer lach hi drie dage also wel.
Ende seide: ‘Torec, ic heb u gevaen,
25815[regelnummer]
Ende gine moget niet ontgaen
En si bi mi, dat secgic u;
Maer wildi mi in staden staen nu,
Ic hebbe enen tornoy genomen
25820[regelnummer]
Jegen enen riddere starc ende cone
Om ene joncfrouwe overscone,
Die utermaten sere minne.
Ende wie so den tornoy verwinne
Hi sal die joncfrouwe hebben daernaer.
25825[regelnummer]
Woudi mine wapene dragen daer,
Ende torniren in mire gelike,
So mochti mi van minnen maken rike.’
Doe antwerde Torec ende seide:
‘Magic met dus cleinen arbeide
25830[regelnummer]
Comen ut desen vulen stanke,
Ic geloeft u te hondert danke.’
Doe liet hi Torecke uten rouwe,
Ende hi gelovet hem bi sire trouwe.
Men dede Torec wel te gemake.
25835[regelnummer]
Myduel ontboet na die sake
| |
| |
Sijn ridders, dat si comen souden:
Hi wilde met hen hof houden.
Daer quamen yraude ende spelmanne,
Die hi alle gichte danne;
25840[regelnummer]
Ende ridders ende oec knapen
Die gaf hi orsse ende oec wapen,
Soe dat sine alle loveden daer.
Nu quam die tornoydach daernaer,
Dattie tornoy geleget was,
25845[regelnummer]
Ende Myduel nam hemelijc nadas
Torecke ende tien ridders mede,
Die wisten sine hemelijchede,
Ende voeren ten tornoye alsoe.
Ende alsi daer bi quamen doe
25850[regelnummer]
So voren si in een bosch aldaer:
Doe deden si Torec wapenen daernaer
Met Myduels wapine gereet,
Ende Myduel hemelijc henen reet
Thuswaerd, ende liet Torec int dal,
25855[regelnummer]
Die vor hem torniren sal.
Nu es die tornoy wel vermeten
Van dusent ridders opgeseten.
Nu was van Myduels wedersake
Ginder nu soe grote sprake:
25860[regelnummer]
Men seide dat hi daer metten live
Meer dede dan enege vive,
So dat hi hadde alt gecri.
Men vrachde do waer Myduel si?
(Hi es ontslopen nu ter steden.)
25865[regelnummer]
Mettien quam Torec daer gereden.
Een grave quam in sijn gemoet,
Dien stac hi dat hi vallen moet.
Hi hevet dat ors saen gevaen
Ende sindet den sieken lieden saen,
25870[regelnummer]
Datten God behoeden moete.
Doe reet hi in die meeste rote.
En stout riddere quam in sijn gemoet,
Dien dedi beten oec te voet.
Dit ors gaf hi den yrauden daer.
25875[regelnummer]
Een ander wan hi noch daernaer,
Dat gaf den spelliden ter stede.
Doe riepsi ende yraude mede;
Hi heeft den prijs ende niemen el;
25880[regelnummer]
Hi es die beste vanden velde:
Hi es genindech, cone ende melde!’
Dus wan daer Torec optien dach
Wel hondert orsse. Ende doen dat sach
Ende reet op Torecke sonder mee,
Ende brac sijn sperc op hem ontwee.
Hi waende wel dat Myduel ware.
Ende Torec stac op hem daernare,
25890[regelnummer]
Ende geraecten daer soe wel,
Dat hi metten perde neder vel;
Ende Torec nam daer sijn paert
Ende boet hem weder metter vaert,
25895[regelnummer]
Ende elc nam een spere mettien,
Ende quamen echt te gadere doe.
Ende Torec stakene ter eerden soe,
Dat hi lach in onmacht neder,
Ende nember en tornierde daerna seder.
25900[regelnummer]
Ende Torec voer in die meeste porsse:
Hi deetse tumen vanden orsse.
Daer dorste nieman sijns ontbeiden.
Doe ripen si alle ende seiden,
Yraude, spelman, arme, rike:
25905[regelnummer]
‘En es in ertrike sine gelike!’
Den tornoy heeft hi verwonnen al.
Dit sach die joncfrouwe groet ende smal,
Daer si was ten vensteren gestaen,
Wat dat Torec hevet gedaen.
25910[regelnummer]
Si seide: ‘Myduel hevet al verwonnen:
Ic moet hem mire minnen onnen!’
Doe reet si te hem ende seide: ‘Here,
Gi hebt om mi gedient so sere,
Dat ic moet bliven u vrindinne.’
25915[regelnummer]
Doe seiden die ridders ten beginne,
Die vanden dingen wisten nu:
‘Joncfrouwe, onse here, dat secgic u,
En mach nu niet vele spreken;
Hi es vanden tornoye sere ontsteken
25920[regelnummer]
Ende verwarmt. God hoede u!
Wi bringene saen hier weder tu.’
Dus sijn met Torec thus gevaren
Ende seiden dit Myduele aldaren,
Die in ene camere hemelijc was.
25925[regelnummer]
Doe dedemen die mare lopen das,
Dat hi gequetst ware van slagen,
Ende hi en lettel moeste dagen.
Ende des derdes dages es hi comen
Ende heeft sijn lief te wive genomen.
25930[regelnummer]
Daer was spel ende bliscap groet;
Maer Torec, dise hem wan al bloet,
Reet smargens wech hemelijc vorwaer,
Ende liet hen hebben haer brullocht daer.
Dus latic die brullocht aldus wesen
25935[regelnummer]
Ende sal vort van Torec lesen.
|
|
Auteursrechtvrij