Roman van Lancelot

naar het (eenig-bekende) handschrift der Koninklijke Bibliotheek

LX. Hoe Torec Melione verwan, ende hoe hi seide w[aer die] cierkel was.

Daventure doet u cont

Dat Torec sander dages opstont
Ende nam orlof an hen allen daer,
Ende reet om aventure daernaer,
Ende quam in een wout gereden:
Daer gemoette hi ter steden
Enen riddere sward ende groet,
Die hem daer sijn spere boet;
Ende Torec boet hem weder tsine.
Si quamen tegadere met selker pine,
Dat si beide bina met allen
Waren daer ter eerden gevallen;
Ende Torec kerde doe omme sijn paert
Ende waende noch josteren ter vart,
Maer hi hadde dengenen verloren:
Des hadde hem wonder als te voren,
Dat hi hem dus ontfaren was.
- ‘Dit was een alf oft sathanas,’
Sprac hi, ‘di mi dus es ontgaen.’
Ic late hier af di tale staen:
Men saelt hierna wel secgen u
Waeromme hi daer also quam nu.

Maer Torec, die des erre was,

Reet doe vort al sinen pas,
Ende quam gereden omtrent middach
Daer hi ene scone joncfrouwe sach;
Ende een riddere lach in haren scoet,
Gewapent, die starc sceen ende groet,
Ende sliep vaste met goeder moeten.
Torec sprac haer an met groten
Ende vrachde hare wie di ridder es?
- ‘In segs u niet, sijt seker des.
Vaert uwer straten, dat radic u,
Eer hi u te doet slaet nu.’
Torec seide: ‘Ic soude gerne weten
Hoe die riddere ware geheten.’
- In segs u niet, al sonder wanc.’
Mettien die riddere daer met ontspranc
Ende seide: ‘Her dorpere, bi mire wet,
Dat gi hier dus hebt gelet
Ende ut minen slape hebt nu brocht,
Dat werd u herde dire vercocht.’
Mettien die riddere opstont
Ende bant sinen helm ter stont,
Ende nam sinen scilt ende sijn spere,
Ende sat op sijn ors ter were,
Ende es op Torecke comen daer,
Ende stac sijn spere ontwe daer naer.
Ende Torec stac op hem daer weder,
So dat hi viel ter eerden neder,
So dat hi ne horde none sach.
Doe Torec sach dat hi dus lach
Ginc hi van sinen perde daernaer.
Doe was die ander becomen daer
Ende quam Torecke jegen gegaen.
Doe gingen si daer met swerden slaen
Deen den anderen herde onsoeten.
Van den hoefde toten voten
Waren si bebloet aldaer
Vanden wonden, wet vorwaer.
Die riddere weerde hem harde wel;
Maer tachters werd hem de strijt te fel,
Want Torec slogene metten swerde
Opt hoeft, dat hi viel ter eerde
Oft hi doet hadde gewesen.
Doe quam sine amie te desen
Ende riep: ‘Ay mi, riddere van prise,
Hebt genade van minen amise!’
Torec seide: ‘Ic geve[n] hier u,
Op dat hi selve willet nu.’
Die riddere was blide ende dancten sere,
Ende seide doe: ‘Wel lieve here,
Laet mi weten wie gi sijt;
Want noit riddere vor desen tijt
Mi gemeestren nine conde.’
Torec seide ter selver stonde:
‘Ic ben,’ seit hi, ‘Torec geheten,
Ende min vader, wildijt weten,
Heet Ydor van Baser rivire.’
- ‘Ic was wel sot,’ seidi doe scire,
‘Dat ic mi jegen u vermat.
Nu biddic u, here, nu ter stat,
Dat gi met mi vart tramere.
Ic sal u secgen ende wisen, here,
Den tsirkel dien gi soeket nu,
Ende wine oec heeft dat secgic u.’
Torec seide doe: ‘Lieve here,
Wiset mi daer, des biddic u sere.’
Die riddere sprac: ‘Bi Gode, dat si!
Bruant, dine nam, woent hier bi;
Maer sijn casteel es so vast,
Dat hi om nicmanne geeft een bast;
Ende oec weet hi wel te secgen van u,
Ende dat gi den cirkel soket nu.
Ende om dat heeft hi twee lione
Ende twee resen te sinen done,
Die sine porte nauwe wachten,
Beide bi dage ende bi nachten.
Nieman mochte die porte winnen
Met gere cracht, dat hire quam binnen;
Ende al mochti oec daer binnen comen,
Bruant soude hem jegen comen,
Ende souden oec bestaen gereet,
Want hi es vresselijc, starc ende wreet.
Dus en mochts een niet ontgaen,
Hine moeste daer doet bliven saen.’
Torec sprac: ‘God, diet al mach geven,
Die late mi noch so lange leven,
Dat ic hem moet lonen di overdaden
Die hi hier vore dede an Briaden.’
Doe vrachde Torec na sinen name.
- ‘Here, Melions, eest u bequame:
De orgelious soe heetmen mi.’
Ende binnen deser tale quamen si
Te Melions castele saen,
Daer si wel waren ontfaen.
Si aten, si dronken ende waren blide,
Ende gingen slapen saen betide,

[p. 161]

 

Om dat si wilden, sonder waen,

 

Des anderen dages vroech opstaen.

 

Doen Torec dages geware werd,

 

Stont hi op ende oec sijn werd,

23625

Ende wapenden hen beide wale.

 

Torec nam enen boge ende strale,

 

Want hi wale scieten conste,

 

Op aventure wat hi begonste.

 

Die waerd voer met hem udewaerd

23630

Ende leidene optie rechte vaerd;

 

Nochtan castijtdine daer af sere,

 

Maer dan bescoet min no mere.

 

Ende doe hi ene mile hadde gevaren

 

Keerde di werd weder, twaren,

23635

Ende bevalle[n] Gode daer naer.

 

Doe reet Torec allene daer

 

Soe verre, dat hi gereden quam

 

Daer hi Bruans montange vernam,

 

Daer sijn starke casteel op stont.

23640

Daer ward saen Torecke cont

 

Vor die porte die starke resen.

 

Ende Torec die set in mettesen

 

Ende scoet den enen dor di herte,

 

Dat hi doet viel vander smerte.

23645

Dit sach die ander ende quam hem naer;

 

Enen anderen quareel scoet hi daer,

 

Ende scoet den genen in die oge,

 

Dat hi strimelde van dien vloge;

 

Ende sloech Morele, sijn ors, met sporen,

23650

Ende stakene in die borst voren

 

Met sinen spere, dat hi ter stat

 

Doet viel. Ende saen na dat

 

Quamen twee leuwe op hem alse houden

 

Als oft sine thans verbiten souden.

23655

Hi stac den enen int begin

 

Metten spere ter kelen in,

 

Dat hi doet viel ter stede.

 

Doe spranc di ander op hem ter stede

 

Ende trac na hem doe sinen scilt;

23660

Ende Torec sijn swaerd verhilt

 

Ende sloech den leu af sine twee vote,

 

Dat hi achterwaerd viel onsote.

 

Do ginc Torec van sinen wrene

 

Ende slogen daer te stucken clene.

23665

Doe sat hi weder op sijn paert

 

Ende reet vaste ter zalen waerd.

 

Daer vant hi Bruande bi enen scake,

 

Die doe sere was tongemake

 

Doen hi Torecke sach aldaer.

23670

Hi versprakene sere daernaer

 

Ende dreichdene doe ende seide

 

Hi souden doen rumen sijn gereide

 

Torec seide: ‘En dreiget niet,

 

Maer wapent u, ende comt ende siet

23675

Oft gi op mi iet winnen moget.

 

Dat docht mi van u ene merre doget

 

Dan gi mi dreiget ende nine doet.’

 

Doe sprac Bruant: Her riddere goet,

 

Ic bidde u sere, waerd u bequame,

23680

Dat gi mi segt uwen name.’

 

- ‘Ic hete Torec,’ seidi doe saen,

 

‘Ende soeke den cirkel, sonder waen,

 

Dien gi mire oudermoder naemt,

 

Ende mire moder te hebbene betaemt.’

23685

Bruant sprac, die riddere fier:

 

‘So comdi daer omme vechten hier?

 

Des seldi wel sijn gescaed;

 

Maer het es te sere verspaed,

 

Want hets avont embertoe.

23690

Maer herberget hier tot margen vroe:

 

Ic sal u ende uwen perde nu

 

Gnoech doen hebben, dat secgic u;

 

Ende laet ons beginnen margen vroech

 

Te vechtene, so hebwi dages gnoech.’

23695

Torec sprac: ‘Gi segt hoveschede:

 

Ic later mi oec genogen mede.’

 

Dus bleef hi daer om dese sake,

 

Daer hi wel was te gemake.

 

Des ander dages es opgestaen

23700

Ende Bruant mede, ende sijn gegaen

 

Hen doen wapenen metter vart,

 

Ende sijn geseten op haer part.

 

Ende Bruant verboet al sinen gesinde

 

Dats hem nieman onderwinde.

23705

Oec soe wilt hi tesen male

 

Dattie strijt si in die zale.

 

Dus es daer die strijt genomen:

 

Ende elc es daer op anderen comen

 

Metten speren ende metten orssen

23710

Soe sere, dat si in dire porssen

 

Beide ter eerden moesten vallen,

 

Want die perde sockerden met allen;

 

Ende oec so quetste hem sere Bruant.

 

Ende Torec trac sijn swaerd te hant

23715

Ende es te Bruande gegaen,

 

Ende Bruant es oec op gestaen.

 

Daer ginc deen den anderen toe:

 

Bruant sloech op Torecke soe,

 

Dat hem sijn swaerd daer ontfel.

23720

Torec, die dapper was ende snel,

 

Gegreep dat swaerd in di hant

 

Ende gaeft Bruande weder thant,

 

Ende seide: ‘Nu nemt u swaerd

 

Om dat gi tnacht waerd min waerd.’

23725

Dies was Bruant herde blide;

 

Ende gingen van irst vechten tien tide.

 

Dus vochten si tot na noene,

 

Ende Bruant, die riddere coene,

 

Gaf Torecke doe ene grote wonde

23730

Met sinen swaerde, dat gevenijnt es.

 

Torec vererde hem sere des,

 

Ende Bruande enen slach doe gaf,

 

Dat hem die rechte hant viel af,

 

Ende horten neder, sonder waen,

23735

Ende trae hem den helm af daerna saen.

 

Doe bat Bruant daer genaden

 

Ende seide: ‘Torec, gi moget u scaden;

 

Eest dat mi dat leven nemt

 

Soe werd u leven hier gehent,

23740

Want gevenijnt sijn u wonden

 

Van minen swerde; ende nu ter stonden

 

Sone leeft in die werelt man

 

Diese u oec genesen can,

 

Ic ne waerd, dit secgic u.

23745

Ende wildi mi laten leven nu,

 

Ic sal u wonden wel genesen

 

Ende den cirkel wisen na desen;

 

Ende oec so willic werden u man

 

Ende u dinen vorwerd an,

23750

Want ic hebt nu dire becocht

 

Die ondaet, die ic hebbe gewrocht;

 

Want mi es afgeslagen de hant,

 

Daer ic den cirkel mede prant.’

 

Torec seide: ‘Ic late u leven,

23755

Wildi mi des gode sekerheit geven.’

 

- ‘Jaic, ende werde thans u man.’

 

Daer custe deen den anderen dan,

 

Ende worden gevriende daer ter stat.

 

Men ontwapense beide na dat.

23760

Doen seide Bruant Torecke al

 

Vanden cirkele groet ende smal,

 

Ende hoe dattene sine swegerinne heeft,

 

Die scoenste die in die werelt leeft;

 

‘Ende een riddere, een groet here,

23765

Die minde dese joncfrouwe so sere,

 

Dat hi hare gaf na sine doet

 

.Lx. castele starc ende groet,

 

Entie lande dire toebehoren.

 

Ende dese joncfrouwe heeft oec gesworen,

23770

Dat si man ne nemet nembermeer,

[p. 162]

 

Hine hebbe afgesteken eer

 

Alle die vander tafelronden:

 

Dien wilt si nemen in corten stonden,

 

Ende geven hem den cirkel mede,

23775

Ende alle die borge oec ter stede.

 

Ende an hare leget oec u lijf,

 

Want ens in die werelt wijf

 

Die bat an gevenijnde wonden can.’

 

Torec sprac: ‘Here, bi sinte Jan,

23780

In neme oec nembermer negene

 

Ander wijf dan hare allene.

 

Bruant, berecht mi, des biddic u,

 

Waer ic dese moge vinden nu.’

 

Bruant seide: ‘Here, nu hort,

23785

Gi seletse vinden ten Castele Fort,

 

Daer woent si binnen, wet vor waer.’

 

- ‘Soe willic nu dan varen daer,’

 

Sprac Torec, ‘ende besien ter uren

 

Wat mi daer nu mach geburen.’

23790

Doe gaf hem Bruant wapine dire,

 

Ende dedene geleiden derward scire

 

Seven ridders, al toter stont

 

Dat Torecke was die wech cont.

 

Doen dedise alle keren daer.

23795

Do quam hi gereden saen daernaer

 

Ane een wout; daer hoerde hi

 

Enen riddere maken groet gecri.

 

Doe reet hi derward saen ter stede,

 

Ende vant den riddere in groter droefhede

23800

Doe vrachden Torec wat hem ware?

 

Hi seide: ‘Ic ben betoverd sware:

 

Hier sal een riddere comen saen,

 

Die min hovet af sal slaen,

 

Dat donct mi; ende over waer,

23805

Ic hebbe di pine daeraf so swaer

 

Als oft ment mi afsloge gereet.

 

Ende dat lidic alle dage, Godweet,

 

Driewerf oft vire.’ Doe vrachde saen

 

Torec: ‘Wat hebdi hem mesdaen?’

23810

- ‘Here, hi teech mi sijn wijf an.’

 

- ‘Ende sidijs sculdech?’ sprac Torec dan.

 

- ‘Bi ridderscape, nenic, here.’

 

Ende binnen desen selven kere

 

Quam die riddere gereden al daer

23815

Ende wilde den anderen slaen daer naer;

 

Ende Torec die voer daer jegen.

 

Doe seide die gene: ‘Wies wildi plegen?

 

Lust u te vechtene jegen mi?’

 

Torec seide doe: ‘Riddere, dat gi

23820

Desen riddere nu hier wilt slaen,

 

Die u niet en heeft mesdaen,

 

Daer af soudic gerne maken di soene.’

 

- ‘Her vasseel, wat hebdijs te doene?

 

Wildi dit hier nu berechten,

23825

Lustets u, gi moget vechten.’

 

- ‘Jaet,’ sprac Torec; ‘ic wille hier

 

Bescermen alse een riddere fier.’

 

Doe sloech die gene te Torecward,

 

Ende Torec op hem weder ter vard:

23830

Metten speren si beide staken

 

Dat si daer te sticken braken.

 

Doe trocken si die swaerde saen

 

Ende gingen grote slage slaen.

 

Daerna geraectene Torec so wel,

23835

Dat hi vanden perde vel;

 

Ende Torec ginc af ende viel op hem daer,

 

Ende trac hem den helm af daernaer,

 

Ende wildem thovet afslaen.

 

Doe bat hi genade herde saen.

23840

Torec seide: ‘In ontfa u niet,

 

Gine nemt desen riddere sijn verdriet,

 

Dien gi betoverd dus hebt nu.’

 

Doen swoer hijt hem, dat secgic u.

 

Doe namen Torec op aldaer,

23845

Ende hi genas den riddere daernaer,

 

Ende Torec deetse versonen beide.

 

Doe wilde elc Torecke gereide

 

Met hem voren daer ter stat.

 

Torec bepensdem doe nadat,

23850

Dat hem daer beter ware

 

Dat hi metten gene vare

 

Dien hi bescud heeft daer ter stont,

 

Dan daer hi jegen vacht ende heft gewont.

 

Dus nam hi orlof anden genen

23855

Ende voer metten anderen henen.

 

Doe vrachde Torec hoe hi hite

 

Dien hi daer vant in verdriete?

 

- ‘Ic hete vanden Briele Cleas.

 

Live here,’ sprac hi na das,

23860

‘Hoe es u name dat segt mi nu.’

 

- ‘Ic hete Torec, dat secgic u.’

 

Die ander seide: ‘Torec, Godweet,

 

Gi sijt die beste die ic weet.’

 

Ende recht met deser tale

23865

Quamen si gereden vor sine zale,

 

Daer mense wel ontfinc ter stat.

 

Doe men geten hadde na dat

 

Gincmen slapen saen daernaer.

 

Des ander dages vroech, vor waer,

23870

So es Torec opgestaen

 

Ende heeft sine wapine angedaen

 

Om wech te ridene daer ter stede;

 

Ende sijn werd gereide hem mede

 

Om te varne met hem gereet:

23875

Dat was Torecke herde leet,

 

Doch voer hi met hem ene mile,

 

Ende geleiden daer ter selver wile.

 

Doe dedene Torec keren weder.

 

Nu lecgic van hem di tale neder

23880

Ende sal van Torecke scriven vort,

 

Des gi noch niet en hebt gehort.