Roman van Lancelot

naar het (eenig-bekende) handschrift der Koninklijke Bibliotheek

XXVII. Hoe Walewein jegen Gygantione vacht; ende van Ydire mede.

Daventure doet nu verstaen,

Dat Walewein nam orlof saen
Ane den coninc Bandemagu,
Ende quam gereden, dat segic u,
In een wout op enen dach.
Daer hi menege beeste sach.
Ende alsi lange daer hadde gereden
Quam hi op enen berch ter steden,
Daer hi verre sien mochte.
Doen sach hi daer, dat hem dochte,
Besiden hem ter rechter hant
Die zee groet; ende anden cant
Sach hi waer een scip stoet.
Doe reet hi derward metter spoet:
Ende alsi daer quam mettesen
Docht hem dat selve scep wesen
Daer die riddere in quam te voren,
Die sijn lijf hadde verloren,
Daer dat trinsoen vore in stac.
Walewein in dat scip doe trac,
Hi ende sijn ors, te hant,
Daer hi niemane in ne vant.
Doe hi daer in dus es getogen
Soe es dat scip en wech gevlogen,

[p. 93]

 

Dat hi en weet recht werwart;

 

Ende quam in ere corter vart

 

Gereden daerna in Scollant.

 

Daer bleef tscep staende te hant,

13615

Ende Walewein ginc ute ter vart

 

Ende sat daer saen op sijn part,

 

Ende reet en wech al dat hi mochte.

 

Hi quam gereden daer hem dochte

 

Dat een scone casteel stoet.

13620

Daerward reet hi metter spoet.

 

Ende alsi doe daer vore quam

 

Sach hi saen ende vernam

 

Waer een naen quam gereden

 

Met herder groter behagelheden;

13625

Ende hem volgede ene scone joncfrouwe,

 

Die ane hadde, bi mire trouwe,

 

Haer cleder averrecht al daer:

 

Mantel, sorcoet, roc, vorwaer,

 

Al waest averrecht gedaen.

13630

Walewein groette die joncfrouwe saen,

 

Ende si antwerde hem weder hovescelike.

 

Doe bat hi hare vrindelike

 

Dat si hem secge waerombe dat si

 

Alsoe rede. - ‘Here, vard met mi

13635

Herbergen nu, ic saelt u al

 

Daerna secgen, groet ende smal.’

 

Ende min her Walewein voer met hare,

 

Ende si seide hem doe oppenbare,

 

Dat si hadde vor dien dach

13640

Den besten amijs die si noit sach,

 

Scone, edel ende oec goet,

 

‘Die vaste stoet in minen moet;

 

Ende hi hier her Ragisel.

 

Ende een riddere quaet ende fel,

13645

Die Gygantioen geheten es,

 

Slogen doet. Here, om des

 

Soe varic aldus alse gi siet,

 

Ende anders en doe ic min cleder niet

 

Ane, want ic hebt gespoken,

13650

Hine sal tirsten sijn gewroken

 

Opten fellen Gygantioen,

 

Die te derre havenen menegen baroen

 

Ende menegen riddere, sonder blijf,

 

Genomen hevet oec sijn lijf;

13655

Ende conden noit man wederstaen:

 

Sine wapine sijn also gedaen,

 

Men cander niet gehebben an;

 

Want ene joncfrouwe, die vele can,

 

Heeft sine wapine so belesen,

13660

Dattere nieman en can genesen:

 

Ens gene wapine so gedaen,

 

Die sinen swerde can ontstaen.

 

Dese lose, dese quade, dese felle

 

Wachte Ragiselle minen geselle

13665

In genen woude, ende staken doet

 

Met enen scachte herde groet,

 

Dien hi ontwee brac ter stede,

 

Ende liet hem dat inde steken mede

 

Inden buec. Doe quam daer saen

13670

Ene joncfrouwe wel gedaen

 

Met enen scepe ter havenen nu,

 

Ende sprac aldus, dat secgic u:

 

‘Laet mi metten doden gewerden,

 

Ic salne doen wreken sonder verden’

13675

Doen nam si den doden man

 

Ende leidene op enen wagen dan

 

Ende vordene in dat scip, twaren,

 

Daer si mede quam daer gevaren,

 

Ende litene daerop licgen alsoe,

13680

Ende stac hem vif vingerline doe

 

An sine hant; ende daerna scire

 

Stac si in sine halmeniere

 

Een paer letteren, ende daer in

 

Stont gescreven meer no min

13685

Dan: ‘Die den riddere trecket ut

 

Den scacht, die steect overluut

 

In sinen buec, al sonder pine;

 

Ende die ut trect dese vingerline,

 

Dese .ij. selen den riddere saen

13690

Wreken dat hem es mesdaen.’

 

Doe voer tscep enwech al bloet

 

Rechte tot vor Karmeloet;

 

Ende Walewein, seitmen over waer,

 

Trac dat trinsoen ut al daer,

13695

Ende die vingerline trac ut Ydier,

 

Mijn gebuer, een ridder fier,

 

Die Waleweine ontbeidet nu,

 

Ende vaerd alle dage, dat secgic u,

 

Optie zee te wachtene den here.

13700

Nu hebbic u van minen sere

 

Vertelt die waerheit sonder sage;

 

Ende waer omme dat ic drage

 

Mine cledere dus averrecht

 

Dies hebbic u hier al berecht.’

13705

Doe sprac min her Walewein saen:

 

‘Nu segt mi, joncfrouwe welgedaen,

 

Gygantion waer es hi nu?’

 

- ‘Here, hi es hier bi, secgic u;

 

Want hi wacht die martse hier.

13710

Hi es ondadech ende herde fier:

 

Hi heeft oec enen bere, Godweet,

 

Die so fel es ende so wreet,

 

Dats elken minsce wonderen mach;

 

Die loept met heme alden dach;

13715

Ende daer jegen vechti gereet,

 

Ende houten daer met even wreet,

 

Om dat hi wille, dat secgic u,

 

Quame ieman jegen heme nu,

 

Dine wilde met stride bestaen,

13720

Dan laet hi sinen bere gaen

 

Bi hem, rechte te sire siden;

 

Ende alsmen op Gyngantione sal striden

 

Soe waent die bere wel gereet

 

Datmen daer na hem dus sleet,

13725

Ende werd erre. Dan laet hine gaen:

 

Dan vard hi opten genen saen.’

 

Walewein sprac doe: ‘Joncfrouwe fier,

 

Dese riddere, min her Ydier,

 

Es hi wonende hier iet bi?

13730

Hi es u vrient, dat donke mi.’

 

Doe antwerde si al sonder lette:

 

‘Sijn lief die heet Belinette

 

Ende es die scoenste diemen weet:

 

In al Scollant, verre ende breet,

13735

Sone vontmen gene so scone joncfrouwe.

 

Hi minse op gerechte trouwe,

 

Ende si mintene weder herde sere;

 

Ende Gygantion es haer here

 

Ende haer vader, dat secgic u,

13740

Die dus heeft gesworen nu,

 

Dat si nembermeer name man,

 

Hine soude tirsten doet sijn dan;

 

Ende dine oec roefde vanden live

 

Soude sijn dochter hebben te wive.

13745

Dit heeft hi gesworen met.

 

Alse Ydier sach dat hier an let

 

Heeft hi na sine doet gestaen

 

Waer dat hi mach, sonder waen.’

 

Alse her Walewein dit verstoet

13750

Sedi: ‘Joncfrouwe, God geve u goet!

 

Gi hebt mi anden genen brocht,

 

Dinic lange hebbe gesocht:

 

Om sinen wille quamic hare,

 

Ende Godsat hebbe [die] langer spare

13755

Noch die beide na Ydier iet.’

 

- ‘Ay here, neen, in sule verdriet

 

Ne suldi niet varen nu;

 

Gi bleefter doet, dat secgie u;

 

Want nieman en mages ontstaen

13760

Daer hi op sleet, noeh ontgaen,

[p. 94]

 

Noch sijns beren, dat verstaet.’

 

Walewein seide doe: ‘Hoe soet gaet,

 

Des salic proven nu ter tijt.’

 

Hi nam orlof sonder respijt

13765

Ende voer Gygantione soeken nadas

 

Al daer hi heme gewiset was.

 

Ende binnen dat hi derward reet

 

Was Ydier gereden oec gereet

 

Toten oevre vander zee.

13770

Daer sach hi dat scep min no mee,

 

Daer her Walewein in quam gereden:

 

Hi bekinnet saen ter steden.

 

Doe keerdi ombe ende pensde al dare,

 

Dat min her Walewein comen ware.

13775

Mettien gespordi inden sant

 

Versce voetslage altehant:

 

Die soe volgedi, dat hi quam

 

Daer hi die joncfrouwe vernam,

 

Die om Waleweine bedrovet was.

13780

Mijn her Ydier vrachde hare na das

 

Ofte daer enech riddere ware?

 

Si seide: ‘Jaet, here; ic ben in vare

 

Om hem ende sere tongemake.’

 

Doe vertelde si hem die sake

13785

Die daer gesciet was altemale;

 

‘Ende hi ridet vore u te dale,

 

Ende es Gygantione bestriden.’

 

Doe wisti wel ten selven tiden

 

Dat Walewein was vor waer.

13790

Doe smeet hi omme ende reet hem naer,

 

Wat sijn part gelopen conde.

 

Ende binnen deser selver stonde

 

Es Walewein so verre comen

 

Dat hi Gygantione heeft vernomen,

13795

Daer hi voer nu tere stede

 

Sijn part drinken ende den bere mede.

 

Ende alsen min her Walewein gesach

 

Riep al dat hi ropen mach:

 

‘Keert u ombe, Gygantioen,

13800

Ende laet ons ene jocste doen!’

 

- ‘Bi Gode, dat si!’ sprac hi daer;

 

‘Gi sijt mi comen nu so naer,

 

Gine moget mi niet ontgaen.’

 

Mettien nam hi sijn spere saen

13805

Ende stac Waleweine so oversere,

 

Dat hem dochte min no mere

 

Oft hem di herte soude breken.

 

Walewein heeften weder gesteken

 

Dat sijn spere te stucken brac;

13810

Maer en dede hem geen ongemac,

 

Dat secgic u, ene quade note.

 

Al waerd oec datmen op hem scote

 

Met enen wint arenborste,

 

Hine achtes niet. Al sonder vorste

13815

Soe trac Walewein sijn swerd al daer,

 

Ende slogene daer met; maer een haer

 

Sone deret hem, noch dede verdriet,

 

Noch en ginc in sine wapine niet.

 

Doe nam Gygantioen te handen

13820

Sijn swaerd daer met beiden handen

 

Ende sloech Waleweine opten scilt,

 

Dien hi manlike vor hem hilt,

 

Dats een groet stic viel op deerde;

 

Nochtan ginc doert vanden sweerde

13825

Dor helm, dor coifie, des geloeft,

 

Ende maecte hem selke wonde int hoeft,

 

Dat sine wapine worden al roet.

 

Die selve slach was so groet,

 

Waer hi te rechte wel volcomen,

13830

Hi mochte hem dlijf hebben genomen.

 

Ende Walewein, die riddere coene,

 

Gaf doe weder Gyngantione

 

Altehant daer enen slach,

 

Den meesten di noit man gesach;

13835

Maer en scaet de hem niet en hoy.

 

Gygantion makede hem herde boy

 

Ende seide: ‘Wacht dat gi mi nu

 

Nine quetst, des biddic u.

 

Siet wat wonden hi mi sleet!’

13840

Walewein werd tornech ende heet,

 

Ende scaemde hem sere omt gone,

 

Ende nam dinde vanden trinsone

 

Met beiden handen, wet vor waer,

 

Ende sloec Gygantione daernaer

13845

Opten scilt enen slach so groet,

 

Dat nieman sach dies genoet.

 

Die scilt viel ter eerden neder

 

Al te sticken vord ende weder.

 

Hi maecte oec ene grote scure

13850

Inden halsberch ter selver ure,

 

Ende ene wonde oec herde diep,

 

Daer dat bloet sere ut liep.

 

Nu wiste Gygantioen wel

 

Dat dit Walewein was ende nieman el,

13855

Want hi hadder af horen spreken

 

Dat hi Raguelle soude wreken,

 

Ende dat hine oec hadde gesocht.

 

Nu hord wies hi werd bedocht:

 

Hi nam met beiden handen sijn sward

13860

Ende stac doet tseren Waleweins part.

 

Doe moeste Walewein, die riddere goet,

 

Beten daer saen te voet,

 

Want sijn ors viel daer doet.

 

Doe sprac Gygantioen al bloet:

13865

‘Her Walewein, noch en es niet wel

 

Van u gewroken her Ragisel,

 

Dien ic selve doet sloech.

 

Noch moet bliven in sijn gevoech

 

Ende in sine ere Gygantioen.

13870

Walewein, gine wetter wat toe doen.’

 

Dus voer hi henen saen van daer,

 

Ende her Walewein die volhdem naer

 

Al te voet. Ende alse dat sach

 

Gygantion, hord wies hi plach:

13875

Hi reet al scone, om dat hi woude

 

Dat hem her Walewein volgen soude.

 

Dor enen marasch es hi gereden,

 

Ende Walewein volgede hem daer ter steden.

 

Ende doe Walewein dor dwater woet

13880

Om hem te volgene metter spoet

 

Maecte Gygantion sijn sceren

 

Om dat hi Waleweine wilde verseren.

 

Ende binnen desen selven stonden

 

Es Ydier comen ende heeft vonden

13885

Waleweine dus staen te voet;

 

Alse een die altemale es verwoet

 

Quam hi gereden al dat hi mach.

 

Ende alse Gygantion dit sach

 

Ward versaget nu vele mee;

13890

Want hi wist wel dat an dese twee

 

Sine doet gelach, dat secgic u.

 

Ydier es op hem comen nu

 

Ende gaf hem enen slach te handen:

 

Hi hadden gecloeft toten tanden,

13895

En had gedaen die wapene, twaren,

 

Die alsoe betovert waren.

 

Doch was di slach so groet aldaer,

 

Dat hi ter eerden viel daer naer,

 

Al verduesselt ende in ommacht.

13900

Doe quam die bere met groter cracht

 

Op Ydire vresselike gescoten,

 

Ende slogen daer met sire poten

 

In die side ter selver tijt,

 

Ende maecte hem daer ene score wijt

13905

In sine wapine al ongemiet.

 

En ware hem Ydier niet ontnict,

 

Hi hadden vanden parde getogen.

 

Mettien heeft Ydier vertogen

 

Sijn swaerd, want die bere quam

13910

Op hem gapende harde gram,

[p. 95]

 

Ende waenden hebben verslonden daer.

 

Doe stac Ydier den bere daer naer

 

Sijn swaerd in die kele saen

 

Soe dipe, dat quam ute gegaen

13915

Ten lanke. Doe viel di bere doet.

 

Nu was vercomen van sire noet

 

Gygantion, ende es op gestaen,

 

Ende Walewein quamer oec toe gegaen

 

Met sinen trinsone ter sel ver stat.

13920

Doe sprac Gygantion na dat:

 

‘Sladi mi nu doet gi twee,

 

Gine gewinnes ere nembermee.’

 

Walewein sprac: ‘Ic gelove hier u,

 

Doet af die betoverde wapen nu,

13925

Ende doet andere wapene an,

 

Ic vechte jegen u allene dan.’

 

- ‘Bi Gode dat si.’ sprac hi na tgone.

 

Doe sendemen Ydire daer te done

 

Die boetscap, soemen irsten mochte,

13930

Ende dat hi Gygantione wapen brochte,

 

Ende dat hijt oec mede dade verstaen

 

Sinen lieden, dat si quamen saen

 

Daer har here vechten soude.

 

Dat werd gedaen harde houde.

13935

Ydier heeft di boetscap gedaen

 

Ende keerde weder harde saen,

 

Ende brachte Gygantione, twaren,

 

Wapine die harde goet waren.

 

Die andere wapene hi ute dede

13940

Ende wapende hem daer met ter stede,

 

Ende sat daer op sijn ors, Godweet.

 

Ende Walewein was oec al gereet,

 

Want hem was gesint metter spoet

 

Orsse ende oec wapene goet

13945

Vander joncfrouwen wegen geacht,

 

Daer Walewein den camp vore vacht.

 

Ende Ydier gaf hem sijn gode swaerd.

 

Dat menger marct was ward

 

Daers een man hadde doene.

13950

Dus sijn comen dese twee barone

 

Elc op anderen; ende si staken

 

Dat haer speren te sticken braken;

 

Ende si ontmoetten oec daernaer

 

Metten scouderen elc anderen daer

13955

Met crachte ende met so groter porsse,

 

Dat si vielen vanden orsse.

 

Dus sijn beide te voet gestaen,

 

Ende elc ginc daer op anderen slaen

 

Vresselike ende grote slage

13960

Ene lange wile vanden dage,

 

Dat men niet en conde gesien

 

Wie tachter was. Ende om dien

 

Ward Walewein so erre tier stede:

 

Doe nam hi tswaerd daer gerede

13965

Met beiden handen daer al bloet,

 

Ende maecte ene wonde so groet

 

Gyngantione, dat hi met allen

 

Averrecht moeste nedervallen;

 

Ende Walewein scoet te helm al daer

13970

Ende trac hem den helm af daernaer.

 

Her Walewein sprac: ‘Eer ic u meer scade

 

Soe bid an die joncfrouwe genade

 

Van haren amijs di gi sloget doet.’

 

- ‘Staet min leven an hare al bloet,

13975

Soe slaet mi doet, des biddic u;

 

Want gi slaet mi liver doet hier nu

 

Dan ics haer bade, wats gesciet.

 

Ende oec en benic verwonnen niet,

 

Want in lies dor gene sake.’

13980

- ‘Soe salies hier dan nemen wrake,’

 

Sprac Walewein, ende sloech hem af

 

Thoeft, dat hi der joncfrouwen gaf,

 

Dies blide was, dat wetic wel.

 

- ‘Nu es gewroken her Ragisel:

13985

Sint dat doet es Gygantioen

 

Magic min eledere recht an doen.’

 

Ende recht in dese selve tale

 

Sagen si nederward te dale

 

Waermen brachte sonder lette

13990

Gygantioens dochter Belinette,

 

Die niet scoenre mochte wesen;

 

Ende men gafse Waleweine na desen,

 

Ende seiden: ‘Dit kint es uwe met rechte.

 

Si es vanden hogesten geslechte

13995

Dat enech binnen Scollant levet.

 

Sijn vader, die hier sijn lijf hevet

 

Verloren, dede ons allen sweren

 

Dat wijs niet achter souden keren,

 

Wine souden hem sine dochter geven,

14000

Die hem genomen hadde dleven.’

 

Walewein ontfine die joncfrouwe,

 

Ende sprac: ‘Gi heren, bi mire trouwe,

 

Ic sal hare doen alle hoveschede.’

 

Her Ydier daer stont ter stede

14005

Ende sach toe al dese dinc,

 

Dat Walewein daer sijn lief ontfine,

 

Te wesene sine vrindinne, ter stede,

 

Ende te wive te nemene mede,

 

Es dat sake dat hi wille.

14010

Hi bepensdem lude ende stille

 

Wat hi doen mach daer ombe:

 

- ‘Her Walewein en es niet so domme,

 

Hine salse tsire vrindinne houden;

 

Nochtan salic mi verbouden.

14015

God moet mi wel laten vergaen!’

 

Ende mettese es hi gestaen

 

Vor Waleweine ende sprac: ‘Here,

 

Dorstict doen, ende gi niet sere

 

U ne bolget oftic der waerheit lie,

14020

Belonette es mine amie;

 

Ic hebse menegen dach gemint.

 

Wildi mi geven dit scone kint?

 

Des biddic u op hoveschede,

 

Oftic u noit dienst hier dede,

14025

Soe loent mi, here, daer met.’

 

Her Walewein sprac: ‘Bi mire wet,

 

Her Ydier, dits ene grote bede,

 

Die nine mach wesen nu ter stede

 

Het soude mi noch comen te verwite

14030

Dadic mi hare dus scire quite;

 

Maer ware dat sake, dat wilde si,

 

Ende haer mage oec riden mi,

 

Ic souts dan hebben goden raet.’

 

Belinette daer vorwaerd gaet

14035

Ende seide: ‘Geeften mi dan;

 

Ic minnen boven alle man

 

Die op ertrike nu leven.’

 

- ‘Joncfrouwe, so salic u hem dan geven.’

 

Dus gaf hi Ydire van Scollant

14040

Behnetten metter hant

 

Voer haer vriende ten selven tide,

 

Dies allegadere waren blide.

 

Men dede Gygantione den here

 

Ter eerden bringen met groter ere,

14045

Gelijc datmen sculdech was.

 

Doe quam die joncfrouwe saen na das,

 

Dier nu haer leet es gewroken,

 

Daer hier vore af es gesproken,

 

Ende noetde Waleweine daer met hare

14050

Ende alle die andere oec daer nare,

 

Die met hare voren allegader;

 

Ende Waleweine der aventuren vader

 

Was daer grote ere gedaen.

 

Men conste u niet doen verstaen

14055

Vanden gerechten diemer droech:

 

Daer was gedient wel int gevoech.

 

Ende na den etene gingen slapen

 

Beide heren ende oec knapen,

 

Ende slipen tot sanderdages daer.

14060

Men stont op ende ginc daernaer

[p. 96]

 

Daer men ene messe hen dede.

 

Doe nam Ydier daer ter stede

 

Sire vrindinnen Belinetten;

 

Ende na der messen was geen letten,

14065

Men ginc daer drinken ende eten.

 

Doe die ridders waren geseten

 

Brachtemen die gerechten wel.

 

Men sach nie soe groet spel,

 

Noch so grote joie driven,

14070

Beide van mannen ende van wiven,

 

Alse daer doe gedreven was.

 

Na al dit spel, sijt seker das,

 

So nam Walewein saen orlof

 

Ende wilde rumen daer dat hof,

14075

Daer hi Ydire lede ane dede:

 

Soe dedi oec der vrouwen mede,

 

Die Raguels vrindinne was,

 

Die hem sere bat na das,

 

Dat hi bleven ware ter steden

14080

Tot dat die feeste ware leden:

 

Dan souden si met hem varen

 

Ende den coninc oppenbaren

 

Die aventuren groet ende smal

 

Also alsi gesciet sijn al.

14085

Walewein seide: ‘Wats gesciet,

 

In mach hier bliven langer niet;

 

Ic moet nu te Kardol varen.’

 

- ‘God die mote u bewaren,’

 

Spraken si beide, ‘wi volgen u

14090

Alse die brullocht es leden nu.’

 

Dus es Walewein gesceden van daer

 

Ende quam te Kardol saen daernaer,

 

Daer hi blidelike es ontfaen.

 

Ende die coninc vrachde hem saen

14095

Ofte die riddere gewroken es?

 

Walewein seide: ‘Here, des sijt gewes;

 

Gi sult di waerheit wel ondervinden,

 

Eer u hof hier sal inden,

 

Dat gi houden selt al hier;

14100

Hier sal comen min her Ydier,

 

Die de vingerline ut nam

 

Den doden riddere die daer quam;

 

Ende die vrowe dies vrient hi was

 

Sal hier comen, sijt seker das,

14105

Ende selen u die waerheit laten weten.’

 

Des tsinxendages, alse es geseten

 

Die coninc ende die coninginne,

 

Sachmen comen ten beginne

 

Mijn her Ydiere van Scollant,

14110

Ende die vrouwe mede te hant,

 

Die Walewein daer willecome hiet.

 

Doe seidi: ‘Her coninc, nu besiet,

 

Dit sijn degene die u al

 

Berechten selen groet ende smal

14115

Vander wraken hoe si gesciede.’

 

Doe tellet Ydier vor al die liede

 

Hoe die wrake es comen vord,

 

Ende liets achter niet een word.

 

Oec teldi van Keyen mede

14120

Hoe dat hine tumelen dede

 

Daer bi hem na gereden quam,

 

‘Doe ic den riddere di vingerline nam.’

 

Doe quam vord her Gariët

 

Ende vertelde al ongelet

14125

Keyes ongeluc ende sijn ongeval,

 

Dat hem gescide groet ende smal

 

Metter joncfrouwen van Galestroet,

 

Daerne Maurus wel na doet

 

Hadde geslegen vor die stat,

14130

Ende hoe hi hem genade bat.

 

Doe werd ginder bliscap ende spel:

 

Daer werd groet sceren, wettet wel,

 

Met Keyen nu te desen male

 

In dat hof ende in die zale.

14135

Nu latic hier bliven van desen

 

Ende sal u vord van Ydire lesen.