Roman van Lancelot

naar het (eenig-bekende) handschrift der Koninklijke Bibliotheek

XIV. Hoe Lanceloet met Perchevaels suster int scep quam ende sinen sone vant.

Daventure seget dat Lanceloet

Comen was tenen water groet,
Dattie Mercoyse was genant,
Ende in vier sinnen hem besloten vant.
Hi siet dat an dene side leget
Dat foreest groet ende ongeweget;
Ende hi sach an dander twee siden
Roetsen hoge, daermen niet mochte liden.
An die vierde sach hi dat liep
Een groet water ende een diep.
Mettesen Mas hi beset soe,
Dat hi danen niet conste comen doe,
Ende bleef daer tonpayse sere
In die genaden van onsen here,
Ende was daer tot dattie nacht quam.
Ende tirst dat hine vernam
Hi dede af doe sine wapen
Ende beval hem Gode ende ginc slapen.
Ten irsten dat daer Lanceloet sliep
Hoerdi dat ene stemme riep:
‘Lanceloet, stant op ende doe an
Dine wapine, ende ganc dan
Int irste scip dattu vins.’ Hi horde
Dat ende ontspranc metten worde.
Hi ontede sine ogen daernaer
Ende saget om hem harde claer,
Gelijc oft hoge dach ware;
Ende hi verloest te hant daer nare.
Hi seinde hem doe herde sere
Ende beval hem onsen here;
Ende hi wapende hem ter vard.
Doe sach hi ter rivieren ward
Ende sach een scip, daer niet was an,
No weder roder no seil; nochtan
Ginc hi int scep so hi irst mochte.
Alsi int scip quam hem dochte
Dat alle die goede crude van ertrike
Daer binnen roeken gemeinlike;
Ende hem dochte mede das,
Dat hi volmaectelijc gevoet was
Met alder spisen, diemen visieren
Mochte in eneger manieren.
Doe was Lanceloet om die sake
Wonderlike wel te gemake.
Hi ginc ant boert licgen daer naer
Vanden scepe ende sliep daer.
Tirst dat hi dages ward geware
Sach hi achter scepe harentare,
Ende sach daer een rikelike bedde thant,
Dat rikelijcste dat roit man vant.
Hi vant daer enen brief, dien hi las
Om te wetene wat daer was;
Ende hi vanter in gescreven jegen
Datter Perchevaels suster in was gelegen.
Vort vant hire in bescreven
Hoe die joncfrouwe doet was bleven,
Ende hoe datse Galaät, Perchevael ende Bohort
In dat scep doe leiden vort.
Ende hi kerde ten boerde weder
Vanden scepe ende knielde neder
Ende bat daer oetmodelike
Onsen here van hemelrike,
Dat hi hem onne der aventuren,
Binnen dattie queste sal geduren,
Dat hi sinen soene vinden moge
Galate, ende hi dat gedoge,
Dat hi jegen hem spreke mede.
Alsi hadde gedaen sine gebede
Sach hi op ende ward geware das,
Waer hi an ene roetse gelant was;
Ende hi sach ene capelle daer an,
Ende vore die dore sat een out man.
Ende Lanceloet groette dien
Tirst dat hine hadde gesien,
Ende die goede man hem weder,
Die tote Lancelote quam neder
Ende ginc sitten op enen berch daer,
Ende sprac jegen hem daer naer,
Ende vragede hem altehant
Wine daer brachte int lant?
Ende Lanceloet vertelde hem al
Sijn wesen ende sijn geval.
Ende als hi wiste dat Lanceloet was,
Hem wonderde harde sere das;
Ende doe hi die dode joncfrouwe vernam
Enten brief, dire an gescreven quam,
Doe riet hem die goede man,
Dat hire met soude varen dan.
Ende Lanceloet seide: ‘Here, seldi
Hier bliven?’ Hi seide, jahi.
Ende doe Lanceloet sciet dane
Riep hem die goede man ane:
‘Lanceloet, ic bevele sere di
Dattu Galaäte bids over mi,
In wies geselscap du sout wesen
Wel cortelike na desen.’
Lanceloet was in dat scip alsoe
Ene maent ende meer daertoe,
Dat hire niet ut ne quam.
Vragede ieman waer hi spise nam,
Daventure seget al claer,
Dat hine wel mochte voeden daer,
Die dat volc voetde van Israël
In die welde wstine wel;
Want elcs dages alsi hadde gedaen
Sine gebedinge, also saen
Was hi vervullet soe sere
Metter gratien van onsen here.
Ende daerna overlanc arrevierdi
Op enen nacht enen bosce bi,
Daer hi horde ende vernam

[p. 66]

 

Daer een gewapent ridder quam

 

Dor den bosch gereden metter vart.

 

Hi beette ende liet gaen sijn part

 

Soe waer dattet wesen woude

9640

Harentare achter woude;

 

Ende hi seinde hem te hant,

 

Ende ginc int scep, dat hi daer vant,

 

Also gewapent alsi was doe;

 

Ende Lanceloet sach daer al toe.

9645

Maer alsene Lanceloet sach comen

 

Heeft hi sine wapine genomen,

 

Alse die in gepense was daer of,

 

Dat hem die goede man dede gelof,

 

Ende ginc doe jegen desen

9650

Ende hitene willecome wesen.

 

Die ander seide daer ten stonden:

 

‘Here, wel moetti sijn vonden!’

 

Hi seide vort: ‘Wie sidi here?

 

Ic begert te wetene sere.’

9655

Hi seide: ‘Ic ben Lanceloet van Lac.’

 

Daerna die ander riddere sprac:

 

‘Here, ic hebbe begert vor nu

 

Harde sere te siene u,

 

Ende boven allen mannen nu ter tijt,

9660

Want gi beginsel van mi sijt.’

 

Ende hi stac sinen helm af doe.

 

Ende Lanceloet sprac hem aldus toe:

 

‘Sidi Galaät, soe secget mi!’

 

- ‘Ja ic, here,’ antwerde hi.

9665

Ende als hi wiste dat hijt was

 

Hi was utermaten blide das.

 

Si onderhelsden hen tier uren

 

Ende vertelden hare aventuren

 

Alsoe alsi hen waren gevallen,

9670

Ende haer doen oec met allen.

 

Lanceloet vragede hem daernaer

 

Vanden brieve, oft hi seide waer?

 

Galaät seide: ‘En twifelets niet,

 

Die dinge sijn alsoe gesciet.’

9675

Doe Lanceloet hadde verstaen

 

Dat grote wonder, hi seide saen,

 

Hine wiste noit manne vordien

 

Soe scone aventure gescien

 

Alse Galaäte doen gesciet was.

9680

Lanceloet bleef doe, als icker af las,

 

In dat scep wel een half jaer;

 

Ende Galaät was altoes met hem daer

 

In derre maniren, dat si sere

 

Eerden ende dienden onsen here.

9685

Ende si arriverden an vele lande,

 

Daer si aventuren menegerhande

 

Vonden ende te hoefde brochten,

 

Die wonderlike wesen dochten,

 

Bi harre groter doechdelijchede,

9690

Ende bi dat hen altoes was mede

 

Die gratie vanden heilegen geest,

 

Die hen gaf hulpe ende volleest.

 

Die boec en hout gene tale

 

Nu hier, vanden heilegen grale,

9695

Om dat te lanc te tellen ware

 

Al datter af gesciede dare.

 

Na paeschen, alse die tiden

 

Begonsten groien ende verbliden,

 

Geviel henlieden dat si an een

9700

Eylant arriverden onder hen tween,

 

An een foreest, daer ene cruce stont;

 

Ende si sagen daer comen terstont

 

Enen riddere, met groten oreeste,

 

Al gewapent uten foreeste,

9705

Met witten wapinen, ende daertoe

 

Sat hi op een snewit paert doe,

 

Ende hi leitde een snewit paert

 

Metten breidele dire ende waerd.

 

Ende hi groette tier stede

9710

Vandes groets meesters halven bede,

 

Ende hi sprac an Galaäte mettesen:

 

‘Riddere, gi hebt lange gnoech gewesen

 

In dit scip hier met uwen vader.

 

Gi moet dit laten algader

9715

Dat hier es, ende sitten op dit paert

 

Altehant, en varen ter vaerd

 

Daer u leiden sal die aventure,

 

Dat conincrike van Logers dure,

 

Ende die aventuren bringen

9720

Tehoefde van menegen dingen.’

 

Alse Galaät dat verhorde

 

Hi liep ten vader na dien worde

 

Ende custene vrindelike

 

Ende sprac wenende bitterlike:

9725

‘Live vader, ic bevele u nu

 

Onsen here; ic ne wanu

 

Nembermeer weder, na dien

 

Dat ic van u scede, sien.’

 

Lanceloet weende oec sere

9730

Ende bevallen daer onsen here.

 

Alsi dus daer onderlinge scieden

 

Seide ene stemme onder hen lieden:

 

‘Penst om wel doen! Gine selt niet sien

 

Deen den anderen vort comt te dien,

9735

Dat God sijn vonnesse geven sal

 

Ende domen dese werelt al.’

 

Alse Lanceloet dat verhorde

 

Sprac hi ten sone dese worde,

 

Dien hi sere hadde gemint:

9740

‘Ay Galaät, wel live kint,

 

Nadien dat ic sceden moet van di

 

So biddic u dat gi bit vor mi,

 

Dat ic vanden dienste ons heren

 

Nembermer ne mote keren.’

9745

Galaät antwerde, sonder waen:

 

‘U ne sal mogen te staden staen

 

Gene bede so wel op genen dach

 

Alse uwes selfs bede vermach.’

 

Hi sat op ende si scieden

9750

Altehant onder henlieden.

 

Galaät sloech ten foreeste ward;

 

Entie wint sloech ant scip ter vard

 

Ende voerde dat scep te hande

 

Harde verre vanden lande.

9755

Ende Lanceloet bleef int scep alsoe

 

Metten doden lichame embertoe,

 

Ende voer also ene maent ende mere

 

In die zee, ende bat onsen here

 

Dat hine bi sire genade

9760

Teneger steden comen dade,

 

Daer hem gratie mochte gescien,

 

Dat hi vanden grale mochte sien;

 

Soe dat hi op enen nacht quam

 

Ende arriverde daer hi vernam

9765

Dat hem dochte wesen een lant,

 

Daer hi enen sconen casteel vant,

 

Wel staende ende wel bewart.

 

Daer was ene porte staende ter zee ward:

 

Daer ne was gene vrese ane,

9770

Si plach altoes open te stane,

 

Bedic datse wachten tallen stonden

 

Twe libarde, di daer vore stonden,

 

Soe dat nieman dor die aventure

 

Ne dorste liden doe daer dure.

9775

Alse dat scip was gelant daer

 

Di mane sceen scone ende claer,

 

Soe datmen verre mochte sien.

 

Hi horde ene stemme, di seide nadien:

 

‘Lanceloet, maecti uten scepe ende ganc

9780

Inden casteel, daer du eer iet lanc

 

Sals vinden en deel van dien dattu

 

Vele gesocht heves tot nu,

 

Ende dattu in dese vard

 

Sere te siene heves begard.’

9785

Alse Lanceloet dat hadde gehort

[p. 67]

 

Hi wapende hem, ende na dat wort

 

Ginc hi ter porten te hant,

 

Daer hi die twee libarde vore vant;

 

Ende hi trac te hant sijn swaerd,

9790

Ende hi tiede ten libarden waerd,

 

Daer hi hem jegen verweren woude;

 

Ende hi sach alsoe houde,

 

Dat hem dochte, comen ene hant,

 

Dine sloech opten arm thant,

9795

Dat hem tswaerd ontvloech daer.

 

Hi horde ene stemme, di seide daernaer:

 

‘Ay qualike geloefde man,

 

Wanen comt di dit cranc gelove an,

 

Dattu dire hant geloves mere

9800

Dan dinen sceppere, dinen here?

 

Du best een keytijf in dinen waen,

 

Dattu waens datti [te] staden mach staen

 

Dine wapene nu hier mere

 

Dan dien du diens, onsen here.’

9805

Hi stac tswaerd inden scoe te hant

 

Ende seide daerna alte hant:

 

‘Ic houts mi an onsen here,

 

Ane sine genaden nu mere.’

 

Hi seinde hem ende ginc saen

9810

Daer hi die libarde sach staen.

 

Ende alsine hadden vorsien

 

Si saten neder stille mettien,

 

Ende ne togeden geen gelaet

 

Om hem te doene enech quaet.

9815

Hi ginc soe verre, dat hi quam

 

Tere cameren, daer hi vernam

 

Dat besloten waren die duren.

 

Hi deder die hant an ter uren,

 

Ende hi horde cortelike

9820

Ene stemme singen soe sotelike.

 

Alse Lanceloet dat hadde gehort

 

Hi troc hem te hant bat vort

 

Ende pensde wel van desen,

 

Dat dit heilege grael mach wesen,

9825

Ende seide wenende sere:

 

‘Ay Jhesus Kerst, vader here,

 

Oftic noit teneger stede

 

Dat di bequamelic was dede,

 

Ne doet mi die onwerde niet,

9830

Here, ginc toent mi iet

 

Van dien dat ic soeke embertoe.’

 

Hi sach so grote claerheit doe

 

In die camere oft ware daer

 

Die sonne, ende thus ward soe clar

9835

Als oft die zale harentare

 

Vol kerssen gesteken ware;

 

Ende hi vergat alle dinge

 

Ende wilde alsoe varinge

 

Binnen in die camere gaen.

9840

Ende ene stemme seide alse saen:

 

‘Lanceloet, vlie! en trec niet inward!’

 

Ende hi trac achter metter vard,

 

Ende sach op ene selverine tafle staen

 

Dat heile vat, al sonder waen,

9845

Met enen roeden samite verdect,

 

Harde werdelike berect,

 

Daer ingle omtrent waren,

 

Elc dinende vanden haren.

 

Selc stont daer met sinen

9850

Wijnroec vate selverinen,

 

Some met crucen daer nare,

 

Some met ornementen van outare.

 

Ende hi sach, dat vore dat vat

 

Een man in papen gelike sat;

9855

Ende Lancelote dochte daer na das,

 

Dat hi int sacrament vander messen was;

 

Ende hem dochte dattie goede man

 

Heffen soude corpus domini, dat hi dan

 

Boven sinen handen sach hen drien,

9860

Na dat hi best conde gesien;

 

Ende hem dochte dat openbaer

 

Die twee hilden den derden daer

 

Binnen des papen handen alsoe,

 

Ende hievene hoge op doe,

9865

Derre gelike, oft hine togen

 

Den volke wilde vor sinen ogen;

 

Ende hem dochte tier uren,

 

Dattie man met dire figuren

 

Soe geladen was in sine hande,

9870

Dat hine soude laten vallen te hande,

 

Soe datter Lanceloet toelopen woude

 

Om dat hi hem hulpen soude.

 

Hi quam ter dore ende leide te gader

 

Sine hande ende seide: ‘Vader

9875

Van hemelrike, oft gijt gebiet,

 

En keret mi te pinen niet

 

Oftic ga hulpen den goeden man,

 

Dies noet heeft.’ Hi ginc darward dan.

 

Ende als hi der taflen quam bi

9880

Om daer te gane soe besef hi

 

Ene wint swede [die] quam gereet

 

Ende sloech hem int ansichte so heet,

 

Oft vier ware; ende hem dochte das,

 

Dat hi altemale verbernt was;

9885

Ende hine hadde vortane

 

Gene macht te gane;

 

Want hi hadde al die macht verloren

 

Vanden ogen ende vanden oren,

 

Ende hi ne hadde gene lede

9890

Daer hi hem mochte gehulpen mede.

 

Hi besiefs, dattene vele hande

 

Uter cameren drogen te hande.

 

Ende opten anderen dach daer naer

 

Was Lanceloet vonden licgende daer.

9895

Den lieden dochte groet wonder das,

 

Want hen dochte dat hi doet was;

 

Ende hi lach .xiiij. dage alsoe

 

Sonder eten ende drinken embertoe;

 

Soe dat hem geviel daer hi lach,

9900

Rechte opten viftienden dach

 

Omtrent middach, [dat hi] sine ogen ontede.

 

Ende hi dreef grote droefhede,

 

Ende hi seide: ‘Here van hemelrike,

 

Twi weckestu mi so hastelike?

9905

Bedie ic was bat te gemake

 

Dan ic sal sijn bi eneger sake.

 

Ay Jhesus Kerst, heilechgeest oppenbare,

 

Ende die also geluckech ware,

 

Dat hi wiste die wonderlijchede

9910

Van uwer groter verhoelhede!

 

Ic hads meer gesien, sonder waen,

 

En hadden mine sonden gedaen.’

 

Lancelote hadde doe wonder das,

 

Dat hi daer soe vonden was.

9915

Ende si vertelden hem daernaer,

 

Dat hi lach .xiiij. dage daer

 

Dat hi niet spreken mochte een wort.

 

Doe pensede Lanceloet vort

 

Hoe hi hadde gedient den viant

9920

.xiiij. jaer, ende pensede te hant,

 

Dat hem onse here daerbi dede

 

Die macht verlisen in sine lede

 

.xiiij. dage. En daer nare

 

Sach hi daer licgen die hare

9925

Die hi hadde gedragen een half jaer,

 

Dat hem was int herte wel swaer;

 

Bedien hem dochte dat hi

 

Sijn gelof te broken hadde daerbi.

 

Doe vragede hi waer hi ware.

9930

Men seide hem: te Corbonijc, daer naer.

 

Men brachte hem nuwe cleder, di hi

 

Niet ane ne wilde doen daerbi,

 

Hi wilde sine hare doen an.

 

Die daer waren seiden hem dan:

9935

‘Gi pijnt u over niet nu, here,

[p. 68]

 

Bedie gi . . ne sijts nembermere.’

 

Lanceloet dede die hare an daer,

 

Ende die neuwe cleder daer naer;

 

Ende si worden geware das,

9940

Alsi was gecleet, dat Lanceloet was.

 

Doe daden hem menste ende meeste

 

Algader daer grote feeste.

 

Een ridder ginc tot Pellese saen,

 

Ten coninc, ende deet hem verstaen;

9945

Ende die coninc was blide sere

 

Ende ontfingene met groter ere.

 

Ende die coninc seide hem al bloet,

 

Dat sijn scoene dochter was doet,

 

Daer Galaät ane gewonnen was.

9950

Lanceloet was harde drove das.

 

Opten viften dach waren si geseten

 

Tere taflen ende om eten;

 

Entie taflen vanden heilegen grale

 

Van allen goeden spisen wale

9955

Vervullet waren, ende si aten;

 

Ende alle die ten taflen saten

 

Sagen dat alle die doren doe

 

Vanden palayse loken toe,

 

Datter nieman an dede die hant.

9960

Ende daer quam een riddere thant,

 

Gewapent, op een groet part,

 

Ende hi riep ter porten inward,

 

Lange ende sere: ‘Ontoe, ontoe!’

 

Soe dat hi soe lange riep doe,

9965

Dat selve opstont die coninc,

 

Ende hi ter venstren ginc

 

Ende seide ten riddere: ‘Here,

 

Gine moget niet hier in numere,

 

Ende sone mach nieman nu ter tijt,

9970

Alse hoge opgeseten als gi sijt,

 

Alse lange als hier binnen es

 

Dat heilege grael, des sijt gewes.’

 

Ende die ridder hi sciet dane.

 

Doe sprac hem die coninc ane:

9975

‘Her riddere, ende wie sidi?’

 

- ‘Ic hete Hestor,’ seide doe hi,

 

‘Ende ben Lanceloets broder van Lac.’

 

Alse dattie coninc horde hi sprac:

 

‘Ic ben om u te drover des,

9980

Om dat Lanceloet hier in nu es.’

 

Doe seide Hestor te hande:

 

‘Ay God, here, nu dobleert min scande:

 

Nu ne dar ic comen nembermere

 

Vor minen broder, minen here,

9985

Nadien dat ic falgire van dien,

 

Dattie vraye ridders hebben gesien.

 

Die goede man seide mi waerheide,

 

Die tot min her Waleweine dat seide,

 

Ende te mi, dat ic hier wel gome,

9990

Die betekenesse van onsen drome.’

 

Ende hi reet wech tien tiden

 

Al dat hi mochte geriden.

 

Die vanden castele ripen na dien

 

Alle, alsi dat hadden vorsien,

9995

Ende vloectene alle sere das,

 

Dat hi oyt geboren was.

 

Ende hi voer int foreest thant,

 

Daer hijt alre dicst vant.

 

Die coninc Pelles seide daernare

10000

Lancelote van Hestore die mare,

 

Ende hi was daeraf so tongemake,

 

Dat hi niet en mochte di sake

 

Soe gedecken, die hem waren bi

 

En worden geware van hem, dat hi

10005

Weende so, dat in sijn ansichte

 

Die trane vielen wel gedichte.

 

Ende het berau thant den coninc,

 

Dat hi hadde geseit die dinc.

 

Na etene sprac Lanceloet den coninc an,

10010

Dat hi wech wille varen dan

 

Ende maken doe sine vard

 

Toten rike van Logers ward,

 

Daer hi binnen langen nine was.

 

Doe bat hem sere die coninc das,

10015

Dat hi hem vergave die word,

 

Die hi daer van hem heeft gehord

 

Van sinen broder. Ende Lanceloet

 

Vergaf hem dat, clein ende groet.

 

Die coninc gaf hem een groet ors daer.

10020

Lanceloet dancte hem sere daer naer;

 

Ende doe nam Lanceloet orlof saen

 

Ende reet wech, sonder waen,

 

Al dat hi mochte, grote dachvarde,

 

Ten lande waerd dat hi begarde,

10025

Ende reet soe verre, alsict vernam,

 

Dat hi tArturs hove quam,

 

Daer hi harde wel was ontfaen,

 

Ende daer hem grote ere was gedaen.

 

Ende hi vertelde daer oec tier uren

10030

Een deel van sinen aventuren.

 

Nu latic vallen hier af die wort

 

Ende spreke van Galate vort.