Kunst en Leven. Jaargang 1

Mengelingen

Gebruik- en sierkunst

Te Amsterdam, in het Stedelik Muzeum werd op 1. Februarie een tentoonstelling van gebruik- en sierkunst geopend van een aantal gewezen medewerkers van 't Binnenhuis. De kommissie van uitvoering was samengesteld uit K.P.C. de Bazel, voorzitter; Mevr. Baars-Leverington, I. Jessurun de Mesquita, penningmeester, Jan Eissenloeffel en H.W. Mol, sekretaris.

Vier kabienetten in de linkervleugel werden door deze ekspoziesie in beslag genomen. Tot het tentoongestelde behoren o.a. meubelen en gedeeltelike ameublementen volgens ontwerpen van de Bazel, Lauweriks, Zinsmeister en Mol; metaalarbeid van Zwollo; veel batik- en gedrukt werk van Mesquita, vooral kussens, tafelkleedjes, enz.; ontwerpen van boekversiering, boekbanden, ex-librissen en dergelike door R.W. de Vries Jr., George Rueter en Veldheer. Voorts fraaie proeven van weefwerk door de dames van der Maarel en van der Weyde, benevens metalen voorwerpen, als lampen en garnieturen voor de theetafel, door Eisenloeffel.

In het muzeum te Darmstadt

zijn noch enige belangrijke oude tekeningen, o.a. een Rembrandt: de engel verschijnt bij het graf aan de vrouwen; een prachtige pentekening, studie aan Snyders toegekend, doch wellicht van Paul de Vos - met aardige fieguren door Jordaens er bij getekend.

[p. 39]

Hoogst interessant is echter een zeer geestige vlugge schets van een boeren-kermis, waarop staat:

Monsieur Teniers sal geleieven (sic) te schilderen voor synne hoocheyd Mijne Heere den Prince van Orange deese ondergeteyckende boer Karmis.

D^r A. Bredius.

Volksbeschaving door kunst.

- Wat men in andere landen zo al doet, ten einde de grote, minder ontwikkelde menigte, de profanen, van lieverlede in te wijden in de eredienst van het schone, blijkt - altans voor een heel klein deeltje - uit een belangrijke bijdrage, welke onlangs in een van de voornaamste Nederlandse bladen het licht zag en waaruit wij het onderstaande overnemen.

In de eerste plaats is er spraak van Zwitserland, het kleine, België in rijkdom zeker niet overtreffende Zwitserland.

‘De Pestalozzi vereniging bezit tans negen openbare leeszalen, waar 58 dagbladen in 700 eksemplaren ter lezing liggen. De grote centrale biebliotheek, die ook de leeszalen van litteratuur voorziet, telt 240,000 boeken en leent meer dan 50,000 boeken per jaar uit. De 11 kosteloze lezingen van het laatste jaar werden bezocht door ongeveer 1000 toehoorders. De wetenschappelike leergangen (1 frank per cursus) trokken ongeveer 300 deelnemers. Hierbij moet echter in aanmerking worden genomen, dat een aantal nieuw opgerichte verenigingen op hetzelfde gebied werken. De konsert-kommissie gaf 19 kosteloze konserten, die op zondagen werden gehouden in de Tonhalle, waarin 1500 mensen plaats kunnen vinden en die steeds geheel gevuld was. In de schouwburg werden zeven voorstellingen gegeven tegen lage prijzen (20, 30 en 80 centimes en 1 frank per plaats). De zondagavonden in de Winter worden verder gevuld met voordrachten en uitvoeringen van zangverenigingen. Ten slotte verspreidde men noch een geïllustreerd maandschrift voor het volk, “Am haüslichen Herd”, met een novellistiese en sociaal-polietieke inhoud.’

Noch belangrijker is, wat in Engeland, en in de eerste plaats in de hoofdstad an de Tames, gedaan wordt:

‘Schilderijententoonstellingen voor het volk hebben te Londen al een betrekkelik lang leven achter de rug. Het was in 1880, dat de heer en mevrouw Barnett, de schrijvers van “Uitvoerbaar Socialisme”, voor het eerst een tentoonstelling in Whitechapel organiezeerden. Enige vrienden van hen hadden hun schilderijen ter beschikking gesteld, terwijl andere weder de bewaking en de uitlegging op zich hadden genomen. De eerste poging gelukte uitnemend en bijna elk jaar werd zij herhaald. In de laatste jaren was het aantal bezoekers zelfs gestegen tot 63,000.

Na Whitechapel volgden andere distrikten van Oost-Londen, Bermondey, Canning, Fown en Stratfort. Toen meende Barnett het ogenblik gekomen, om een eigen gebouw op te richten. Met de hulp van de nooit weigerende heer Passmore Edwards werd de Whitechapel - Picture - Gallery aan de

[p. 40]

Whitechapel Road gebouwd. Dit gebouw is tans juist voltooid.’

In Duitsland, het klassieke land van de toonkunst, onthaalt men het volk vooral op uitnemend geslaagde muziekfeesten:

‘Oratorio-uitvoeringen vinden wij te Ments, te Leipzig en in andere plaatsen van Duitschland. Uitgevoerd werden o.a. de Messias en de Judas Macchabeus van Händel en de Mis van Bach. In Ments werden deze konserten door enige gekombieneerde zangverenigingen gegeven. Om de kaarten in de handen van hen te doen komen, voor wie de uitvoeringen bestemd waren, werd de hulp ingeroepen van de fabriekseigenaren, die allen aan hun personeel de gelegenheid gaven, om de op de werkplaatsen neergelegde intekenlijsten te tekenen. De plaatsen kostten niet meer dan 25 Pfennige. Merkwaardig zijn de uitvoeringen te Ments daardoor, dat de gemeente daarvoor een subsiedie gaf van 1000 Mark. Een voorbeeld, dat navolging verdient!

Deze uitvoeringen waren voor het volk bestemd. Doch noch groter zou het nut daarvan geweest zijn, als ze ook door het volk werden gegeven! Dezen weg sloegen Barmen, Frankfurt am Main en Dresden in. Daarvoor moesten eerst koorklassen worden opgericht en niettegenstaande dit laatste in Frankfurt eerst in 1898 begonnen kon worden, hadden in 1900 welgeslaagde uitvoeringen plaats van Haydn's Schöpfung en Jahreszeiten.’