Kunst en Leven. Jaargang 1

Hier en daar.

I. Oude schilderijen, die om herstelling vragen.

- Onlangs bezocht ik de Leuvense kerken, met het doel, een aantal schilderijen weer te zien, waarvan de herinnering mij uit mijn nu al verre studententijd is bijgebleven. Daaronder noem ik, buiten een drietal gotieke werken in de hoofdkerk (S. Pieters), het drieluik van Coxeyen in S. Geertruiden, De Bekering van Hubertus van Craeyer en De Onthoofding van S. Jakob in St. Jakobs, en - eindelik - een Laatst Avondmaal in St. Kwintens.

Welke teleurstelling wachtte mij!

Het eerstgenoemde schilderij vond ik zogezegd.... hersteld.... Het bleek inderdaad nieuw vernist.... Alleen, één van beiden: ofwel de gebruikte vernis was van minder goede hoedanigheid, ofwel de hand, die verniste, was die van een onkundige.

Op enkele partijen was de vernis als samengeronnen; andere waren dof en glansloos... Ook leek mij de kleur op meer dan één plaats anders dan vroeger, geforseerd, ja, vals!

De Craeyer, in S. Jakobs, een van de mooiste, die ergens zijn, is noch in vrij goede staat.... Toch acht ik het niet meer te vroeg, om er de aandacht van de bevoegde Kommissie op in te roepen.... Hier en daar, scheen het mij toe, zijn er blazen op getrokken of blot de verf af.

[p. 26]

De Onthoofding ook dient onderzocht te worden.

Noch meer is dit het geval met het tafereel uit St. Kwintens, een schilderij van wezenlike waarde, dat - sedert de laatste vijftien à twintig jaar - slechts al te veel van zijn vroegere kleurenpracht heeft ingeboet en binnen weinige jaren tot wit toe zal verbleekt zijn. Hier moest men beginnen met er een gunstiger plaats voor te zoeken. Het hangt - veel te hoog - boven een van de zij-ingangen, vrij wel in de tocht..., dus zeer onvoordelig. Voor zover als ik het in het valse licht van die Decemberdag heb kunnen beoordelen, is het een stuk uit de aanvang van de 16^e eeuw, blijkbaar niet geheel buiten alle invloed van de Ietaljanen ontstaan.

De samenstelling is eigenaardig.

Aan een langwerpige, met een ammelaken bedekte en van allerlei tafelgereedschap voorziene dis, onder een troon, waarvan een met goud doorweven roodstoffig dossaal neerhangt, zit, het brood zegenend, de Zoon van de Timmerman, van zijn apostelen omgeven.

Links en rechts van die troon ziet men een dubbel goties venster en een deur. De deur, links, geeft uitzicht op een open stadsbuurt; drie mannen, in oosterse kledij, praten daar onder een portiek, naar ik mij herinner, in vroegste Renaissance-s tijl.

Vóór de tafel, slapend, ligt een hazewind.

Judas is opgestaan en maakt aanstalten, om heen te gaan.

De apostelen spreken over het zoëven voorgevallene.... Enkele koppen zijn tiepies Vlaams; andere meer Ietaljaans.

Zulk een schilderij is toch veel, veel te mooi, om het zo maar te laten.... bederven en verbleken als was het niets meer dan een lor?

P..