Kort en opregt verhaal van het droevig en avontuurlijk wedervaren van Abraham Jansz. van Oelen

[p. 8]

Kort en opregt verhaal Van het Droevig en avontuurlijk wedervaren, van Abraham Jansz. van Oelen, Schipper van nieu Vos-meer; Geschied in het Jaar 1682. op den 26. Januarij, in die bekende hooge Water vloed.

't IS bekend, dat op den 26 Ianuarij in 't Iaar 1682. in die swaare storm, het water uyt de Noord-See so dapper de gaten in drong, dat'er des Maandags avonds, tusschen 6 en 7 uuren, op sijn hoogste sijnde, 2 Voet over de kruijn van de See-Dijken liep; en (daar hier ons oogmerk op siet) besonder over den See-Dijk leggende tegen over het Land van Tertolen, voor het Dorp van nieu Vos-meer. So dat de Huijsen, die de Vloeren met de Kruijn van de Dijk, even op gelijke hoogte waren, van het Water so geweldig over stroomd wierden, dat de Mensen tot over de knijen door 't water mosten gaan; en quaad genoeg hadden dat se niet onder de voet stroomden, sig steunende, langs de muuren en wegen van het Huijs.

Hier ter plaatse, aan den See-dijk, een weijnig van het Dorp nieu Vos-meer, stond het Huijs van Abraham Iansz. van Oelen, Schipper op de boven genoemde plaats; en het Huijs van Thijs Iansz Kleer-maker, de welke siende, dat sijn Huijs aan stukken en brokken begon heen te vallen, vlugte met vrou en kinderen tot sijn (voor die tijd) eenigen buurman, Abraham Iansz van Oelen) op de Solder, daar se toen met haar twiintig mensen waren. Een uur of twee daar geweest hebbende, voelde dese Abraham van Oelen met een haak, besijden het deur-kosijn, maar kon geen grond voelen; toen riep Abraham aan sijn volk op de solder, kom af, ons Huijs moet'er mede aan, en elk sprong van de Solder, op den Dijk in 't water, en waren geen half uur uijt het Huijs geweest, of het kraakte en brak of de Wereld verging, storte in, en stroomde weg, so dat'er niet een Spaan van een hand groote van te vinden was.

Korts daar aan, raakte drie krom-stevens schuijten, met gorst en tarruw geladen, gaande, waar van de grootste desen Abraham toe quam;en stroomden door 't gat van den dijk Lande waard in, en met'er haast in de grond; so dat

[p. 9]

dese man, in twe uuren tijds sijn Schip siet vergaan; sijn Huijs en Huijs-raad heen drijven, en niet als Iob,op een drooge mest hoop, maar tot de knijen in 't bitter koude soute water, stroomende dat men naulijks op de beenen staan konde, sig in een ellendige staat bevond. Dog vlugte, en nam sijn schuijl-plaats, nog een weijnig after een schuurtje: maar een uur daar na was dat ook al weg. Toen was'er niet een Huijs of Schuur meer aan die heele Dijck, daar sij na toe konden komen. Sij hoorden wel deerlijk kermen in het Dorp, en de Huijsen jammerlijk kraken en breken, sonder op die tijd een ander te helpen, of van andere geholpen te werden. En daar beneven siende, dat tusschen haar en het Dorp sulken harden verschriklijken stroom ging, dat 'er onmogelijk geen kans was, om door te konnen komen, so overleijden Abraham, en Thijs Iansz wat middel best mogt sijn, om de dood te ontvlugte. Thijs stemde op de Dijk stil te blijven staan, om af te wagten, wat uijtkomst God de Heer mogt believen te geven, Abraham seij neen: wij sijn tot onse middel toe nat, en daar bij so langen winterse nagt, 't is niet om uijt te staan; wij sullen verstijven en de klem quijt sijn, eer wij 't weten wij moeten derhalven na de molen (staande omtrent een uur daar van daan) gaan, ons droogen en warmen; 't welk sij deden.

Abraham sig aldaar wat gedroogd en gewarmd hebbende, laat Vrou en Kinderen in de Molen, en gaat in de nagt wederom na 't Dorp Nieu-Vosmeer; dog door de groote gaten in den Dijk, daar niet konnende komen, keerde weder daar hij van daan quam. En haalden 3 mannen, om het Schotse Iol (dat daar omtrent gestrand was) vlot te helpen. Sij dit met'er vieren te water gesleept hebbende, vaart Abraham nog in die selven nagt met het Iol in 't Dorp. Alwaar hij de Huijsen die nog stonden, (behalven daar de Solders met gevlugt volk beset waren,) wel vol water maar le'ig van mensen vind.

[p. 10]

Abrahams Suster, en haer Dogter, met noch drie andere persoonen, op een Tas Koorn sittende, daer sij niet af konden komen, wierden van Abraham gesien, en met 'et Iol daar van, en aan den Dijk gebragt. Die toen ook na de voor-seijde Molen gingen. Dog Abraham bleef de 2. volgende dagen en nagten in het Dorp, in een le'ig Huijs van sijn Broeder; hebbende sijn Schip, Huijs, Huijs-raad, Koopmanschap, Kleeren, Linnen en Wollen, bij na alles door het water verloren, hielde niet over als de Kleeren, die aan 't lijf waren, en 30. gulden aan geld in sijn sak; en nog een bed en 2. pakken Kleeren, die hij ter nauwer nood uijt de Stroom gerukt had, anders bleef't 'er al.

Toen nu de Stroom over en het water gesakt was, vraagde Abraham sijn Bevragters, wat hij met de natte verdronken Gorst en Tarruw doen sou, die in sijn Schip was, en die hij voor 't onwe'er had aangenomen te Bergen op Soom te brengen. De bedrukte luijden verscheijden geen raad wetende, verkosten se, (behalven een man die 'er 200. Sakken in had) aan desen Abraham; De Gorst a 16. stuijvers, en de Tarruw a 10. stuijvers de sak, gerekent na de maat die 'er droog ingescheept was.

Abraham nu dese Graanen over gescheept hebbende, trok 'er mede na Bergen op Soom, en verkost de Gorst a 24. stuijvers, en de Tarruw a 40. stuijvers de Sak; gelijk 'et toen (nat en niet in Sakken sijnde) gemeten wierd. Winnende omtrent, of ruijm soo veel aan de maat, als aan de prijs, vermids het goed door het water so geswollen sijnde, veel meer Sakken uijt-leverde, als hem van sijn Verkopers in gegeven was. En kost toen voor dit over-schietende geld, Bier en Tabak, soetelende dat tot sijnent wederom uijt, aan de Arbeijders die aan den Dijk wrogten.

Ondertussen nam Abraham en sijn Broeder Isaak mede aan een gat in de Dijk digt te maken, voor 75. gulden de roede, bedragende voor hen beijde, 2575. gulden, waar van

[p. 11]

400. gulden over-schoot. Sijnde voor elk 200. gulden. Abraham nu we'er wat geld, door 't geluk, en door sijn vlijt en neerstigheijd gewonnen hebbende, koopt een Iagt, om daar mede op eenige markten, wat Rogge op te kopen, en dat dan tot mesting en mensen voeder te laten malen, en 't Meel te verkoopen; sijnde dit nu sijn hantering, tot sijn dagelijkse kost winning.

Ondertussen ook wel een vragtje aan-nemende, en om mensen en Koopmanschap, hier en daar van 't eene Eijland op 't ander over te voeren, gebeurd'et, dat hij op den 7. October 7. Sakken Tarruw voor 50. stuijvers van Vos-meer na de Oude Tong sou brengen. Voer derhalven 's morgens met Sonnen-opgang van huijs. Ten 9. uuren al los sijnde, voer le'ig we'erom. En het getij middelerwijl verlopen, en omtrent de Schorren sijnde, trad uijt sijn Iagt, om Mosselen te rapen, latende het selve in bewaring van sijn Soon, Ian Abrahams oud 15 jaren. Die korts daar na door 't sien van sekeren groote Vis (na 't gemeen seggen een Walvis, dog eijgentlijk een Vin-vis so genoemd) met groote verbaastheijd aan sijn Vader begon te roepen. Weshalven wij nu daar van de toevallige gelegentheijd wat nader sullen aen-wijsen, en hoe hij endeling van desen Abraham gevangen, gehandeld en verkoft is.