Het klooster ten Walle en de abdij van den Groenen Briel

[p. 321]

III.
Beschrijving der Zegels.⁽¹⁾

Adenghem, Pieter van, deken van S^te-Pharaïlde - 1346, Januari (n^r 33). Spitsboogvormig; de heilige Pharaïlde, een boek in de eene en een palmtak in de andere hand, onder een rijk versierd verhemelte^(2). - (Het ondereinde ontbreekt) - PETRI DE ADENGHEM....AHILDIS. Tegenzegel. -Schild waarin drie ringen.

(1) Wij hebben het overbodig geacht bekende zegels te beschrijven en hieronder inzonderheid die welke te vinden zijn bij Vredius, Sigilla comitum Flandriae en Genealogia Flandrica; Douet d'Arcq, Collection de sceaux; De May, Sceaux de Flandre; Duchesne, Histoire généalogique, etc.
Fr. de Potter, Petıt cartulaire de Gand, geeft een fac-simile van het zegel van schepenen van den Briel, 25^e juni 1231 (zie n^r 5). - Bij Neelemans, Geschiedenis der stad Eecloo, I, bl. 72, en bij Vredius, Genealogia, bl. 115, vindt men afbeeldingen der zegels van Elisabeth, vrouw van Eecloo en van Somerghem, en van haren echtgenoot Arnoud van Rummen, 8 Mei 1353 (zie n^r 56).
Voor de zegels der abdij van den Groenen Briel, raadplege men J.B. Lavaut, Sceaux du diocèse de Gand (Messager des sciences historiques 1873, bl. 374, 375).

(2) Men vergelijke twee soortgelijke zegels van proosten van S^te Pharaïlde, in fac-simile medegedeeld door De Castillion, Sacra Belgii chronologia, bl. 87.

[p. 322]

Alaerde, Jan. - 1349, October 24 (n^r 47). Schild met eenen balk, vergezeld, van twee vogels in het schildhoofd; en een S^t-Andrieskruis in de punt. - IAN...

Alincstock, Pieter. - 1341, Mei 31 (n^r 24). Schild met eenen balk en halve paal in 't schildhoofd, vergezeld van twee ringen in de bovenhoeken. - S...ETRI ALISTOC.

Allaert, Jan. - 1498, Juli 6 (n^r 161). In driepuntige omlijsting; wapenschild (fragment), links eene zespuntige ster.

Arbois, Philippus d', bisschop van Doornik. - 1364, Januari 13 (n^r 68). Fragment van een groot zegel: in het ondereinde een knielende bisschop.

Arbois, Philippus d', bisschop. - 1372, December 1 (n^r 89). Spitsboogvormig. Onder een rijk versierd verhemelte een bisschop, gemijterd en in plechtgewaad, met de rechterhand zegenend; in de linkerhand den bisschopsstaf, de krul naar buiten. Op de zijden twee engelen, wapenschilden houdend; rechts het wapen van het bisdom van Doornik, links (verloren). - ...EPIS...CENSIS.

Audenarde, Arnulfus van. - 1231 (n^r 3). Ruiterbeeld. De ruiter, naar de linkerzijde gekeerd, het zwaard zwaaiend; op het borstschild en op het dekkleed van het paard, drie balken. - S. ARNVL....NARDE. Tegenzegel. - Schild waarin drie balken. - + CLAVIS SIGILLI.

Ayshove, Daniel, heer van. - 1231, 1234 en 1235 (n^rs 2, 6 en 7). Ruiterbeeld. De ruiter, naar de linkerzijde gekeerd, het zwaard zwaaiend; op het borstschild een staande leeuw. - + S. DĀNIEL....HAS...S. Tegenzegel. - Schild waarin een staande leeuw. + CVSTOS SIGILI.

Baafs, abt van S^t-. - 1346, Januari 15 (n^r 33).

[p. 323]

Spitsboogvormig. S^t Bavo in vorstelijk gewaad, houdende in de eene hand een zwaard, in de andere een twijg. - ...IOHIS...S. GAN... Tegenzegel. - Borstbeeld van den abt met kasuifel, in de rechterhand een bisschopsstaf, de krul naar binnen, in de linkerhand een gesloten boek. - S' IOHIS...SCI BAVONIS...

Baafs, Johannes abt van S^t-. - 1372, October 15 (n^r 87); 1373, Februari 2 (n^r 92) en 1375, Juli 2 (n^r 96). Spitsboogvormig. Onder een gothisch verhemelte een abt, met geschoren kruin en met kasuifel; in de rechterhand een bisschopsstaf, de krul naar buiten; in de linkerhand een gesloten boek. Ter zijde twee wapenschilden; in het 1^e een leeuw, in het 2^e drie rozenkransen. - ...NIS...ABBIS...BAVONIS GAND...S.

Beelard, Diederic. - 1335, Februari 21 (n^r 20). Schild waarin drie spoorraderen; een barensteel in het schildhoofd. - + S. DIEDERIC BEELART.

Berken, Godeverd van den. - 1341, Juni 9 (n^r 25). Schild, waarin drie ronde gespen. - GODEF...RKE.

Blauwere, Wouter de. - 1335, December 6 (n^r 19). Een W. - S. WALTER...RE.

Bollin, Jan. - 1440, September 8 (n^r 135). In driepuntige omlijsting, schild waarin een schenkkan. - JAN BOLLIN.

Brakele, Jan van. - 1341, Juni 9 (n^r 25). In vierpuntige omlijsting; schild met een keper, vergezeld, in de punt, van eene ster (gebroken).

Bruneel, Willem. - 1348, Augustus 11 (n^r 36). Zespuntige ster, in zeshoekige omlijsting. - ✱ S' WILLEM BRVN..L.

Brunen, Symoen den, schepen van Gent. - 1309, Juni 24 (n^r 9). Een leliebloem; twee S^t-Andrieskruisjes in het veld. - + S' SIMON...BRVNE.

[p. 324]

Buc, Vranke de. - 1348, Augustus 11 (n^r 36). (Fragment)...KE..BV..

Calle, Rase. - 1341, Juni 9 (n^r 25). In driepuntige omlijsting; schild met een keper, vergezeld van drie jachthoorns. - S. RASE CALLE.

Canfin, Heinric. - 1348, Augustus 11 (n^r 36). Schild met een schaakbordtoren, tusschen twee leliebloemen. - + S' HEINR. CANFIIN.

Canfin, Willem. - 1349, October 24 (n^r 47). Schild met een keper beladen met bloemen (?) en vergezeld van drie (?) schaakbordtorens. - ...M CAN...

Corthals, Jan. - 1335, December 6 (n^r 20). Schild waarin drie balken, waar over een band; de rechter schildhoek beladen met een boom. -. AN...RTALS.

Damme, Willem van den (?) - 1472, April 17 (n^r 133). Schild waarin een keper; in het schildhoofd twee zespuntige sterren; in de punt een hert naar de rechterzijde gekeerd.

Deynaerd, Pieter. - 1440, September 8 (n^r 135). In eene spitsboogvormige omlijsting; schild met drie hertenkoppen, in het middenpunt eene ster.

Donter, Willem. - 1330, October 31 (n^r 16). Schild met driebladerige twijg. - S. WILL...NT. RS.

Doornik, zegel^(1) van het bisdom van. - 1341, November 10 (n^r 27). Langwerpig zegel. Borstbeeld van een bisschop. (Afgesleten). Tegenzegel. - Een porticus met vier torens; in het midden een bisschopsmijter.

Doornik, zegel van het bisdom van^(2). - 1400, Februari 4 (n^r 112).

(1) Naar het schijnt, het zegel beschreven door baron J. Bethune, Cartulaire du béguinage de S^te-Elisabeth, bl. 78.

(2) Eenigermate verschillend van het fac-simile bij J.B. Lavaut, Sceaux du diocèse de Gand (Messager des sciences 1868, bl. 294).

[p. 325]

Langwerpig zegel. Borstbeeld van een bisschop; waarboven twee schuinsgeplaatste sleutels. - SIGILLUM: SEDIS: TORN... Tegenzegel. - Een porticus, met middeltoren en vier hoektorens. (Afgesleten).

Dorpe, Jan van den. - 1330, October 31 (n^r 16) en 1341, Juni 9 (n^r 25). Schild met ronde spang. - S...AN VAN DEN DORPE.

Durre, Pauwels. - 1472, April 17 (n^r 133). Schild met klaverbladeren; in het middenpunt een zespuntige ster.

Edeghem, Jan van. - 1348, Augustus 11 (n^r 36) en 1349, Juni 7 (fragment, n^r 40). Schild met getanden zoom en schuinstreep, vergezeld van twee vogels. - + S' IAN VAN EDEGHEM.

Eecke, Daniel van der. - 1348, Augustus 11 (n^r 36) en 1349, Juni 7 (n^r 40). Een saraceensche egge (of een hek). - S...NIELIS DE HECKE.

Eecloo, abdis van het klooster van. - 1323, Juli 12 (n^rs 14 en 15). Spitsboogvormig; staande vrouw met een staf in de rechterhand. In het veld, aan beide zijden, een achtpuntige ster. - ..IGILL..ABBATISSE DE ECL..

Elisabeth of Isabella, gezelnede van Simoen van Mirabelle. - 1346, Januari 15 (n^r 33). Spitsboogvormig (gebroken); een vrouw onder een rijk versierd verhemelte, met (afgesleten) wapenschilden aan weerszijden. - SEEL YSA...SVER...GAND^(1).

Elst, Jan van der. - 1335, December 6 (n^r 19). Klein fragment van het randschrift. - ...E. ELS.

(1) Verschilt van het zegel van 1353, waarvan een fac-simile te vinden is bij Neelemans, Gesch. der stad Eecloo, I, bl. 72 en bij Vredius, Genealogia Flandrica. bl. 115.

[p. 326]

Franciscus I, Koning van Frankrijk - 1515, Februari 11 (n^r 172). Zegel van ongeveer 88 millimeters. Wapenschild met drie leliebloemen, gehouden door twee engelen^(1). - + S. FRANCICI: DEI GRATIA: FRANCORV: REGIS: IN: ABSENCIA: MAGNI: PARISIVS: ORDINATV: Tegenzegel. - Schild met drie leliebloemen, zonder randschrift.

Galle, Inghelram. - 1440, September 8 (n^r 135). Schild met een ram uitkomende van de linkerzijde. - + INGHELM + GALLE.

Gavere, Johannes van, heer van Ayshove en van Aivella. - 1349, Augustus 3 (n^r 43). Het middelste gedeelte van het zegel is verloren: eene vrouw houdende een wapenschild(?)...VAN...AYSHOVE.

Goetghebuers, Bernardine, abdis. - 1539, Januari 15 (n^r 181). Schild met drie klaverbladeren. - B̅NARDIE GOETGHEBS ABBATISSE DE NOVO CLAUSTRO.

Grutere, Heinric de. - 1341, Juni 9 (n^r 25). Schild met drie koppelbalken, waarover een barensteel. - + S'...GRVTER.

Haghe, Jan van der. - 1349, Maart 19 (n^r 38) en 1335, December 20 (n^r 21). Schild met drie spitsruiten op ééne rij. - ..AN VAN...HA...

Heede, Anthonis van den. - 1440, September 8 (n^r 135). In driepuntige omlijsting; schild met een halve leeuw. - ANTONIS VAN D..HEEDE.

Heede, Jan van den. - 1498, Juli 6 (n^r 161). Schild (fragment) met hertenschedel. - JAN...

(1) Het eenige verschil tusschen dit zegel en dat van Lodewijk XII, hangend aan het stuk n^r 161, 3 Februari 1503 (beschreven door Douet d'Arcq, I, bl. 278 n^r 83) schijnt te bestaan in de verandering van den naam des konings.

[p. 327]

Helst, Geeraard van den. - 1341, Juni 9 (n^r 25). Schild waarin een keper beladen met drie zespuntige sterren en vergezeld van een vogel in den rechter schildhoek. - ...G...ART DE...

Hoevelde, Jan van. - 1335, December 6 (n^r 19. Een opstaand zwaard tusschen twee zespuntige sterren. - ...VAN HOVVELDE.

Huffelghem, Jan van. - 1342, Mei 31 (n^r 24). Schild met drie leeuwen. - IOHANNIS DE HVFFELG...

Hugo, deken van S^te-Pharaïlde. - 1383, October 27 (n^r 99) en 1384, December 11 (n^r 103). Spitsboogvormig zegel: de H. Pharaïlde met een palmtak in de rechter- en een boek in de linkerhand. (Randschrift gebroken).

Johannes, abt van S^t-Baafs, zie Baafs, S^t.

Johannes, abt van S^t-Pieters, zie Pieters, S^t.

Kerken, Jan van der. - 1348, Augustus 11 (n^r 36). In driepuntige omlijsting, drie meerltjes in een schild met uitgeschulpten zoom. - S' IOANNIS KERKAERT.

Kerssenbrugghe, Matheus van. - 1335, December 20 (n^r 21). Brug op schragen over eene rivier (?) - ...SSENB...

Leewerghem, Ghiselbrecht van. - 1349, April 2 (n^r 39). Schild met twee ronde gespen en een vrije schildhoek; een band over alles heen.

Loevelde, Jan van. - 1330, October 31 en 1335, Februari 21 (n^rs 16 en 20). Schild met drie harten. Lofwerk in het veld. - + S' JAN VAN LOEVELDE.

Mayeghem, Willem van. - 1341, Juni 9 (n^r 25). Schild (gebroken) met een roos in het tweede kwartier; vrij kwartier beladen met...(?)

Meersch, Beernaerd van der. - 1348, Augustus 11 (n^r 36) en 1349, Juni (n^r 740).

[p. 328]

Schild met drie hertenschedels. - + BERNART VA' DER MEES.

Melun, Hugo van, heer van Antoing, kastelein van Gent. - 1369, Augustus 17 (n^r 76). Hellend schild, gevierendeeld: 1 en 4 met 9 penningen geplaatst 3, 3, 3, onder een schildhoofd (Melun); 2 en 3 met een leeuw (Antoing). Helmstuk: een ossekop met halsband. Schildhouders: twee wildemannen. S. HUE. DE MELUN SEGNEUR...OING.

Mirabelle, Simoen van. - 1346, Januari 15 (n^r 33). Fragment van een schild met leeuw. - S. SY...

Most, Hugo van der. - 1330, October 31 (n^r 16). In vierhoekige omlijsting, schild met keper en drie S^t-Andries-kruisen. -...GHONIS DE MOST.

Muenxheede, Gheeraerd van. - 1440, September 8 (n^r 135). Schild (gebroken) met twee schaakbordtorens, de eene rechts, de andere in de punt van het schild.

Mule, Lieven. - 1349, April 2 (n^r 39). Schild met drie penningen; uitgeschulpten zoom; in gothische omlijsting (gebroken). - S'...

Naedt, Lauwereins van der. - 1349, Juni 7 (n^r 40). Schild met drie schooven; in het middenpunt een vijfpuntige ster. - + S' LAVWEREINS DE NAET.

Over Ackere, Joes van. - 1341, Juni 9 (n^r 25). In vierpuntige omlijsting; schild met een hart waarover een schuinstreep (?). -..OES VĀ OVER ACKRE.

Oye, Heinric van der. - 1349, October 24 (n^r 47). In gothische omlijsting; schild met drie balken waarover een barensteel. - S. HEIN...VAN...OYE.

Pape, Simoen de, parochiepape van S^t Michiels. - 1346, Januari 15 (n^r 33). Spitsboogvormig. Onder een gothisch verhemelte, de heilige

[p. 329]

Michaël den draak slaande. -...AGRI SYMONIS MICHAELI.. Tegenzegel. - In driepuntige omlijsting schild met een gekanteelde toren vergezeld van drie vogels.

Parise, Boidin, schepen van Gent. - 1309, Juni 24 (n^r 9). Schild waarin drie palen. + S' BOIDIN PARIS.

Pieters, abt van S^t. - 1346, Januari 15 (n^r 33). Onderste gedeelte van een spitsboogvormig zegel: abt in plechtgewaad. -...N. SCTI. PET... Tegenzegel. - Twee heiligen; die ter rechterzijde S^t Pieter, houdende een sleutel. (Een deel van de linkerzijde ontbreekt). In de punt drie zespuntige sterren. -...BBIS. MON. SCI. PET. IUX. G.

Pieters, Johannes, abt van S^t-. - 1372, October 8 (n^r 88) en 1370, October 18 (n^r 82). Ovaal zegel. Abt in plechtgewaad, houdende in de rechterhand een bisschopsstaf en in de linker een boek. -...ABBAS S.P...GANDAVEN...

Reynare, Heinric. - 1330, October 31 (n^r 16). Een roos van zes bloembladeren. - HEINRIC REINARE.

Rutslaer, Gillis van, schepen van Gent. - 1309, Juni 24 (n^r 9). Een monogram. (?) - + S. GILLIS VA...

Scoenjans, Heinric. - 1341, Juni 9 (n^r 25). In eene rozet een wapenschild met drie kasteelen, elk met drie torentjes bekroond. - SIGILLUM HEINRICI SCON IANS.

Scoete, Arnoud van den. - 1369, Mei 29 (n^r 75). In gothische omlijsting; schild met leeuw.

Smet, Jan de. - 1335, December 20 (n^r 21). Een zespuntige ster. - S. IAN DE SMET.

Steene, Gillis van den. - 1341, Mei 31 (n^r 24). Schild met nederwaarts gebogen vleugel. -..GIDII DE LAPI..

[p. 330]

Steene, Thonis van den. - 1341, Juni 9 (n^r 25). Schild met twee torens en een vrij kwartier beladen met een leeuw. - + SIG...

Uten Dale, Jan. - 1330, October 31 (n^r 16). Schild met keper. -...EN DA...

Valle, Simon de. - 1255, December (n^r 8). Schild met drie linksche schuinbalken en twee S^t-Antonies krukken. - + S'...SYMONIS DE VALLE.

Vaernewyc, Thomas van. - 1341, Juni 9 (n^r 25). Schild met drie leeuwen waarover een barensteel. - + S. THOME DE . ARN . W.C.

Vorhoute, Rogeer van. - 1335, Februari 20 (n^r 19). In gothische vierpuntige omlijsting; schild met een balk, waarover een gekronkeld S^t Andrieskruis; daaromheen vier vogels. - (Randschrift gebroken).

Wackine, Jacob van. - 1330, October 31 (n^r 16) en 1335, December 20 (n^r 21). Schild met 2 boomen (?); vrij kwartier bezet met een leeuw. - S' JAC..

Wedaghe, Heinric van der. - 1349, Juni 7 (n^r 40). Schild met drie ringen. - + S' HEINRICI DE WEDAGHE.

Wedaghe, Willem van der. - 1349, Juni 7 (n^r 40). Een menschenhoofd van ter zijde gezien. -...WILL'I DE WEDAG...

Wostinen, Heinric van der. - 1341, Juni 9 (n^r 25). Schild met drie vogels; een barensteel in het schildhoofd. - + S. HEINRI...WOESTINEN.

Wulghen, Gossin van den. - 1341, Mei 31 (n^r 24). Fragment van een schild met wilgentak (?)

Wijngaerde, Salomon van den. - 1346, Januari 15 (n^r 33). Schild met een wijngaardtak en een vrije schildhoek bezet met een zespuntige ster. -...DE VINEA...G...

[p. 331]

Zande, Heinric van de. - 1341, Juni 9 (n^r 25). In gothische driepuntige omlijsting; schild met ankerkruis. - S' HEINRIC. VAN DE . A...E.

Zierenbeke, Clays van. - 1369, Mei 29 (n^r 75). In gothische omlijsting; schild met drie leliebloemen.