Jan Campert-stichting Jaarboek 2015

[p. 112]

Kees van Kooten
Het best denkbare moedergedicht

voor: Letterkundig Museum / Jan Campert Stichting / Aad Meinderts / Inge Stikkelorum

van: Kees van Kooten

Amsterdam, 22 november 2015

Beste Aad en Inge,

Dat was een mooie Moederdag, in Den Haag, bij jullie. Nog even een kleine toelichting op deze zending.

Voor de geschiedschrijving: ik las, ter afsluiting van het symposium, 35 minuten voor, niet wetend welk een historische klotedag 13 november 2015 in de avond zou gaan worden - denk even aan alle moeders van de 128 slachtoffers in Parijs.

Ik citeerde twee fragmenten: een stuk uit mijn laatste boekje Leve het welwezen, behelzende de rampzalige verliefdheid die mijn moeder op hoge leeftijd in haar greep kreeg en een aantal bladzijden uit het boekje Annie, over haar toenemende vergeetachtigheid. Daarna las ik het gedicht ‘Forgetfulness’ van Billy Collins voor en sloot af met een lang vers dat ik omschreef als: ‘het best denkbare gedicht om deze moederdag samen te vatten’.

Dit gedicht heet oorspronkelijk ‘The Lanyard’, is eveneens van die Amerikaanse ex-poet laureate Billy Collins en stamt uit zijn bundel The Trouble with Poetry, verschenen in 2005.

Over de poëzie van Billy Collins publiceerde ik in 2010, bij uitgeverij De Harmonie, de bloemlezing Zo wordt u gelukkig. Hierin stelde ik Collins aan de Nederlandse lezers voor en vertaalde en becommentarieerde ik zesentwintig gedichten van zijn hand. Daar zat ‘The Lanyard’ niet bij - dit werk heb ik speciaal voor de Moederdag in het Letterkundig Museum onder handen genomen.

Als ‘A Lanyard’ benoemt men in het Amerikaans/Engels een (dun) ‘meertouw’ of een ‘sleutelkoordje’. Aangezien dit

[p. 113]

laatste woord ons niet zoveel zegt, heb ik hier, na lang wikken en wegen, een ‘punnikkoordje’ van gemaakt. Het deed mij goed te merken dat niet alleen bij de dames, maar ook bij de heren in het auditorium dat begrip ‘punniken’ nog een belletje deed rinkelen. Op de borrel na afloop mocht ik bovendien vernemen dat ook de heren Meinderts en Korteweg zich in een diepgrijs verleden wel eens, al dan niet gedwongen, met dat vermaledijde punniken hebben bezig gehouden.

Ik hoop dat ik jullie aldus voldoende toelichting heb verschaft, groet jullie recht hartelijk en dan volgt hier ‘Het Punnikkoordje’.

Kees

[p. 114]

Het punnikkoordje

Toen ik mijzelf een tijdje terug heen en weer flipperde
binnen de lichtblauwe wanden van deze kamer,
van de typemachine naar de piano
en van de boekenkast naar een
op de vloer gedwarrelde enveloppe,
belandde ik tenslotte in het woordenboek
bij de letter P, waar mijn ogen
bleven haken aan het werkwoord Punikken.

Zoiets katapulteert je terug in de verloren tijd,
nog aangrijpender dan een door Marcel Proust
gepeuzeld madeleine-koekje dit vermag.
Een verleden tijd waarin ik aan een lange tafel zat
op een schoolkamp bij een Brabants vennetje
en hoe ik daar leerde dat je met een punnikklosje
een punnikkoordje kunt frunniken
bij wijze van cadeautje, voor je moeder.

Nog nooit had ik iemand zo'n koordje zien gebruiken
of er eentje bij zich dragen
gesteld dat dit al de bedoeling was,
maar desondanks bleef ik urenlang pielen
totdat ik een roodwit gepunnikt
gevalletje had, voor mijn moeder.

Zij schonk mij het leven
en de melk van haar borst
en ik gaf haar een punnikkoordje.
Zij verzorgde mij wanneer ik ziek was,
bracht het theelepeltje levertraan
naar mijn lippen
legde een koel washandje
op mijn voorhoofd en nam mij bij de hand
de gezonde buitenlucht in
waar zij mij leerde lopen en zwemmen
en in ruil voor dit alles
verraste ik haar met een punnikkoordje.

[p. 115]

 

Ik zal duizenden maaltijden voor je koken

 

zei ze, en hier zijn je kleren

 

en een goede opvoeding.

 

En dit punnikkoordje is voor jou

 

antwoordde ik, en de juffrouw

 

heeft maar een heel klein beetje geholpen.

 

 

 

Hier heb je een lichaam dat ademt

 

en een hart dat klopt,

 

gezonde benen, botten en tanden

 

en twee ogen om de wereld

 

mee te lezen, fluisterde zij.

 

En jij, zei ik, krijgt dit punnikkoordje

 

dat ik op schoolkamp voor jou heb gemaakt.

 

 

 

En hier, zou ik nu tegen haar willen zeggen,

 

komt een nog veel onnozeler cadeautje.

 

Niet de eeuwenoude waarheid dat

 

je je moeder nooit genoeg kunt bedanken,

 

maar de berouwvolle bekentenis dat ik

 

toen zij dat roodwitte punnikkoordje

 

van mij aannam

 

er zo zeker van was als een jongen

 

op die leeftijd maar zijn kan -

 

dat wij door dit nutteloze

 

nietswaardige touwtje

 

dat ik uit verveling had gepunnikt

 

voor altijd quitte stonden.