Jaerboeken van het souvereine gilde der kolveniers, busschieters en kanonniers gezegd hoofdgilde van Sint Antone, te Gent . Deel 3

1609.
Ordonnantie ghemaeckt up tschieten vanden papegaey by mynen heeren Conynck, Hooftman, Deken ende Proviseerders vanden souverainen Gulde van mynheere S^t Anthuenis, onderhouden byde busschieters der Stede van Ghendt, vernieut int jaer xvi^e neghene.

Eerste article. - Alvooren is gheresolveert ende ghearresteert, by generael overeendraghen, dat den papegaey van desen Gulde sal gheschoten worden, alle jaere upden tweeden Syncxendach, naer welcken gaey sullen vermoghen te schieten alle guldebroeders, ende oock alle liefhebbers den Gulde nut ende bequaeme zynde, die met tselve schieten guldebroeders sullen bedyden.

II^e art. - Ten selven daeghe wordt, ten acht hueren precis, in S^te Michiels keercke, ghecelebreert de Guldemesse, alwaer sullen compareren de gone wesende vanden voornomden Eedt, metten anderen guldebroeders ende schutters die mede schieten willen, daernaer sullen zy tsamen gaen naer t'Stadthuus, omme (naer voorgaende consent, midts de cleyne commoditeyt vande Guldecamer) te loten, wie dat

[p. 71]

eerst naer den voornomden papegaey schieten sal, midtgaeders waer dat elcx plaetse sal wesen om te staene int schieten, houdende continuelick tour ende ordre, d'eene vooren ende dander daernaer, up dat d'een den anderen nyet en incommodeert.

III^e art. - Wel verstaende nochtans dat myn heere dHoochbailliu deser Stede sal vermoghen eerst te schieten eene schuete uuten naeme vanden grave van Vlaenderen, ende een ander voor de gravinne onse ser^me ende ghenadighe princen, ende daernaer sal den Conynck ende den Hooftman voor alle schutters den tour beghinnen, die oock ghelyck de voornomde heere Hoochbailliu zullen vermoghen te kiesen huerlieder plaetse, om staen daer themlieden beliefven sal.

IIII^e art. - De lotynghe om tvooren schieten ghedaen zynde, sal een maetelick ende cort imbyt ghereet worden, up tvoorseyde Stadthuus inde vier leden camer.

V^e art. - Ten elf hueren precis, sullen generaelick alle guldebroeders compareren binnen den Hove van S^te Anthuenis, omme ghesaemdelick te trecken ende gaen naer den beerch ofte plaetse daermen den gaey schieten zal, al in goede ordene, met alle deghelicheyt, modestie ende gheschicktheyt, voorenal gaende den Hooftman vanden Gulde, ende als Capiteyn conduiserende ende upleedende alle de gone die vanden voornomden Gulde zyn, met doelstocken, musquetten ofte ander bussen, gaende int middel vande compaignie den Deken ende schutters draeghende een vlieghende veendel, met trommelaers ende feyfels. Den Deken metten Eedt zyn ghehouden te ryden te peerde, ende de edele, ouderlynghe ende notable gheoorloft te compareren met een zydtgheweere, ende sullen de selve moghen doen draeghen haerlieder bussen, daermede zy sullen willen schieten, ende sal myn heere d'Hoochbailliu ofte zyne ghecommitteerde

[p. 72]

mette heeren van tMagistraet ghedeputeert, hebben de eerlicxste plaetse.

VI^e art. - Elcken Proviseerder, die ten voornomde daeghe hem nyet en presenteert om den Gulde ende Conynck te eeren ende accompaigneren, sal verbeuren, tot hulpe vanden banquette, twee guldenen, ende alle dander guldebroeders int generaele (behoudens dat zy daertoe ghedachvaert zyn ende wonen binnen den districte deser Stede) naerlaetende te compareren alsboven, ende nyet tooghende te wesen goede, welwillende ende ghetrauwe guldebroeders, sal elcken diffaillant betaelen, tot proffyte alsboven, twintich stuvers, in welcke betaelynghe de selve diffaillanten, van alsnu jeghens alsdan, by ghemeenen voyse, zyn ghecondemneert by desen, zoo zy oock ghehouden zyn den Gulde te vereeren in persoone, te voet ofte te peerde, naer t'afschieten vanden papegaey, al en hadden zy naer den selven nyet gheschoten, soo hiernaer gheseyt wordt, articulis x^o et xii^o.

VII^e art. - Trecht vanden voghel is, datmen weddende upt afschieten vanden gaey up een persoon sal moghen proffyteren, int cas van victorie, thien maels sulcke somme, als uutgegheven is, wesende de weddynghe van stuck ofte gaey te schietene, zesse voor een, ende zyn alle ander weddynghe van meerder ghewin verclaerst te zyne odieux, ende sullen de selve up den voorgaenden voet ghemodereert ende ghereduceert worden byden Eedt, indien partyen sulcx versouckt, ende sal tverlies, ten daeghen van t'afschieten, moeten dadelick betaelt zyn.

VIII^e art. - Arriverende ter voorseyde papegaeyplaetse, sal den voghel schutterlick vaste ghemaeckt worden ende gherecht in presentie vanden Eedt, midtsgaeders dheeren ghecommitteerde van tMagistraet, indien de selve hemlieden presenteren, zoo zy dies sullen begroet ende ghebeden wor-

[p. 73]

den, zoo zy oock totter eerbewysynghe hiernaer, articulo xi^o, vermelt zullen versocht worden.

IX^e art. - Voor alderstondt men beghint te schieten, sal den Bailliu vanden Hove den papegaey wettelick bannen, interdicerende yemandt daeranne te commene, den selven abandonnerende ter scheute, ghevende eenen yeghelicken, naer tslaen vande trommels, te kennen, dat elcken hem wachte van dangier ende ongheluck, up peyne dat den gheinteresseerden t'ongheluck sal houden an hem selven, sonder verghelt, ende oock sonder dies yedt te moghen quereleren, ofte pretenderen by justitie, soo danof de confirmatie ende oude privilegien byden Graven van Vlaenderen den Gulde gheoctroyeert, vrydom gheven.

X^e art. - Twelcke alsoo vercondicht zynde, sal de schietynghe beghinnen by tourre alsvooren ende by ordene, naer den welcken sal yeghelick moghen schieten met eender busse, dan elc sal wel vermoghen noch een ander doelstock ofte busse byden weercke thebben, om ghebruyct te worden, indien zyn roer vuyl ofte onclaer wordt, zynde wel ende scherpelyck verboden yemandt te schieten anders dan schutterlick ende met een inckel loot, up peyne dat den gonen die anders deden verclaerst sullen wesen inhabil ende onweerdich om te syne vanden Gulde, ende anderssins staen ter correctie vanden Eedt.

XI^e art. - Den papegaey afgheschoten synde, sal den Conynck, Hooftman, Deken ende Eedt vonnisse gheven wie rechtveerdelick Conyne is, ende sal alsdan den selven Conync den papegaey vanden Gulde anden hals ghedaen worden byden afgaenden Conync, die verselschapt sal wesen naer tStadthuus ende elders, met alle eere ende deghelicheyt, rydende te peerde nevens den afgaenden Conynck, myn voorseyden heere d'Hoochbailliu, zynen Lieutenant ofte ghecommitteerde, myn heere den Voorschepen ofte eenich

[p. 74]

ander heere van t'Magistraet, daertoe ghedeputeert, metten Deken ende Proviseerders, edele, ouderlynghen ende notable oock te peerde, alsvooren voor al gaende den voornoemden heere Hooftman als Capiteyn, conduiserende, ghelyck hiervooren gheseyt is articulo v^o, generaelick alle guldebroeders schutters ende liefhebbers met doelstocken, musquetten ofte ander bussen, mette vlieghende vendel, trommels ende fyfels, ende sullen de goede ende ghetrauwe guldebroeders gaen met alle deghelicheyt ende onghemaniertheyt, mydende elcanderen van ongherief ende schaede, schietende sonder loot, vermoghende de edele, ouderlynghen ende notable, die te peerde nyet en ryden, te gaen naer de busschieters met rappieren alleenelick, soo voorseydt es, naer de welcke de peerden sullen volghen, met alder eerlicheyt ende stillicheyt, rydende voor de peerden de gone voerende den standaert, ende voor hen de trompetten, ende sullen de non comparanten verbeuren alsboven, behaudens datmen met eender boete ontstaet.

XII^e art. - Up dat yeghelick mach weten alwaer den Conynck sal passeren, sal, naer t'afschieten vanden voghel, den Eedt stappants resolveren, met de andere heeren, naer de gheleghentheyt des overschietende tyts, de plaetsen, straeten ende wycken van passaige des Conyncx, totter plaetse daer hy blyven ende rusten sal, wesende de vrienden vanden Conynck gheoorloft, onder weghe, met wyn ofte bier den selven ende den Gulde te beschyncken, doende tselve sonder den cost vanden Gulde ofte Conynck.

XIII^e art. - Int bancquet, twelcke savonts naer t'afschieten bereedt sal worden inde voornomde vier leden camere, sullen moghen hemlieden presenteren ende commen de vrienden vanden Conynck, nevens alle andere guldebroeders, wesende degone vanden Eedt, weder zy schieten ende ten banquette commen ofte nyet, midtsgaeders alle andere gulde-

[p. 75]

broeders ende liefhebbers, die naer den gaey gheschoten hebben, ende andere ter maeltydt commende, al en hadden zy niet gheschoten, ghehouden in handen van een vande Hofmeesters te betaelen, binnen derden daeghe, haerlieder contingent inde oncosten ende maeltydt, behalvens de heeren, die oncost hemlieden zullen worden begroet, ghenoodt ende ghebeden vanden Gulde weghe, ende sullen de selve Hofmeesters, goedt tydts te vooren, vande schutters notitie houden, om hemlieden daernaer te reguleren.

XIIII^e art. - Tot besorghen ende ordonneren van welcke festyne, zullen alle jaere, by pluraliteyt van voisen, ghecoren worden twee Hofmeesters, de welcke worden gheauthoriseert om te distribueren de zes ponden grooten, die mynen Ed. heeren Schepenen den Gulde jaerlicx jonnende zyn voor papegaeyghelt, tot hulpe vanden banquette ende andere oncosten, conforme eender ordonnantie vanden lesten aprilis 1609, onderteeckent J. Hebbrecht.

XV^e art. - Insghelycx sullen de selve twee Hofmeesters convenieren metten trompetters, trommelaers ende feyfers, midtgaeders alle andere die zy bevinden sullen den Gulde noodich te wesen by advyse vanden Deken ende Eedt vanden Gulde, midtsgaeders beschicken ende besorghen tgone meer tot tschieten vanden papegaey ende banquet, vooren ende naer, wordt gherequireert, in alle deghelicheyt ende maticheyt, zoo tselve in haerlieden discretie ende goedtdyncke wordt betraut ende ghestelt.

XVI^e art. - Ende alsoo den Conynck, byde voorseyde ordonnantie van leste aprilis, is gheaccordeert vrydom ende exemptie van alle lasten ende assysen deser Stede voor den tydt van twee jaeren, in zyn huushouden, ter oorsaecke byder requeste, daerup de selve ordonnantien is verleent, breeder ghementionneert, ten welcken ofte andere upsiene de Conynghen hier voortyden ghehouden

[p. 76]

waeren alleene te dooghen de oncosten vande maeltydt ende veele andere, zoo de auderlynghe vanden Gulde indachtich zyn.

XVII^e art. - Wordt nyet jeghenstaende dien by desen gheresolveert, ghesloten ende ghearresteert, by ghemeenen overeendraeghen, alsboven, dat den papegaey van desen Gulde sal gheschoten worden met minsaemheyt, uut eerlicke recreatie, ende omme yeghelicke kennelick te maecken, dat de Gulde tselve vermach ende is gheconsenteert byde oude privilegien vande Graeven van Vlaenderen, midtsgaeders omme t'noodelick ende eerlick exercitie ende hanterynghe vande ingienen ende instrumenten van oorloghe, metter conste van busschieten, in dese souveraine ende hoofstadt van Vlaenderen te brynghen, in alle vermeerderynghen, ende die te conserveren in haeren ouden fleur, ende nyet omme de Conyngen ende elcanderen grootelicx te beswaeren ende interesseren, achterlaetende daeromme de superflue sumptuositeyt, daermede de Conyngen ende Gulde voortyden wierden belast, omme welcke oncosten, midtsgaeders oock de voorleden troublen ende quaede tyden, tschieten van gaey nu langhen tydt is achterbleven.

XVIII^e art. - Dienvolghende sal den Conynck alleenelick schyncken ende presenteren dertich stoopen wyns, in spetien, sonder assyse, tot hulpe vanden banquette voorseyt, twelck doende sonder meer, zal hy zyne eere treffen ende bewaeren, ende dies vry wesen vande voorseyde oncosten der maeltydt, mette gone die danof dependeren, zoo hy oock exempt sal wesen in alle andere banquetten vanden Gulde ghedeurende zyn conynckschap.

XIX^e art. - Voor thuus vanden Conynck sullen dHofmeesters besorghen zes pecktonnen, om ontsteken te worden savonts jeghens t'arriveren vanden selven Conynck, den welcken, voor zyn huus, sal vermoghen af te dancken de

[p. 77]

gone hem gheconvoyeert hebbende, om alsoo alle superflue oncosten te schuwen.

XX^e art. - Voorts alsoo wel betaemt, tsanderdaechs naer tschieten vanden voghel, te houden noch eene eerlicke recreatie ende vergaederynghe, is gheresolveert, dat den Eedt vanden Gulde, upde boete van thien stuvers, mette anderen guldebroeders ende liefhebbers diet believen sal, hem sullen presenteren des anderen dachs, upden derden Syncxendach (indien den gaey afgheschoten is), ten huuse van Conynck, om den selven, in goede ordene sonder gheweere, te convoyeren, ten acht hueren precis, naer de voorseyde keercke van S^te Michiels, ende authaer van S^t Anthuenis, alwaer ter selver hueren zal ghecelebreert worden eene solemnele messe, naer de welcke zy zullen tsamen gaen oock in ordene naer tvoorseyde Stadthuus, alwaer, naer oude costume, sal ghelot worden, om ten selven daeghe, naer een cort ende maetelick imbyt, alsboven, te schieten binnen den Hove van S^t Anthuenis de drye selveren Stedeprysen, upde conditien ende soo men die in voorgaende zomers heeft gheschoten.

XXI^e art. - T'banquet van dien sal t'savonts ghehouden worden met een eerlic ende maetelick renfoircement, ter discretie vanden voornomden Hofmeesters, ter voorseyder plaetsen, ende met tvoorgaende tsamen gherekent ende betaelt worden, up peyne van daervoor gheexecuteert te wordene.

XXII^e art. - De poincten ende articlen hierboven staende ende andere danof alhier nyet en wordt ghesproken nochte ghementionneert, daerup gheschil soude moghen rysen, zullen staen ende blyven ter interpretatie ende berechte vanden Conynck, Hooftman, Deken ende Proviseerders van desen souverainen Gulde. Aldus gheadviseert, ghesloten ende ghearresteert, present de auderlynghen ende

[p. 78]

notable vanden Gulde, upden xxiiii^en may 1609, in opene camere vanden Hove, ende andermael gheratifieert den xxiii^en meye xvi^e thiene⁽¹⁾.

(1) Reg. b, f^o xxi.